Αλησμόνητες Πατρίδες

Η ζωή στη Σμύρνη

Σμύρνη μια πόλη θρύλος

Ο μύθος τη θέλει να παίρνει το όνομά της από την αμαζόνα Σμύρνα ή το Θησέα. Πρώτοι οικιστές της οι Κάρες και οι Λέλεγες το 3000π.Χ. Στα 1000 π.Χ εποικίζεται από τους Αιολείς της Κύμης Ευβοίας και τον 8ο αι. π.Χ οι Ίωνες την προσαρτούν στην Ιωνική 12πολη ως την 13η πόλη.

Η ζωή στη Σμύρνη

Μέγας Αλέξανδρος

Με το πέρασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου οικοδομείται η πόλη στους πρόποδες του όρους Πάγου και οργανώνεται σε πολεοδομικό και μνημειακό συγκρότημα.

Η ζωή στη Σμύρνη

Όμηρος

Η Σμύρνη θεωρείται γενέτειρα του Ομήρου. Σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκε στο Μέλητα ποταμό της Σμύρνης.

Η ζωή στη Σμύρνη

Πληθυσμός

Στις αρχές του 20ου αιώνα ο πληθυσμός της Σμύρνης ανέρχεται σε 350.000. Οι Έλληνες, περίπου 165.000, αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού αφού οι Τούρκοι είναι 100.000, οι Εβραίοι 30.000, οι Αρμένιοι 25.000 και οι Ευρωπαίοι 20.000.

Η ζωή στη Σμύρνη

Συνοικίες και δρόμοι

Οι συνοικίες και οι δρόμοι έπαιρναν την ονομασία τους από την εκκλησία, το τζαμί ή τη συναγωγή, από την εθνότητα ή το επάγγελμα που ήταν επικρατέστερο στην περιοχή. Έτσι υπήρχαν οι συνοικίες « Άη Γιώργης» , « Αγία Φωτεινή» , « Εβραϊκή» κ.τ.λ

Η ζωή στη Σμύρνη

Quai

Η προκυμαία, το πανέμορφο «Κε» κατασκευάστηκε από τη γαλλική εταιρεία των αδελφών Dussaud. Χωριζόταν σε δύο τμήματα. Από το σταθμό των διαβατηρίων έως τους στρατώνες ήταν η εμπορική ζώνη. Το κοσμικό τμήμα, από το τελωνείο έως τα λουτρά ήταν χώρος περιπάτου και αναψυχής με εντυπωσιακά κτίρια, πολυτελείς κατοικίες, τράπεζες ξενοδοχεία θέατρα και λέσχες.

Η ζωή στη Σμύρνη

Τραμβάϋ

Στη Σμύρνη όλες οι διαδρομές γίνονταν με τα πόδια. Η μόνη που λειτουργούσε το τραμβάϋ, δηλαδή το τραμ με άλογα, άρχιζε από τη μια άκρη της πόλης, την Πούντα και πήγαινε σε τέσσερα παραθαλάσσια προάστια: το «Καρατάσι», την «Καραντίνα», το «Γκιοζ-τεπέ», το « Κοκάργιαλι».

Η ζωή στη Σμύρνη

Συνοικίες

• Άγιου Βουκόλου – λαϊκή συνοικία που έλαβε το όνομά της από τον Άγιο Βουκόλο, επίσκοπο Σμύρνης
• Και – (από το γαλλικό Quai, αποβάθρα) παραλιακή και κοσμοπολίτικη συνοικία όπου κατοικούσαν πλούσιοι Ευρωπαίοι αλλά και πολλοί Έλληνες.
• Αγία Φωτεινή
• Μπουρνόβας – βορειοανατολικό προάστιο όπου κατοικούσαν εύπορες οικογένειες και ξένοι (κυρίως Άγγλοι). Από τον Μπουρνόβα ξεκίνησαν όλες οι αθλητικές δραστηριότητες στη Σμύρνη.
• Νέος Μαχαλάς
• Φραγκομαχαλάς
• Ρόδων
• Πούντα

Η ζωή στη Σμύρνη

Το αστικό σπίτι

Το αστικό σπίτι στη Σμύρνη ήταν διώροφη μονοκατοικία και είχε, πρώτο όροφο (ισόγειο, 3-4 σκαλιά υπερυψωμένο), δεύτερο όροφο, υπόγειο και μεσοπάτωμα. Το μεσοπάτωμα ήταν γνωστό ως «αντρεσόλι» ,όπου ήταν τα δωμάτια υπηρεσίας , το μπάνιο και μια κάμαρα κατασκότεινη με ντουλάπια για τα χαλιά και τα χειμωνιάτικα ρούχα. Ο Κούλας Ο κούλας, ήταν αγροικία, υποστατικό, που χρησίμευε για θερινή κατοικία και αποθήκη του ιδιοκτήτη, ο οποίος τους θερινούς μήνες έπρεπε να παρακολουθήσει από κοντά τις εργασίες στο κτήμα ή τον αμπελώνα του.Είχε συνήθως, ισόγειο και δύο ορόφους.

