ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

πλοηγείτε στον ιστοχώρο της Βούλας Βαβαρούτσου

για καλύτερη πλοήγηση στις ιστοσελίδες

Η ιστοσελίδα αυτή είναι τμήμα του οικοχώρου "Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ "

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Δυσλεξία: Αντιμετωπίστε την!	τελευταία ενημέρωση: 07/01/2016	Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού
Διαταραχές λόγου «Λόλα, να ένα …μμμήλο!		Το παιδί μου τραυλίζει. Υπάρχει λύση;
Δυσλεξία και γραφή		ΜΝΗΜΗ-ΓΝΩΣΗ-ΕΥΦΥΪΑ
Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και η υπερκινητικότητα		Όσο πιο πολλά τα e-mail τόσο πιο διασπασμένη η προσοχή
Τα «κακά παιδιά» τραβούν την προσοχή μας		Δυσαριθμησία: μεταμορφώνει τους αριθμούς σε τέρατα!
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΙΑ	ΣΧΟΛΕΙΟ	ΕΞΕΤΑΣΗ-ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΔΙΑΤΡΟΦΗ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ		Δεν συνδέεται το σύνδρομο Ασπεργκερ με τη βία
Τα σημάδια των μαθησιακών δυσκολιών στο Γυμνάσιο και Λύκειο		Ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών στην προσχολική ηλικία
Μαθησιακές δυσκολίες Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΡΟΥΣΟΧΑΤΖΑΚΗ, λογοπαθολόγος Μ.S., CCC - συγγραφέας παιδικών βιβλίων, www.mrous.gr, logos@mrous.gr Το National Joint Committee of Learning Disabilities δίνει έναν ενδιαφέροντα και γενικά αποδεκτό ορισμό: «Μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος ο οποίος αναφέρεται σε μια ετερογενή ομάδα διαταραχών που προέρχονται από σοβαρές δυσκολίες στην εκμάθηση και στη χρήση του λόγου, της ανάγνωσης, της γραφής, της λογικής σκέψης και των μαθησιακών καταστάσεων». Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς και υποστηρίζεται ότι οφείλονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Συχνά, μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα και με άλλες συνθήκες ανεπάρκειας, π.χ. αισθητηριακές βλάβες, νοητική καθυστέρηση, κοινωνική ή συναισθηματική διαταραχή. Ιδιαίτερα ως προς το τελευταίο πρέπει να τονιστεί ότι τα παιδιά που κρίνεται πως έχουν μαθησιακές διαταραχές πρέπει να έχουν οπωσδήποτε τουλάχιστον κανονικό δείκτη νοημοσύνης. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν και με περιβαλλοντικού τύπου προβλήματα, όπως π.χ. πολιτισμική αποστέρηση, ακατάλληλη ή ανεπαρκής διδασκαλία κ.λπ. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι δεν είναι έμμεσο αποτέλεσμα των συνθηκών αυτών. Από τον ορισμό προκύπτει ότι οι μαθησιακές διαταραχές έχουν οργανική βάση, οφείλονται δηλαδή σε δυσλειτουργία του μαθησιακού μηχανισμού του ατόμου, στις διαδικασίες πρόσληψης, επεξεργασίας, σύνθεσης και εναποθήκευσης των ερεθισμάτων, και δεν μπορούν να αποδοθούν σε παραμέτρους όπως «η επιμέλεια, η θέληση και η διάθεση για μάθηση, το οικογενειακό περιβάλλον, η ανωτερότητα ή η εξυπνάδα». Σε σχέση με την ορολογία αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος μαθησιακές διαταραχές τείνει να αντικατασταθεί με τον όρο εξελικτική διαταραχή λόγου / μάθησης, που περιλαμβάνει τις εξειδικευμένες υποκατηγορίες: ειδική δυσκολία ανάγνωσης (η γνωστή μας δυσλεξία), ειδική δυσκολία γραφής, ειδική δυσκολία αριθμητικής - συχνά συνυπάρχουν αλλά δεν ταυτίζονται. Υπήρξαν διάφορες θεωρίες και επεξηγηματικά μοντέλα για τις αιτίες που προκαλούν τις μαθησιακές δυσκολίες. Αλλοτε αποδόθηκαν σε προβλήματα παγίωσης (δηλ. σε μη ξεκαθαρισμένη κυριαρχία των εγκεφαλικών ημισφαιρίων) και στον ελλιπή συνδυασμό των οπτικών κινήσεων. Αλλες φορές προτάθηκε η εξήγηση της ελάχιστης εγκεφαλικής δυσλειτουργίας, δηλαδή αδιόρατες μικρές βλάβες στον εγκέφαλο που προκύπτουν κατά τη γέννηση και που είναι υπεύθυνες για τις μαθησιακές διαταραχές. Αλλη θεωρία υπήρξε η υπόθεση της αντιληπτικής ανεπάρκειας, δηλαδή ότι στα παιδιά ορισμένες συγκεκριμένες αντιληπτικές διεργασίες (π.χ. ακουστική διάκριση) είναι ανεπαρκείς ή καθυστερούν να εξελιχθούν. Ακόμη υπήρξε η θεωρία για την έλλειψη επαρκούς συντονισμού μεταξύ πολλαπλών περιοχών του εγκεφάλου και κυρίως των ανώτερων φλοιών/ περιοχών. Οι απόψεις αυτές σήμερα ενσωματώνονται στις πολυπαραγοντικές θεωρίες προσέγγισης του προβλήματος: * Η πρώτη είναι η θεωρία της επεξεργασίας των πληροφοριών. Αυτή υποστηρίζει ότι η μάθηση είναι αποτέλεσμα σειράς σύνθετων αλληλοσχετιζόμενων γνωστών λειτουργιών: κωδικοποίηση, συγκράτηση, ανάσυρση, αξιολόγηση - σύγκριση και έκφραση. Μια δυσλειτουργία σε κάποιο στάδιο αυτής της διαδικασίας μπορεί να είναι υπεύθυνη για τις μαθησιακές διαταραχές. * Η δεύτερη θεωρία έχει σχέση με την έρευνα ανάπτυξης του λόγου. Υποστηρίζεται ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν χαμηλότερη απόδοση από παιδιά ομάδων ελέγχου σ' όλους τους τομείς του λόγου: 1 Προφορά ορισμένων φθόγγων (Φωνολογία). 2 Κατανόηση και χρήση γραμματικών κανόνων, όπως οι καταλήξεις των ρημάτων και ο σχηματισμός του πληθυντικού αριθμού (Μορφολογία). 3Σωστή σύνταξη, όπου παραβιάζουν τη σειρά των μερών του λόγου στην πρόταση (Συντακτικό). 4 Επιλογή και χρησιμοποίηση των σωστών λέξεων, ιδιαίτερα σε σχέση με την έννοια του χρόνου (Σημασιολογία). 5 Κοινωνιογλωσσικοί κανόνες της γλώσσας, που επηρεάζονται από την κοινωνική συμφωνία για το ποιος λέει τι, σε ποιον, πότε και πώς (Πραγματολογία). * Η τρίτη θεωρία έχει σχέση με την παρατήρηση ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι αδρανή και αναποτελεσματικοί δέκτες και χαρακτηρίζονται από ελλιπή χρήση στρατηγικών μνήμης και μάθησης και από έλλειψη μεταγνωστικής συνείδησης. Το παιδί, δηλαδή, δεν είναι σε θέση να οργανώσει μεθοδολογικά και χρονικά το προς μάθηση αντικείμενο. Η κινητική ανάπτυξη, ο κινητικός συντονισμός, η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής που χαρακτηρίζεται από έλλειψη προσοχής, παρορμητικότητας και υπερκινητικότητας συνδέονται με τις μαθησιακές διαταραχές.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗΝ... ΤΑΞΗ Οταν η σχολική αποτυχία δεν οφείλεται στην τεμπελιά Παρέμβαση της Αποστολίας Ντέκοβα κλινικής ψυχολόγου Το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες έχει, συνήθως, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αποθαρρύνεται εύκολα, είναι συναισθηματικά ευάλωτο και αγχώνεται ιδιαίτερα για τις σχολικές του επιδόσεις Παλαιότερα, όταν τα παιδιά δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου χαρακτηρίζονταν τεμπέλικα, αδιάφορα αρνητικά, ή κακομαθημένα. Λόγω αυτών των αντιλήψεων και ερμηνειών, παρουσίαζαν σχολική αποτυχία, η οποία τους καλλιεργούσε αισθήματα ανικανότητας, άγχους, απογοήτευσης και θυμού. Αυτή η πληθώρα των αρνητικών συναισθημάτων τούς ακολουθούσε στην επαγγελματική και στην προσωπική τους ζωή. Επιστήμονες βεβαιώνουν ότι υπάρχουν κάποια παιδιά, τα οποία δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε ικανοποιητικό βαθμό στις σχολικές απαιτήσεις, όχι γιατί δεν προσπαθούν ή υπολείπονται νοητικά σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, άλλα επειδή παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Με την πρόοδο της επιστήμης, έχουμε βεβαιωθεί ότι υπάρχουν κάποια παιδιά, τα οποία δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε ικανοποιητικό βαθμό στις σχολικές απαιτήσεις, όχι γιατί δεν προσπαθούν ή υπολείπονται νοητικά σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, άλλα διότι παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Οι μαθησιακές δυσκολίες αποδίδονται πρωτογενώς σε εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, στον προμετωπιαίο ή τον κροταφικό λοβό, οι οποίες επιδρούν στις διαδικασίες όπου εδράζεται η μάθηση. Συγκεκριμένα, οι δυσλειτουργίες στον προμετωπιαίο λοβό δημιουργούν τις εξής δυσκολίες: Στη συγκέντρωση, στην επεξεργασία των πληροφοριών, στον σχεδιασμό και στην οργάνωση ενεργειών για λύση προβλημάτων με αφαιρετικό συλλογισμό. Οι δυσλειτουργίες στον κροταφικό φλοιό έχουν ως αποτέλεσμα διαταραχές στην πρόσληψη, την κατανόηση και την παραγωγή του λόγου. Δευτερογενώς, η εκδήλωση και εξέλιξη των συμπτωμάτων των μαθησιακών δυσκολιών εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το οικογενειακό, σχολικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Οι μαθησιακές δυσκολίες έχουν επιπτώσεις και στην ψυχοσύνθεση του παιδιού. Το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες έχει, συνήθως, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αποθαρρύνεται εύκολα, είναι συναισθηματικά ευάλωτο και αγχώνεται ιδιαίτερα για τις σχολικές του επιδόσεις. Η αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών χρήζει μακρόχρονης παρέμβασης από ειδικούς (ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, εκπαιδευτικούς), οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί να χρησιμοποιούν ειδικές ψυχοεκπαιδευτικές μεθόδους. Το πρόγραμμα αντιμετώπισης που θα χρησιμοποιήσει ο κάθε ειδικός είναι εξατομικευμένο και προσαρμοσμένο στις εκπαιδευτικές ανάγκες κάθε παιδιού. Το διδακτικό υλικό, που συνήθως χρησιμοποιούν οι ειδικοί, βασίζεται στην πολυαισθητηριακή μέθοδο. Η συμμετοχή όλων των αισθήσεων (όρασης - ακοής - αφής) είναι απαραίτητη για την εμπέδωση πληροφοριών που διδάσκονται και εξασφαλίζει περισσότερες πιθανότητες για επιτυχία στην επεξεργασία τους λόγω της παρουσίασής τους με πολλούς κώδικες. Το διδακτικό υλικό είναι αυστηρά δομημένο και χαρακτηρίζεται από σταδιακή διαβάθμιση. Κάθε διδακτική ενότητα ξεκινά από ένα επίπεδο πιο κάτω από εκείνο που βρίσκεται το παιδί, προκειμένου να του προσφέρει ενθάρρυνση, για να συνεχίσει στην επομένη. Η διδασκαλία πρέπει να αποτελέσει για το παιδί μια ευχάριστη διαδικασία, από την οποία θα αντλεί ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο για την αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών αλλά και για τη διατήρηση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησής του σε υψηλά επίπεδα. Στενή συνεργασία Πρέπει να τονιστεί πως αν οι μαθησιακές δυσκολίες δεν διαγνωστούν και δεν θεραπευτούν έγκαιρα, οδηγούν σε απώλεια ηθικού, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές στις κοινωνικές δεξιότητες, ακόμη και σε εγκατάλειψη του σχολείου. Είναι, δε, ιδιαίτερα σημαντικό ο ειδικός να βρίσκεται σε στενή συνεργασία τόσο με τους γονείς όσο και με το σχολείο, προκειμένου το παιδί να ωφεληθεί σε μεγαλύτερο βαθμό από το θεραπευτικό πρόγραμμα. Οι συμβουλές που μπορούμε να δώσουμε στους γονείς για το πώς θα βοηθήσουν το παιδί τους με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι οι εξής: Δημιουργήστε σχεδιάγραμμα του μαθήματος. Τοποθετήστε επικεφαλίδα, λέξεις-κλειδιά σε κάθε παράγραφο. Υπογραμμίστε τα σημαντικά στοιχεία στο κείμενο. Δημιουργήστε πολλαπλές ερωτήσεις ή ερωτήσεις οι οποίες θα οξύνουν την κριτική ικανότητα του παιδιού. Μετά τη συγγραφή κάποιας εργασίας ή έκθεσης, ζητήστε από το παιδί να την ξαναδιαβάσει προσεκτικά και να διορθώσει τυχόν λάθη (συντακτικά ή γραμματικά). Διασπάστε τις εργασίες σε άλλες, με μικρότερη έκταση ή απλούστερη μορφή. Ενθαρρύνετε το παιδί να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία, περιοδικά ή εφημερίδες (κόμικς, παραμύθια, αθλητικές εφημερίδες), σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά του. Πείτε του να κάνει συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της μελέτης, με εναλλαγή δραστηριοτήτων (κινητικές με στατικές δραστηριότητες), για εκτόνωση πιθανής κούρασης ή έντασης. Χρησιμοποιήστε «ενισχυτές», όπως αυτοκόλλητα, βόλτες ή παιχνίδι, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, προκειμένου να δημιουργήσει εξωτερικά κίνητρα για μάθηση. Απομακρύνετε παράγοντες που μπορούν να του αποσπάσουν την προσοχή (τηλέφωνο, τηλεόραση, παράθυρο). Αποφύγετε, τέλος, αρνητικές παρατηρήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να κλονίσουν την αυτοεκτίμησή του. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΑΧΕΠΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΛΗΘΗΚΑΝ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ Διάγνωση και θεραπεία για 5 εφηβικά περιστατικά Η παιδαγωγική και ψυχολογική αξιολόγηση αποκάλυψε μια επίπονη και άκαμπτη λειτουργία στον τρόπο σκέψης του εφήβου. Μια συνεχή και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια να υπερνικήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε φορά Εκδηλη είναι η παρουσία συναισθηματικών παραγόντων και οικογενειακών συνθηκών, σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Αυτό προκύπτει από παράθεση περιστατικών από τις επιστημονικές συνεργάτες της Υπηρεσίας Παιδιού και Εφήβου της Γ΄ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, Α. Αδάμ και Δ. Χατζοπούλου. Σε επιστημονικό τους άρθρο με τίτλο «Διαγνωστικά ερωτήματα και θεραπευτικές προτάσεις σε παιδιά και εφήβους με μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες», οι δύο επιστήμονες περιγράφουν πέντε περιστατικά που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν. Τα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες ζουν σε δύσκολες οικογενειακές συνθήκες με έντονη την παρουσία διαφόρων συναισθηματικών παραγόντων. Αυτό προκύπτει από παράθεση περιστατικών από τις επιστημονικές συνεργάτες της Υπηρεσίας Παιδιού και Εφήβου της Γ΄ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, Α. Αδάμ και Δ. Χατζοπούλου. 1 Το πρώτο από αυτά αφορά μία οικογένεια, με τους γονείς να βιώνουν μία έντονη σύγκρουση για πολλά χρόνια. Ακολουθεί ο χωρισμός και μία μεγάλη δυσκολία να μιλήσουν για τα ζητήματα αυτά στην έφηβη κόρη τους, η οποία είναι μαθήτρια της Β' Γυμνασίου. Την ίδια περίοδο, εντείνονται οι κρίσεις στην οικογένεια γύρω από ζητήματα σχολικού τύπου και το κορίτσι κινδυνεύει να χάσει τη σχολική χρονιά. Το σύμπτωμα της σχολικής της αποτυχίας κινητοποιεί την έφηβη και τους γονείς της να ζητήσουν μία μαθησιακή αξιολόγηση. Μέσα από τη διαγνωστική αξιολόγηση εντοπίζονται οι δυσκολίες, τόσο των γονιών να αναλάβουν ικανοποιητικά τον γονεϊκό τους ρόλο όσο και της ίδιας της έφηβης να ανταποκριθεί ψυχικά σε μία σειρά από (επιβαρυντικά) οικογενειακά ζητήματα. Προτάθηκε θεραπευτική παρακολούθηση και συμβουλευτική υποστήριξη των γονιών της. 2 Ενα άλλο περιστατικό αφορά ένα αγόρι το οποίο είχε πολύ καλή επίδοση στο Δημοτικό, αλλά εμφάνιζε κάποια χαρακτηριστικά μαθησιακών δυσκολιών, όπως λίγα ορθογραφικά λάθη, όχι γρήγορη ανάγνωση και δυσκολία στην ελεύθερη έκφραση. Στην αρχή του Γυμνασίου και παρά τις εξαιρετικά υψηλές σχολικές και εξωσχολικές του επιδόσεις, ζητήθηκε μαθησιακή αξιολόγηση. Η μητέρα του παιδιού εξηγεί ότι το παιδί αγχώνεται, δεν κατανοεί ένα κείμενο και δεν βάζει τόνους στα γραπτά. Οι γονείς εξέφρασαν ανησυχία για τη νοητική ικανότητα του παιδιού σε σχέση με το σχολείο και αυτά τα αδικαιολόγητα μαθησιακά χαρακτηριστικά. Ηταν, όμως, ανήσυχοι κυρίως για τη γενικότερη ικανότητά του να αυτονομηθεί κατά την εφηβεία. Δύο χρόνια μετά τη θεραπευτική παρακολούθηση, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι η στιγμή που προσήλθε η οικογένεια στο νοσοκομείο για βοήθεια συνέπιπτε με την απώλεια ενός βασικού προσώπου που φρόντιζε το παιδί. 3 Ενας μαθητής της Α' Γυμνασίου είχε υψηλές σχολικές επιδόσεις, οι οποίες, όμως, ήταν αποτέλεσμα πολύωρης και βασανιστικής μελέτης. Επειτα από παρότρυνση της καθηγήτριάς του, πήγε στο ειδικό τμήμα με τον πατέρα του, προκειμένου να υποβληθεί σε μαθησιακή αξιολόγηση. Εχοντας βιώσει οι ίδιοι μία ιστορία σχολικής αποτυχίας, οι γονείς δραματοποιούν τις συνθήκες που βιώνει ο γιος τους στο σχολικό περιβάλλον σε σχέση με τις υποχρεώσεις του. Η πολύωρη ενασχόλησή του με τη σχολική μελέτη και οι χαμηλότερες από τις προσδοκώμενες επιδόσεις δημιουργούν ένα κλίμα μάθησης μηχανιστικό και στερεότυπο. Η παιδαγωγική και ψυχολογική αξιολόγηση αποκάλυψε μία επίπονη και άκαμπτη λειτουργία στον τρόπο σκέψης του εφήβου. Μία συνεχή και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια να υπερνικήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε φορά. 4 Οι γονείς ενός άλλου εφήβου ήταν πολύ αγχωμένοι από την προσχολική ηλικία του παιδιού τους, μεταφέροντας στους ειδικούς τις αγωνίες και την ανησυχία τους στο παιδί. Η αυξημένη κινητική δραστηριότητά του, τους κινητοποίησε. Πολύ σύντομα, υπήρξε η πρώτη διάγνωση υπερκινητικότητας και ακολούθησε σειρά από θεραπείες. Η αρχική διάγνωση μετεξελίχθηκε σε δυσλεξία. Στις αρχές του Λυκείου, ο ίδιος και η οικογένειά του ζήτησαν μία νέα εκτίμηση των μαθησιακών του δυσκολιών. Μέσα από τη μαθησιακή αξιολόγηση, προέκυψε η εικόνα ενός εφήβου αφημένου στους ειδικούς, οι οποίοι τον καθοδηγούν και τον εκπαιδεύουν. Σε μία πιο ελεύθερη συνθήκη αξιολόγησης, φάνηκε η δυσκολία του να εμπιστευτεί τις δυνατότητές του, χωρίς να αναφέρεται στη «δυσλεξία του». Είναι σαν να έχουν ανασταλεί οι ικανότητές του να σκέφτεται αυτόνομα και αφήνεται παθητικά στους άλλους. Μητέρα χρησιμοποίησε την κόρη της για να έχει η ίδια πρόσβαση σε υπηρεσία ψυχικής φροντίδας Ενα άλλο περιστατικό αφορούσε μία μητέρα η οποία προσήλθε στο ειδικό τμήμα του νοσοκομείου έπειτα από μία αγωνιώδη προσπάθεια να της δοθεί ραντεβού σε δημόσια υπηρεσία της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης, καθώς η οικογένεια διαμένει σε απομακρυσμένη περιοχή. Ζήτησε επαναξιολόγηση των μαθησιακών δυσκολιών της κόρης της, μαθήτριας της Α' Γυμνασίου. Εχει προηγηθεί αξιολόγηση από δημόσια υπηρεσία της περιοχής όπου διαμένουν. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι μαθησιακές δυσκολίες της κόρης της αποτελούν το «όχημα» της μητέρας να έχει πρόσβαση σε μία υπηρεσία ψυχικής φροντίδας την οποία έχει ανάγκη η ίδια. Προτάθηκαν οι κατάλληλες μαθησιακές κατευθύνσεις, για να αντιμετωπιστούν οι ήπιες μαθησιακές δυσκολίες της έφηβης και σε δεύτερο χρόνο οργανώθηκε η θεραπευτική υποστήριξη της γυναίκας. Γολγοθάς για παιδιά & γονείς οι μαθησιακές δυσκολίες Σοβαρό προβληματισμό στους γονείς και μεγάλη ταλαιπωρία στους μικρούς μαθητές προκαλούν οι μαθησιακές διαταραχές. Η δυσκολία μάθησης και προσαρμογής στο εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι ένα πρόβλημα που εκδηλώνεται με αρκετές μορφές και ποικίλα συμπτώματα, ενώ απασχολεί σημαντικό αριθμό παιδιών. Σύμφωνα με τα πρόσφατες μελέτες, ποσοστό 10-15% των μαθητών με νοημοσύνη εντός των φυσιολογικών ορίων εμφανίζει μαθησιακές διαταραχές, ενώ ποσοστό 6% έχει δυσκολία στις αριθμητικές πράξεις. Οσο νωρίτερα διαγνωστεί το πρόβλημα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες αποκατάστασής του. Σε αντίθετη περίπτωση, οι δυσκολίες εξελίσσονται σε χρόνιες με τους αριθμούς να είναι αδιάψευστοι μάρτυρες: Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ένας στους 20 ενήλικες πάσχει από δυσλεξία. Οι μαθησιακές διαταραχές μπορεί να εξελιχθούν σε τροχοπέδη για τη φυσιολογική ανάπτυξη του μαθητή, αφού συχνά συνοδεύονται από ψυχολογικά προβλήματα. Η αίσθηση ανικανότητας, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, η υπερευαισθησία στην κριτική, η εύκολη αποθάρρυνση και η ενδεχόμενη περιθωριοποίησή του από τους συμμαθητές χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης από το οικογενειακό περιβάλλον. Παράλληλα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι στο μυαλό των ενηλίκων κυριαρχούν συχνά μύθοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες, όπως για παράδειγμα το ότι αυτές υποδηλώνουν χαμηλή νοημοσύνη ή ελλιπή προσπάθεια από την πλευρά του μαθητή. Δυσγραφία Ασυντόνιστα χέρι, μάτι, μολύβι Προκαλείται όταν υπάρχει κακός συντονισμός ανάμεσα στο μάτι, το χέρι και το μολύβι. Τα γραπτά των παιδιών που πάσχουν από δυσγραφία παρουσιάζουν συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά: Αλλοιωμένα σχήματα των γραμμάτων. Ανισομεγέθη γράμματα. Υπέρβαση των περιθωρίων και μη τήρηση της οριζόντιας γραμμής της γραφής. Αναρχη κατανομή των κεφαλαίων και των πεζών γραμμάτων. Επίσης, τα παιδία με δυσγραφία συνήθως δεν κρατούν σωστά το μολύβι, σε ορισμένες περιπτώσεις το σώμα τους αποκτά μια ιδιόμορφη στάση όταν γράφουν και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τις γραπτές εργασίες τους. Δυσλεξία Η δυσκολία στο διάβασμα Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Νευρολογίας, τα παιδιά που πάσχουν από δυσλεξία δυσκολεύονται να μάθουν να διαβάζουν παρά τον φυσιολογικό δείκτη ευφυΐας τους. Σε σοβαρές περιπτώσεις η δυσλεξία γίνεται εμφανής από την ηλικία των έξι ετών. Συνήθως συνυπάρχει με τη δυσγραφία και με διαταραχές στην οπτική αντίληψη. Οπως εξηγεί η Ελληνική Εταιρία Δυσλεξίας, συχνά συναντώνται οι εξής εκδηλώσεις: Αντιστροφές γραμμάτων (π.χ. ε αντί 3) Αντιμεταθέσεις, παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων και συλλαβών στην ίδια λέξη (π.χ. πότι αντί για τόπι ή πι αντί για τόπι ή τοτόπι αντί για τόπι). Καθρεφτική ανάγνωση ή γραφή (π.χ. εμ αντί με) Αντικαταστάσεις λέξεων με άλλες παρεμφερούς σημασίας (π.χ. διαβάζουν κοντός αντί για χαμηλός) Δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα ή από σημειώσεις. Υπερκινητικότητα Οταν είναι αφόρητα κουραστικά Η διάγνωσή της είναι δύσκολη γιατί βασίζεται στην ανάλυση της συμπεριφοράς του παιδιού, ενώ συχνά οι γονείς συγχέουν το υπερκινητικό παιδί με το ζωηρό. Υπερκινητικό ονομάζεται ένα παιδί όταν δεν μπορεί να καθίσει στην καρέκλα του για περισσότερα από μερικά λεπτά, όταν κάνει συνέχεια ζημιές, όταν του μιλούν και δεν αποκρίνεται ή δεν προσέχει τι του λένε, όταν παραβλέπει συστηματικά τους κανόνες σαν να μην υπάρχουν και αγνοεί τους κινδύνους, όταν «πετάγεται» χωρίς να σκεφτεί, όταν γίνεται αφόρητα κουραστικό για τους γύρω του επειδή βρίσκεται διαρκώς παντού. Μάλιστα, η υπερκινητικότητα καθίσταται διαταραχή όταν εξαιτίας της το παιδί δεν μπορεί και αδυνατεί να παρακολουθήσει το μάθημα και τις δραστηριότητες της τάξης, όταν αδυνατεί να συμμετάσχει στην ομάδα και όταν προκαλεί προβλήματα λόγω της συμπεριφοράς του σε όσους συναναστρέφεται. Δυσκολίες λόγου Σε αυτή την περίπτωση το παιδί δυσκολεύεται να συντάξει τις ιδέες του και να τις μετατρέψει σε λόγο. Αντιμετωπίζει προβλήματα στο να κατανοήσει τα λεγόμενα του συνομιλητή του, ενώ κάποιες φορές εμφανίζει προβληματική άρθρωση. Δυσαριθμία Η δυσαριθμία αφορά στην αδυναμία επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων και κατανόησης των μαθηματικών εννοιών. Τα παιδιά δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τα μαθηματικά σύμβολα και να απομνημονεύσουν την προπαίδεια. Είναι μία από τις σπανιότερες μορφές μαθησιακών δυσκολιών. ΜΥΘΟΙ Και τα... «δύσκολα» παιδιά μπορούν να μορφωθούν 1 «Το παιδί δεν έχει υψηλή νοημοσύνη». Συχνά παρατηρείται σύγχυση μεταξύ της δυσκολίας για μάθηση και της νοητικής καθυστέρησης. Οι ειδικοί εξηγούν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αλλωστε, για να χαρακτηριστεί κάποιος ως άτομο με μαθησιακές δυσκολίες η φυσιολογική νοημοσύνη αποτελεί προϋπόθεση. 2 «Το παιδί είναι τεμπέλικο». Οι γονείς θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στη διάγνωση των μαθησιακών διαταραχών. Τα συνοδά συμπτώματα θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν αν το παιδί τους αντιμετωπίζει μαθησιακή δυσκολία ή απλώς καταβάλλει ανεπαρκή προσπάθεια, κάτι τελείως διαφορετικό. 3 «Τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες είναι καταδικασμένα να μη μορφωθούν». Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες ο φημισμένος για την ευφυΐα του Αϊνστάιν ήταν δυσλεξικός. Ανεξάρτητα από αυτό τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις και να λάβουν πανεπιστημιακή μόρφωση, αρκεί να ακολουθήσουν εναλλακτικές διδακτικές μεθόδους. 4 «Μπορεί κάποιος να απαλλαγεί τελείως από τις μαθησιακές διαταραχές». Παρά τις απόψεις ορισμένων οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι διαταραχές αυτού του είδους μπορούν να θεραπευτούν, οι ειδικοί θεωρούν ότι στην πραγματικότητα το άτομο εκπαιδεύεται στο να ζει μαζί τους και να τις διαχειρίζεται με τρόπο που να μην εμποδίζουν τη φυσιολογική του εξέλιξη. ΠΟΙΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ Ασχημες οικογενειακές συνθήκες και υποβαθμισμένο σχολείο επιτείνουν τα προβλήματα Το δυσμενές περιβάλλον είναι αυτό που ευθύνεται κατά βάση για τις μαθησιακές δυσκολίες σύμφωνα με τις στατιστικές. Χαοτικές οικογενειακές συνθήκες, υποβαθμισμένο σχολείο, ατμόσφαιρα που επιτείνει την ανασφάλεια στο παιδί και ενίοτε του προκαλεί κατάθλιψη ή χρόνιο άγχος αναστέλλουν τη μαθησιακή διαδικασία. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα παραμελημένα ή τα υπερπροστατευόμενα παιδιά αδυνατούν να επενδύσουν στη γνώση και να απολαύσουν την ευχαρίστηση που αυτή προσφέρει. Επίσης, παράγοντες νευροβιολογικοί ευθύνονται συχνά για αυτού του είδους τις διαταραχές. Κάποιες φορές τα αίτια είναι κληρονομικά, αφού έχει αποδειχθεί ότι σε μεγάλο ποσοστό «κινδυνεύουν» παιδιά οι πρόγονοι των οποίων είχαν εμφανίσει αντίστοιχα προβλήματα. Συχνά οι μαθησιακές δυσκολίες προκύπτουν ως αποτέλεσμα της καθυστερημένης ψυχοκινητικής και ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού. Περισσότερο ευάλωτα φαίνεται ότι είναι τα αγόρια με αναλογία προς τα κορίτσια 4:1, οι ανήλικοι που διαμένουν σε αστικές περιοχές και οι παραπτωματικοί έφηβοι. Επίσης, μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν μαθησιακές δυσκολίες έχουν τα παιδιά που γεννήθηκαν με μικρό βάρος και ειδικότερα τα πρόωρα με περιγεννητική ασφυξία και παιδιά με ενδομήτρια λοίμωξη ή μικροβιακή μηνιγγίτιδα. ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΚΗΔΕΜΟΝΕΣ Χτίστε τη σχέση με τα παιδιά σας. Ξοδέψτε χρόνο μαζί τους, ανακαλύψτε μια δημιουργική ενασχόληση που θα κάνετε μαζί σε σταθερή βάση. Διαμορφώστε ένα περιβάλλον στο οποίο το παιδί θα αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο και την ευθύνη για τη ζωή του. Μην κάνετε εσείς τις δουλειές του, οργανώστε τις συνθήκες για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα με τις δικές του δυνάμεις. Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή του. Μη μοιράζετε «απαγορεύσεις», αλλά δώστε κίνητρα. Θέστε κανόνες. Αναπτύξτε τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού. Αυτές θα καθορίσουν την επιτυχημένη προσαρμογή του στην ενήλικη ζωή. Φροντίστε τον εαυτό σας. Μόνο έτσι μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας. Εφόσον υποψιάζεστε ότι το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες απευθυνθείτε στο σχολείο του. Παράλληλα, ζητήστε βοήθεια από τα Νοσοκομεία Παίδων, από Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής και από τα Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης της περιοχής σας. Οι χαρισματικοί μαθητές συχνά αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες Catherine Wormald, λέκτορας στη Σχολή Επιστημών Αγωγής στο Πανεπιστήμιο του Γουόλονγκονγκ Οι όροι «πνευματικά χαρίσματα» και «μαθησιακές δυσκολίες» μας δίνουν μια γενική έννοια όσον αφορά τη σημασία τους. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα 2 είναι αλληλένδετα. Μια τρέχουσα έρευνα στις ΗΠΑ δείχνει ότι το 14% των χαρισματικών παιδιών πιθανόν έχουν κάποια μαθησιακή δυσκολία. Αυτό ισχύει συγκριτικά με το περίπου 4% των παιδιών στον γενικό πληθυσμό, αλλά κανείς δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει αυτή την ανακολουθία. Αν και τα χαρισματικά παιδιά αναγνωρίζονται, αγνοείται το γεγονός ότι ορισμένα μπορεί να έχουν μια μαθησιακή δυσκολία. Οι δάσκαλοι δεν είναι εκπαιδευμένοι να εντοπίζουν αυτά τα παιδιά ή πώς να τα διδάσκουν ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Εντοπισμός ενός χαρισματικού μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες Ενώ γενικά αναφέρονται ως χαρισματικοί μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, υπάρχει και ο ορισμός «μαθητές µε διπλή ιδιαιτερότητα». Η μαθησιακή τους δυσκολία μπορεί να περιλαμβάνει Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής, δυσλεξία, διαταραχές επεξεργασίας, Σύνδρομο Άσπεργκερ» και φυσικές και συναισθηματικές διαταραχές. Αυτά τα παιδιά θα μπορούσαν να παρακολουθούν εξελιγμένα προγράμματα, αλλά είναι πιο πιθανό ότι θα βρεθούν σε ένα ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα με τα χαρίσματά τους να αγνοούνται. Αυτά τα παιδιά είναι συχνά δύσκολο να εντοπιστούν. Το πιο συνηθισμένο και σημαντικό χαρακτηριστικό τους είναι οι ασυνήθιστες ή ασυνεπείς σχολικές επιδόσεις, οι οποίες είναι ανεξήγητες και απρόβλεπτες. Είναι πιθανόν να πετυχαίνουν εξαιρετικά υψηλές επιδόσεις σε δραστηριότητες έκτος σχολείου, αλλά το ίδιο αυτό ποσοστό επιτυχίας δεν αντανακλάται και στη σχολική αξιολόγηση. Μπορεί να έχουν ιδιαίτερη κλίση στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, αλλά δυσκολεύονται όταν τους ζητείται να συνθέσουν τις δικές τους απαντήσεις. Επίσης, μπορεί να διαθέτουν λεκτική ευφράδεια, αλλά έχουν κακές επιδόσεις στον γραπτό λόγο. Οι δυσκολίες που προκύπτουν με την ταυτοποίηση τους χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: 1. Τα πνευματικά τους χαρίσματα είναι αναγνωρισμένα και οι δυσκολίες τους γίνονται εμφανείς όσο αυξάνεται ο βαθμός δυσκολίας της τάξης στο σχολείο. 2. Δεν έχουν εντοπιστεί ούτε ως προικισμένα αλλά ούτε και με μαθησιακές δυσκολίες επειδή οι επιδόσεις τους είναι κανονικές. 3. Θεωρείται ότι έχουν κάποια μαθησιακή δυσκολία και μπορεί να παρακολουθούν ένα πρόγραμμα θεραπείας, αλλά τα πνευματικά τους χαρίσματα δεν έχουν αναγνωριστεί. Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο αφού οι διαδικασίες ταυτοποίησης των χαρισματικών μαθητών και οι υπηρεσίες θεραπείας μαθησιακών δυσκολιών είναι αμοιβαία αποκλειόμενες. Στα σχολεία υπάρχει ένας συντονιστής που φροντίζει τις ανάγκες των χαρισματικών μαθητών καθώς και μια ειδική ομάδα της οποίας ο ρόλος είναι να παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Οι ρόλοι τους είναι διαχωρισμένοι και σπανίως υπάρχει επικοινωνία μεταξύ τους. Οι συνέπειες της μη αναγνώρισης Τα χαρισματικά παιδιά συνεχώς προσπαθούν να βγάλουν κάποιο νόημα από το υψηλό πνευματικό δυναμικό τους αλλά και τη μαθησιακή δυσκολία τους. Αρχίζουν να αμφισβητούν τις ικανότητές τους και απογοητεύονται όλο και πιο πολύ. Μετά από επανειλημμένες αποτυχίες ή έλλειψη υποστήριξης, συνήθως συμπεραίνουν ότι είναι «απλώς ανόητα» και εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Οι δάσκαλοι πιθανόν τα θεωρούν τεμπέληδες. Το αποτέλεσμα είναι χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις, έλλειψη κινήτρων, προβλήματα συμπεριφοράς και απογοήτευση όσον αφορά το σχολείο. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι συχνά σχολική άρνηση, πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα, χρόνια υποαπασχόληση όσον αφορά την εργασία, χαμηλή κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και σοβαρές ανησυχίες για την ψυχική τους υγεία. Αυτά τα αποτελέσματα έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στο παιδί αλλά και στο περιβάλλον, αφού οδηγούν στη διάσπαση της οικογένειας, οικονομική πίεση στους γονείς και μείωση της ποιότητας ζωής για όλους τους εμπλεκομένους. Κάνοντας την έρευνά μου, μίλησα σε ένα παιδί το οποίο εξήγησε στους γονείς του πώς αισθάνεται για το σχολείο: «Δεν φαντάζεστε πώς νιώθω όταν με πηγαίνετε σε αυτό το μέρος. Είναι σαν να έχω μια πυρηνική βόμβα στο στομάχι μου που απλώνεται στο κεφάλι μου και δεν μπορώ να σκεφτώ, και ύστερα απλώνεται στα χέρια μου και δεν μπορώ να τα κουνήσω». Τα χαρισματικά παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι συχνά παρεξηγημένα. Από τη μια πλευρά, ορισμένοι δάσκαλοι εστιάζουν στη χαρισματικότητα του παιδιού για να «αποδείξουν» ότι δεν έχει πραγματικές μαθησιακές δυσκολίες και, από την άλλη πλευρά, εστιάζουν στις μαθησιακές δυσκολίες υποδηλώνοντας ότι δεν είναι πραγματικά προικισμένο. Τι πρέπει να γίνει; Η δυσκολία αναγνώρισης αυτών των παιδιών πηγάζει από την αποτυχία των κυβερνήσεων να προσφέρουν στους εκπαιδευτικούς την κατάλληλη κατάρτιση που θα τους επιτρέψει να εντοπίσουν και να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες τους. Πρέπει να υπάρξει επάρκεια και συνέπεια όσον αφορά την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση των παιδιών αυτών από την κοινότητα, τα Πανεπιστήμια, τους εκπαιδευτικούς και τους θεσμούς. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί ένα παιδί, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και το παιδί θα ξεδιπλώσει τις ικανότητές του. ΚΟΡΥΦΗ

