Αλησμόνητες Πατρίδες

Η ζωή των προσφύγων

Εγκατάσταση Προσφύγων

Ο τρόπος και ο χρόνος αναχώρησης καθόρισαν το σχηματισμό δύο κατηγοριών προσφύγων. Στην πρώτη εντάσσονται αυτοί που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα πριν από το 1922, οι κανονικά ανταλλαγέντες και οι κάτοικοι της Ανατολικής Θράκης, οι οποίοι μπόρεσαν να διασώσουν την κινητή περιουσία τους ή μέρος αυτής, σε αντίθεση με το μεγάλο ποσοστό εκείνων που έχασαν τα πάντα με την καταστροφή.

Η ζωή των προσφύγων

Η Καταστροφή

Αύγουστος 1922. Χιλιάδες πρόσφυγες κατακλύζουν τη Σμύρνη. Ανησυχία επικρατεί.Τα πολεμικά πλοία των Μεγάλων Δυνάμεων συγκεντρώνονται στο λιμάνι, για να προστατέψουν τα μέλη των ξένων παροικιών, όταν στις 26 Αυγούστου, ο συγκεντρωμένος ελληνικός στρατός ετοιμάζεται να εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία. 27 Αυγούστου μπήκαν στην πόλη τα τουρκικά στρατεύματα. Αρκετές μέρες κρατούν οι σφαγές και οι λεηλασίες.

Η ζωή των προσφύγων

Δύναμη Ψυχής

Τα ιερά κειμήλια των προσφύγων, εικόνες και σταυροί με τον εσταυρωμένο στα μικρασιατικά παράλια λίγο πριν από το ταξίδι τους στην άλλη πατρίδα.

Η ζωή των προσφύγων

Το ταξίδι της φυγής

Οι τελευταίες ώρες των Ελλήνων στη Σμύρνη. Τα πλήθη των προσφύγων συγκεντρωμένα στην προκυμαία αναζητούν κάποιο μέσο σωτηρίας.

Η ζωή των προσφύγων

Ελπίδα Σωτηρίας

Οι πρόσφυγες στην προκυμαία της Σμύρνης προσπαθούν να επιβιβαστούν σε πλοία. Πρώτος σταθμός η Μυτιλήνη.

Η ζωή των προσφύγων

Επιβίωση

Συσσίτιο για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας στη Μυτιλήνη.

Η ζωή των προσφύγων

Πρόχειρα Καταλύματα

Oι πρόσφυγες στεγάζονται σε θέατρο στην Αθήνα. Κάθε θεωρείο μια οικογένεια.

Η ζωή των προσφύγων

Οι Πρώτες Μέρες

Αντίσκηνα προσφύγων στον καταυλισμό των προσφύγων στο Θησείο.

Η ζωή των προσφύγων

Η εγκατάσταση στο Βόλο

Κύματα προσφύγων κατέφθασαν στο Βόλο. Οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία αρχικά εγκαταστάθηκαν στους άδειους χώρους της πόλης. Γύρω από την Πλατεία Ρήγα Φεραίου, έστησαν ολόκληρη παραγκούπολη, η οποία καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1930. Σιγά-σιγά, οι νέοι κάτοικοι του Βόλου μετακινήθηκαν προς τα ΒΔ προάστια της πόλης, στα «Προσφυγικά», που αργότερα αποτέλεσαν τον πυρήνα της Νέας Ιωνίας Βόλου.

Η ζωή των προσφύγων

Οι πρώτες μέρες στο Βόλο

Στο Βόλο φτάνουν 12.000 πρόσφυγες και στοιβάζονται κατά δεκάδες σε αποθήκες, σχολεία ή άλλους χώρους.

Η ζωή των προσφύγων

Το Ασύλο

Το Άσυλο Παιδιού ξεπήδησε από την ανάγκη που δημιούργησε τα χρόνια εκείνα η δυστυχία των παιδιών της μικρασιατικής καταστροφής.

Η ζωή των προσφύγων

Ο Συνοικισμός της Νέας Ιώνιας

Η επιτακτική ανάγκη για την άμεση στέγαση των προσφύγων οδήγησε στη δημιουργία ενός νέου προαστίου του Βόλου, του συνοικισμού της Νέας Ιωνίας. Η θεμελίωση του συνοικισμού έγινε στη χέρσα γη του Ξηρόκαμπου στις 23 Αυγούστου 1923, οπότε και ξεκίνησε η οικοδόμηση των πρώτων προσφυγικών σπιτιών που χτίστηκαν κατά οικοδομικά τετράγωνα. Στη διάρκεια των επόμενων ετών και μέχρι το 1938 χτίστηκαν σταδιακά 2.071 σπίτια, ολοκληρώνοντας έτσι το πρόγραμμα παροχής έτοιμων κατοικιών στους πρόσφυγες. Σύντομα, ο συνοικισμός εξελίχθηκε σε μικρή πολιτεία με λαϊκό χαρακτήρα και άφθονα εργατικά χέρια που έδωσαν ώθηση στη βιομηχανία του Βόλου.