Η ζωή στη Σμύρνη

Εμπόριο

Μεγάλη ήταν η παραγωγή αγροτικών προϊόντων όπως σταφίδας, βαμβακιού, σουσαμιού, ξερών σύκων, λαδιού, καπνού, μπαχαρικών κ.τ.λ που οδηγεί στη δημιουργία μονάδων μεταποίησης και ξεκινούν επιχειρήσεις που παράγουν νήματα, υφάσματα, τάπητες κ.τ.λ Οι Έλληνες κατέχουν το σημαντικότερο μέρος βιοτεχνιών και σε σύνολο 5.308 εργοστασίων και εργαστηρίων τα 4.008 είναι ελληνικά.

Η ζωή στη Σμύρνη

Διακίνηση προϊόντων

Η Σμύρνη αποτελεί κέντρο εμπορίου των δυτικών προϊόντων. Η ατμοπλοϊκή σύνδεση με τα λιμάνια της Β.Δ Ευρώπης, της Αδριατικής, της Νότιας Ρωσίας και με τα νησιά του Αιγαίου αλλά και τα λιμάνια της Μ. Ασίας και της Μέσης Ανατολής καθιστούν τη Σμύρνη συγκοινωνιακό κόμβο διακινήσεων της Ανατολικής Μεσογείου.

Η ζωή στη Σμύρνη

Θέατρο 'Ευτέρπη'

Έκφραση του πολιτιστικού και κοσμοπολίτικου προσώπου της Σμύρνης είναι το θέατρο. Το θέατρο «Ευτέρπη» λειτούργησε το 1841 και είχε 300 θέσεις και 2 μεγάλα θεωρεία.

Η ζωή στη Σμύρνη

Ευαγγελική Σχολή

Η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης ήταν ένα λαμπρό μορφωτικό ίδρυμα της ελληνικής κοινότητας της Σμύρνης. Στέγαζε 3τάξιο και 4τάξιο γυμνάσιο και από το 1910 διδασκαλείο τριετούς φοιτήσεως, με σκοπό την εκπαίδευση δασκάλων για το μικρασιατικό ελληνισμό.

Η ζωή στη Σμύρνη

Εκπαιδευτικοί

Στην Ευαγγελική σχολή δίδαξαν περίφημοι δάσκαλοι, όπως ο Θεόφιλος Καΐρης, ο Βενιαμίν Λέσβιος κ.α. Στα βιβλία του μαθητολογίου της σχολής αναγράφονται τα ονόματα του Αδαμάντιου Κοραή και Γεωργίου Σεφέρη.

Η ζωή στη Σμύρνη

Κεντρικόν Παρθεναγωγείον

Το Κεντρικόν Παρθεναγωγείον Σμύρνης ιδρύθηκε το 1830 ως Παρθεναγωγείο της Αγίας Φωτεινής. Ήταν το πρώτο σχολείο θηλέων στη Σμύρνη.  Λειτούργησε ως αλληλοδιδακτικό, πρωτοστεγάστηκε σε δωμάτιο του «Γραικικού Νοσοκομείου» και από το 1837 στεγάστηκε σε οίκημα μέσα στον περίβολο του μητροπολιτικού ναού της Αγίας Φωτεινής, γι’ αυτό και ονομαζόταν «παρθεναγωγείο της Αγίας Φωτεινής». Αργότερα μετονομάστηκε σε «Κεντρικόν Παρθεναγωγείον».  Από το 1886 εγκαταστάθηκε σε δικό του κτίριο. Το 1922, το Κεντρικό Παρθεναγωγείο είχε εξατάξιο δημοτικό σχολείο (με εννέα τμήματα), τριτάξιο διδασκαλείο (με τέσσερα τμήματα), γυμνάσιο θηλέων, διδασκαλείο νηπιαγωγών και σχεδιαζόταν η ίδρυση επαγγελματικής και οικοκυρικής σχολής.

Η ζωή στη Σμύρνη

Ομήρειο Παρθεναγωγείο

Το 1881 ιδρύθηκε το «Ομήρειο Παρθεναγωγείο», στοχεύοντας να προσφέρει ποιοτική και ελληνοπρεπή εκπαίδευση στα κορίτσια των ανωτέρων κοινωνικών τάξεων της Σμύρνης και να τα ελκύσει από τα ξένα παρθεναγωγεία. Περιλάμβανε νηπιαγωγείο, ελληνικό σχολείο και πεντατάξιο κλασικό γυμνάσιο. Ακολούθησε και ίδρυση διδασκαλείου, που δεχόταν υποτρόφους  απ’ όλη τη Μικρά Ασία και τις εκπαίδευε να γίνουν δασκάλες επιστρέφοντας στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Η μοναδική διευθύντρια όλα τα χρόνια της ζωής του ( 1881- 1922) ήταν η Ελένη Λοΐζου, απόφοιτος αρσακείου.