Δυσλεξία: Αντιμετωπίστε την! ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΟΥΦΛΕΡΗ

Πολλοί γονείς θα βρεθούν και αυτή τη χρονιά αντιμέτωποι με τη διαπίστωση «το παιδί σας είναι δυσλεξικό». Πρέπει να γνωρίζουν ότι η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια αλλά μια δυσκολία που μπορεί να ξεπεραστεί.

«Υπάρχει λαίλαπα δυσλεξίας ή είναι ιδέα μου;»ρωτούσε προσφάτως μητέρα σε σχολική συνάντηση. Βλέπετε, κάθε χρόνο με την έναρξη της σχολικής χρονιάς ένας σημαντικός αριθμός γονέων καλείται να διαχειριστεί μια πληροφορία που ακούγεται εξαιρετικά δυσοίωνη: «Το παιδί σας είναι δυσλεξικό»! Πλήθος τα ερωτήματα που γεννώνται έπειτα από αυτό: Τι σημαίνει «είναι δυσλεξικό»; Πρόκειται για ασθένεια ή όχι; Τι πρέπει να κάνω; Υπάρχει ελπίδα; Η ειδικευμένη στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των ΗΠΑ, διευθύντρια της Μονάδας Δυσλεξίας και Διαταραχών του Λόγου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, κυρία Μαρία Σαββάκη έχει απαντήσει πολλές φορές σε τέτοια ερωτήματα.
«Οι γονείς που θα λάβουν μια τέτοια πληροφορία στο νηπιαγωγείο ή στις πρώτες τάξεις του δημοτικού μπορούν να θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς»λέει η κυρία Σαββάκη, προσθέτοντας ότι«είναι συνηθισμένο η δυσλεξία να μην εντοπίζεται έγκαιρα,πράγμα που σημαίνει πολύ περισσότερο κοπιώδη παρέμβαση από εμάς και πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια από τα παιδιά».Η ελληνίδα γιατρός, εκπαιδευτικός και ψυχογλωσσολόγος δεν χρησιμοποιεί τυχαία τη λέξη «εντοπίζεται», την οποία προτιμά από τη λέξη «διαγιγνώσκεται». «Δεν με βρίσκει καθόλου σύμφωνη η ιατρικοποίηση της δυσλεξίας.Πρόκειται για μια μαθησιακή δυσκολία που απαιτεί παρέμβαση και όχι για ασθένεια που απαιτεί θεραπεία» λέει χαρακτηριστικά.
Πώς εντοπίζεται Ανεξαρτήτως χαρακτηρισμού της δυσλεξίας, πάντως, φαίνεται ότι υπάρχει μια ασάφεια σχετικά με το πώς θα εντοπίσουμε τα παιδιά που χρήζουν παρέμβασης. Με δεδομένο δε ότι, όπως έδειξε το ρεπορτάζ που κάναμε, μπορεί ένα παιδί να περιμένει και δύο χρόνια για να εξετασθεί από τους αρμόδιους φορείς (ΚΔΑΥ, ιατροπαιδαγωγικούς σταθμούς), το βάρος της πρώιμης αναγνώρισης αυτής της μαθησιακής δυσκολίας εμπίπτει στους γονείς και στους νηπιαγωγούς και δασκάλους. Τι θα πρέπει λοιπόν να υποψιάσει τους γονείς; «Αναμένουμε από ένα παιδί ηλικίας νηπιαγωγείου να έχει κατακτήσει τις βασικές γλωσσικές δομές:την άρθρωση,τη σύνταξη,τη γραμματικότητα, τη σημαντική και την προσωδία» λέει η κυρία Σαββάκη. Με άλλα λόγια, ένα πεντάχρονο παιδί οφείλει να αρθρώνει σωστά τις λέξεις, να τις βάζει στη σωστή σειρά, με τις σωστές πτώσεις, εγκλίσεις, γένη, να γνωρίζει τΗ σημασία των λέξεων και να τις εκφέρει με την αρμόζουσα μουσικότητα. Αν κάτι από τα παραπάνω δεν συμβαίνει, οι γονείς θα πρέπει να κινητοποιηθούν και να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικών. Το ίδιο πρέπει να γίνει αν ως το τέλος της τρίτης δημοτικού το παιδί δεν είναι σε θέση να διαβάσει απρόσκοπτα. Στην αντιμετώπιση της δυσλεξίας όμως εμπλέκονται πολλές ειδικότητες και δεν είναι ξεκάθαρο πού ακριβώς πρέπει να προστρέξουν οι γονείς. Προφανώς η αξιολόγηση των ειδικών ξεφεύγει από τους σκοπούς του παρόντος άρθρου. Ρωτήσαμε ωστόσο την κυρία Σαββάκη τι θα πρέπει να αναμένει ο γονέας από τον ειδικό στον οποίο προστρέχει.«Ο ειδικός θα πρέπει να είναι σε θέση να του δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης και της παρέμβασης που θα χρησιμοποιηθεί. Θα πρέπει, δηλαδή, ο γονέας να πληροφορηθεί από τον ειδικό τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί ακριβώς συμβαίνει, πώς ακριβώς θα διορθωθεί αυτό που συμβαίνει και πότε»λέει η ελληνίδα γιατρός, συμπληρώνοντας ότι«με τη σωστή παρέμβασητα αποτελέσματα είναι θεαματικά».
Ο ρόλος της τηλεόρασης Σύμφωνα με όλα τα ερευνητικά ευρήματα, η δυσλεξία έχει νευροβιολογική και γενετική βάση. Υπάρχουν όμως παράμετροι τις οποίες θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς ώστε να θωρακίσουν κατά το δυνατόν τα παιδιά τους;«Φυσικά και υπάρχουν και μάλιστα δεν πρόκειται για μαγικές συνταγέςαλλά για στάσεις ζωής που θα υπαγόρευε η κοινή λογική» λέει η κυρία Σαββάκη και εξηγεί: «Χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα αποτελεί η τηλεθέαση.Εχει βρεθεί ότι η τηλεθέαση μπορεί να καθηλώσει γλωσσικά τα παιδιά και ο λόγος είναι πολύ συγκεκριμένος: για να εξαγάγει ο εγκέφαλος ένα έλλογο μήνυμα από μια εικόνα απαιτούνται 15 δευτερόλεπτα,ενώ στην τελεόραση οι εικόνες αλλάζουν ανά τρία δευτερόλεπτα.Με δεδομένο ότι η τηλεόραση αποτελεί μια πολιτιστική παράμετρο την οποία δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, η κοινή λογική υπαγορεύει να γνωρίζουμε ποιοπαιδί παρακολουθείπόσηκαι τι είδουςτηλεόραση. Διότι ένα ντοκυμαντέρ για την τίγρη με αργές σκηνές δεν είναι το ίδιο με ένα πολεμικού θέματος φασαριόζικο κινούμενο σχέδιο. Ξέρετε πόσα τετράχρονα, πεντάχρονα και επτάχρονα παιδιά που αναμφίβολα διασκέδασαν παρακολουθώντας κάτι στην τηλεόραση δεν είναι μετά σε θέση να περιγράψουν με λόγια αυτό που είδαν;».Στην παρατήρησή μας ότι για την τηλεόραση που βρίθει εικόνων φαίνεται να μην ισχύει το ρητό «μια εικόνα, χίλιες λέξεις» η ελληνίδα γιατρός υπήρξε κάθετη: «Φυσικά και ισχύει. Μια εικόνα, τηλεοπτική ή όχι,μπορεί να ισούται με χίλιες και περισσότερες λέξεις, αρκεί να έχει μάθει κανείς να τις λέει!».

Η διγλωσσία Υπάρχουν άραγε άλλες παράμετροι της καθημερινότητας ενός παιδιού που μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη του λόγου; Και πως εμπλέκεται η ελειμματική προσοχή στην δυσλεξία;«Η ελειμματική προσοχή αποτελεί μια άλλη νέα λαίλαπα,αλλά πρόκειται για τεράστιο θέμα που καλό θα ήταν να εξεταστεί ξεχωριστά. Εστιάζοντας στη δυσλεξία,έχει αποδειχθεί ότι η διγλωσσία αναστέλλει την άρτια εκμάθηση της γλώσσας. Και ξέρουμε ότι σήμερα δεν είναι λίγα τα παιδιά που μεγαλώνουν με ξενόγλωσσες νταντάδες»λέει η κυρία Σαββάκη. Και η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι πρέπει τα παιδιά να διδάσκονται νωρίς τις ξένες γλώσσες; «Ενα βασικό αξίωμα της ψυχογλωσσολογίας είναι πως δεν αποκτά κανείς μια ξένη γλώσσα αν δεν διαθέτει μια πρώτη,τη μητρική του»λέει η ελληνίδα ειδικός και εξηγεί πως η κατάλληλη ηλικία για εκμάθηση ξένης γλώσσας είναι μετά τη συμπλήρωση του εβδόμου έτους της ηλικίας των παιδιών. Απαντώντας δε στο ερώτημά μας αν μετά τα επτά δεν δυσκολεύει η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας η κυρία Σαββάκη λέει:«Αν έχει κατακτήσει κανείς τη μητρική του γλώσσα,είναι πολύ πιο εύκολο να μάθει άρτια μια δεύτερη στα επτάπαρά να έχει αρχίσει δύο γλώσσες στην ηλικία του ενός,δύο ή τριών ετών και να μην έχει μάθει καμία ολοκληρωμένα. Εξάλλου ως την ηλικία των τριώνη γλώσσα δεν συνιστά απαραιτήτως επικοινωνία.Θα έχετε προσέξει στις παραλίες το καλοκαίρι πόσο αρμονικά παίζουν τα δίχρονα και τρίχρονα ελληνόπουλα με παιδιά τουριστών αντίστοιχης ηλικίας. Ενα παιδί τεσσάρων χρόνων όμως που προσπαθεί να παίξει με ένα ξενόγλωσσο παιδί θα πάει στη μαμά του και θα δηλώσει “δεν καταλαβαίνω τι λέει!”».
Σεβασμό στο «πάλι!» Αν και τα παραπάνω ακούγονται εφαρμόσιμα, η κυρία Σαββάκη δεν τρέφει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί γονείς:«Η πολύχρονη εμπειρία μου μού έχει δείξει ότι στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες αυτά που ζητούμε από τους γονείς είναι πολύ δύσκολα ακριβώς επειδή απαιτούν αλλαγές στον τρόπο της ζωής τους. Μια μητέρα που γυρίζει στις 8 το βράδυ από τη δουλειάδεν είναι εύκολο να αλλάξει αυτό το δεδομένο» λέει χαρακτηριστικά. Τι μπορεί όμως να κάνει ο γονέας του δυσλεξικού παιδιού που θέλει να ενισχύσει την προσπάθεια του παιδιού του;«Να δείξει ψυχραιμία και να αξιοποιήσει την κοινή λογική.Π.χ.,είναι θέμα κοινής λογικής να αντιληφθούμε ότι τα 40 λεπτά με τον ειδικό δεν αρκούν και πως τα μεγάλα οφέλη από τις επισκέψεις στον ειδικό είναι η επανάληψη στο σπίτι.Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τα δίχρονα και τρίχρονα τρελαίνουν τις μαμάδες τους με το “πάλι” και “πάλι”. Η επανάληψη κάνει θαύματα στην εγκατάσταση της γλώσσας. Να θυμίσουμε επίσης ότι η μάθηση και η διασκέδαση πάνε μαζί, το τερπνόν μετά του ωφελίμου.Μαθαίνουμε καλύτερα όταν χαιρόμαστε και χαιρόμαστε πολύ περισσότερο όταν η μητέρα και ο πατέρας παίζουν μαζί μας.».

Η δυσλεξία «δένει» με την εικαστική ιδιοφυΐα, Για πρώτη φορά συνδέεται επιστημονικά η ασθένεια των Πικάσο , Ροντέν, Γουόρχολ με το ταλέντο τους

Εγκεφαλικό τεστ για τα δυσλεκτικά παιδιά δείχνει τη μελλοντική πρόοδό τους Ένα νέο εγκεφαλικό διαγνωστικό τεστ μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια πάνω από 90% ποια παιδιά με δυσλεξία θα καταφέρουν να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους την επόμενη τριετία της ζωής τους.

Γενικά σημάδια δυσλεξίας Δεν είναι αναγκαίο να παρουσιαστεί καθένα από τα παρακάτω σημάδια σε κάθε δυσλεκτικό παιδί. Όμως πάντοτε παρουσιάζεται ένα σύνολο συμπτωμάτων κατάλληλο ώστε να γίνει πλήρης διάγνωση.

