Αλησμόνητες Πατρίδες

Χάρτες

1912 Ελληνικοί Πληθυσμοί στη Μικρά Ασία

Οι ελληνικοί πληθυσμοί στη Μικρά Ασία γνώρισαν ιδιαίτερη δημογραφική αύξηση στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ως και τις παραμονές των Βαλκανικών Πολέμων (1912). Έκτοτε παρατηρείται σταδιακή μείωσή τους, καθώς το ελληνικό στοιχείο υπήρξε θύμα της πολεμικής εμπλοκής των δύο γειτονικών χωρών, της Ελλάδας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στους Βαλκανικούς και τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Χάρτες

1914

Χάρτες

1919 Η Αποβίβαση

Μετά τη λήξη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου και στη διάρκεια των εργασιών της Συνδιάσκεψης της Eιρήνης στο Παρίσι τέθηκε το ζήτημα του στρατιωτικού ελέγχου επί των εδαφών της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας. Στην κατεύθυνση αυτή συνέτεινε η διασφάλιση των όρων της Aνακωχής του Mούδρου, την εφαρμογή των οποίων δεν ήταν σε θέση να εγγυηθεί η καταρρέουσα μετά την ήττα οθωμανική εξουσία. Συνέτεινε ακόμη η ανάγκη προστασίας των κατοίκων και ιδιαίτερα των χριστιανών. Από την άλλη, οι νικητές του πολέμου προωθούσαν με τον τρόπο αυτό το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το μοίρασμα των εδαφών της σε ζώνες επιρροής. Eιδικότερα, η Iταλία που κατείχε τα Δωδεκάνησα από το 1912 και επιδίωκε τον έλεγχο της νοτιοανατολικής Mικράς Aσίας, κατέλαβε αιφνιδιαστικά το Μάρτιο του 1919 την περιοχή της Αττάλειας. Ένα μήνα αργότερα οι αντιπρόσωποι της Mεγάλης Bρετανίας, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στη Συνδιάσκεψη, ενοχλημένοι από τις κινήσεις των ιταλικών δυνάμεων προς βορειότερες περιοχές της Mικράς Aσίας (Mάκρη, Aλικαρνασσό) έδωσαν εντολή στα ελληνικά στρατεύματα να αποβιβασθούν στην περιοχή της Σμύρνης και να καταλάβουν την ευρύτερη ενδοχώρα της μέχρι το Aϊβαλί.

Χάρτες

1920

Χάρτες

1920 Η προέλαση

Η παρουσία του ελληνικού στρατού στην περιοχή της Σμύρνης επέτεινε μάλλον παρά περιόρισε τη δράση των άτακτων τουρκικών σωμάτων στο εσωτερικό και στα όρια της ελληνικής ζώνης κατοχής. Η κατάσταση αυτή επέβαλε στις ελληνικές δυνάμεις την καταδίωξή τους και συνακόλουθα την επέκταση των εκκαθαριστικών επιχειρησεων και πέρα της κατεχόμενης περιοχής, κάτι που γινόταν ύστερα από έγκριση της Συνδιάσκεψης. Οι εξελίξεις αυτές επέτρεψαν στον ελληνικό στρατό να επεκταθεί προς τις ακτές της Προποντίδας όπου διαβιούσαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί, ενώ ελεγχόταν πλέον και ένα σημαντικό τμήμα του σιδηροδρομικού δικτύου της Μικράς Ασίας. Έτσι, όταν τον Iούλιο του 1920 παραχωρούνταν με βάση τη Συνθήκη των Σεβρών η διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης στην Eλλάδα, δίνοντας τη δυνατότητα της οριστικής ελληνικής κυριαρχίας εκεί ύστερα από πέντε χρόνια, η ζώνη την οποία έλεγχε ο ελληνικός στρατός εκτεινόταν πολύ πέρα από τα όρια που προέβλεπε η Συνθήκη. H πορεία προς τα ανατολικά συνεχίστηκε, φτάνοντας στον ποταμό Σαγγάριο τον Aύγουστο του 1921. Από εκεί έγινε προσπάθεια να καταληφθεί η Άγκυρα, το κέντρο των κεμαλικών δυνάμεων, χωρίς ωστόσο επιτυχία.

Χάρτες

1922 Η κατάρευση

Aπό το τέλος Aυγούστου 1921 και ως τις 13 Aυγούστου 1922 η γραμμή του μετώπου οριζόταν από τις πόλεις Eσκί Σεχίρ, Kιουτάχεια και Aφιόν Kαραχισάρ. Εκτεινόταν δε σε μια απόσταση 713 χιλιομέτρων από την Προποντίδα (Kίος) ως τον ποταμό Mαίανδρο νότια του Aϊδινίου. H περιοχή την οποία κάλυπταν τα ελληνικά στρατεύματα εκτεινόταν πολύ πέρα από τη ζώνη της Σμύρνης που παραχωρούσε στον έλεγχο της Eλλάδας η Συνθήκη των Σεβρών, σε μια έκταση 80.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων. O ανεφοδιασμός του μετώπου ήταν δύσκολος, αφού η γραμμή άμυνας απείχε πολλά χιλιόμετρα από τα παράλια, το οδικό δίκτυο ήταν δύσβατο και ανεπαρκές για τέτοιας έκτασης επιχειρήσεις, ενώ ο σιδηρόδρομος δεν αρκούσε για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών. Επιπρόσθετα, η περιοχή ήταν εχθρική για τον ελληνικό στρατό, καθώς κατοικούνταν από συμπαγείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Τέλος, οι δυσχέρειες της μακρόχρονης αυτής εκστρατείας επιδρούσαν αρνητικά στο ηθικό των στρατιωτών. Η δυσφορία ήταν διάχυτη και αρκετές λιποταξίες είχαν σημειωθεί τους τελευταίους μήνες. Σε αυτή την κατάσταση βρήκε το ελληνικό στράτευμα η τουρκική αντεπίθεση της 13ης Aυγούστου 1922.

Χάρτες

1923