Η ζωή στη Σμύρνη

Ιωνικό Πανεπιστήμιο

Την ίδρυση και την οργάνωση του Ιωνικού Πανεπιστημίου στη Σμύρνη ανάλαβε ο διαπρεπής Έλληνας μαθηματικός του Πανεπιστημίου του Βερολίνου Κ.Καραθεοδωρής με εισήγηση του ύπατου αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη. Το Πανεπιστήμιο στεγάστηκε σ’ ένα οικοδόμημα στο λόφο Μπαχρή Μπαμπά. Περιλάμβανε 70 αίθουσες, αμφιθέατρο 320 θέσεων και μεγάλο περίβολο, όπου κτίστηκαν οικήματα για πρύτανη και καθηγητές.

Η ζωή στη Σμύρνη

Μητροπολιτικός ναός

Η Σμύρνη, (ο Κάτω Μαχαλάς), προ της καταστροφής της το 1922, είχε 16 ορθόδοξους ναούς με σημαντικότερο το μεγάλο μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής με το μεγαλοπρεπές και εξαίρετης τέχνης μαρμάρινο κωδωνοστάσιο, που κτίσθηκε τον 17ο αιώνα. Αποτελούσε τον κατ΄ εξοχή σμυρναίικο ναό, όπου τελούνταν στη μικρή περίοδο της απελευθέρωσης όλες οι επίσημες λειτουργίες και εθνικές τελετές.

Η ζωή στη Σμύρνη

Έντυπα

Ιδιαίτερη ανάπτυξη είχε σημειώσει και η ελληνική δημοσιογραφία με την αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα την "Αμάλθεια", που εκδιδόταν από το 1838 μέχρι το 1922. Άλλες ελληνικές εφημερίδες της Σμύρνης ήταν η "Αρμονία", ο "Ιωνικός Παρατηρητής", το "Άργος", η "Ιωνική Μέλισσα", η "Ιωνία", η "Νέα Ιωνία", η "Πρόοδος", καθώς και διάφορα περιοδικά, όπως το φιλολογικό ο "Κόσμος", το σατυρικό ο "Κόπανος" και η "Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων". Από τα τέλη της δεκαετίας του 1840 στη Σμύρνη λειτουργούσαν 10 τυπογραφεία. Το 1870 στη Σμύρνη λειτουργούσαν 17 τυπογραφεία, εκ των οποίων 10 ήταν ελληνικά, 3 αρμενικά, 2 γαλλικά, 1 τουρκικό και 1 εβραϊκό. Συνολικά κυκλοφορούσαν 134 εφημερίδες, περιοδικά και επιθεωρησιακά έντυπα.

Η ζωή στη Σμύρνη

Μουσικοί και μουσικές

Η μουσική ζωή στη Σμύρνη χαρακτηρίζεται από μουσικές και τραγούδια δυτικής επιρροής (εστουντιαντίνες) , τραγούδια αιγαιοπελαγίτικα και παραλίων δυτικής Μικράς Ασίας και ορχήστρες με επιρροές από την Ασιατική ενδοχώρα.

Η ζωή στη Σμύρνη

Ρεμπέτικο

Το ρεμπέτικο έχει καταβολές από τα «καφέ αμάν» της Σμύρνης. Οι ρεμπέτες ήταν άτομα περιθωριακά. Ονομάζονταν επίσης κουτσαβάκηδες, μάγκες, βλάμηδες.

Η ζωή στη Σμύρνη

Πανιώνιος

Ο σκοπός του Πανιωνίου ήταν διττός: «πρωτίστως η ανάπτυξις της γυμναστικής και του αθλητικού αισθήματος παρά τη σμυρναϊκή νεολαία και κατά δεύτερον λόγον η διέγερσις και διάδοσις του μουσικού αισθήματος». Γι’ αυτό, παράλληλα με τις αθλητικές, δεν έπαψε να καλλιεργεί μουσικές και φιλολογικές δραστηριότητες.

Η ζωή στη Σμύρνη

Απόλλων

Ο γυμναστικός σύλλογος Απόλλων ξεκίνησε το 1891 ως μουσικός σύλλογος. Δίνει συναυλίες, διοργανώνει διαλέξεις και φιλολογικές συγκεντρώσεις, προκηρύσσει λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Το 1896 συγκροτεί πεζοπορικό και αθλητικό τμήμα. Το 1904 οργανώνει στο Μπουρνόβα τα πρώτα «Απολλώνια» με συμμετοχή ομάδων και αθλητών από άλλα αθλητικά σμυρναίϊκα σωματεία.

Η ζωή στη Σμύρνη

Εφημερίδα 'Αμάλθεια'

Η μακροβιότερη και μια από τις εγκυρότερες ελληνικές εφημερίδες που εκδιδόταν στη Σμύρνη πριν την Μικρασιατική Καταστροφή. Η Αμάλθεια ιδρύθηκε από τον Ελληνοσουηδό μαθηματικό Κωνσταντίνο Ροδέ στις 6 Αυγούστου του 1838. Αρχικά τυπωνόταν στο τυπογραφείο του Αντ.Πατρίκιου και κυκλοφορούσε κάθε Σάββατο απόγευμα σε ημίφυλλο ενώ από την επόμενη χρονιά άρχισε να τυπώνεται σε ιδιόκτητο τυπογραφείο.