Δυσλεξία: Όσα θέλετε να μάθετε και πρέπει να γνωρίζετε

ΚΟΡΥΦΗ

Δυσλεξία: Ένα χάρισμα με άσχημη ονομασία

Γνωρίζετε ότι ο Αϊνστάιν, ο Τομ Κρούζ, ο ‘Εντισον, ο Τσώρτσιλ, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, η Αγκάθα Κρίστι και ο Λεονάρδο Ντα Βίντσι ήταν δυσλεκτικοί; Αυτοί οι ιδιαίτερα χαρισματικοί άνθρωποι είχαν δυσλεξία! Είναι όντως όλα τα παιδιά με δυσλεξία «χαρισματικά»; Η κυρία Σταθάκου Μαρένια, ειδική παιδαγωγός του κέντρου Ευμάθεια υποστηρίζει ότι « Στα παιδιά με δυσλεξία υπάρχει όλη η γκάμα παιδιών. Υπάρχουν παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη και παιδιά ιδιαίτερα έξυπνα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν ιδιαίτερα χαρισματικά παιδιά με δυσλεξία. Αυτό που συμβαίνει συχνά είναι η πιθανότητα να έχουμε ένα ευφυή πληθυσμό στα άτομα με δυσλεξία. Αλλά η δυσλεξία δεν εξισώνεται με ευφυΐα απαραίτητα»

Ο κύριος Αλεξάνδρου, διευθυντής του κέντρου Προσέγγιση δηλώνει ότι « Η δυσλεξία είναι εγκεφαλική δυσλειτουργία. Οι περιοχές ικανοτήτων καλλιεργούνται περισσότερο. Προσδίδουμε στο παιδί με δυσλεξία ενσυναίσθηση (συναισθηματική κρίση), καλλιτεχνικές ροπές, εφευρετικότητες και ανεπτυγμένη μαθηματική σκέψη. Γι’ αυτό τα χαρακτηρίζουν «χαρισματικά». Απλά είναι οι περιοχές του εγκεφάλου που καλλιεργούν περισσότερο»
Δεν είναι όλοι οι δυσλεκτικοί «χαρισματικοί» αλλά έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους καθιστούν ξεχωριστούς όπως: Εξαιρετική ικανότητα και διαίσθηση στην επίλυση προβλημάτων, δημιουργικότητα, ικανότητα για παράλληλη και πολύπλευρη σκέψη, καινοτομικές ιδέες και σκέψεις.

Ο Εγκέφαλος και η Δυσλεξία

Dr Dirk Bakker, Ph.D, Ομότιμος Καθηγητής, Free University, Amsterdam, Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Μεταπτυχιακής Σχολής Παιδικής Νευροψυχολογίας

Όταν μιλάμε για δυσλεξία, μιλάμε για τη διαδικασία της ανάγνωσης. Η ανάγνωση είναι γνωστική συμπεριφορά και κατά συνέπεια διεκπεραιώνεται από τον εγκέφαλο. Έτσι, όταν μιλάμε για ανάγνωση, θα πρέπει τότε να μιλάμε και για κάτι που σχετίζεται με τον εγκέφαλο.

Αλλά τι είναι αυτό το κάτι; Πρόσφατα, ουσιαστική προσοχή και ενδιαφέρον έχει δοθεί στο πώς περίπου είναι ο εγκέφαλος των δυσλεξικών ατόμων και πώς λειτουργεί.

Αυτό που ακολουθεί είναι μία διερεύνηση επιστημονικής προσέγγισης της δυσλεξίας, βασισμένη στην έως τώρα γνώση μου. Αυτό είναι ένα τεράστιο έργο για ένα περιορισμένο χώρο και έχω συντάξει αυτό το άρθρο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δώσω στους αναγνώστες αυτού του Οδηγού το είδος των πληροφοριών που θα χρειάζονται.

Εάν χρησιμοποιήσουμε τον εγκέφαλο ως σημείο αφετηρίας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ερωτήσεις όπως:

1 Τι το ειδικό υπάρχει σχετικά με τον εγκέφαλο των δυσλεξικών;

2 Ποια είναι η προέλευση αυτού του ειδικού χαρακτηριστικού;

3 Πώς εμφανίζεται αυτό το ειδικό χαρακτηριστικό;

4 Τι είδους παρέμβαση είναι η καταλληλότερη;

Ο Εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος αποτελείται από δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, ή νευρώνες, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω μιας ηλεκτρο-χημικής οδού. Μολονότι ο εγκέφαλος λειτουργεί ως αυτόνομη οντότητα, υπάρχουν υποδομές και υποσυστήματα. Χωρίζεται σε αριστερό και δεξιό ημισφαίριο, τα οποία συνδέονται με το ?μεσολόβιο?. Στους περισσότερους ανθρώπους η αριστερή πλευρά είναι υπεύθυνη για την αντίληψη και την παραγωγή του λόγου, ενώ το δεξιό ημισφαίριο παίζει σημαντικό ρόλο στις οπτικο-χωρικές πληροφορίες (όραση και υπολογισμός του χώρου). Κάθε ημισφαίριο καλύπτεται από ένα φλοιό ή φλούδα με μία λευκή ουσία κάτω από αυτό. Ο φλοιός περιέχει κυρίως το σώμα των νευρικών κυττάρων. Η λευκή ουσία περιέχει τις συνδέσεις (συνάψεις).

Τα κύτταρα στο φλοιό ξεκινούν από τις βαθύτερες περιοχές του φλοιού κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης πριν τη γέννηση. Δεν φθάνουν όλα τα κύτταρα στον τελικό προορισμό τους. Μπορεί να συγκεντρώνονται σε συμπλέγματα κυττάρων κατά τη διαδρομή. Αυτές οι ομάδες κυττάρων που παρεξέκλιναν ονομάζονται εκτοπίες.

Ο φλοιός του κάθε ημισφαιρίου χωρίζεται σε τέσσερις λειτουργικές περιοχές: το μετωπιαίο, το βρεγματικό, τον κροταφικό, και τον ινιακό λοβό. Όλες αυτές οι περιοχές εμπλέκονται στην πολύπλοκη διαδικασία της ανάγνωσης, ειδικότερα όμως η κροταφική και η ινιακή περιοχή, καθώς και η μεσολαβούσα περιοχή μεταξύ των δύο, ο βρεγματικός λοβός.

Τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους ηλεκτρο-χημικά. Αυτή η ηλεκτρική δραστηριότητα μπορεί να μετρηθεί έξω από τον εγκέφαλο με ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) και με τις τεχνικές που προέρχονται από αυτό.

Ερώτηση 1:

Τι το ειδικό υπάρχει σχετικά με τον εγκέφαλο των δυσλεξικών;

Παρόλη την εκτεταμένη επιστημονική έρευνα, εδώ υπάρχουν ακόμη περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις. Πρόσφατη έρευνα έχει ρίξει λίγο φως στο θέμα, αλλά είναι σημαντικό να κάνουμε ένα διαχωρισμό μεταξύ των απαντήσεων που σχετίζονται με τη δομή, ή την ανατομία του εγκεφάλου και εκείνων που σχετίζονται με τη φυσιολογία του ή λειτουργία του.

Ερώτηση 1.1:

Ανατομικές ιδιαιτερότητες;

Ποιες είναι οι ανατομικές ιδιαιτερότητες του εγκεφάλου των δυσλεξικών;

- Τα εκτοπικά κύτταρα εντοπίστηκαν στον εγκέφαλο όλων των δυσλεξικών που εξετάσθηκαν κατά τη διάρκεια του ανατομικού ερευνητικού προγράμματος του Πανεπιστημίου του Harvard. Εντοπίστηκαν σε πολλά σημεία, αλλά ειδικότερα στον αριστερό ινιακο-βρεγματικό και μετωπιαίο λοβό, δηλαδή στις περιοχές που είναι σημαντικές για τη γλώσσα.

- Άλλοι ερευνητές έχουν δείξει ότι το κροταφικό πεδίο (planum temporale) παρουσιάζει μία συμμετρία στον εγκέφαλο των δυσλεξικών, κάτι που δεν έχει εμφανισθεί στον εγκέφαλο της πλειοψηφίας των μη-δυσλεξικών.

- Στον εγκέφαλο των δυσλεξικών, τα κύτταρα του μεγαλοκυτταρικού συστήματος εμφανίζονται μικρότερα από τα φυσιολογικά. Φαίνεται σαν να εμπλέκονται στην οπτική αντίληψη τα δύο κύρια συστήματα, το μεγαλοκυτταρικό και το μικροκυτταρικό. Το μικροκυτταρικό σύστημα έχει προσαρμοσθεί για την οπτική αντίληψη των σχημάτων και των χρωμάτων, ενώ το μεγαλοκυτταρικό για την αντίληψη της κίνησης. Το μεγαλοκυτταρικό σύστημα παίζει σημαίνοντα ρόλο στις ταχείες αλλαγές των αναπαραστάσεων, οι οποίες αφορούν στην ανάγνωση. Εάν αυτό το σύστημα αποδειχθεί ανεπαρκές, ως αποτέλεσμα θα έχουμε τις δυσκολίες στην ανάγνωση.

Αυτή η περίληψη των ανατομικών ανακαλύψεων προκαλεί δύο ερωτήσεις και σχόλια:

- Έχει αποδειχθεί ότι η δυσλεξία προκαλείται από λεπτές ανατομικές αποκλίσεις στον εγκέφαλο;

Μία αιτιώδης σχέση δεν έχει αποδειχθεί. Είναι γνωστό ότι η λανθασμένη εναπόθεση κυττάρων συμβαίνει σε μερικές νευρολογικές καταστάσεις και ότι μία τέτοια λανθασμένη εναπόθεση δεν παρατηρείται ειδικά μόνο στη δυσλεξία. Αυτό, όμως, δεν αλλάζει το γεγονός ότι μερικοί ερευνητές έδειξαν επανειλημμένα ότι η δυσλεξία έχει κάποια σχέση με λεπτές αποκλίσεις σε περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες είναι σημαντικές στη διαδικασία της κατάκτησης της γλώσσας και της ανάγνωσης.

- Ποια σχέση έχουν τα εκτοπικά ή τα λανθασμένως τοποθετημένα κύτταρα με ένα ειδικά μεγάλο δεξιά-τοποθετημένο κροταφικό πεδίο (planum temporale) και ποια σχέση έχει αυτό με ένα ανεπαρκές μεγαλοκυτταρικό σύστημα;

Επί του παρόντος, αυτές οι ερωτήσεις δεν μπορούν να απαντηθούν επαρκώς.

Ερώτηση 1.2:

Φυσιολογικές ιδιαιτερότητες;

Η νευροφυσιολογία και η νευροψυχολογία χρησιμοποιούν πολύ το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) καθώς και τις τεχνικές που προέρχονται από αυτό. Επιπλέον, αναλύσεις από την Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (Positron Emission Tomography – PET) χρησιμοποιούνται αρκετά: Σε αυτή την περίπτωση γλυκόζη ή κάποια άλλη χημική ουσία εισάγεται στο αίμα ενώ εκτελείται κάποιο ειδικό έργο. Η χημική ουσία που δόθηκε, η οποία είναι για λίγο ραδιενεργός, λαμβάνεται με μεγαλύτερη ένταση από εκείνα τα σημεία του εγκεφάλου τα οποία είναι στενότερα συνδεδεμένα με την ανάγνωση.

Συχνά οι ανιχνευτές αυτοί χρησιμοποιούνται προκειμένου να εξετασθούν άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα δυσλεξίας. Η μοντέρνα τεχνολογία έχει καταφέρει να δώσει μία ολοκληρωμένη αναπαράσταση της ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας ολόκληρου του φλοιού κατά τη διάρκεια της αναγνωστικής διαδικασίας του ατόμου. Αυτός ο τύπος έρευνας με τη φυσιολογική και αποκλίνουσα ανάγνωση διεξάγεται στην Ολλανδία. Η χρήση της ηλεκτροφυσιολογίας πάνω σε ανθρώπους με διαφορικές αναγνωστικές ικανότητες έχει δείξει ότι:

- ο αρχάριος αναγνώστης εμφανίζει δραστηριότητα στο δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου κατά την ανάγνωση

- ο προχωρημένος αναγνώστης ενεργοποιεί το αριστερό του ημισφαίριο, και

- ο δυσλεξικός δείχνει μία ασυνήθιστη εναλλαγή στην κατανομή της εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Μία θεωρία υποστηρίζει ότι υπάρχει ένα μοντέλο δυναμικής νευρικής αλληλεπίδρασης για την αναγνώριση των γραμμάτων και των λέξεων. Τα ουσιώδη χαρακτηριστικά ενός γράμματος λαμβάνονται από νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, “μία γραμμή από κάτω αριστερά προς τα επάνω δεξιά, μία γραμμή από κάτω δεξιά προς τα επάνω αριστερά.” Με βάση αυτή την πληροφορία, που μεταβιβάζεται μέσω άλλων κυττάρων, συντελείται η αναγνώριση του γράμματος “Α”. Η ανίχνευση των χαρακτηριστικών ενός γράμματος και η αναγνώριση αυτού του γράμματος παρουσιάζονται ως ηλεκτρικά δυναμικά τα οποία έχουν μία συγκεκριμένη συχνότητα και πλάτος και τα οποία εξαλείφονται μετά από κάποιο συγκεκριμένο χρόνο. Εάν τα γράμματα παρουσιάζονται γρήγορα, όπως στην περίπτωση της ανάγνωσης, θα μπορούσε να συμβαίνει το γεγονός ότι η επεξεργασία του ενός γράμματος δεν έχει ολοκληρωθεί πριν αρχίσει η επεξεργασία του επόμενου. Μαθηματικώς μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι κατά την ανάγνωση τα δυναμικά μπορούν να φτάσουν σε χαοτικές αναλογίες, ότι μπορούν να αλληλοεξαλειφθούν, και ότι γράμματα μπορούν να χαθούν. Αυτά τα προβλήματα δημιουργούνται συχνά στα άτομα με δυσλεξία. Μία εξήγηση γι’ αυτό το ηλεκτρο-φυσιολογικό χάος θα μπορούσε να είναι ότι δεν υπάρχουν επαρκή υγιή κύτταρα στο σωστό σημείο για να αφομοιώσουν κατάλληλα ένα μεγάλο ποσό πληροφοριών.

Από αυτό μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η ερώτηση σχετικά με το τι ειδικό υπάρχει στον εγκέφαλο των δυσλεξικών δεν έχει λάβει μία οριστική απάντηση.

Ερώτηση 2:

Ποια είναι η προέλευση αυτού του ειδικού χαρακτηριστικού;

Εάν υπάρχει κάτι το ειδικό στον εγκέφαλο των δυσλεξικών, ποια είναι η προέλευση αυτής της ιδιαιτερότητας;

Σε αυτό το σημείο μία διάκριση θα μπορούσε να γίνει μεταξύ πιθανών εσωτερικών π.χ. σχετικών με τον οργανισμό θεμάτων, και εξωτερικών ή περιβαλλοντικών θεμάτων.

Εσωτερικές αιτίες

Έχει υποστηριχθεί ότι μεγάλα ποσοστά τεστοστερόνης στο έμβρυο, ή υπερβολικά μεγάλη ευαισθησία σε αυτή, θα μπορούσε να ευθύνεται για το σχηματισμό των εκτοπικών κυττάρων και του χαρακτηριστικού μεγέθους του κροταφικού πεδίου (planum temporale) στον εγκέφαλο των δυσλεξικών. Η τεστοστερόνη είναι ανδρική ορμόνη, και είναι γνωστό ότι η δυσλεξία παρατηρείται πιο συχνά στα αγόρια παρά στα κορίτσια. Η τεστοστερόνη θα είχε αρνητικές επιπτώσεις και στο αυτο-ανοσοποιητικό σύστημα και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ειδικότερα του αριστερού ημισφαιρίου. Στο μαύρο ποντίκι της Νέας Ζηλανδίας, ένα ζώο που γεννιέται με προβληματικό ανοσοποιητικό σύστημα, πραγματικά εντοπίζονται εκτοπικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Είναι δυνατό να υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ ασθενειών που βασίζονται στις ελλείψεις του αυτο-ανοσοποιητικού συστήματος, όπως οι αλλεργίες, το άσθμα, ο διαβήτης κλπ., και δυσλεξίας. Αλλά και αν ακόμη υπάρχει σχέση μεταξύ του αυτο-ανοσοποιητικού συστήματος, της ύπαρξης εκτοπικών κυττάρων και της δυσλεξίας, αυτή δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητή.

Συμπερασματικά, είναι δυνατό να υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στο πώς το αυτο-ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί και στην ύπαρξη των εκτοπικών κυττάρων, και ίσως μεταξύ αυτών των δύο και της δυσλεξίας.

Εξωτερικές αιτίες

Η ποιότητα του εγκεφάλου δεν υπαγορεύεται αποκλειστικά και μόνο από τα γονίδια. Το περιβάλλον μπορεί επίσης να βελτιώσει ή να προκαλέσει προβλήματα στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. Όταν μιλάμε για το περιβάλλον, εννοούμε το φυσικο-χημικό, το φυσιολογικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Η μήτρα είναι το πρώιμο περιβάλλον για το παιδί, ενώ η οικογένεια και το σχολείο αποτελούν μαθησιακά περιβάλλοντα, και είναι γνωστό ότι αυτά επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στον εγκέφαλο. Είναι πολύ πιθανό οι αποκλίσεις στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου να οφείλονται όχι τόσο στα ελαττωματικά γονίδια όσο στις αρνητικές για τον εγκέφαλο περιβαλλοντικές επιδράσεις.

Η αποκλίνουσα ασυμμετρία του κροταφικού πεδίου (planum temporale) μπορεί να έχει προκληθεί στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης και στα πρώιμα στάδια της παιδικής ηλικίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των φάσεων της ζωής ενός παιδιού συντελείται μία δραστική επιλογή μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Εκατομμύρια κυττάρων πεθαίνουν, ενώ εκείνα που επιβιώνουν αναπτύσσονται έως την ωριμότητα. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες. Γνωρίζουμε ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων και παραγόντων μέσα στη μήτρα, επιδρούν πάνω σε ένα μεγάλο εύρος νευρικών δομών.

Το περιβάλλον, και ειδικότερα κάποιες συγκεκριμένες μαθησιακές καταστάσεις, μπορούν όμως να έχουν και θετικές επιπτώσεις, ενώ μπορεί να γίνει και θεραπευτική χρήση του.

Ερώτηση 3:

Πώς εμφανίζεται αυτό το ειδικό χαρακτηριστικό;

Η επιστημονική έρευνα έχει αλλάξει προσανατολισμό και έχει επικεντρώσει την προσοχή της στην εκδήλωση της δυσλεξίας με το πέρασμα του χρόνου. Πριν τριάντα περίπου χρόνια, είχε δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην όραση και στις κινητικές μεταβλητές, οι οποίες είχαν θεωρηθεί ότι συνδέονται με τη δυσλεξία. Λίγο καιρό αργότερα πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη έρευνα πάνω σε αυτό που ονομάζεται διαισθητηριακή αφομοίωση: εάν κάποιος πρόκειται να διαβάσει δυνατά μία λέξη, τη βλέπει πρώτα με την όρασή του και έπειτα την προφέρει; Η ερώτηση ήταν για το εάν τα δυσλεξικά παιδιά αντιμετωπίζουν ειδική δυσκολία με την οπτικο-ακουστική αφομοίωση. Επειδή οι γραπτές λέξεις είναι διατεταγμένες στο χώρο και τα προφερόμενα γράμματα είναι διατεταγμένα στο χρόνο, η χωρο-χρονική αφομοίωση αποτέλεσε επίσης θέμα εξέτασης. Αργότερα υιοθετήθηκε η άποψη ότι το κεντρικό πρόβλημα με τη δυσλεξία είναι η επεξεργασία των λεκτικών πληροφοριών. Από αυτή την άποψη δεν έχει σημασία εάν η πληροφορία είναι διατεταγμένη στο χώρο ή το χρόνο.

Πρόσφατα, το ενδιαφέρον φαίνεται να επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ προφορικού και γραπτού λόγου. Οι ερωτήσεις προσανατολίζονται προς τη φύση και την ποιότητα της φωνημικής-γραφημικής ανάλυσης του κειμένου, καθώς και στην αυτοματοποίηση της φωνητικής και ορθογραφικής σύνδεσης.

Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες απόψεις σχετικά με τη γλωσσική ενημερότητα, είναι δυνατόν να υποστηριχθεί ακόμη ότι στις μέρες μας έχουμε παραμελήσει κάπως τη γλώσσα. Τι εννοούμε με τον όρο γλωσσική ενημερότητα; Πάρετε για παράδειγμα την λέξη ?βιβλιοθήκη?. Ένα δυσλεξικό άτομο μπορεί να προφέρει μία τέτοια λέξη τόσο καλά, όσο οποιαδήποτε άλλη, αλλά το μη-δυσλεξικό άτομο, με λίγη σκέψη, είναι ενήμερο ότι η λέξη αυτή αποτελείται από δύο αναγνωρίσιμες ομάδες γραμμάτων, δηλαδή ?βιβλίο? και ?θήκη?. Το ζήτημα είναι εάν ο δυσλεξικός μαθητής διαθέτει μία τέτοια γλωσσική ενημερότητα.

Άλλες ερωτήσεις παραμένουν αναπάντητες. Για παράδειγμα: Κατανοούν σωστά οι δυσλεξικοί το μήνυμα του κειμένου; Καταλαβαίνουν όσα διαβάζουν; Αντιμετωπίζουν όλοι οι δυσλεξικοί τα ίδια προβλήματα ή υπάρχουν δυσλεξικοί και δυσλεξικοί; Με άλλα λόγια, είναι η δυσλεξία ένα ομοιογενές ή ένα ετερογενές φαινόμενο;

Κατά την δική μου γνώμη, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι δυσλεξίας, που κατά συνέπεια απαιτούν διαφορετικούς τύπους αντιμετώπισης.

Μορφές συμπεριφοράς που εκδηλώνονται μαζί με τη δυσλεξία

Μορφές συμπεριφοράς που εκδηλώνονται μαζί με την δυσλεξία στα πρώιμα και μεταγενέστερα στάδια.

Η έρευνα μας ενημερώνει ότι η δυσλεξία μπορεί να συνοδεύεται από κοινωνικά και συγκινησιακά προβλήματα. Η δυσλεξία και οι μαθησιακές δυσκολίες γενικότερα ίσως οδηγήσουν σε συγκινησιακή αστάθεια και κοινωνική απομόνωση. Είναι μία καλή ιδέα να ορίσουμε αυτές τις έννοιες, για παράδειγμα, με το να κάνουμε ερωτήσεις του τύπου: Πόσους φίλους έχουν τα παιδιά αυτά; Ποιες είναι οι επαγγελματικές προοπτικές τους; Τι διάθεση έχουν συνήθως; Εάν έχουν φυσικά ελαττώματα: Πόσα είναι; Ποια είναι η επίδοσή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Πώς εμφανίζονται στην περαιτέρω εκπαίδευσή τους;

Ερώτηση 4:

Ποια είναι η κατάλληλη παρέμβαση;

Πριν μία θεραπεία χαρακτηρισθεί ως κατάλληλη, πρέπει να αποδειχθεί ότι επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Τα θετικά αποτελέσματα μιας θεραπείας πρέπει να είναι ευδιάκριτα και οι περιορισμοί της καταγεγραμμένοι. Εάν, μετά την εφαρμογή μίας θεραπείας για πρώτη φορά, ένα παιδί επιδείξει βελτίωση στην ανάγνωση και στην ορθογραφία, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι η θεραπεία είναι αποτελεσματική. Απαιτείται πολύ έρευνα ακόμη πριν μία θεραπεία να μπορεί να χαρακτηρισθεί ως θεραπεία.

Η φύση της θεραπείας, η παρέμβαση και η πρόληψη θα καθορισθούν ως ένα βαθμό από την έως τώρα θεωρία και έρευνα. Για παράδειγμα, εάν είχε αποδειχθεί ότι η τεστοστερόνη έπαιζε κάποιο ρόλο, κατά την προγεννητική περίοδο, στην πρόκληση της δυσλεξίας, η πρόληψη θα ήταν η ενδεδειγμένη μέθοδος αντιμετώπισης.

Όταν κάποιος παρεμβαίνει με μία θεραπεία στο επίπεδο του εγκεφάλου -εάν υποτεθεί ότι αυτό μπορεί πραγματικά να γίνει- υπάρχουν αρκετοί τρόποι να προχωρήσει. Εάν, για παράδειγμα, έχουμε αναπτύξει και δοκιμάσει ένα μοντέλο βασισμένο αφενός μεν στη σχέση μεταξύ της ανάγνωσης και της μαθησιακής διαδικασίας, αφετέρου δε στον έλεγχο από τα ημισφαίρια, μπορούμε -κάνοντας χρήση της γνώσης ότι ο εγκέφαλος είναι ευαίσθητος στα ερεθίσματα- να προσπαθήσουμε να εμπλέξουμε περισσότερο το άλλο ημισφαίριο στην ανάγνωση και τη μαθησιακή διαδικασία.

Στα σχολεία όπου διδάσκονται παιδιά με δυσλεξία, φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι εργάζονται πολύ αποτελεσματικά είναι εκείνοι που είναι ανοιχτοί στη νέα επιστημονική έρευνα. Καθώς όλο και περισσότεροι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες φοιτούν στα συνήθη σχολεία, οι εκπαιδευτικοί εργάζονται σύμφωνα με τις πολιτικές της ενσωμάτωσης. Κατά τη γνώμη μου, τα ακόλουθα βήματα πρέπει να ακολουθηθούν, ώστε να επιτύχει αυτή η ενσωμάτωση:

- Οι εκπαιδευτικοί της γενικής ή ειδικής εκπαίδευσης πρέπει να ενημερώνονται περισσότερο και να έρχονται περισσότερο σε επαφή με την έρευνα τη σχετική με τη μαθησιακή ανεπάρκεια και τη δυσλεξία. Θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν μία περίπτωση δυσλεξίας και να γνωρίζουν πώς να τη χειριστούν. Αυτό πρέπει να συμβαίνει στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.