Η ζωή των προσφύγων

Ομάδες Προσφυγικών Σπιτιών

Τον πυρήνα των πρώτων σπιτιών αποτελούν 10 τετράγωνα με τα ονόματα Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, κτισμένα γύρω από την πλατεία της Ευαγγελίστριας. Τα επόμενα χρόνια κτίστηκαν κι άλλες ομάδες προσφυγικών σπιτιών.

«Τζαμαλιώτικα»: Μονοκάμαρα σπίτια που εγκαταστάθηκαν 104 οικογένειες. Αυτές έμεναν από το 1922 στην καπναποθήκη του Τζαμαλή.
«Γερμανικά»: Το 1928 εγκαταστάθηκαν εκεί 323 οικογένειες. Τα είπαν «Γερμανικά» γιατί έγιναν από τις γερμανικές επανορθώσεις του Α Παγκόσμιου πολέμου.
«Πέτρινα»: Είναι μονώροφα τα περισσότερα και διώροφα . Σ αυτά εγκαταστάθηκαν 300 οικογένειες. Χτίστηκαν το έτος 1928-29.

Η ζωή των προσφύγων

Η Ευαγγελίστρια

Στις 14 Μαρτίου του 1926 θεμελιώνεται, ο παλιός ναός της Ευαγγελίστριας, από τον τότε Μητροπολίτη Δημητριάδος κυρό Γερμανό. Οι πιστοί, κυρίως πρόσφυγες, έχουν κατακλύσει τον προαύλιο χώρο του ναού, που χτίστηκε για να στεγάσει την πίστη και τα ιερά κειμήλια που έφεραν μαζί με τα λίγα υπάρχοντά τους οι μάρτυρες της μικρασιατικής καταστροφής.

Η ζωή των προσφύγων

Πάσχα στην Ευαγγελίστρια

Πάσχα του 1927 στον παλιό ναό της Ευαγγελίστριας. Στο βάθος φαίνονται τα πρώτα σχολεία της περιοχής.

Η ζωή των προσφύγων

Μεταξουργείο

Το μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου ιδρύθηκε στον προσφυγικό συνοικισμό της Νέας Ιωνίας Βόλου το 1924 από τους μικρασιάτες Γεώργιο και Αθανάσιο Ετμεκτζόγλου. Η επιχείρηση αναπτύχθηκε και έφτασε να απασχολεί 150 άτομα το 1928. Αποτέλεσε τη σημαντικότερη βιομηχανική μονάδα στα όρια του συνοικισμού της Νέας Ιωνίας.

Η ζωή των προσφύγων

Προσφυγοπούλες Εργάτριες

Εργάτριες στο μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου.

Η ζωή των προσφύγων

Ματσαγγοπούλες

Πολλές προσφυγοπούλες δούλεψαν καπνεργάτριες στο εργοστάσιο Ματσάγγου.

Η ζωή των προσφύγων

Παντελής Μαγουλάς

Ο Παντελής Μαγουλάς, ο ποδοσφαιριστής του Απόλλωνα Σμύρνης, του οποίου το όνομα φέρει πλέον η θρυλική «κλούβα», ήταν ο άνθρωπος που ανέλαβε να μάθει τα μυστικά της μπάλας στους πρόσφυγες, οι οποίοι έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο. Αποτέλεσε μάλιστα για πολλά χρόνια και πρόεδρο του σωματείου, που αναγνωρίστηκε από το Πρωτοδικείο του Βόλου με την υπ’ αριθμόν 239 απόφαση της 19ης Αυγούστου του 1924.

Η ζωή των προσφύγων

Νίκη Βόλου

Η Νίκη ως ομάδα της πόλης, ξεκίνησε τα πρώτα της βήματα με το όνομα «Προσφυγική» και χρώματα της το κίτρινο και το μαύρο. Η πλήρης επωνυμία της ήταν «Γυμναστικός Σύλλογος Προσφύγων Βόλου». Πρώτος πρόεδρος της Προσφυγικής ήταν ο Παπάζογλου, Γενικός Γραμματέας ο Αντώνογλου και αρχηγός ο Παντελής Μαγουλάς. Μετά από δύο χρόνια και επειδή το όνομα «Προσφυγική» θεωρούνταν από τους ντόπιους «ρετσινιά», αποφασίστηκε η αλλαγή του ονόματος του συλλόγου. Πανιώνιος και Απόλλων ήταν τα πρώτα ονόματα που έπεσαν στο τραπέζι και μάλιστα υπήρξε έντονη διαφωνία. Τη λύση έδωσε ο τότε πρόεδρος, Μαυρίκιος Πανάς, που βλέποντας ένα αγαλματίδιο της «Νίκης», πρότεινε το όνομα «Νίκη Βόλου».