- Σε κάθε σχολείο ή σε κάθε ομάδα σχολείων θα πρέπει να υπάρχει ένας ειδικός, όπως ένας εκπαιδευτικός ψυχολόγος, ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση της δυσλεξίας, δηλώνοντας τον τύπο της και καταλήγοντας στην ενδεδειγμένη αντιμετώπισή της. Αυτό απαιτεί εκτεταμένη γνώση και ειδικές ικανότητες. Ο ειδικός πρέπει να είναι ικανός να αξιολογήσει κριτικά τις διαπιστώσεις του και να τις αναφέρει. Πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει ό,τι έχει προκύψει από μισές αλήθειες. Πρέπει να μπορεί επίσης να μεταδίδει πληροφορίες σε οριζόντιο επίπεδο προς τον εκπαιδευτικό της τάξης και να επικοινωνεί με το ιεραρχικά ανώτερο ειδικό επιστημονικό όργανο ή επιστημονικό ίδρυμα όπου θα είναι διαθέσιμα τα τελευταία επιστημονικά ευρήματα. Οι περιπτώσεις θα μπορούσαν να συζητούνται σε αυτό το επιστημονικό ίδρυμα, ενώ οι δύσκολες περιπτώσεις θα μπορούσαν να παραπέμπονται εκεί για θεραπεία. Ο ειδικός θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος και με άλλες προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βασίζονται σε περισσότερους από ένα τύπους τεχνικών γνώσεων και θεραπείας.

Εάν εφαρμοζόταν ένα τέτοιο μοντέλο, θα μπορούσε να εγκαθιδρυθεί μία απευθείας γραμμή επικοινωνίας μεταξύ του εκπαιδευτικού στο σχολείο και του ειδικού επιστημονικού ιδρύματος. Το εξειδικευμένο μέλος του προσωπικού στο σχολείο, το οποίο θα αποτελούσε και το σύνδεσμο με το εξωτερικό ειδικό επιστημονικό ίδρυμα, θα πρέπει να είναι εκπαιδευτικός ψυχολόγος, ειδικευμένος στο θέμα ή ένας εκπαιδευτικός καταρτισμένος στα θέματα ειδικής αγωγής.

Εναλλακτικά, το σχολείο θα μπορούσε να επιλέξει έναν ειδικό από κάποιον άλλο χώρο, όπως από μία εξειδικευμένη ομάδα που θα δραστηριοποιείται τοπικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου τότε θα μπορούσαν να δράσουν μαζί με αυτή την εξειδικευμένη ομάδα έτσι ώστε να διατηρούν την επαφή με το επιστημονικό ίδρυμα και να μένουν ενήμεροι για τα τελευταία ερευνητικά αποτελέσματα, να συμβουλεύονται και να μπορούν να παραπέμπουν σε αυτό.

Τι είναι η δυσλεξία και μπορεί τελικά να θεραπευτεί φυσικά;

Η δυσλεξία, επίσης γνωστή και ως διαταραχή της ανάγνωσης ή επίκτητη αλεξία, είναι μια μαθησιακή δυσκολία που χαρακτηρίζεται από προβλήματα στην ανάγνωση ανεξαρτήτως της φυσιολογικής νοημοσύνης. Διαφορετικοί άνθρωποι επηρεάζονται σε διαφορετικό βαθμό. Τα προβλήματα μπορεί να περιλαμβάνουν το πως ηχούν οι λέξεις, το πως αρθρώνουν τις λέξεις, την γρήγορη ανάγνωση, το γράψιμο των λέξεων, την προφορά όταν κάποιος διαβάζει δυνατά καθώς και την κατανόηση του τι έχει διαβάσει. Συχνά αυτές οι δυσκολίες παρατηρούνται αρχικά στο σχολείο. Τις δυσκολίες αυτές δεν είναι επιλογή τους, ενώ τα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν μια φυσιολογική επιθυμία να μάθουν.

Η αιτία της δυσλεξίας θεωρείται ότι περιλαμβάνει τόσο γενετικούς όσο και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ορισμένες από τις αιτίες προέρχονται από την οικογένεια. Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και σχετίζεται με προβλήματα στα μαθηματικά. Όταν εμφανίζεται σε ενήλικες, μπορεί να είναι απόρροια μιας τραυματικής βλάβης του εγκεφάλου, εγκεφαλικού επεισοδίου, ή άνοιας. Ο υποκείμενος μηχανισμός περιλαμβάνει προβλήματα με την επεξεργασία του εγκεφάλου σχετικά με τη γλώσσα. Η διάγνωση γίνεται με μια σειρά από δοκιμές της μνήμης ενός ατόμου, της ορθογραφίας, της ικανότητας να δει και των δεξιοτήτων ανάγνωσης. Διαφέρει από τις αναγνωστικές δυσκολίες που οφείλονται στην κακή διδασκαλία και σε προβλήματα ακοής ή όρασης.

Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει την προσαρμογή των μεθόδων διδασκαλίας ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του ατόμου. Ενώ αυτό δεν θεραπεύει το υποκείμενο πρόβλημα, οι δυσκολίες μπορούν να μειωθούν. Θεραπείες με στόχο την όραση δεν είναι αποτελεσματικές. Η δυσλεξία είναι η πιο κοινή μαθησιακή δυσκολία. Επηρεάζει περίπου το 3 – 7% των ανθρώπων. Ενώ διαγιγνώσκεται πιο συχνά στους άνδρες, ορισμένοι πιστεύουν ότι επηρεάζει άνδρες και γυναίκες εξίσου. Έως και το 20% του πληθυσμού μπορεί να έχουν κάποιο βαθμό συμπτωμάτων. Η δυσλεξία εμφανίζεται σε όλες τις περιοχές του κόσμου.

Τα δυσλεξικά άτομα μπορούν να αναπτύξουν και να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους, και είναι απαρατήρητο να γίνει καθώς εξασκούνται στην ανάγνωση και τη μελέτη. Οι περισσότεροι είναι πολύ περίεργοι με πολλά ενδιαφέροντα και πιέζουν τον εαυτό τους επειδή απολαμβάνουν αυτό που επιδιώκουν. Άτομα με υψηλές επιδόσεις και δυσλεξία μπορεί σχεδόν εξ ολοκλήρου να περάσει χωρίς να παρατηρηθεί. Αυτό που για κάποιους είναι εύκολο, για αυτούς είναι αγώνας. Απλά και μόνο το διάβασμα ενός βιβλίου χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη, απαιτεί μεγαλύτερη συγκέντρωση. Ο εγκέφαλος είναι αξιοθαύμαστος, και όταν βρίσκεται υπό πίεση, χρησιμοποιεί άλλες περιοχές του εγκεφάλου, γεγονός που καθιστά τα δυσλεκτικά άτομα, τόσο ξεχωριστά.

Ποτέ μην υποτιμάτε κάποιον με δυσλεξία. Μην τους αντιμετωπίζετε με στερεότυπα και ως ηλίθια άτομα γιατί θα σας εκπλήξουν. Θα πρέπει κυρίως να είστε υπομονετικοί με τα παιδιά. Κάθε φορά που ένα παιδί μαθαίνει ότι είναι χαμηλότερης νοημοσύνης, γίνονται λυπημένα και καταθλίβονται, και πιθανόν να τα παρατήσουν και να πιστεύουν αυτό που τους λέτε, το οποίο είναι τραγικό. Πόσο ευφυές νομίζετε ότι είναι, αν κάποιος που είναι δεξιόχειρας αναγκάστηκε να κάνει πράγματα με το αριστερό; Οι παρατηρητές άμεσα τοποθετούν την ετικέτα της ανωμαλίας. Αυτό είναι ένα πολύ απλό παράδειγμα δυσλεξίας, έτσι ώστε να μην κρίνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε. Αντ ‘αυτού, να τους στηρίξετε δείχνοντας περισσότερη κατανόηση και να αξιοποιείτε πράγματα που βοηθούν τη διάνοιξη καναλιών επικοινωνίας του εγκεφάλου για να τους βοηθήσει να λειτουργούν με λιγότερο άγχος.

Σύμφωνα με μια έρευνα, οι δυσλεκτικοί δυσκολεύονται να διαβάσουν διότι ακόμη και οι μικρές οπτικές ή ακουστικές ενοχλήσεις μπορεί να τους αποσυντονίσουν. Η έρευνα αυτή δημοσιεύθηκε στο τεύχος του Psychological Science τον Ιανουάριο του 2007. Οι ερευνητές θεωρούν ότι το έλλειμμα του αποκλεισμού θορύβων μπορεί να προέρχεται από ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα του GABA , ενός νευροδιαβιβαστή που βοηθά τον εγκέφαλο να φιλτράρει τις άσχετες πληροφορίες. Μερικές μαρτυρίες για το σύστημα των νευροδιαβιβαστών έχουν δείξει ότι φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν GABA και άλλες βασικές βιταμίνες και ανόργανα συστατικά μπορεί να είναι ωφέλιμα για τους δυσλεκτικούς.

Η Δρ. Anne Sperling , δήλωσε τα άτομα με δυσλεξία φαίνεται να έχουν συγκεχυμένες ψυχικές κατηγορίες για τους βασικούς ήχους που συνθέτουν τη γλώσσα. «Είναι πιο δύσκολο να ολοκληρώσετε μια [γλωσσολογική] άσκηση αυτόματα όταν οι κατηγορίες είναι ασαφείς εξαρχής». Και προσθέτει ότι «Όσον αφορά τη θεραπεία, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα προγράμματα που προωθούν την ανάπτυξη των πιο έντονα αντιληπτών κατηγοριών για τα γράμματα και τους ήχους, θα μπορούσαν να αποτελούν έναν καλό τρόπο για να συμπληρώσουν τις υφιστάμενες παρεμβάσεις της δυσλεξίας».

Στατιστικά στοιχεία περί δυσλεξίας:

-Περίπου το 15% των ανθρώπων έχουν δυσλεξία.

-Αυτό ισοδυναμεί με πάνω από 30 εκατομμύρια ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 6 εκατομμύρια στο Ηνωμένο Βασίλειο και 3.000.000 στον Καναδά. Οι περισσότεροι δεν ξέρουν ότι είναι δυσλεκτικοί.

-Η δυσλεξία εμφανίζεται σε ανθρώπους όλων των υποβάθρων.

– Η δυσλεξία βρίσκεται σε ομιλητές όλων των γλωσσών και χωρών, αλλά τα ποσοστά ποικίλουν.

-Άνδρες και γυναίκες είναι εξίσου πιθανό να έχουν δυσλεξία.

-Από τα άτομα που έχουν τοποθετηθεί στην ειδική εκπαίδευση μαθησιακών δυσκολιών, περίπου 8% έχουν δυσλεξία.

– Το 25-40 % των παιδιών με δυσλεξία έχουν επίσης ADHD και αντιστρόφως, περίπου το 25% των παιδιών με ADHD έχουν και δυσλεξία.

Παρακάτω είναι μια λίστα με αξιόλογους ανθρώπους που έχουν διαγνωστεί με δυσλεξία:

Jules Verne,
Alexander Graham Bell,
Richard Branson, επιχειρηματίας
Tom Cruise, ηθοποιός
Leonardo da Vinci, ζωγράφος και πολυμαθής
Whoopi Goldberg, Αμερικανή ηθοποιός, κωμικός και προσωπικότητα της τηλεόρασης
Anthony Hopkins, ηθοποιός
Steve Jobs, συνιδρυτής της Apple Inc.
Jay Leno, παρουσιαστής τηλεοπτικού προγράμματος και κωμικός
Pablo Picasso, Ισπανός καλλιτέχνης, γλύπτης
Keanu Reeves, ηθοποιός
David Rockefeller, Αμερικανός επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος
Steven Spielberg, σκηνοθέτης
Jackie Stewart, Σκωτσέζος οδηγός αγώνων
Henry Winkler, ηθοποιός, εκπρόσωπος του Ιδρύματος Δυσλεξίας
Jennifer Aniston

Δυσλεξία και μνήμη: 6 στρατηγικές που έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να βοηθήσουν

Δυσλεξία και μνήμη. Είναι τόσο δύσκολο να θυμόμαστε κάποια πράγματα. Δεν θα ήταν καλή ιδέα εάν υπήρχαν μικρά κολπάκια να μας βοηθήσουν;… ο Dr. Lorraine Cleeton περιγράφει 6 στρατηγικές που έχουν αποδειχτεί ότι μπορούν να βοηθήσουν.

Οι στρατηγικές αυτές είναι οι ακόλουθες:

1. Η στρατηγική της Μεταγνωστικής Όταν, για παράδειγμα, γίνεται εκμάθηση μιας λίστας με λέξεις, με τη διαδικασία της ερώτησης και της σημείωσης του τρόπου με τον οποίο κρατήθηκε στη μνήμη η κάθε λέξη.

2. Η στρατηγική της Ιστορίας Γράψτε μια πραγματική ιστορία ή μια ιστορία χωρίς κάποιο πραγματικό νόημα που συμπεριλαμβάνει όλες εκείνες τις λέξεις που θέλετε να θυμάστε.
Παράδειγμα ιστορίας χωρίς πραγματικό νόημα – Η παρακάτω είναι μια ιστορία χωρίς νόημα με σκοπό να θυμάστε αυτές τις λέξεις (το σκυλί, το χέλι, η τίγρης, η γάτα, ο βάτραχος, η κουκουβάγια, ο αρουραίος, το φίδι).
Αυστραλός αγρότης
Ο Αυστραλός αγρότης είχε δει έξω μια κουκουβάγια, έναν αρουραίο, ένα βάτραχο και ένα φίδι. Είχε ένα σκύλο, μία γάτα και ένα χέλι στο σπίτι του. Ωστόσο, έπρεπε να επισκεφθεί το ζωολογικό κήπο για να δει μια τίγρη.

Παράδειγμα μιας πραγματικής ιστορίας – Το παρακάτω είναι ένα σύντομο ποίημα που περιλαμβάνει όλους τους μήνες ενός έτους:

Τριάντα ημέρες έχει ο Σεπτέμβριος
ο Απρίλιος, ο Ιούνιος και ο Νοέμβριος,
Όλοι οι υπόλοιποι έχουν τριάντα μία ημέρες
Με εξαίρεση τον Φεβρουάριο.

3. Η στρατηγική της ομαδοποίησης

Ομαδοποίηση λέξεων που ανήκουν στην ίδια κατηγορία.
Παράδειγμα για τη χρήση της στρατηγικής της ομαδοποίησης :

Κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα που ανήκουν στην ίδια οικογένεια, π.χ. ζώα
σκυλί, τίγρη, γάτα, άλογο, το λιοντάρι, ζέβρα, λύκος
Κάντε μια λίστα από μια μεγαλύτερη λίστα με όλα τα πράγματα σε μια ομάδα π.χ.
ώμος
υπόγειος
παλάμη
ελέφαντας
διάδρομος
αυτοκινητόδρομος
μπράτσο
σιδηρόδρομος
καγκουρό
μάτι
τίγρη
φίδι

παλάμη σιδηρόδρομος φίδι
μάτι υπόγειος ελέφαντας
μπράτσο αυτοκινητόδρομος τίγρη
ώμος

4. Η στρατηγική βάσει εικόνων

Κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα που να απεικονίζονται μαζί ή χωριστά.

Παράδειγμα
Κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα σε μία ομάδα που έχουν το ίδιο χρώμα, απεικονίζοντας
διάφορα ζώα στο καφέ χρώμα στην ίδια φωτογραφία.
Για παράδειγμα : ένα καφέ άλογο, ένας καφέ λύκος, μία καφέ γάτα, ένα καφετί λιοντάρι, ένα καφετί φίδι, ένα καφετί σκυλί, μία καφετί γάτα
Ή δημιουργήστε μία εικόνα χωρίς νόημα για να σας βοηθήσει να θυμάστε π.χ. ένα καφετί σκυλί με ένα καφετί φίδι που έχει τυλιχτεί γύρω από το λαιμό που να μοιάζουν με ένα κασκόλ.

5. Η στρατηγική που βασίζεται στην τοποθεσία

Η στρατηγική αυτή βασίζεται στην ικανότητα να θυμάστε τοποθεσίες και να ταυτίζετε πρόσωπα σε κάθε μία από αυτές.
Παράδειγμα
Σκεφτείτε το σχολείο σας και ταξιδέψτε με το νου σας από το γραφείο του διευθυντή
στην τάξη σας. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα δωμάτια που προσπερνάτε
κοιτώντας τις λεπτομέρειες, διαπιστώνοντας τυχόν ατέλειες, όπως θρανία που δεν είναι στοιχισμένα: ο,τιδήποτε διατηρεί τις νοητικές εικόνες σας πιο ζωντανές. Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να μετακινηθείτε εύκολα από το ένα δωμάτιο στο άλλο.
Κατά μήκος της διαδρομής σας να δημιουργήσετε μια λίστα με το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό κάθε δωματίου.
Αυτές θα είναι οι εικόνες που θα θυμάστε καθώς πηγαίνετε από το ένα δωμάτιο στο άλλο μέχρι να φτάσετε στον τελικό προορισμό σας, το γραφείο του διευθυντή.

6. Η στρατηγική του “Pegword”

Αρχικά μαθαίνετε μια λίστα από λέξεις που χρησιμοποιούνται για την απομνημόνευση μιας αριθμημένης λίστας πραγμάτων και στη συνέχεια μαθαίνετε να συνδέετε κάθε μία από αυτές τις λέξεις με τα μέλη της λίστας που έχετε να μάθετε.

Παράδειγμα
Αυτή είναι μια στρατηγική κατά την οποία θα πρέπει να θυμάστε ακολουθίες των δέκα μη συγγενικών στοιχείων με την
κατάλληλη σειρά. Θα πρέπει πρώτα να θυμηθείτε δέκα λέξεις-κλειδιά:

ένα = κουλούρι, δύο = παπούτσι, τρία = δέντρο, τέσσερα = πόρτα, πέντε = κυψέλη, έξι = μπαστούνια, επτά = ουρανός, οκτώ = πύλη, εννέα = κρασί, δέκα = κότα

Αφού μάθετε αυτά που πρέπει, απομνημονεύστε δέκα μη συγγενικά είδη:

θωρηκτό, χοίρος, καρέκλα, πρόβατο, κάστρο, χαλί, γρασίδι, παραλία, χωριατοπούλα, διόπτρες

Πάρτε το πρώτο «pegword» και σχηματίστε μια εικόνα από ένα κουλούρι που αλληλεπιδρά με κάποιο τρόπο με ένα θωρηκτό. Μπορείτε να φανταστείτε ένα πολεμικό πλοίο να πλέει σε ένα τεράστιο πλωτό κουλούρι.

Όλα τα παιδιά πρέπει να παίρνουν μέρος σε εξετάσεις και να θυμούνται γεγονότα κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων. Η εκμάθηση του τρόπου για την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών μνήμης μπορεί να διευκολύνει τη δυσκολία αυτή.

Οι στρατηγικές αυτές θα αποτελέσουν τα εργαλεία και τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν για την
κατανόηση και την εκμάθηση νέου υλικού ή νέων δεξιοτήτων. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί στους μαθητές και τους δασκάλους τους ότι οι στρατηγικές αυτές πρέπει να ασκούνται και να εφαρμόζονται σύμφωνα με το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατ ‘επανάληψη, προκειμένου να είναι αποτελεσματικές.

«Αχρηστος εγώ»; Το γράμμα ενός μαθητή της έκτης δημοτικού που πρέπει όλοι να διαβάσουμε

Διαβάζοντας το παρακάτω γράμμα είναι σοκαριστικό το γεγονός πώς ένα παιδί καταφέρνει με απλά λόγια και σκέψεις να μας ταρακουνήσει. «Ξημέρωσε. Νυστάζω. Δεν χόρτασα ύπνο. Ακούω τη φωνή της μαμάς. Τι θα κάνω τώρα; Θέλει να με βάλει να ξαναγράψω αυτή τη ρημάδα την ορθογραφία. Αφού όσες φορές και να τη γράψω, πάλι λάθη θα κάνω. Είμαι ένας μπουμπούνας. Το 'πε κι ο μπαμπάς. Τίποτα δεν θα καταφέρω. Πάλι μαλώσανε χθες. Η μαμά τού είπε να είναι πιο προσεκτικός κι εκείνος είπε πως αυτή φταίει για όλα. Ολο μαλώνουν τελευταία. Δεν θέλω να μαλώνουν και για μένα.

Αμάν κι αυτή η μαμά! Πού τη βρίσκει τέτοια όρεξη πρωί πρωί; Κάθε μέρα με βασανίζει. Χθες της είπα ότι δεν την αγαπάω. Δεν είναι αλήθεια. Την αγαπάω, αλλά ήθελα να την πονέσω. Ξέρω ότι αυτό τη θυμώνει.

Και όταν το ακούει βάζει τα κλάματα και αρχίζει να λέει πως για το καλό μου τα κάνει, όλο τρέχει για μένα και τίποτα δεν κάνει για τον εαυτό της και πάλι μαλώνουν με τον μπαμπά γιατί της λέει ότι κάνει τόση πολλή προσπάθεια και μια τρύπα στο νερό κάνει.

Προχθές με πήγαν σε ένα μέρος που έγραφε: παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Καλά ήταν. Μου έδωσαν και καραμέλες και με έβαλαν να γράψω κάτι πράγματα. Μετά η μαμά και ο μπαμπάς μίλησαν με μια κυρία. Οταν φύγαμε, ο μπαμπάς ξεφύσαγε και δεν μιλούσε. Πρέπει να έχω κάτι πολύ σοβαρό.

Ομως εγώ νιώθω καλά. Ούτε πυρετό έχω, ούτε η κοιλιά μου πονάει. Μόνο που κάνω πολλά λάθη στην ορθογραφία. Και τα γράμματά μου είναι... στραβούτσικα. Βαρέθηκα να μου γράφει η κυρία «καλύτερα γράμματα». Και δεν μου αρέσει καθόλου να με λένε μπουμπούνα και άχρηστο. Μήπως έχουν δίκιο; Αλλά πάλι, μπορεί ένας άχρηστος να ζωγραφίζει ωραία όπως εγώ; Μου φαίνεται, οι μεγάλοι είναι πιο άχρηστοι.

Β.Κ.

Μαθητής ΣΤ' Δημοτικού»

To παιδί μου μπερδεύει το 3 με το ε είναι σημάδι δυσλεξίας;από την Σύλα Πέτρου, Λογοπαθολόγος - Λογοθεραπεύτρια
Υπάρχουν και άλλες αντίστοιχες ενδείξεις;
Ένα παιδί μπορεί κατά την γραφή να μπερδεύει το 3 με το ε. Αυτό όμως σαν μοναδικό σύμπτωμα δεν είναι ικανό να μας οδηγήσει στη διάγνωση της δυσλεξίας. Μην ξεχνάτε οτι η Δυσλεξία είναι ένα σύνδρομο (δηλαδή ένα...
σύνολο συμπτωμάτων), που περιλαμβάνει και άλλα συμπτώματα, όχι μόνο μαθησιακής φύσεων. Ένα άτομο μπορεί να έχει κάποια απο αυτά τα συμπτώματα και όχι απαραίτητα όλα.
Η ακόλουθη λίστα ελέγχου μπορεί να δείξει αν ένα παιδί (6+ ετών) είναι Δυσλεκτικό ή όχι.
Δεν είναι απαραίτητο οτι ένα παιδί θα έχει όλες αυτές τις δυσκολίες. Ωστόσο, αν αυτές οι δυσκολίες εξακολουθούν να υφίστανται και πέρα απο την ηλικία στην οποία ένα παιδί πρέπει να τις έχει ξεπεράσει, τότε ενδέχεται να έχει Δυσλεξία και οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε έναν ειδικό.
Όταν το παιδί διαβάζει:
•Μπερδεύει γράμματα που μοιάζουν οπτικά: "π" - "τ", "ξ" - "ζ", "α" - "ο";
•Μπερδεύει γράμματα που μοιάζουν ακουστικά: "φ" - "θ", "δ" - "β", "σ" - "ζ";
•Αντιστρέφει τη λέξη: "αν" - "να", "όλα" - "άλο";
•Μετακινεί γράμματα μέσα στη λέξη: "καρέκλα" - "καλέκρα", "πληρώνω" - "πρηλώνω";
•Διαβάζει μια λέξη σωστά και στη συνέχεια του κειμένου τη διαβάζει λάθος;
•Μετακινεί τις λέξεις μέσα στην πρόταση: " Η μπάλα είναι κάτω απο το τραπέζι." - "Το τραπέζι είναι κάτω απο τη γάτα.";
•Μπερδεύει μικρές λεξούλες μεταξύ τους: "από", "προς", "οτι", "που";
•Χάνει συχνά την σειρά την οποία διαβάζει και πάει στην πιο κάτω και μετά επιστρέφει στην πιο πάνω ή μπερδεύεται;
•Διαβάζει κανονικά αλλά δεν καταλαβαίνει τι λέει το κείμενο;
Όταν το παιδί γράφει (ακόμη και μετά απο συχνές επαναλήψεις και καθοδηγήσεις):
•Δεν ξέρει αν πρέπει να χρησιμοποιήσει το δεξί ή το αριστερό του χέρι;
•Δεν χρησιμοποιεί τα κεφαλαία γράμματα ή τα τοποθετεί σε λάθος θέσεις (π.χ. μέσα στην πρόταση);
•Τα γράμματα και οι αριθμοί που γράφει είναι δυσανάγνωστοι;
•Κολλάει όλες τις λέξεις μαζί χωρίς να αφήνει περιθώρια και οι γραμμές, που γράφει, έχουν κατεύθυνση προς το κάτω ή προς το πάνω μέρος της σελίδας;
•Παραλείπει τα σημεία στίξεως ή τα τοποθετεί σε λάθος σημείο μέσα στην παράγραφο;
Διάφορα συμπτώματα:
•Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό Δυσλεξίας ή Μαθησιακών Δυσκολιών ή σχετικών προβλημάτων;
•Είχε αργή ανάπτυξη;
•Διασπάται εύκολα η προσοχή του;
•Μπερδεύει το "αριστερό" με το "δεξί, την "ανατολή" με τη "δύση", το "πάνω απο" με το "κάτω απο";
•Πιάνει το μολύβι πολύ σφιχτά ή με περίεργο τρόπο;
•Δυσκολεύεται να μάθει την ώρα; Δυσκολεύεται να δέσει τα κορδόνια του;
•Δυσκολεύεται αν συγκρατήσει στη μνήμη του γραπτές λέξεις ή οδηγίες για σύντομο χρονικό διάστημα;
•Εμφανίζει μεικτή πλευρίωση (π.χ. χρησιμοποιεί το δεξί χέρι για να γράφει, το αριστερό για να κόβει, το αριστερό πόδι για να κλωτσάει);
•Δυσκολεύεται όταν αντιγράφει απο τον πίνακα;
•Μπερδεύει τα μαθηματικά σύμβολα (το μείον με το σύν); Δυσκολεύεται να ακολουθήσει πάνω απο μία εντολές τη φορά;
•Δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το λέξικό ή τον τηλεφωνικό κατάλογο;
•Δυσκολεύεται να ακολουθεί μια λογική εξέλιξη σε χρόνο (ημέρες / μήνες /) ή την αλφαβήτα ή τους αριθμούς;
Όσο πιο σύντομα διαγνωσθεί η Δυσλεξία, τόσο πιο έγκυρα και ασφαλώς θα βοηθηθεί το παιδί στο σπίτι και στο σχολείο. Παρόλο που δεν υπάρχει θεραπεία για τη Δυσλεξία, η έρευνα έχει δείξει πως με την κατάλληλη βοήθεια και καθοδήγηση οι δυσκολίες μπορούν να ξεπεραστούν ως ένα βαθμό.

ΚΟΡΥΦΗ

Δυσλεξία και γραφή Σοφία Τσιντσικλόγλου Ειδική Παιδαγωγός

Αυτά είναι ενδεικτικά μερικά από τα πιο συνηθισμένα λάθη των παιδιών με δυσλεξία στη γραφή:

Κάνει σύντμηση λέξεων

Αντιστρέφει τη σειρά των γραμμάτων της αλφαβήτα και τα γράμματα μέσα στις συλλαβές ή τις λέξεις

Αντικαθιστά λέξεις με άλλες που ίσως έχουν την ίδια ή παρόμοια σημασία

Παραλείπει συνδετικές λέξεις, συνήθως το και

Έχει ασυνέπεια στην ορθογραφία μιας λέξης ακόμα και στην ίδια άσκηση. Δηλαδή μπορεί να γράψει μια λέξη σωστά και αμέσως μετά λάθος ή να την γράψει κάνοντας διαφορετικά κάθε φορά λάθη.

Προσθέτει περιττά γράμματα στις λέξεις

Παραλείπει γράμματα στις λέξεις

Αντιστρέφει όλη τη λέξη

Αντιστρέφει τη σειρά των συλλαβών σε μια λέξη

Αντικαθιστά λέξεις με άλλες που μοιάζουν φωνολογικά π.χ. δέμα αντί για θέμα

Δεν τονίζει σωστά ή καθόλου!

Ξεχνά να γράψει με κεφαλαίο στην αρχή της πρότασης και τα κύρια ονόματα

Τα γράμματα έχουν ακανόνιστα μεγέθη και σχήματα, αστάθεια στην κλίση των γραμμάτων

Δεν τηρεί τα διαστήματα ανάμεσα στις λέξεις- δηλαδή κολλάει τις λέξεις

Γράφει αργά

Δυσκολεύεται και αργεί πολύ στην αντιγραφή

Δεν τηρεί τα περιθώρια και τις γραμμές του τετραδίου

Ξεχνά τους κανόνες ορθογραφίας παρόλο που τους έχει διδαχθεί

Όταν οι δυσκολίες είναι σημαντικές, χρειάζεται παρέμβαση ειδικής αγωγής. Η ειδική παιδαγωγός θα φτιάξει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης, σύμφωνα με τις ανάγκες του παιδιού.

ΚΟΡΥΦΗ

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και η υπερκινητικότητα

(Attention-Deficit Hyperactivity Disorder - ADHD)

Τα παιδιά των οποίων οι μητέρες ήταν εκτεθειμένες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους σε παρασιτοκτόνα και φυτοφάρμακα έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα συγκέντρωσης μετά τα πέντε τους χρόνια, σύμφωνα με Αμερικανούς επιστήμονες του πανεπιστημίου του Berkeley.

Τα οργανοφωσφορικά παρασιτοκτόνα, σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, η οποία δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση Environmental Health Perspectives, αποδεικνύεται πως επηρεάζουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, προκαλώντας ζημιές στο νευρικό σύστημα.

Η Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και η υπερκινητικότητα ( Attention-Deficit Hyperactivity Disorder - ADHD) αποτελεί μία από τις συχνότερες διαταραχές συμπεριφοράς της παιδικής ηλικίας και την πιο συνήθη επίπτωση της επαφής του ανθρώπου με αυτές τις ουσίες.

Εμφανίζεται νωρίς στην αναπτυξιακή πορεία του ατόμου και επηρεάζει διάφορους τομείς της ζωής του, ενώ δεν πρόκειται για μια προσωρινή κατάσταση ή για μία δυσκολία στα πλαίσια του φυσιολογικού.

Αντιθέτως, υπάρχει ένας σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στα παιδιά με τη διαταραχή και σε αυτά χωρίς αυτή.

Η ΔΕΠΥ επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να φέρει εις πέρας τις απαιτήσεις της συγκεκριμένης ηλικίας.

Στις πιο ήπιες μορφές της, υποχωρεί καθώς το παιδί μεγαλώνει και η συμπεριφορά του βελτιώνεται.

Πολλές φορές , μάλιστα, μπορεί να φτάσει σε φυσιολογικό επίπεδο.

Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τις σοβαρότερες μορφές της διαταραχής.

Ο ακριβής αριθμός των παιδιών που εμφανίζουν τη διαταραχή είναι δύσκολο να υπολογιστεί. Συχνά, παιδιά που δεν έχουν τη διαταραχή μπορεί να εμφανίσουν κάποια μεμονωμένα χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ που αποτελούν μέρος της φυσιολογικής τους ανάπτυξης.

Το παραπάνω, σε συνδυασμό με την έλλειψη ακριβών και αντικειμενικών εργαλείων δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη διάγνωση.

Τα αγόρια φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή στην εκδήλωση της νόσου σε σχέση με τα κορίτσια.

Η διαφορά αυτή στη συχνότητα εκδήλωσης της διαταραχής μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι περισσότερα αγόρια παρουσιάζουν διαταραχή διαγωγής ή αντικοινωνική συμπεριφορά σε σχέση με τα κορίτσια.

Μελέτες που χρησιμοποίησαν νευροψυχολογικά τεστ, έχουν δείξει ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στον εγκέφαλο των ατόμων με ΔΕΠΥ και αυτών χωρίς.

Συγκεκριμένα, τα άτομα με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα στη λειτουργία του πρόσθιου λοβού του εγκεφάλου.

Επιπροσθέτως, έχει γίνει η υπόθεση ότι η δυσλειτουργία κάποιων νευροδιαβιβαστών ευθύνεται για την εμφάνιση της ΔΕΠΥ.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε μία συγκεκριμένη δραστηριότητα. Η προσοχή τους μεταπηδά από τη μία ασχολία στην άλλη και σπάνια ολοκληρώνουν αυτό που άρχισαν.

Το πρόβλημα εντείνεται εάν πρόκειται για κουραστικές και επαναληπτικές ασχολίες με μεγαλύτερη διάρκεια απο τις συνηθισμένες.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ φαίνεται να βρίσκονται σε σύγχυση, χάνουν συχνά πράγματα και πολλές φορές δεν αντιδρούν όταν οι γονείς τους απευθύνονται σε αυτά.

Επιπλέον, τα παιδιά με ΔΕΠΥ υστερούν ως προς την ικανότητα διατήρησης της προσοχής τους σε σχέση με τους συμμαθητές τους κατά 30% ή και περισσότερο.

Τέλος, τα παιδιά με ΔΕΠΥ χάνουν ευκολότερα το ενδιαφέρον τους για κάποια δραστηριότητα.

Σχετική έρευνα, έδειξε ότι παίζουν με τριπλάσια παιχνίδια συγκριτικά με τα άλλα παιδιά και περνούν το μισό χρόνο μαζί τους.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε, ότι δεν έχουν πρόβλημα στο να φιλτράρουν πληροφορίες.

Γνωρίζουν ποιές πληροφορίες είναι σημαντικές, απλώς δυσκολεύονται να εστιάσουν την προσοχή τους σε αυτές για μεγάλο διάστημα.

Η παρορμητικότητα χαρακτηρίζεται από χαμηλό αυτοέλεγχο, λάθη απροσεξίας και απαιτήσεις για άμεση ικανοποίηση των αναγκών.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν σκέφτονται εκ των προτέρων τις συνέπειες των πράξεών τους και απαντούν σε ερωτήσεις προτού αυτές ολοκληρωθούν.

Αδυνατούν να περιμένουν τη σειρά τους σε ένα παιχνίδι ή μέχρι την έναρξη μίας δραστηριότητας.

Συνήθως, αρχίζουν νωρίτερα την ασχολία που θα έπρεπε να αναβάλλουν ή ζητούν απαιτητικά να γίνει εκείνη τη στιγμή.

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της υπερκινητικότητας αποτελούν η αυξημένη κινητική δραστηριότητα και ομιλία. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ κινούν τα χέρια και τα πόδια τους νευρικά, στριφογυρνούν στη θέση τους ή σηκώνονται στην τάξη χωρίς να πάρουν την άδεια.

Επιπλέον, μιλούν πολύ, συχνά μουρμουρίζουν ή κάνουν περίεργους θορύβους. Ηρεμούν μόνο μετά από έντονη πίεση των άλλων ή όταν εξαντλούνται σωματικά.

Μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών με ΔΕΠΥ φαίνεται να αντιμετωπίζει δυσκολία συντονισμού των κινήσεων. Ως εκ τούτου, τα παιδιά αυτά συχνά υστερούν στις αθλητικές δραστηριότητες, είναι άγαρμπα ή σκοντάφτουν όταν περπατούν.

Ο φτωχός συντονισμός καθιστά πολλά από αυτά τα παιδιά ευάλωτα σε ατυχήματα.

Προβλήματα παρουσιάζονται, επίσης, στη λεπτή κινητικότητα. Έτσι είναι πιθανόν να δυσκολεύονται στη ζωγραφική, στη γραφή, στο δέσιμο των παπουτσιών ή στο κούμπωμα των ρούχων.

Σχετικές έρευνες έδειξαν ότι υπάρχει καθυστέρηση στην έναρξη του λόγου σε παιδιά με ΔΕΠΥ σε ποσοστό 6-35%, ένω 10-54% των παιδιών αυτών αντιμετωπίζει δυσκολία στον προφορικό λόγο.

Το σχολείο ίσως να αποτελεί τον τομέα στον οποίο τα παιδιά με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη δυσκολία.

Οι ασθενείς με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα στον ύπνο. Ο ύπνος τους είναι ανεπαρκής και χαμηλής ποιότητας. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να κοιμηθούν το βράδυ και να ξυπνήσουν το πρωί, καθώς και ότι αυτές οι δυσκολίες παρατηρούνται από τη βρεφική ηλικία. Επίσης, κοιμούνται λιγότερο και εμφανίζουν περισσότερες ενοχλήσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου σε σχέση με τους συμμαθητές τους. Ως εκ τούτου, ασθενείς με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οι Αμερικανοί ερευνητές επικέντρωσαν τις έρευνες τους στην περιοχή της Καλιφόρνια εξετάζοντας κυρίως γυναίκες μεξικανικής καταγωγής που απασχολούνταν σε αγροτικές εργασίες.

Στις ΗΠΑ κυκλοφορούν ελεύθερα στο εμπόριο περισσότεροι από 40 τύποι οργανοφωσφορικών παρασιτοκτόνων.

Κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, αυτισμός και υπερκινητικότητα έχουν κοινά γονίδια

ΚΟΡΥΦΗ

Πενήντα χρήσιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΣΕΠ/Υ)

1. Πρώτον, σιγουρευτείτε ότι έχετε να κάνετε με ΣΕΠ/Υ. Αναμφίβολα δεν είναι καθήκον του εκπαιδευτικού να διαγνώσει το ΣΕΠ/Υ, μπορείτε όμως, και θα έπρεπε, να κάνετε στους γονείς μερικές ερωτήσεις. Συγκεκριμένα, βεβαιωθείτε ότι έχει ελεγχθεί πρόσφατα η ακοή και η όραση του παιδιού και ότι επίσης δεν υπάρχουν άλλα ιατρικά προβλήματα. Βεβαιωθείτε ότι οι ανάλογη εξέταση ήταν επαρκής. Συνεχίστε να κάνετε ερωτήσεις μέχρις ότου πεισθείτε. Την ευθύνη για όλα αυτά την έχουν οι γονείς και όχι ο εκπαιδευτικός, ο εκπαιδευτικός όμως μπορεί να υποστηρίξει τη διαδικασία.

2. Δεύτερον, οργανώστε την υποστήριξή σας. Το να είσαστε εκπαιδευτικός σε μια τάξη όπου υπάρχουν δύο τρία παιδιά με ΣΕΠ/Υ είναι τρομερά κουραστικό. Βεβαιωθείτε ότι έχετε την υποστήριξη του σχολείου και των γονέων. Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει κάποιος ειδικός που να μπορείτε να τον συμβουλευτείτε όταν συναντήσετε πρόβλημα (ειδικός σε μαθησιακές δυσκολίες, παιδοψυχίατρος, κοινωνικός λειτουργός, σχολικός ψυχολόγος, παιδίατρος – το δίπλωμά του δεν έχει σημασία). Εκείνο που πρέπει να σας απασχολεί είναι το αν γνωρίζει αρκετά για το ΣΕΠ/Υ και έχει δει αρκετά παιδιά με ΣΕΠ/Υ. Βεβαιωθείτε ότι οι γονείς συνεργάζονται μαζί σας και ότι οι συνάδελφοί σας μπορούν να σας βοηθήσουν.

3. Τρίτον, να ξέρετε τα όριά σας. Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Εσείς ως εκπαιδευτικός δεν είστε υποχρεωμένος να είστε και ειδικός στο ΣΕΠ/Υ. Γι’ αυτό δε θα πρέπει να διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια όταν θεωρήσετε πως την έχετε ανάγκη.

4. Ρωτήστε το μαθητή για το τι θα τον βοηθούσε. Αυτή η εύλογη κίνηση παραβλέπεται σχεδόν πάντα. Εμείς οι ενήλικες είμαστε συνήθως τόσο απασχολημένοι στην προσπάθειά μας να ανακαλύψουμε μόνοι μας τι είναι καλό γι’ αυτά τα παιδιά και τι οφείλουμε να κάνουμε γι’ αυτά, που μας διαφεύγει να διατυπώσουμε ερωτήσεις για το τι νομίζουν τα ίδια ότι θα τα βοηθούσε. Αυτά τα παιδιά έχουν συνήθως διαίσθηση. Αν τα ρωτήσετε, θα σας πουν πώς μπορούν να μάθουν καλύτερα. Ντρέπονται πολύ να σας ενημερώσουν από μόνα τους, γιατί τους φαίνεται κάπως τραβηγμένο. Ωστόσο προσπαθήστε να καθίσετε μαζί με το μαθητή κάνοντάς του ερωτήσεις για το πώς θα μπορούσε να μάθει καλύτερα. Ο καλύτερος “ειδικός” για να προτείνει την αποδοτικότερη μέθοδο εκμάθησης είναι το ίδιο το παιδί. Είναι φοβερό πόσο συχνά αγνοούνται ή δεν ακούγονται οι απόψεις τους. Επιπροσθέτως, ειδικά σε σχέση με τα μεγαλύτερα παιδιά, βεβαιωθείτε ότι το παιδί γνωρίζει τι είναι το ΣΕΠ/Υ. Αυτό θα βοηθήσει αρκετά και τους δυο σας.

5. Να θυμάστε το συναισθηματικό κομμάτι που εμπερικλείει η διαδικασία της μάθησης. Αυτοί οι μαθητές χρειάζονται ειδική βοήθεια για να βρουν ευχαρίστηση μέσα στη τάξη• για να αντικαταστήσουν με επιτυχία την αποτυχία και τη ματαίωση, με ενθουσιασμό την ανία και το φόβο. Είναι απαραίτητο να δώσετε προσοχή στα συναισθήματα που εμπλέκονται στη διαδικασία της μάθησης.

6. Να θυμάστε ότι οι μαθητές με ΣΕΠ/Υ έχουν ανάγκη από τη δομή και την οργάνωση. Το περιβάλλον τους οφείλει να δομεί εξωτερικά αυτό που εκείνοι δεν μπορούν να δομήσουν εσωτερικά από μόνοι τους. Φτιάξτε λίστες. Τα παιδιά με ΣΕΠ/Υ ωφελούνται πολύ από έναν πίνακα ή μια λίστα που θα χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς όταν χάνονται κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητάς τους. Χρειάζονται υπενθυμίσεις. Χρειάζονται προκαταρκτικές παρουσιάσεις. Χρειάζονται επανάληψη. Χρειάζονται κατεύθυνση. Χρειάζονται όρια. Χρειάζονται δομή.

7. Αναρτήστε κανόνες. Να τους γράψετε σε ευδιάκριτο μέρος. Τα παιδιά δε θα νιώθουν άγχος αν γνωρίζουν τι περιμένετε από αυτά.

8. Να επαναλαμβάνετε τις οδηγίες. Να γράφετε τις οδηγίες. Να λέτε τις οδηγίες. Να επαναλαμβάνετε τις οδηγίες. Τα άτομα με ΣΕΠ/Υ έχουν ανάγκη να ακούνε τα ίδια πράγματα πάνω από μία φορά.

9. Να έχετε συχνή βλεμματική επαφή. Μπορείτε να “επαναφέρετε” ένα παιδί με ΣΕΠ/Υ χρησιμοποιώντας το βλέμμα. Κάντε το συχνά. Μια ματιά μπορεί να επαναφέρει ένα παιδί από την ονειροπόληση ή να το καθησυχάσει με τρόπο σιωπηλό.

10. Βάλτε το παιδί με ΣΕΠ/Υ να καθίσει κοντά σας ή σε εκείνο το σημείο που βρίσκεστε το μεγαλύτερο μέρος της ώρας. Αυτό θα συντελέσει αποτελεσματικά στη μείωση της έντονης κινητικότητάς τους, που τόσο τα ταλαιπωρεί.

11. Θέστε όρια και περιορισμούς. Στόχος της επιβολής ορίων είναι να συγκρατήσετε και να καθησυχάσετε τα παιδιά, όχι να τα τιμωρήσετε. Να επιβάλλετε τα όρια με συνέπεια, λογική, γρήγορα και απλά. Μην εμπλέκεστε σε πολύπλοκες, “δικηγορίστικες” συζητήσεις περί δικαίου. Αυτές οι μακροσκελείς συζητήσεις σάς απομακρύνουν από το στόχο σας. Μη χάνετε τον έλεγχο της κατάστασης.

12. Να έχετε όσο το δυνατό περισσότερο ξεκάθαρο και σαφές ημερήσιο πρόγραμμα. Τοποθετήστε το πάνω στον πίνακα της τάξης ή πάνω στο θρανίο του παιδιού. Να το χρησιμοποιείτε συχνά ως σημείο αναφοράς. Αν προτίθεστε να κάνετε κάποιες αλλαγές, όπως κάνουν αρκετοί έμπειροι εκπαιδευτικοί, ενημερώστε και προετοιμάστε τα παιδιά. Οι ανακατατάξεις και οι ξαφνικές αλλαγές τούς είναι δύσκολες. Τα αποπροσανατολίζουν. Φροντίστε λοιπόν να τα προετοιμάσετε αρκετό καιρό πριν. Ανακοινώστε τους τι πρόκειται να συμβεί και εξακολουθήστε να επαναλαμβάνετε όλο και περισσότερο, όσο ο καιρός πλησιάζει, τις επικείμενες αλλαγές.

13. Προσπαθήστε να τα βοηθήσετε ώστε να σχεδιάσουν το πρόγραμμα που θα ακολουθήσουν μετά το τέλος της ημέρας τους στο σχολείο, παίρνοντας έτσι μέτρα ώστε να αποφευχθεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ΣΕΠ/Υ: η αδράνεια.

14. Καταργήστε ή μειώστε τη συχνότητα των τεστ που υπόκεινται σε χρονικούς περιορισμούς. Η εκπαιδευτική αξία αυτών των τεστ είναι μικρή.

15. Επιτρέψτε τους, ως δικλίδα ασφαλείας, να “δραπετεύουν” για λίγο από την τάξη. Αν αυτό περάσει και ενσωματωθεί στους κανόνες της τάξης, δε θα εκνευρίζονται από την ανυπαρξία διεξόδου. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα μάθουν να κάνουν χρήση της αυτοπαρατήρησης και της αυτο-ρύθμισής τους.

16. Προσπαθήστε ώστε οι εργασίες για το σπίτι να στηρίζονται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Τα παιδιά με ΣΕΠ/Υ δεν αντέχουν συνήθως το μεγάλο φόρτο εργασίας. Εφόσον μαθαίνουν αυτά που πρέπει, είναι προτιμότερο να τους επιτρέπεται να έχουν λιγότερη δουλειά στο σπίτι. Δεν πρέπει να έχουν περισσότερη δουλειά απ’ αυτή που μπορούν ν’ αντέξουν.

17. Παρακολουθήστε συχνά την πρόοδό τους. Η συχνή πληροφόρηση τους για την προσωπική τους πρόοδο έχει εξαιρετικά οφέλη, καθώς τα βοηθάει να παραμένουν στο στόχο, τους επιτρέπει να ξέρουν τι περιμένουν οι άλλοι από αυτά και πώς τα πηγαίνουν στο σχολείο• όλα αυτά αποτελούν παράγοντες που συντελούν στην ενθάρρυνσή τους.

18. Σπάστε τις μεγάλες εργασίες σε μικρότερες. Αυτό συνιστά μία από τις πιο σημαντικές τεχνικές διδασκαλίας για τα παιδιά με ΣΕΠ/Υ. Οι μεγάλες εργασίες γρήγορα “πνίγουν” το παιδί, με αποτέλεσμα να οπισθοχωρεί έντρομο και γεμάτο δάκρυα με ένα “ποτέ δε θα μπορέσω να Το κάνω ΑΥΤΟ”. Αν όμως χωρίζετε τις εργασίες σε μικρότερα τμήματα που μπορεί να χειριστεί ευκολότερα, τότε κάθε μικρότερο κομμάτι θα του φαίνεται ευκολότερο να κάνει και έτσι δεν θα νιώθει “πνιγμένο”. Γενικά, τα παιδιά αυτά μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που νομίζουν ότι μπορούν. Με αυτήν τη διαφορετική κατανομή του υλικού, ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιτρέψει στο παιδί να αποδείξει στον εαυτό του ότι τα καταφέρνει.

19. Κάντε χιούμορ, διασκεδάστε τη διδασκαλία, αποφύγετε να είστε κοινότοποι και συμβατικοί. Τα άτομα με ΣΕΠ/Υ αγαπούν την καινοτομία. Ενθουσιάζονται. Τους βοηθάει στη συγκέντρωση – και εσείς συγκεντρώνεστε μ’ αυτόν τον τρόπο. Αυτά τα παιδιά είναι όλο ζωή – αγαπούν τη διασκέδαση και το παιχνίδι. Και πάνω απ’ όλα, σιχαίνονται τη βαρεμάρα. Η “θεραπεία” τους περιλαμβάνει πολλά βαρετά πράγματα, όπως ημερήσια προγράμματα, λίστες και κανόνες. Θα βοηθούσε λοιπόν αρκετά, αν, κατά διαστήματα, μπορείτε να αφήνεστε και να “παιδιαρίζετε”.

20. Προσέξτε ωστόσο την υπερδιέγερση από υπερβολικά πολλά εξωτερικά ερεθίσματα. Το παιδί με ΣΕΠ/Υ μπορεί να ξεχειλίσει όπως μια κατσαρόλα επάνω στη φωτιά. Πρέπει να είστε σε θέση να μειώσετε γρήγορα τη “θερμοκρασία”, και ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε το χάος στην τάξη του σχολείου είναι να το προλάβετε εξαρχής.

21. Αναζητήστε την επιτυχία και τονίστε την όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτά τα παιδιά ζουν μέσα σε τόση αποτυχία, που χρειάζονται τη μεγαλύτερη δυνατή θετική αντιμετώπιση• μη δώσετε όμως υπερβολική έμφαση σ’ αυτό. Ο έπαινος είναι χρήσιμος και εποικοδομητικός. Αγαπούν την ενθάρρυνση, τα “τρέφει”. Χωρίς αυτή συρρικνώνονται και μαραίνονται. Συχνά το πιο αποκαρδιωτικό κομμάτι του ΣΕΠ/Υ δεν είναι καθαυτό το ΣΕΠ/Υ, είναι η δευτερεύουσα επιβλαβής επίδραση που έχει στην αυτοπεποίθηση του παιδιού. Γι’ αυτό λοιπόν “ποτίστε” αυτά τα παιδιά με παρότρυνση και έπαινο.

22. Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν συχνά πρόβλημα μνήμης. Διδάξτε τους μικρά κόλπα, όπως μνημονικές τεχνικές, χρησιμοποιήστε βοηθητικές κάρτες κ.λπ. Συχνά επίσης έχουν προβλήματα με αυτό που ο Mel Levine αποκαλεί “ενεργό μνήμη”, το χώρο της μνήμης δηλαδή που χρησιμοποιείται όταν προσπαθούμε να ολοκληρώσουμε μια εργασία. Οποιοδήποτε μικρό κόλπο μπορείτε να μηχανευτείτε – συνθηματικές κινήσεις, ομοιοκαταληξίες, κωδικούς και όλα τα σχετικά – μπορεί να βοηθήσει πολύ στη βελτίωση της μνήμης.

23. Χρησιμοποιήστε σχεδιαγράμματα. Διδάξτε τους πώς να χρησιμοποιούν σχεδιαγράμματα. Διδάξτε τους υπογράμμιση. Αυτές οι τεχνικές δεν είναι εύκολες για τα παιδιά με ΣΕΠ/Υ, αλλά, εάν τις μάθουν, μπορεί να συντελέσουν στη δόμηση και στη σχηματοποίηση αυτού που μαθαίνουν τη στιγμή που το μαθαίνουν. Βοηθάει στο να αισθανθούν ότι τα καταφέρνουν ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ, τη στιγμή δηλαδή που το χρειάζονται περισσότερο. Έτσι, δεν αισθάνονται ότι ματαιοπονούν, ένα συναίσθημα που τους ακολουθεί σε όλη τη μαθησιακή διαδικασία.

24. Ανακοινώστε αυτό που θέλετε να πείτε προτού το πείτε. Πέστε το. Μετά επαναλάβετε αυτό που είπατε. Πολλά παιδιά με ΣΕΠ/Υ είναι οπτικοί και όχι ακουστικοί τύποι. Συνεπώς, θα βοηθούσε πολύ αν μπορούσατε να γράψετε αυτό που πρόκειται να πείτε και εν συνεχεία να το πείτε πάλι.

25. Απλοποιήστε τις οδηγίες. Απλοποιήστε τις επιλογές. Απλοποιήστε το ημερήσιο πρόγραμμα. Χρησιμοποιήστε πιο εύκολο λεξιλόγιο. Χρωματίστε τις λέξεις που χρησιμοποιείτε. Ο χρωματισμός της γλώσσας κρατά την προσοχή.

26. Χρησιμοποιήστε πληροφοριακό υλικό που βοηθάει τον μαθητή στην αυτοπαρατήρησή του. Τα παιδιά με ΣΕΠ/Υ έχουν την τάση να μην αυτο-παρατηρούνται. Συχνά δεν έχουν ιδέα για την εντύπωση που προκαλούν ή για τον αντίκτυπο της συμπεριφοράς τους. Προσπαθήστε να τους παρέχετε αυτές τις πληροφορίες με εποικοδομητικό τρόπο. Κάντε ερωτήσεις του στιλ: “Ξέρεις τι έκανες μόλις τώρα;” ή “Πώς νομίζεις ότι θα μπορούσες να το πεις διαφορετικά;” ή “Γιατί, κατά τη γνώμη σου, το κορίτσι στεναχωρήθηκε μ’ αυτό που του είπες;” Κάντε τους ερωτήσεις που ενισχύουν την αυτοπαρατήρηση.

27. Ορίστε με σαφήνεια τις προσδοκίες σας.

28. Μπορείτε, να χρησιμοποιήσετε ένα σύστημα με πόντους στο πλαίσιο της προσπάθειας για την αλλαγή της συμπεριφοράς ή ένα σύστημα επιβράβευσης για παιδιά μικρότερης ηλικίας. Τα παιδιά με ΣΕΠ/Υ ανταποκρίνονται στην επιβράβευση και χρειάζονται κίνητρα. Πολλά από αυτά είναι μικροί επιχειρηματίες.

29. Αν το παιδί δείχνει ότι δυσκολεύεται στην αναγνώριση κάποιων κοινωνικών κωδκών – γλώσσα του σώματος, τόνος της φωνής, σωστή χρήση του χρόνου κ.λπ. -, προσπαθήστε να του δώσετε διακριτικά συγκεκριμένες και σαφείς συμβουλές εν είδει κοινωνικής εκπαίδευσης. Πρώτα, για παράδειγμα, πέστε “Προτού πεις τη δική σου ιστορία, άκουσε την ιστορία του άλλου” ή “Κοίταζε τον άλλον όταν μιλάει”. Πολλά παιδιά με ΣΕΠ/Υ δίνουν την εντύπωση ότι είναι αδιάφορα ή εγωιστικά, ενώ αυτό που συμβαίνει πραγματικά είναι ότι δεν έχουν μάθει πώς να συναναστρέφονται με τους άλλους ανθρώπους. Αυτή η δεξιότητα δεν αποκτάται αυτόματα σε όλα τα παιδιά, μπορεί όμως να διδαχθεί.

30. Διδάξτε τους πώς να γράφουν σε ένα τεστ.

31. Μετατρέψτε τη σχολική εργασία σε ομαδικό παιχνίδι. Το κίνητρο της ομάδας βοηθάει το παιδί με ΣΕΠ/Υ.

32. Χωρίστε τις δυάδες, ή τριάδες ή και τις ομάδες που δεν λειτουργούν καλά μαζί.

33. Βοηθήστε τους να ενταχθούν κοινωνικά. Όσο αισθάνονται ότι ανήκουν στο σύνολο, θα έχουν κίνητρα και δε θα αποσπάται η προσοχή τους.

34. Όποτε το επιτρέπουν οι περιστάσεις, αναθέστε τους κάτι για το οποίο να είναι υπεύθυνα.

35. Δοκιμάστε να υπάρχει ένα Τετράδιο Σχολείου-Σπιτιού. Αυτό μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στην καθημερινή επικοινωνία γονέα-εκπαιδευτικού για να αποφευχθούν οι αρνητικά φορτισμένες συναντήσεις. Λειτουργεί επίσης εποικοδομητικά στην συχνή πληροφόρηση που είναι αναγκαίο να έχουν τα παιδιά αυτά.

36. Προσπαθήστε να κρατάτε σημειώσεις για την καθημερινή τους πρόοδο.

37. Ενισχύστε και δομήστε ένα πλαίσιο για αυτοαναφορά και αυτοπαρακολούθηση. Μικρές συζητήσεις στο τέλος της ημέρας μπορεί να αποδειχτούν χρήσιμες.

38. Προετοιμάστε τα παιδιά για οτιδήποτε είναι εκτός προγράμματος. Τα παιδιά αυτά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν προκαταβολικά αυτό που πρόκειται να συμβεί έτσι ώστε να προετοιμαστούν ψυχολογικά. Αν ξαφνικά τους δοθεί ελεύθερος χρόνος και βγουν από το πρόγραμμά τους θα εμφανίσουν υπερδιέγερση.

39. Επαινέστε, χαϊδέψτε, επιδοκιμάστε, ενθαρρύνετέ τα. Δώστε τους “τροφή”

40. Ζητήστε από τα μεγαλύτερα παιδιά να γράφουν τις ερωτήσεις τους. Αυτό θα τα βοηθήσει να σημειώνουν τις σκέψεις τους και ακούνε καλύτερα τις απαντήσεις.

41. Πολλά από αυτά τα παιδιά εμφανίζουν δυσκολία στο γράψιμο. Σκεφτείτε άλλες εποικοδομητικές εναλλακτικές λύσεις. Πέστε τους να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. Υπαγορεύστε. Δώστε τους προφορικά τεστ.

42. Να είστε όπως ο μαέστρος της συμφωνικής ορχήστρας. Τραβήξτε την προσοχή της ορχήστρας προτού ξεκινήσει – (μπορείτε να μείνετε σιωπηλοί ή να χτυπήσετε ρυθμικά την μπαγκέτα σας για να το καταφέρετε)-. Κρατήστε την τάξη “σε ρυθμό”, αποτεινόμενος σε διαφορετικά πρόσωπα από τα οποία χρειάζεστε τη βοήθειά τους.

43. Όταν υπάρχει δυνατότητα, κανονίστε να υπάρχει ένας συμμαθητής που μπορεί να βοηθήσει στη μελέτη και δώστε το τηλέφωνό του.

44. Εξηγήστε και κάντε όσο πιο φυσιολογική μπορείτε την ιδιαίτερη μεταχείριση που λαμβάνει ο μαθητής με ΣΕΠ/Υ, προκειμένου να αποφευχθεί ο στιγματισμός του.

45. Να βλέπετε τους γονείς συχνά. Αποφεύγετε τις συναντήσεις σε περιόδους προβλημάτων ή κρίσης.

46. Ενθαρρύνετε το παιδί να διαβάζει μεγαλόφωνα στο σπίτι. Διαβάζετε όσο το δυνατό πιο μεγαλόφωνα στην τάξη. Διηγηθείτε ιστορίες. Βοηθήστε το να αποκτήσει την ικανότητα να παραμένει στο ίδιο θέμα, χωρίς να αποσπάται η προσοχή του.

47. Επαναλαμβάνετε, επαναλαμβάνετε, επαναλαμβάνετε.

48. Γυμναστική. Μία από τις καλύτερες θεραπείες αντιμετώπισης του ΣΕΠ/Υ για τα παιδιά αλλά και τους ενήλικες είναι η γυμναστική, και, κατά προτίμηση, η έντονη γυμναστική. Η γυμναστική βοηθάει στην εκτόνωση της υπερβολικής ενέργειας και στην εστίαση της προσοχής, διεγείρει συγκεκριμένες ορμόνες και νευρο-χημικές ουσίες που δρουν ευεργετικά στον οργανισμό, και, τέλος, είναι διασκεδαστική. Βεβαιωθείτε ότι η γυμναστική ΕΙΝΑΙ διασκεδαστική έτσι ώστε το παιδί να συνεχίσει να ασκείται και στην υπόλοιπη ζωή του.

49. Έμφαση, αναφορικά με τα μεγαλύτερα παιδιά, πρέπει να δίνεται στην προετοιμασία τους πρίν έρθουν στο σχολείο. Όσο πιο ενήμερο είναι το παιδί εκ των προτέρων για το τι θα συζητηθεί στην τάξη κατά τη συγκεκριμένη ημέρα, τόσο πιο εύκολα θα του γίνει κατανοητό το υλικό που θα παρουσιαστεί.

50. Να είστε πάντα έτοιμοι για ξεχωριστές, ευχάριστες καταστάσεις. Αυτά τα παιδιά είναι πολύ πιο ταλαντούχα και χαρισματικά απ’ όσο δείχνουν. Είναι γεμάτα δημιουργικότητα, παιχνιδιάρικη διάθεση, αυθορμητισμό και κέφι. Είναι συνήθως ευέλικτα σε καταστάσεις, είναι ανοιχτόκαρδα και τους αρέσει να βοηθούν. Συνήθως χαρακτηρίζονται από “κάτι το ιδιαίτερο”, που ευεργετεί το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται. Να θυμάστε ότι μέσα σε αυτήν τη κακοφωνία υπάρχει μία μελωδία, μια συμφωνία που περιμένει να γραφεί.

Η παρεξηγημένη διαταραχή ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΩΛΗ

Αν έχει τον... ακάθιστο, αν «πετάγεται», «ξεφεύγει», χάνει τα πράγματά του ή τα ξεχνάει, μπορεί απλώς να μη φταίει! Ούτε λίγο ούτε πολύ, το ένα στα δέκα ελληνόπουλα πάσχει από διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα. Δείτε πώς μπορεί να διαγνωστεί και να βοηθηθεί!

Oταν ένα παιδί παρουσιάζει «ενοχλητικά» για τους γύρω του συμπτώματα εξαιτίας της ελλειμματικής προσοχής, της υπερκινητικότητας ή της παρορμητικότητάς του η λύση δεν είναι η αποβολή του (από το σχολείο, από την παρέα, από την κοινωνία) αλλά η στήριξή του. Οπως αναφέρουν οι ειδικοί όλο και περισσότεροι γονείς αλλά και δάσκαλοι αρχίζουν να το συνειδητοποιούν. Η πολιτεία πάλι, μάλλον... παίρνει κάτω από τη βάση (και) σε αυτό το πεδίο. Πρόκειται για μια τακτική ολιγωρίας που πρέπει να «αποβληθεί» το συντομότερο δυνατόν, αφού όπως αποκαλύπτει η νέα μελέτη η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) αποτελεί ένα όχι μόνο υπαρκτό αλλά και έντονο ζήτημα για πολλές ελληνικές οικογένειες.
Η μελέτη Η μελέτη που αποτελεί την πρώτη διαχρονική ερευνητική εργασία σχετικά με τη ΔΕΠΥ που έχει διεξαχθεί στη χώρα μας ανήκει σε ειδικούς της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία» (επικεφαλής της μελέτης ήταν η καθηγήτρια Παιδιατρικής κυρία Χρύσα Μπακούλα ενώ συμμετείχαν επίσης οι Αλεξάνδρα Παλίλη, Γερ.Κολαΐτης, Ιππολύτη Βάσση, Αλεξάνδρα Βελτσίστα και Αρτεμις Γκίκα ). Η δικτυακή δημοσίευσή της έγινε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Child Νeurology» στις 4 Οκτωβρίου. Οπως εξηγεί η παιδονευρολόγος της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της επιστημονικής ομάδας που διεξήγαγε τη μελέτη κυρία Γκίκα το σημαντικό χαρακτηριστικό αυτής της ερευνητικής δουλειάς είναι το εύρος και η διαχρονικότητά της. «Παρακολουθήθηκαν από τη γέννησή τους έως και το 18ο έτος τους 2.695 παιδιά τα οποία γεννήθηκαν το 1983 σε διαφορετικά μαιευτήρια της Ελλάδας». Η παρακολούθηση έγινε μέσω ειδικών ερωτηματολογίων που δόθηκαν σε γονείς και δασκάλους το 1983 και το 1990 καθώς και στους γονείς αλλά και στους ίδιους τους 18χρονους πλέον νέους το 2001. Οι ειδικοί κατέγραψαν την επίπτωση της ΔΕΠΥ με βάση τους τρεις βασικούς άξονες συμπτωμάτων με τους οποίους εκφράζεται η συγκεκριμένη διαταραχή: ελλειμματική προσοχή, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα.
Και μπορεί η ΔΕΠΥ να χαρακτηρίζεται από απροσεξία, ωστόσο τα αποτελέσματα της μελέτης που την αφορούν μάλλον αξίζουν την προσοχή μας. Στην ηλικία των επτά ετών η συχνότητα υπερκινητικότητας ήταν της τάξεως του 7% (10% στα αγόρια και 3,5% στα κορίτσια), εκείνη της διάσπασης της προσοχής 9,5% (12% στα αγόρια και 7% στα κορίτσια) ενώ της παρορμητικότητας 7% (10,5% στα αγόρια και 3,5% στα κορίτσια). Στα 18 έτη δύο από τα κύρια χαρακτηριστικά της διαταραχής, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα, φάνηκε να «κατευνάζονται»: συγκεκριμένα το ποσοστό της υπερκινητικότητας ήταν στο 3% (το 40% των περιπτώσεων αφορούσε αγόρια και το 60% κορίτσια) ενώ της παρορμητικότητας μόλις που έφθανε στο 0,3%.
Η διάσπαση της προσοχής όμως στους 18χρονους παρέμενε σε υψηλά επίπεδα της τάξεως του 7,3% (το 54% των περιπτώσεων αφορούσε αγόρια και το 46% κορίτσια). Για ποιον λόγο; Η κυρία Γκίκα εξηγεί ότι «είναι επόμενο όταν ένα άτομο πλέον ενηλικιώνεται να αποκτά καλύτερο έλεγχο του εαυτού του, με αποτέλεσμα να υποχωρούν τα συμπτώματα που αφορούν την έντονη κινητικότητα ή την παρορμητικότητα.Το γεγονός όμως ότι η ελλειμματική προσοχή παραμένει σε υψηλά επίπεδα με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το μέλλον του νέου ανθρώπου,τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, αποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να γίνεται εγκαίρως σωστή διάγνωση και θεραπεία της διαταραχής». Τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια τη ζωή τους, συμπληρώνει η παιδονευρολόγος, αφού η ελλειμματική προσοχή που τα χαρακτηρίζει τα κάνει άκρως επιρρεπή σε ατυχήματα.

Προτιμά τα αγόρια Θα προσέξατε από τα ποσοστά της μελέτης ότι η ΔΕΠΥ φαίνεται να αποτελεί «αγορίστικο» προνόμιο- πράγματι και άλλες μελέτες συνηγορούν στο ότι η αναλογία εμφάνισης της διαταραχής μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι περίπου 3 προς 1. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Μπορεί και όχι, σύμφωνα με την κυρία Γκίκα. «Αν και δεν υπάρχει σαφής επιστημονική απάντηση, μια εξήγηση είναι ότι από τη φύση τους τα αγόρια εμφανίζουν μεγαλύτερη κινητικότητα, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό το ενδεχόμενο να παρουσιάζουν τη διαταραχή. Είναι πιο δύσκολο να φανταστεί κάποιος ότι έχει ΔΕΠΥ ένα ήρεμο κοριτσάκι το οποίο απλώς φαίνεται ότι χαζεύει την ώρα του μαθήματος.Ετσι πιστεύεται γενικώς ότι η διαταραχή υποδιαγιγνώσκεται στα κορίτσια». Και αν μιλούμε σήμερα για υποδιάγνωση της διαταραχής, παρ΄ ότι γονείς αλλά και δάσκαλοι είναι πλέον πιο «υποψιασμένοι», φανταστείτε τι συνέβαινε στις προηγούμενες- ακόμη και σχετικώς πρόσφατες- γενιές:

Ο βρώμικος ρόλος της νικοτίνης «Δεν είναι λίγες οι φορές που γονείς των οποίων το παιδί διαγιγνώσκεται με τη διαταραχή συνειδητοποιούν ότι πιθανότατα την εμφάνιζαν και οι ίδιοι από την παιδική ηλικία αλλά κανείς δεν ήξερε τότε να τους βοηθήσει,με αποτέλεσμα να έχουν χάσει σε πολλά επίπεδα» υπογραμμίζει η κυρία Γκίκα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ΔΕΠΥ, σύμφωνα με τους ειδικούς, έχει σε μεγάλο ποσοστό γονιδιακή, άρα και κληρονομική βάση την οποία αρχίζουν σιγά σιγά να ανακαλύπτουν οι επιστήμονες. Ωστόσο και μετά τη σύλληψη, οπότε έχουμε πλέον αποκτήσει τη βασική «γενετική» κληρονομιά μας, υπάρχουν περιβαλλοντικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο της διαταραχής, όπως δείχνει και η νέα μελέτη. Τέτοιοι είναι το κάπνισμα κατά την κύηση, το χαμηλό βάρος του παιδιού κατά τη γέννηση, η σωματική τιμωρία κατά την παιδική ηλικία, τα ψυχολογικά προβλήματα του παιδιού καθώς και το στρες της μητέρας. Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα το κάπνισμα της εγκύου φάνηκε να συνδέεται με την εμφάνιση και των τριών κύριων χαρακτηριστικών της διαταραχής, δηλαδή και με την υπερκινητικότητα και με τη διάσπαση της προσοχής αλλά και με την παρορμητικότητα. Οι ερευνητές εκφράζουν την υπόθεση ότι η νικοτίνη παρεμβαίνει στη λειτουργία νευροδιαβιβαστών και συγκεκριμένα της ντοπαμίνης, οι οποίοι εμφανίζουν δυσλειτουργία και στα άτομα με ΔΕΠΥ. Διαβάζοντας όλα αυτά ένας γονιός μπορεί να θορυβηθεί βλέποντας ως έναν βαθμό και την εικόνα του δικού του παιδιού σε ό,τι αφορά τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διαταραχή. Τι σημαίνει αυτό; Οτι όλα τα παιδιά έχουν ΔΕΠΥ; Οχι, βέβαια, διευκρινίζει η κυρία Γκίκα. «Τα συμπτώματα αυτά θεωρούνται παθολογικά όταν εμφανίζονται σε υπερβολικό βαθμό σε σχέση με την ηλικία του κάθε παιδιού,για μεγάλο διάστημα που ξεπερνά τους έξι μήνες,ενώ θα πρέπει παράλληλα να εκφράζονται σε διαφορετικά περιβάλλοντα- και στο σπίτι,και στις εξωσχολικές δραστηριότητες και στο σχολείο».
Πώς γίνεται η διάγνωση Οταν λοιπόν τα συμπτώματα «φωνάζουν» ότι ίσως κρύβεται μια παθολογία, ο γονιός είναι σωστό να καταφεύγει στους ειδικούς που μπορούν να διαγνώσουν την πιθανή ύπαρξη της διαταραχής. Η διάγνωση η οποία βασίζεται σε χρήση ειδικών ερωτηματολογίων, γίνεται συνήθως γύρω στα έξι με επτά έτη, όταν το παιδί δηλαδή μπαίνει πλέον στο δημοτικό σχολείο και καλείται να αντεπεξέλθει πρώτη φορά σε δύσκολα καθήκοντα που απαιτούν σύνεση και προσοχή. «Ωστόσο ενδείξεις εμφανίζονται από την προσχολική ηλικία και είναι καλό να γίνουν εγκαίρως αντιληπτές τόσο από τους γονείς όσο και από τους υπευθύνους των παιδικών σταθμών ώστε να γίνει αρχικά μια επίσκεψη στον παιδίατρο και αν κριθεί απαραίτητο στη συνέχεια σε ειδικό που ασχολείται με τη ΔΕΠΥ όπως ο παιδονευρολόγος ή ο αναπτυξιολόγος» σημειώνει η κυρία Γκίκα. Προτού ο ειδικός καταλήξει σε μια διάγνωση για ΔΕΠΥ είναι απαραίτητο να αποκλείσει άλλα προβλήματα που συνδέονται με παρόμοια συμπτώματα. Για παράδειγμα, όπως λέει η επιστήμονας «οι διαταραχές του ύπνου που οφείλονται είτε σε υπνική άπνοια λόγω μεγάλου βάρους του παιδιού είτε σε εκβλαστήσεις (τα επονομαζόμενα κρεατάκια στη μύτη) εμποδίζουν την αναπνοή και οδηγούν σε εκνευρισμό του παιδιού και σε απώλεια συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας.Επίσης ένα παιδί μπορεί να εμφανίζει πρόβλημα στην ακοή που δεν έχει γίνει αντιληπτό και για τον λόγο αυτόν να έχει ελλειμματική προσοχή. Και επιληπτικές διαταραχές είναι πιθανόν να προκαλέσουν συμπτώματα που συγχέονται με εκείνα της ΔΕΠΥ».

Διαταραχή ή μόδα; Σε χώρες όπως οι ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση σχετικά με τη ΔΕΠΥ καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναφέρουν ότι δεν πρόκειται για πραγματική διαταραχή αλλά για ένα «μοδάτο» πρόβλημα «κατασκευασμένο» στα μέτρα όσων θέλουν να πουλήσουν φάρμακα (μια ολόκληρη νέα κατηγορία φαρμάκων έχει γεννηθεί για την αντιμετώπιση της διαταραχής). Είναι έτσι τα πράγματα; ρωτήσαμε την ειδικό. Εκείνη απάντησε ότι σε αντίθεση με την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού στην Ευρώπη οι ειδικοί πιστεύουν αντιθέτως ότι η συγκεκριμένη διαταραχή, η οποία είναι πλήρως υπαρκτή όπως έχει τεκμηριωθεί μέσα από πληθώρα έγκριτων μελετών, υποδιαγιγνώσκεται και υποθεραπεύεται. «Η συχνότητα εμφάνισης της ΔΕΠΥ παγκοσμίως,όπως προκύπτει από όλες τις μελέτες, με τις οποίες συνάδει και η δική μας είναι της τάξεως του 5%-10%. Μιλούμε δηλαδή για ένα αξιοσημείωτο ποσοστό του πληθυσμού που εμφανίζει αυτήν την άκρως υπαρκτή διαταραχή.Παράλληλα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παιδιά που χρειάζεται να λαμβάνουν φάρμακα για τη διαταραχή ωφελούνται πράγματι από αυτά. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι τουλάχιστον στην Ευρώπη φάρμακα λαμβάνουν μόνο οι πολύ σοβαρές περιπτώσεις οι οποίες αποτελούν μικρό ποσοστό επί του συνόλου».
Αντιμετώπιση Οπως επισημαίνει η κυρία Γκίκα η πρώτη θεραπευτική προσέγγιση που ακολουθείται από τους ειδικούς αφορά συμβουλές στους γονείς οι οποίοι οφείλουν να διατηρούν μια σταθερή ρουτίνα στα παιδιά τους, να τα βάζουν να ακολουθούν συγκεκριμένο καθημερινό πρόγραμμα, ακόμη και να τηρούν λίστες στις οποίες θα καταγράφουν όλα τα πράγματά τους ώστε να μην τα ξεχνούν φεύγοντας, για παράδειγμα, από το σχολείο- πολλά από αυτά τα παιδιά ξεχνούν τα μολύβια, τα βιβλία, τις κασετίνες τους κ.ά. Παράλληλα σε κάποιες περιπτώσεις τα παιδιά κρίνεται ότι πρέπει να ακολουθήσουν συμπεριφορική θεραπεία με κάποιον ειδικό ψυχολόγο και μόνο αν όλα αυτά αποτύχουν χορηγούνται φάρμακα ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης, τα οποία μάλιστα συνδυάζονται με τις υπόλοιπες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαταραχής λοιπόν μπορεί να υπάρξει αρκεί οι γονείς να συνειδητοποιήσουν έγκαιρα την κατάσταση. Διότι, όπως επιβεβαιώνει και η κυρία Γκίκα, σήμερα υπάρχουν ορισμένοι γονείς που θεωρούν ότι το παιδί τους το οποίο... αφήνει πίσω του συντρίμμια και δεν στέκεται σε μια θέση αποτελεί το έξυπνο «μαγκάκι» της παρέας. Στην πραγματικότητα όμως η έξυπνη γονεϊκή στάση είναι να μην αφεθεί αυτό το παιδί να κάνει... συντρίμμια το μέλλον του.
ΝΟΜΟΙ ΣΤΑ ΧΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΛΙΣΤΕΣ ΑΝΑΜΟΝΗΣ

«Από το 2008 υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που περιλαμβάνει τη ΔΕΠΥ, ωστόσο το πλαίσιο αυτό είναι εντελώς θεωρητικό ενώ τα προβλήματα των οικογενειών που βιώνουν τη διαταραχή εντελώς πρακτικά».Αυτό τονίζει στο «Βήμα» η αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Σωματείου Ατόμων με ΔΕΠΥ ΑDΗD Ηellas κυρίαΠόλυ Μεζελίδου . Η κυρία Μεζελίδου εξηγεί ότι το νομοθετικό πλαίσιο ορίζει αορίστως ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ πρέπει να τυγχάνουν στο σχολείο ειδικής μεταχείρισης. «Δεν αναφέρει ωστόσο συγκεκριμένα τι σημαίνει ειδική μεταχείριση. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο κάθε διευθυντής την αντιλαμβάνεται όπως θέλει, συχνά με τιμωρία και αποβολές από το σχολείο. Τα τελευταία χρόνια κάπως πιο ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι είναι οι δάσκαλοι οι οποίοι έχουν και πιο προσωπική επαφή με το κάθε παιδί και τους γονείς του. Ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό:το θέμα είναι σημαντικό αφού αφορά ποσοστό που αγγίζει το 10% του πληθυσμού και η πολιτεία οφείλει να ασχοληθεί σοβαρά μαζί του»τονίζει η αντιπρόεδρος του Σωματείου.
Σε αγώνα μετ΄ εμποδίων μετατρέπεται όμως ακόμη και η διάγνωση και παρακολούθηση των παιδιών με ΔΕΠΥ. Οπως εξηγεί η κυρία Μεζελίδου σήμερα οι αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες για διάγνωση της διαταραχής όπως είναι τα Κέντρα Διάγνωσης,Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ) του υπουργείου Παιδείας που υπάρχουν ανά την Ελλάδα,τα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα καθώς και τα αναπτυξιολογικά ιατρεία δημοσίων νοσοκομείων,όπως του «Αγία Σοφία»,του «Αγλαΐα Κυριακού», του «Παίδων Πεντέλης»,έχουν μεγάλες λίστες αναμονής. «Στα ΚΕΔΔΥ οι λίστες αυτές φθάνουν και τα δύο χρόνια.Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί γονείς καταφεύγουν σε ιδιωτικά κέντρα τα οποία κοστίζουν ακριβά και κάποιες φορές το κόστος δεν είναι αντίστοιχο των υπηρεσιών που προσφέρουν». Η κυρία Μεζελίδου καταλήγει υπογραμμίζοντας ότι η ΔΕΠΥ αποτελεί μια διαταραχή που χρειάζεται υπομονή και επιμονή για να αντιμετωπιστεί:
οι γονείς βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του αγώνα αλλά είναι απαραίτητο να βρουν αρωγό την πολιτεία για να μην...αρμενίζουν στο άγνωστο με βάρκα (μόνο) την ελπίδα.
* Για πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έρχονται σε επαφή με το Πανελλήνιο Σωματείο Ατόμων με ΔΕΠΥ ΑDΗD Ηellas στον τηλεφωνικό αριθμό 210 6984.200 ή να επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση www.adhdhellas.org (το e-mail του Σωματείου είναι info@adhdhellas.org).
* Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν επίσης να έλθουν σε επαφή με τον Σύλλογο Ατόμων με ΔΕΠΥ «Ο Κυριάκος» (τηλ.2106454.719, ηλεκτρονική διεύθυνση www.okiriakos.org ,e-mail: info@adhdgreece.org.gr, koroli@okiriakos.org).

ΚΟΡΥΦΗ

Η υπερκινητικότητα στα παιδιά ίσως κρύβει διαταραχή

Τα πρόσθετα τροφίμων δημιουργούν υπερκινητικότητα στα παιδιά;

Γονείς απενοχοποιηθείτε!, Για τη διάσπαση προσοχής στα παιδιά φταίνε τα γονίδια, όχι η ανατροφή

Ατακτα παιδιά Exουν προβλήματα όταν μεγαλώσουν Τα παιδιά που είναι υπερδραστήρια δεν μπορούν να συγκεντρωθούν, δρουν παρορμητικά και κάνουν αταξίες ήδη από την ηλικία των τριών ετών, και τείνουν να έχουν περισσότερα προβλήματα υγείας, οικονομικά και συμπεριφοράς (π.χ. κατάχρηση ναρκωτικών και άλλων ουσιών), όταν ενηλικιωθούν, εκτός και αν στο μεταξύ μάθουν να αυτό-ελέγχονται, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα.

Παιδί: Είναι απλώς ζιζάνιο ή υπερκινητικό; Τζούλη Αποστολάτου

Αν το μικρό σας µοιάζει στην κίνηση ή στις αντιδράσεις µε το γνωστό καρτούν, τον Ταζ, το τέρας της Ταζμανίας, µην πανικοβάλλεστε. ∆εν σηµαίνει ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα, επειδή απλώς τρέχει σαν τη σβούρα ή ορισµένες φορές είναι ανεξήγητα επιθετικό. Ενδέχεται να αντιδρά µε αυτό τον τρόπο γιατί κάτι του προκαλεί άγχος ή ακόµη γιατί µιµείται εσάς που τρέχετε αγχωµένοι να τα προλάβετε όλα. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ένα παιδί πάσχει από το Σύνδρομο Υπερκινητικότητας-Παρορµητικότητας. Σύµφωνα µε επιδηµιολογικά στοιχεία, µόλις το 3-5% των παιδιών σχολικής ηλικίας αντιµετωπίζουν τέτοιου είδους διαταραχή, µολονότι πολύς λόγος γίνεται για το σύνδρομο.
Πότε το παιδί είναι απλώς υπερδραστήριο Οι περιπτώσεις που αναφέρουµε δεν θα πρέπει να σας ανησυχήσουν, γιατί δεν πρόκειται για σύνδροµο. Όπως, ωστόσο, υποστηρίζουν οι ειδικοί, θα πρέπει να προσπαθήσετε να αντιμετωπίσετε τέτοιες συμπεριφορές, ώστε να βοηθήσετε το παιδί να ισορροπήσει. Tο παιδί μπορεί να είναι υπερδραστήριο επειδή:
● Μιμείται εσάς.
Τι να κάνετε: Αν και δεν είναι εύκολο να αλλάξετε, τουλάχιστον θα πρέπει να προσπαθήσετε να ελέγξετε το άγχος σας. Θα κάνει καλό και σε εσάς και στο µικρό σας.
● Είναι υπερβολικά δεμένο συναισθηµατικά µαζί σας και δεν µπορεί να συνηθίσει την καινούργια πραγµατικότητα του παιδικού σταθµού ή του σχολείου.
Τι να κάνετε: Θα το βοηθήσετε να προσαρµοστεί πιο εύκολα στη νέα κατάσταση, αν το πείσετε ότι θα συνεχίσετε να είστε δίπλα του, σε όποια οµάδα κι αν ενταχθεί.
● Νιώθει ότι το παραµελείτε και θέλει να τραβήξει την προσοχή σας.
Τι να κάνετε : Αφιερώστε στο παιδί περισσότερο χρόνο.
● Στενοχωριέται επειδή καυγαδίζετε συνέχεια µε το/τη σύντροφό σας και εκδηλώνεται με αυτό τον τρόπο.
Τι να κάνετε: Η λύση δεν είναι εύκολη, πρέπει όμως να προσπαθήσετε τουλάχιστον να αποφεύγετε κατά το δυνατόν τις συγκρούσεις μπροστά του.
Ποια σημάδια κρούουν τον κώδωνα κινδύνου Υπάρχουν συμπεριφορές που µπορεί να μαρτυρούν την ύπαρξη μιας παθολογίας, γεγονός που σημαίνει ότι, αν υποπέσουν στην αντίληψή σας, θα πρέπει να πάτε το παιδί σας στο γιατρό. Ανάλογα µε την ηλικία του παιδιού, δώστε προσοχή και συμβουλευτείτε ειδικό όταν:
● Στην ηλικία των τριών-τεσσάρων ετών Είναι πολύ ζωηρό, περπατά και κινείται άτσαλα (έλλειψη συντονισµού).
Προσοχή: Πρέπει φυσικά να έχει αποκλειστεί η περίπτωση να αντιδρά µε αυτό τον τρόπο επειδή είναι κακοµαθημένο ή νιώθει ανασφάλεια.
● Στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο ∆εν μπορεί να ενταχθεί στη λογική της ομάδας, με αποτέλεσμα να έχει προβλήµατα στις σχέσεις του µε τους συµµαθητές του και τους εκπαιδευτικούς. Ειδικότερα, μπορεί: › Να είναι επιθετικό. › Να μην μπορεί να καθίσει όση ώρα απαιτείται στο θρανίο. › Να µην υπακούει σε κανόνες και να είναι πολύ παρορμητικό. › Να µη συμμετέχει σε σχολικές δραστηριότητες εκτός μαθήματος. › Να αντιμετωπίζει δυσκολίες στο σχολείο. Σε αυτή την περίπτωση, είτε παρουσιάζει αδυναμία συγκέντρωσης, με αποτέλεσµα να μην μπορεί να παρακολουθήσει το μάθηµα και να μελετήσει, είτε δυσκολεύεται να διαβάσει ή να γράψει. › Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι ορισµένα υπερκινητικά παιδιά, στην ηλικία του ενός-ενάμισι έτους, κοιμούνται λίγο, αντιδρούν και κινούν τα πόδια και τα χέρια τους νευρικά, έχουν πολλούς κολικούς και αυτά τα συμπτώματα δεν υποχωρούν όσο μεγαλώνουν.
Απαραίτητη η σωστή διάγνωση Προκειµένου ο ειδικός -αρχικά ο παιδίατρος και στη συνέχεια ο παιδοψυχίατρος ή ο παιδοψυχολόγος- να καταλήξει στο εάν το παιδί πάσχει ή όχι από το Σύνδροµο Ελλειµµατικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, θα πρέπει: › Να πάρει λεπτοµερές ιατρικό ιστορικό του παιδιού. › Να συνθέσει πληροφορίες που προέρχονται από τους γονείς και τους δασκάλους. › Να εξακριβώσει αν τα συγκεκριµένα συµπτώµατα οφείλονται σε προβλήµατα όπως: επιληψία, διαταραχές λόγου (δυσαρθρία, τραυλισµός) ή αυτισµό. › Να «χτίσει» µια καλή πρoσωπική επικoινωνία µε τo παιδί. › Να εξετάσει, αν το παιδί παρου-σιάζει συµπτώµατα του συνδρόµου, µε βάση καθορισµένα διαγνωστικά κριτήρια.
Πού οφείλεται το σύνδροµο Μέχρι σήμερα δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι ακριβείς αιτίες του Συνδρόµου Ελλειµµατικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Ορισµένοι επιστήµονες υποστηρίζουν ότι οφείλεται σε νευρολογική διαταραχή (οι νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου δεν µεταβιβάζουν µηνύµατα από το ένα κύτταρο στο άλλο, µε αποτέλεσµα το παιδί να µην µπορεί να ελέγξει τις παρορµήσεις του, να έχει προβλήµατα συγκέντρωσης και να είναι υπερκινητικό). Άλλοι ειδικοί θεωρούν ότι προκαλείται από ψυχολογικούς παράγοντες. ∆ηλαδή, µπορεί κάποιος να σωµατοποιεί άσχηµα συναισθήµατα, επειδή έχει βιώσει δυσάρεστες εµπειρίες (ασθένεια, χωρισμό) ή γενικά νιώθει πολύ άγχος και εκδηλώνεται µε νευρικότητα. Υπάρχει, όµως, και η άποψη ότι το σύνδροµο είναι αποτέλεσμα συνδυασµού παραγόντων που µπορεί και να διαφέρουν κατά περίπτωση. Έχει πάντως παρατηρηθεί ότι το σύνδροµο έχει κληρονοµική βάση. Όταν, δηλαδή, ο ένας γονέας πάσχει από το σύνδροµο, το παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να νοσήσει.
Πώς αντιμετωπίζεται Θα πρέπει να απευθυνθείτε σε παιδο-ψυχίατρο ή παιδοψυχολόγο, ο οποίος θα σας ενηµερώσει για τη φύση του προβλήµατος. Επιπλέον, θα σας κατευθύνει (συμβουλευτική γονέων), ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να λειτουργεί καλύτερα και να γίνει πιο υπεύθυνο. Επίσης, θα εκπαιδεύσει το παιδί, προκειµένου να αποκτήσει την αίσθηση του μέτρου και της οργάνωσης και να τροποποιήσει τη συμπεριφορά του προς το καλύτερο.
Πότε πρέπει να πάρει φάρμακο Μόνο όταν το παιδί αντιμετωπίζει πολύ σοβαρό πρόβληµα. ∆ηλαδή, όταν εµφανίζει συµπτώµατα όπως: συνεχείς κρίσεις πανικού, έντονη νευρικότητα, κατάθλιψη, τα οποία δεν υποχωρούν αισθητά και επιπλέον δηµιουργούν προβλήματα στην καθηµερινότητά του, παρά το γεγονός ότι τόσο εκείνο όσο και οι γονείς του παρακολουθούνται από ειδικό.
Λύνεται ριζικά το πρόβλημα; Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως όχι. Ωστόσο, εάν πρόκειται για ένα σχετικά ήπιο πρόβληµα, µε την κατάλληλη θεραπεία και τη βοήθεια της οικογένειας τα συμπτώματα θα υποχωρήσουν σηµαντικά και το άτοµο θα μάθει να λειτουργεί καλύτερα και να διαχειρίζεται τις αδυναμίες και τα προβλήματά του αποτελεσματικότερα.
Έχει το σύνδροµο... προτίµηση στα αγόρια; Τα αγόρια εµφανίζουν συχνότερα συµπτώµατα υπερκινητικότητας και µάλιστα κατά την προσχολική ηλικία, επειδή, σύµφωνα µε τους ειδικούς, από τη φύση τους είναι πιο δραστήρια. Τα κορίτσια, επειδή είναι πιο «κλειστά» και λιγότερο δραστήρια, εκδηλώνουν κυρίως συµπτώµατα διάσπασης προσοχής στη σχολική και την προεφηβική ηλικία.
Τα διαγνωστικά κριτήρια Τα διαγνωστικά κριτήρια που χρησιµοποιούνται διεθνώς και έχει καθορίσει η Αµερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία για το Σύνδροµο Υπερκινητικότητας-Παρορµητικότητας είναι τα εξής:
1 Το παιδί κινεί συνέχεια νευρικά τα άκρα τoυ ή στριφoγυρίζει στη θέση τoυ.
2 Πηγαινοέρχεται ασταµάτητα.
3 ∆εν κάθεται πολλή ώρα σε µια καρέκλα ή στο θρανίο.
4 Τρέχει και πηδά χωρίς λόγo και µάλιστα όταν δεν επιτρέπεται.
5 Συχνά δεν µπορεί να παίζει ήσυχα ή µόνο του.
6 Μιλά ασταµάτητα.
7 Είναι ανυπόµονο, διακόπτει συνέχεια τη συζήτηση ή το παιχνίδι και απαντά πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση που του κάνουν.

Σε αρκετές περιπτώσεις, τα παιδιά που πάσχουν από το Σύνδροµο Υπερκινητικότητας-Παρορµητικότητας, πάσχουν ταυτόχρονα και από το λεγόµενο Σύνδροµο Έλλειψης Προσοχής Συγκέντρωσης, για αυτό και ιατρικά το σύνδροµο είναι γνωστό ως Σύνδροµο Ελλειµµατικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Επίσης, υπάρχει ενδεχόµενο το παιδί να πάσχει µόνο από το Σύνδροµο Ελλειµµατικής Προσοχής. Για να διαπιστώσει ο γιατρός εάν το παιδί πάσχει από τη συγκεκριµένη διαταραχή, θα εξετάσει, µεταξύ άλλων, αν το παιδί εµφανίζει συµπτώµατα, όπως:
α ∆εν πρoσέχει τις λεπτoµέρειες.
β ∆υσκoλεύεται να ακολουθήσει ή δεν ακολουθεί καν κανόνες-οδηγίες εργασίας ή παιχνιδιoύ.
γ Φαίνεται ότι δεν ακoύει όταν του µιλούν.
δ Χάνει συχνά αντικείµενα.
ε ∆εν συγκεντρώνεται, ξεχνά τις καθηµερινές του υπoχρεώσεις.
Προσοχή!
Το παιδί πάσχει από το σύνδροµο:
› Μόνο όταν παρουσιάζει τουλάχιστον έξι από τα παραπάνω συµπτώµατα.
› Όταν παρουσιάζει τα συµπτώµατα για τουλάχιστον 6 µήνες και η γενικότερη συµπεριφορά του δεν συµβαδίζει µε την ηλικία του.
› Όταν τα συµπτώµατα εκδηλώνονται σε δύο ή περισσότερους χώρους, όπως: στο σχολείο, στο σπίτι, στην κατασκήνωση.
Τα κινητά προκαλούν υπερκινητικότητα Επιστήµονες από το Πανεπιστήµιο UCLA της Καλιφόρνιας και του Aarhus της ∆ανίας υποστηρίζουν ότι οι έγκυοι που χρησιµοποιούν το κινητό 2-3 φορές την ηµέρα αυξάνουν τις πιθανότητες το παιδί τους να παρουσιάσει µέχρι την ηλικία των 7 ετών υπερκινητικότητα, δυσκολίες στην έκφραση των συναισθηµάτων και στις σχέσεις του. Στο συµπέρασµα αυτό κατέληξαν αφού ρώτησαν τις µητέρες 13.159 παιδιών για το εάν χρησιµο-ποιούσαν κινητό κατά την περίοδο της εγκυµοσύνης τους, καθώς και για τη συµπεριφορά των παιδιών τους. Παρατήρησαν, λοιπόν, ότι τα παιδιά των οποίων οι µητέρες χρησι-µοποιούσαν σπάνια ή καθόλου το κινητό είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν υπερκινητικότητα.
Χρωστικές τροφίµων επιδεινώνουν την υπερκινητικότητα Ορισµένες χρωστικές ουσίες που περιέχουν τα τρόφιµα µπορούν να επιδεινώσουν τα συµπτώµατα υπερκινητικότητας στα παιδιά, όπως προκύπτει από έρευνα του βρετανικού Πανεπιστηµίου του Southampton, που δηµοσιεύτηκε πρόσφατα στην επιστηµονική επιθεώρηση «The Lancet». Μελέτες σε περισσότερα από 300 παιδιά, ηλικίας 3-9 ετών, έδειξαν σηµαντικές διαφορές στη συµπεριφορά τους µετά την κατανάλωση φρουτοποτών στα οποία οι ερευνητές είχαν προσθέσει συνήθεις χρωστικές ουσίες και ένα συντηρητικό. Η µελέτη, που έγινε για λογαριασµό της βρετανικής Υπηρεσίας Ασφάλειας Τροφίµων, επιβεβαιώνει τα αποτελέσµατα παλαιότερων σχετικών ερευνών.

ΚΟΡΥΦΗ

Διαταραχές λόγου «Λόλα, να ένα …μμμήλο!» ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΟΛΛΙΑ

Όποιος ακούσει τον Γιάννη Πουπουνάκη, 5,5 ετών, να μιλάει, δεν θα πιστέψει ότι ένα χρόνο νωρίτερα, τον καιρό που πήγαινε προνήπιο, γύρισε κλαίγοντας στο σπίτι : οι συμμαθητές του είχαν γελάσει, επειδή δεν μπορούσε να προφέρει τη λέξη «μυαλό» _και, γενικότερα, τα σύμφωνα των λέξεων. Το ίδιο μεσημέρι, κιόλας, η μητέρα του κυρία Λίνα Πυροβολάκη, τον πήγε σε ειδικό, με αποτέλεσμα σήμερα η εξέλιξη να είναι θεαματική. Από τον τραυλισμό ως τη γλωσσική καθυστέρηση, και από τις φωνολογικές διαταραχές ως τον αυτισμό, εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά αντιμετωπίζουν καθημερινά δυσκολίες στον προφορικό λόγο. Δυσκολίες που συχνά μεγεθύνονται, υπο την άγνοια των γονέων, το έλλειμμα ενημέρωσης των εκπαιδευτικών και τις υπέρμετρες κοινωνικές προσδοκίες για παιδιά «κανονικά».

«Τα πιο συχνά περιστατικά αφορούν φωνολογικές διαταραχές, την απλούστευση δηλαδή της δομής της λέξης από το παιδί, με αποτέλεσμα να ακούγεται μικρότερο ηλικιακά από όσο πραγματικά είναι. Αντί για παράδειγμα να πει «σφυρίχτρα», λέει «σιίτα», τονίζει η λογοθεραπεύτρια κυρία Βάλια Γαλυφιανάκη. «Υπάρχουν, όμως πολύ πιο σοβαρές δυσκολίες ως προς την κατανόηση και την έκφραση του προφορικού λόγου, οι οποίες δυστυχώς παραμένουν αδιαφανείς για τους περισσότερους γονείς. Ελλιπείς φράσεις, συντακτικά λάθη, φτωχό λεξιλόγιο, παρότι συνιστούν γλωσσική καθυστέρηση ή και γλωσσική διαταραχή, περνούν απαρατήρητες, με αποτέλεσμα το παιδί να πηγαίνει στο Δημοτικό και το πρόβλημα να γιγαντώνεται. Το ορόσημο είναι πάντα η έναρξη του σχολείου, με κύριο ζητούμενο το παιδί να μιλάει καθαρά και ώριμα, τόσο για ψυχολογικούς λόγους, για να μη γίνεται αντικείμενο πειράγματος από τους συμμαθητές του, όσο και για εκπαιδευτικούς, καθώς ενδέχεται να αντιμετωπίσει μαθησιακές δυσκολίες».

Σύμφωνα με την κυρία Γαλυφιανάκη, τα πολλαπλά ερεθίσματα στην οικογένεια βοηθούν το παιδί, δεν διασφαλίζουν ωστόσο την ομαλή εξέλιξη του λόγου. Η δυσλειτουργία στις σοβαρές διαταραχές λόγου είναι συνήθως νευρολογικής φύσης, με «έδρα» τα οικεία εγκεφαλικά κέντρα. Κλειδί παραμένει ασφαλώς η έγκαιρη διάγνωση_ σε αυτές τις περιπτώσεις , η παρέμβαση του λογοθεραπευτή απαιτεί εξάλλου χρόνο.

Η λογοθεραπεύτρια διαβεβαιώνει ότι σε πλείστες όσες περιπτώσεις, η κατάσταση διορθώνεται: «Περίπου 20-25% των παιδιών που παρουσιάζουν καθυστέρηση ή ανωριμότητα στον λόγο, επανέρχεται. Ποσοστό 60-65% δεν παρουσιάζει προβλήματα λόγου, ενώ μόνον το 10% εκδηλώνει διαταραχές λόγου ή ομιλίας. Ο τραυλισμός αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο, καθώς ένα 5% των παιδιών είναι πιθανό να παρουσιάσει σχετική περίοδο, στις ηλικίες μεταξύ 2-5 ετών, και ενώ η εξέλιξη του λόγου είναι ραγδαία. Με απλά λόγια, φανταστείτε ότι η σκέψη τρέχει πιο γρήγορα από τον μηχανισμό παραγωγής της ομιλίας. Όταν υπάρχει σωστή αντιμετώπιση από το οικογενειακό περιβάλλον (μεταξύ άλλων, δίδεται χρόνος στο παιδί να εκφραστεί, και δεν εκδηλώνεται υπέρμετρο άγχος από τους γονείς), το πρόβλημα θεραπεύεται, συνήθως χωρίς συστηματική παρέμβαση. Το ενδιαφέρον πάντως, στον τραυλισμό είναι η αναλογία μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Μολονότι στην έναρξη του προβλήματος, είναι ένα προς ένα, στην εξέλιξη του, στην εφηβική ή και ενήλικη ζωή, η αναλογία αγγίζει το 6 προς ένα. Στους άνδρες, δηλαδή, το πρόβλημα έρχεται για να μείνει».

Η κυρία Πυροβολάκη, μητέρα του Γιάννη Πουπουνάκη, θυμάται την περίοδο πριν από τη διάγνωση. «Ο Γιάννης μίλησε στα τρία του χρόνια, άργησε πολύ. Έκανε λάθη στα σύμφωνα, επέμενε για παράδειγμα να λέει «κακόκ», αντί του «κακός». Στην αρχή είχαμε θορυβηθεί, η παιδίατρος μας καθησύχαζε ωστόσο ότι το πρόβλημα θα λυνόταν με την πάροδο του χρόνου. Η Εμμανουέλα, μεγαλύτερη κόρη μας κατά ενάμιση χρόνο, έπαιζε τον ρόλο του διερμηνέα, γεγονός που μας εξυπηρετούσε. Από τη στιγμή που αποταθήκαμε στον ειδικό κ. Κ. Ρόγκα ( σσ: σημερινό πρόεδρο του Πανελλήνιου Συλλόγου Λογοθεραπευτών – Λογοπεδικών), και στο διάστημα που μεσολάβησε, η εξέλιξη ήταν θεαματική_ με δυο επισκέψεις, των 45 λεπτών η κάθε μία, την εβδομάδα, και ενώ το ταμείο μας κάλυπτε κατά το ήμισυ, το ποσό που καταβάλαμε. Κάναμε βεβαίως και δουλειά με το παιδί στο σπίτι, πράγμα που δεν ήταν δύσκολο, αφού οι ασκήσεις συνδέονται με παιχνίδι και σύμβολα. Θα τις θυμόμαστε τις ώρες αυτές, ως πολύ δημιουργικές, μας έδεσαν πολύ με το παιδί. Και ο Γιάννης, όμως, είναι πολύ περήφανος για την πρόοδο του. Μόνον το «ρ», έχει πλέον να παλέψει».
Η δυσλεξία και ο γραπτός λόγος Αδαείς εκπαιδευτικοί, πιεστικοί γονείς, παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η δυσλεξία έχει πολλά «πρόσωπα». Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Γονέων Παιδιών με Δυσλεξία και Μαθησιακές Δυσκολίες, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, επισημαίνει - δια της προέδρου του - το έλλειμμα στα σχολεία, δεδομένου ότι το πρόβλημα ανιχνεύεται αφού το παιδί πάει στην Α΄ Δημοτικού. «Απουσιάζει από την εκπαιδευτική διαδικασία το βιωματικό στοιχείο» τονίζει η πρόεδρος κυρία Γεωργία Μπάρου, εξηγώντας ότι η εκμάθηση της γλώσσας ή του εκάστοτε γνωστικού αντικειμένου θα ήταν πιο εύκολη στις ειδικές αυτές περιπτώσεις, αν συνοδευόταν από εικόνες (σσ: οι γερές «αποθήκες» των δυσλεκτικών παιδιών βρίσκονται στο δεξί ημισφαίριο, και όχι στο αριστερό -ημισφαίριο του λόγου). «Παράλληλα, εντοπίζεται τεράστιο κενό στην επιμόρφωση των δασκάλων, πολλώ δε μάλλον των διευθυντών των σχολείων, οι οποίοι έχουν δικαίωμα να γνωμοδοτούν για τα παιδιά, πχ. ποια τάξη μπορούν να παρακολουθήσουν. Στην επαρχία, δεν υπάρχουν καν ειδικοί παιδαγωγοί. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι καθηγητές δεν έχουν πάρει ακόμη στα χέρια τους σχετικό εγχειρίδιο – οδηγό. Δεν έχει διανεμηθεί στα σχολεία, παρά το γεγονός ότι έχει δαπανηθεί 1,5 εκατ. ευρώ από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης!». Η κυρία Μπάρου έχει δυο παιδιά με πρόβλημα δυσλεξίας και διάσπαση προσοχής, ως εκ τούτου διαθέτει προσωπική πείρα για το πόσο σημαντικό είναι το ψυχοκοινωνικό πλαίσιο. «Συνηθίζουν οι γονείς, στην άγνοια τους, να χαρακτηρίζουν το παιδί «τεμπέλικο», γεγονός που το κάνει τελικά να παραιτείται από την προσπάθεια. ‘Ερευνες έχουν δείξει ότι ειδικά η κακή διαχείριση της διάσπαση της προσοχής συνδέεται μακροπρόθεσμα ακόμη και με παραβατικές συμπεριφορές. Θα πρέπει άπαντες να έχουν κατά νου ότι τα δυσλεκτικά παιδιά έχουν μυστική ζωή_ έχουμε μάλιστα φτιάξει σχετικό φιλμ. Ένα πανέξυπνο κατά τα άλλα παιδί, μπορεί να μην είναι σε θέση να προσανατολιστεί, αναπτύσσει υπερευαισθησίες, έχει δυσκολία στη διαχείριση του χρόνου. Οφείλει το περιβάλλον του να σεβαστεί τη διαφορετικότητα του».

ΚΟΡΥΦΗ

Τα «κακά παιδιά» τραβούν την προσοχή μας Ολγα Κλώντζα

Η εξαπάτηση και το ψέμα αποτελούν μαγνήτη για τον εγκέφαλο

Ο μύθος του κακού παιδιού ίσως και να μην είναι τόσο μύθος τελικά! Και όχι μόνο ως προς τις προτιμήσεις των γυναικών. Τα «κακά παιδιά» φαίνεται ότι είναι πιο αξιοπρόσεκτα, σύμφωνα με έρευνα του Northeastern University, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science». Οι υπόλοιποι, όσο και αν προσπαθούμε να διατηρήσουμε τη φήμη μας, όντας ήσυχοι, τακτικοί και καλόβολοι, δεν έχουμε εξασφαλισμένο ότι οι άλλοι θα μας προσέχουν ή θα μας υπολογίζουν περισσότερο χάριν της συμπεριφοράς μας. Αυτό οφείλεται, σύμφωνα με τους ερευνητές, στις ασυνείδητες εγκεφαλικές διαδικασίες, που καθορίζουν αυτό που «επιλέγουμε» να δούμε ή να αγνοήσουμε, ακόμη και προτού το καταλάβουμε.
Και η αταξία, πάντοτε, κάνει πιο έντονη την παρουσία της. Επιπλέον, η έρευνα επιβεβαιώνει την ιδέα ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος, κατά την εξέλιξή του, έγινε ιδιαιτέρως ευαίσθητος ως προς ανθρώπους που μεταχειρίζονται το ψέμα, την απάτη, την κλεψιά και την κακή συμπεριφορά για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι δίνουμε αμέσως σημασία σε ένα «κακό παιδί», ακόμη και αν έχουμε τις χειρότερες εντυπώσεις. Τα συμπεράσματα προέκυψαν από τη διενέργεια ενός πειράματος, στο οποίο οι ειδικοί ζήτησαν από 61 συμμετέχοντες να δουν αρχικά ορισμένες εικόνες ανθρώπων συνοδευόμενες από ένα σύντομο σχόλιο για τον καθένα. Τα σχόλια ήταν από αρνητικά, όπως ότι το πρόσωπο στη φωτογραφία «πέταξε μια καρέκλα στον συμμαθητή του», μέχρι θετικά ότι, για παράδειγμα, «βοήθησε μια γριούλα να περάσει τον δρόμο».
Διοφθαλμικός ανταγωνισμός Στη συνέχεια, οι ερευνητές εφάρμοσαν μια τεχνική γνωστή ως «διοφθαλμικός ανταγωνισμός», προκειμένου να μελετήσουν κατά πόσο το εκάστοτε σχόλιο επηρεάζει την όραση. Αυτή η διαδικασία εκθέτει στο κάθε μάτι διαφορετική εικόνα, αφήνοντάς τα να ανταγωνιστούν μεταξύ τους για το ερέθισμα που θα επικρατήσει. Ετσι, ενώ το ένα μάτι έβλεπε ένα πρόσωπο, το άλλο έβλεπε την εικόνα ενός σπιτιού. Το αποτέλεσμα ήταν ότι συγκριτικά με τις φωτογραφίες, οι οποίες συνοδεύονταν από ένα ουδέτερο ή θετικό σχόλιο, εκείνες που συνοδεύονταν από αρνητικά κέρδιζαν για περισσότερο χρόνο την προσοχή των συμμετεχόντων. Συμπέρασμα: Οι «πικάντικες» φήμες όχι μόνο κάνουν ένα πρόσωπο περισσότερο ενδιαφέρον, αλλά και άξιο προσοχής.
Μηχανισμός άμυνας Για ποιον λόγο, όμως, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με ανθρώπους που έχουν κακή φήμη; Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο εγκέφαλος ιεραρχεί ψηλότερα τις αρνητικές από τις θετικές πληροφορίες. Και επειδή, ιστορικά, ο άνθρωπος είναι το μεγαλύτερο «αρπακτικό», ο εγκέφαλος εξελίχθηκε ώστε να αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη προδοσία. Είναι, λοιπόν, ένας ακόμη μηχανισμός άμυνας του ανθρώπινου εγκεφάλου απέναντι στην εξαπάτηση και την κακή βούληση άλλων ανθρώπων.
Ας αφήσουμε τις φήμες να λένε, λοιπόν, και ας τους δώσουμε τη δέουσα σημασία. Αυτό μπορεί να μας γλιτώσει από πολλές κακοτοπιές. Γιατί όπως επισήμαναν και οι ερευνητές, αν οι ανθρώπινες αρετές του αλτρουισμού, της συμπόνιας και της ευγένειας επιβίωσαν στους αιώνες, αυτό έγινε χάρη στην ικανότητά μας να εντοπίζουμε, να απορρίπτουμε και να τιμωρούμε τα αρνητικά παραδείγματα.

Οταν ένας σκράπας φτάνει στην κορυφή ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Τι συνδέει τον Γκέρντον με τον Αϊνστάιν και τον Χόκινγκ με τον Δαρβίνο; Ηταν όλοι τους κακοί μαθητές!

Την ημέρα που ανακοινώθηκε η βράβευσή του, ο νομπελίστας της Ιατρικής 2012 Τζον Γκέρντον αφιέρωσε μια φράση στον καθηγητή του στο σχολείο που τον έβρισκε πολύ βλάκα για να γίνει επιστήμονας: «Πήγα στο σχολείο. Στα 15 μου παρακολούθησα για ένα εξάμηνο μαθήματα φυσικών επιστημών. Ο καθηγητής μου έγραψε στον έλεγχο πως η ιδέα μου να ακολουθήσω αυτό το επάγγελμα ήταν γελοία. Η φράση του σήμανε το τέλος της σχέσης μου με την επιστήμη στο σχολείο».

Ο έλεγχος από το Ιτον είναι σήμερα κορνιζαρισμένος στο γραφείο του Γκέρντον στο Κέμπριτζ: «Οταν τα πειράματα δεν πετυχαίνουν, διασκεδάζω με το να σκέφτομαι ότι ο καθηγητής είχε δίκιο». Το 1949, ο νεαρός Τζον είχε τον χειρότερο βαθμό ανάμεσα στους 250 μαθητές στο μάθημα της Βιολογίας. «Ηταν ένα καταστροφικό εξάμηνο», έγραψε ο καθηγητής. «Η δουλειά του ήταν μη ικανοποιητική. Μαθαίνει λάθος και οι σελίδες των τεστ του είναι γεμάτες λάθη. Σε ένα τεστ πήρε 2 στα 50. Συχνά δυσκολεύεται επειδή δεν ακούει, αλλά επιμένει να κάνει του κεφαλιού του. Ακουσα πως ο Γκέρντον έχει την πρόθεση να γίνει επιστήμονας. Με τα σημερινά δεδομένα, μου φαίνεται γελοίο. Αν δεν μπορεί να μάθει ούτε τα βασικά της Βιολογίας, δεν έχει ελπίδα να κάνει δουλειά ενός ειδικού. Θα ήταν καθαρό χάσιμο χρόνου γι' αυτόν και γι' αυτούς που θα πρέπει να τον διδάξουν».

Σε ό,τι αφορά τη διορατικότητα στις προβλέψεις, ο καθηγητής του νομπελίστα Γκέρντον έχει καλή παρέα. Ο καθηγητής του Αϊνστάιν έγραφε: «Δεν θα καταφέρει ποτέ του τίποτα». Και ο πατέρας της θεωρίας της σχετικότητας φάνηκε να τον δικαιώνει όταν, στα 16 του, απορρίφθηκε από το Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Δεν είναι όμως αλήθεια ότι τα αδύνατα σημεία του ήταν τα μαθηματικά και οι φυσικές επιστήμες. Ο Αϊνστάιν είχε χαμηλούς βαθμούς στα Γαλλικά, στη Γεωγραφία και στο Σχέδιο.

Ακόμη χειρότερα απ' αυτόν ήταν ο Στίβεν Χόκινγκ, που από τα πανεπιστημιακά του χρόνια θυμάται «τον θόρυβο και το αίσθημα ότι δεν υπήρχε τίποτα για το οποίο να αξίζει τον κόπο να προσπαθήσει». Ο βρετανός αστροφυσικός δεν μελετούσε περισσότερο από μία ώρα την ημέρα, δεν αισθανόταν προικισμένος και έχει εξομολογηθεί ότι έμαθε να διαβάζει στα οκτώ του.

«Ενας νέος με μυαλό κάτω του μετρίου», σύμφωνα με τους δασκάλους του, και «ντροπή για τον ίδιο και την οικογένειά του», σύμφωνα με τον πατέρα του, ήταν ο Κάρολος Δαρβίνος. Ο πατέρας του θεωρούσε πως «δεν σκέφτεται τίποτε άλλο από το κυνήγι και τους σκύλους». Εστρεψε τον νεαρό Κάρολο προς μια εκκλησιαστική καριέρα, που απέβη κι αυτή καταστροφική, προς μεγάλη τύχη της θεωρίας της εξέλιξης των ειδών...

ΚΟΡΥΦΗ

Δυσαριθμησία: μεταμορφώνει τους αριθμούς σε τέρατα! ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΩΛΗ

Οσοι εμφανίζουν αυτή τη διαταραχή ζουν διαρκώς τον εφιάλτη των αριθμών. Μιλάμε για το 7% του πληθυσμού!

Η ώρα των μαθηματικών στο σχολείο είναι ο εφιάλτης του. Μπαίνει σχεδόν κάτω από το θρανίο για να μην τον σηκώσει ο δάσκαλος στον πίνακα όπου θα έχει να αναμετρηθεί με «τέρατα» όπως τα τρίγωνα και οι μαθηματικές πράξεις. Δεν φταίει, δεν είναι τεμπέλης, απλώς βρίσκει πολύ δύσκολο το να κατανοήσει όλα αυτά τα σύμβολα και τους αριθμούς, την παγκόσμια γλώσσα των μαθηματικών. Και αυτό διότι εμφανίζει μια νευρογνωστική διαταραχή που ονομάζεται δυσαριθμησία και η οποία εντάσσεται στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Mπορεί μια άλλη μαθησιακή δυσκολία, η δυσλεξία, η οποία αφορά προβλήματα στην ανάγνωση και στον γραπτό λόγο, να έχει τραβήξει επάνω της τα τελευταία χρόνια τα... παγκόσμια φώτα της δημοσιότητας, ωστόσο μια νέα ανασκόπηση μελετών που δημοσιεύθηκε στην έγκριτη επιθεώρηση «Science» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη _ σε μεγάλο βαθμό _ παραμελημένη δυσαριθμησία. Οπως σημειώνεται στην ανασκόπηση, η ειδική αυτή μαθησιακή δυσκολία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής αφού τα ποσοστά εμφάνισής της είναι αντίστοιχα με εκείνα της δυσλεξίας και κυμαίνονται στο 7% του πληθυσμού. Σύμφωνα με τους επιστήμονες στους οποίους ανήκει η μελέτη, το εκπαιδευτικό σύστημα, το κράτος αλλά και οι γονείς πρέπει να δώσουν στη δυσαριθμησία τη σημασία που της αξίζει, με δεδομένο ότι οι αριθμοί αποτελούν τον κοινό «κώδικα επικοινωνίας» των ανθρώπων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Η διάγνωση και η αντιμετώπιση πρέπει να γίνονται μάλιστα το νωρίτερο δυνατόν για την καλύτερη διαχείριση της κατάστασης. Διαβάστε προσεκτικά το άρθρο αυτό αφού ουσιαστικά αφορά τα παιδιά μας που... μετρούν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Εξίσου σοβαρή με τη δυσλεξία Στη νέα ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στις 28 Μαΐου ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και το University College του Λονδίνου (UCL) τονίζουν ότι απαιτείται η εισαγωγή στο εκπαιδευτικό σύστημα ειδικού τρόπου διδασκαλίας για τα παιδιά με δυσαριθμησία. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι η νευροεπιστημονική έρευνα έχει αποκαλύψει τα τελευταία χρόνια τις ανωμαλίες που εμφανίζονται στα νευρικά δίκτυα του εγκεφάλου που αφορούν τα μαθηματικά σε άτομα με τη διαταραχή. Παράλληλα η βαθιά αυτή έρευνα δείχνει τους δρόμους για την αντιμετώπισή της, οι οποίοι πρέπει να έχουν ως κύριο στόχο την ενίσχυση των απλών αριθμητικών εννοιών. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτή η ενίσχυση; Μέσω ειδικών σχημάτων διδασκαλίας στα οποία θα περιλαμβάνονται και τα απαραίτητα λογισμικά που θα προσαρμόζονται στις ανάγκες και στις αδυναμίες του κάθε παιδιού.

Σε δηλώσεις του μετά τη δημοσίευση της μελέτης ο καθηγητής Μπράιαν Μπάτεργουορθ από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Νευροεπιστήμης του UCL, ο οποίος ήταν ένας από τους κύριους συγγραφείς, υπογράμμισε ότι «η δυσαριθμησία είναι εξίσου σοβαρή για το παιδί με τη δυσλεξία και αποτελεί ένα τεράστιο βάρος τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για τα κράτη». Ενα άχθος που μπορεί να ακολουθεί το παιδί και στην ενήλικη ζωή του έχοντας επίπτωση και στην κοινωνία. Στη μελέτη αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι τα άτομα με δυσαριθμησία «κερδίζουν λιγότερα χρήματα, ξοδεύουν περισσότερα χρήματα, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ασθενήσουν και να αντιμετωπίσουν προβλήματα με τον νόμο. Για τους λόγους αυτούς είναι επείγουσα η ανάγκη να βοηθήσουμε τα παιδιά με δυσαριθμησία ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν επαρκώς στο απαιτητικό σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον αργότερα στη ζωή τους».

Γενετικό υπόβαθρο Η συγκεκριμένη ειδική μαθησιακή δυσκολία, όπως και η δυσλεξία, φαίνεται να έχει ισχυρή γενετική βάση _ διαφορετικά στοιχεία μαρτυρούν ότι είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε διδύμους, αν και δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα «ένοχα» για τη δυσαριθμησία γονίδια. Ωστόσο, όπως ανέφερε σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της καινούργιας μελέτης η καθηγήτρια Νταϊάνα Λοριγιάρ από το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, η οποία ήταν επίσης μία εκ των κυρίων συγγραφέων, «δεν πρέπει να πιστεύουμε πως, με δεδομένο ότι η δυσαριθμησία είναι κληρονομική, δεν γίνεται να αντιμετωπιστεί. Οπως ακριβώς συμβαίνει και με τη δυσλεξία, ένα ειδικό πρόγραμμα διδασκαλίας μπορεί να βοηθήσει». Μάλιστα στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου έχει αναπτυχθεί ένα τέτοιο ειδικό πρόγραμμα το οποίο βασίζεται στις έρευνες που έχουν διεξαχθεί στον εγκέφαλο ατόμων με δυσαριθμησία. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, οι κύριοι άξονες του προγράμματος αφορούν πολύ περισσότερες ασκήσεις διαχείρισης των αριθμών σε σύγκριση με αυτές που κάνουν τα παιδιά χωρίς τη μαθησιακή δυσκολία. Παράλληλα ειδικά προγράμματα σε υπολογιστή με... παιχνιδιάρικη διάθεση κάνουν τους αριθμούς να αποκτούν έννοια για τα παιδιά με δυσαριθμησία.

Οπως εξηγεί ο κ. Γιάννης Παπαδάτος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ψυχίατρος και διευθυντής του Κέντρου Μελέτης Ψυχοφυσιολογίας και Εκπαίδευσης, «πρέπει να κατανοήσουμε τη σημασία των μαθηματικών, τα οποία αποτελούν μια παγκόσμια γλώσσα που ενυπάρχει γενετικώς αλλά αναπτύσσεται μαζί με το άτομο και μορφοποιείται μέσα από την εκπαίδευση και τη μάθηση. Διαφορετικές περιοχές του φλοιού του εγκεφάλου εμπλέκονται στην κατανόηση των μαθηματικών. Για παράδειγμα, σε διαφορετική περιοχή βρίσκεται η “έδρα” της κατανόησης των συμβόλων, σε άλλη εδράζει η λεκτική καταγραφή των μαθηματικών εννοιών και αλλού “κατοικεί” η επεξεργασία και η σύγκριση ποσοτικών μεγεθών. Απαιτείται να κατανοήσουμε εξατομικευμένα το πρόβλημα του κάθε παιδιού προκειμένου να προχωρήσουμε στην κατάλληλη αντιμετώπιση».

Τα 6 «πρόσωπα» της διαταραχής Ο καθηγητής εξηγεί ότι η δυσαριθμησία έχει έξι διαφορετικά «πρόσωπα»:

- Η λεκτική δυσαριθμησία αφορά τη δυσκολία στην ικανότητα λεκτικού καθορισμού μαθηματικών όρων και σχέσεων.

- Η πρακτικογνωστική δυσαριθμησία είναι η δυσκολία στην πρακτική υλοποίηση των αριθμών και των πράξεων (π.χ., να μετράει το παιδί αντικείμενα).

- Η λεξιλογική δυσαριθμησία είναι η δυσκολία στην ανάγνωση των μαθηματικών συμβόλων, των αριθμών και των μαθηματικών πράξεων.

- Η γραφολογική δυσαριθμησία αφορά τη δυσκολία στον χειρισμό των μαθηματικών συμβόλων στον γραπτό λόγο (το παιδί δεν γράφει σωστά τα σύμβολα, δεν αφήνει τις σωστές αποστάσεις μεταξύ τους κτλ.).

- Η ιδεογνωστική δυσαριθμησία είναι η δυσκολία στην κατανόηση των μαθηματικών αλλά και των νοερών υπολογισμών που κάνουμε.

- Η λειτουργική δυσαριθμησία είναι η δυσκολία στην εκτέλεση αριθμητικών πράξεων.

Ο κ. Παπαδάτος τονίζει ότι ένα παιδί μπορεί να εμφανίζει κάποια ή κάποιες από τις μορφές της διαταραχής ή είναι επίσης πιθανόν μία εξ αυτών να είναι κυρίαρχη και οι άλλες να έπονται σε βαρύτητα.

Σε ό,τι αφορά τα ποσοστά δυσαριθμησίας στη χώρα μας, σύμφωνα με τον καθηγητή, πρόσφατες μελέτες κάνουν λόγο για 3%-6%. «Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι περίπου τέσσερα στα 10 παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν παράλληλα και δυσαριθμησία. Ετσι το ποσοστό των παιδιών με δυσαριθμησία είναι ουσιαστικά μεγαλύτερο αν αναλογιστεί κάποιος ότι τα ποσοστά δυσλεξίας στη χώρα μας υπολογίζονται μεταξύ 7% και 13%».

Προσοχή στη διάγνωση! Ο κ. Παπαδάτος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ότι οι ειδικοί πρέπει να «μετρήσουν» πολύ προσεκτικά και άλλες παραμέτρους οι οποίες συνδέονται με δυσκολία στα μαθηματικά προτού καταλήξουν στη διάγνωση για δυσαριθμησία. «Ενα παιδί με κάποιον βαθμό νοητικής υστέρησης ή με άλλα προβλήματα στον εγκέφαλο όπως ένας όγκος μπορεί επίσης να εμφανίζει δυσκολία στα μαθηματικά. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και σε ένα παιδί που έχει λάβει κακή εκπαίδευση, καθώς και σε κάποιο του οποίου το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο _ ο τρόπος ανατροφής του από την οικογένειά του _ δεν το τροφοδοτεί με τις κατάλληλες έννοιες για την ανάπτυξη της μαθηματικής σκέψης. Πρέπει να αποκλειστούν όλοι αυτοί οι παράγοντες προκειμένου να καταλήξουμε σε διάγνωση για δυσαριθμησία». Μια διάγνωση που σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατόν, κατά προτίμηση στην αρχή της σχολικής ζωής, ώστε να υπάρξει και έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος και να μη στιγματιστεί επίσης το παιδί ως «κακός μαθητής» ή «τεμπέλης». «Η διάγνωση πρέπει να γίνεται βάσει ειδικού ερωτηματολογίου και κλιμάκων. Οι γονείς οφείλουν να καταφύγουν σε ένα οργανωμένο κέντρο. Τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ) του υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων χρησιμοποιούν τεστ που δεν είναι πλήρως εξειδικευμένα για τη δυσαριθμησία αλλά κατά προσέγγιση ανιχνεύουν τη δυσκολία» λέει ο καθηγητής.

Τονίζει ότι η δυσαριθμησία «γεννιέται» μαζί με το παιδί _ σημειώνεται ότι φαίνεται να «πλήττει» κυρίως τα αγόρια, χωρίς οι ειδικοί να γνωρίζουν επακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό _ και το ακολουθεί στη ζωή του, ωστόσο η κατάλληλη εκπαίδευση μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη μαθησιακή ικανότητά του. Για να υπάρξει όμως έγκαιρη αντιμετώπιση και κατάλληλη εκπαίδευση πρέπει το ίδιο το κράτος και το εκπαιδευτικό σύστημα να αποδώσουν στη δυσαριθμησία αλλά και στη δυσλεξία τη σημασία που τους αξίζουν. Διότι μπορεί σε άλλες χώρες οι εκπαιδευτικοί και όχι μόνο να είναι πλέον πιο «υποψιασμένοι» σχετικά τουλάχιστον με τη δυσλεξία, στη δική μας όμως δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα, κατά τον κ. Παπαδάτο. «Μπορεί πλέον γονείς και εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν τους όρους “δυσλεξία” και “δυσαριθμησία”, ωστόσο η ολοκληρωμένη αξιολόγηση των δύο αυτών μαθησιακών δυσκολιών δεν αποτελεί ακόμη κατάκτηση στην Ελλάδα και, όπως είναι επόμενο, και η αντιμετώπιση είναι περιορισμένη». Πάντως το υπουργείο Παιδείας αναγνωρίζει τη δυσαριθμησία ως ειδική μαθησιακή δυσκολία και μάλιστα με εγκύκλιο που υπέγραψε πέρυσι η υπουργός κυρία Αννα Διαμαντοπούλου ορίζει ότι, αν κάποιο παιδί έχει λάβει ειδική γνωμάτευση από ΚΕΔΔΥ για διάγνωση δυσαριθμησίας, θα μπορεί να εξετάζεται προφορικά στα μαθήματα όπου παρουσιάζει δυσκολίες. Βέβαια, σύμφωνα με τον καθηγητή, κάποιες φορές αυτή η δυνατότητα μετατρέπεται σε «ευκαιρία» από ορισμένους γονείς που προσπαθούν να βρουν τον εύκολο τρόπο ώστε το παιδί τους να διαγνωσθεί με μια ειδική μαθησιακή δυσκολία προκειμένου να έχει ειδικό καθεστώς εξέτασης. «Ετσι τα ΚΕΔΔΥ μετατρέπονται σε διαγνωστικά κέντρα που πρέπει να αντιμετωπίσουν έναν τεράστιο όγκο διαγνώσεων, γεγονός που αποβαίνει εις βάρος της σωστής αντιμετώπισης των δυσκολιών στα παιδιά που πραγματικά την έχουν ανάγκη». Ο κ. Παπαδάτος καταλήγει λέγοντας ότι είναι σημαντικό η Ελλάδα να προχωρήσει με εξειδικευμένες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών και να μην παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα γενικόλογο πλαίσιο αφορισμών. Μόνο έτσι θα «απεγκλωβιστούν» χιλιάδες παιδιά από ένα πρόβλημα που μπορεί να βρει λύση (μαθηματική και όχι μόνο...).

ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ... ΜΕΤΡΟΥΝ Υπάρχουν κάποια «καμπανάκια» που οι γονείς οφείλουν να ακούσουν προκειμένου να γίνει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της δυσαριθμησίας. Ιδού τα κυριότερα από αυτά τα συμπτώματα που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου:

* Το παιδί δυσκολεύεται να διαβάσει και να γράψει αριθμούς. Κάνει συχνά λάθη, όπως το να παραλείπει αριθμούς, να τους αντιστρέφει ή να αντικαθιστά κάποιον με έναν άλλον. Εμφανίζει πρόβλημα επίσης στην κατανόηση της σειροθέτησης των αριθμών.

* Κάνει τις μαθηματικές πράξεις χρησιμοποιώντας τα δάχτυλα για να μετρά τους αριθμούς.

* Εμφανίζει δυσκολία στο να κάνει πρόσθεση, αφαίρεση, διαίρεση και πολλαπλασιασμό είτε γραπτώς είτε νοερώς (π.χ., παραλείπει συνεχώς τα κρατούμενα στις πράξεις).

* Μπορεί να παρουσιάσει δυσκολία στην κατανόηση της γεωμετρίας και της τριγωνομετρίας.

* Δυσκολεύεται στην κατανόηση προμαθηματικών εννοιών (π.χ., δεν μπορεί να διαχωρίσει το μεγάλο από το μικρό, τα πολλά από τα λίγα).

* Αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να «διαβάσει» την ώρα.

* Δεν έχει καλή αίσθηση του χρόνου, δυσκολεύεται να κατανοήσει γεγονότα που αναφέρονται στο παρελθόν και στο μέλλον.

* Εχει πρόβλημα στον προσανατολισμό και δεν μπορεί να διαβάσει χάρτες.

* Μπορεί να παρουσιάσει δυσκολία στο να μάθει τις μουσικές νότες.

* Δυσκολεύεται σε παιχνίδια που βασίζονται σε μια λογική σειρά όπως το σκάκι. Στα επιτραπέζια παιχνίδια μπορεί να μη θυμάται πότε είναι η σειρά του να παίξει ή να αδυνατεί να κρατήσει το σκορ.

* Εχει δυσκολία στη διαχείριση των χρημάτων.

Δυσαριθμησία. Πόσο κάνει εx5; Φωτεινής Βασιλοπούλου

Δυσκολεύεται να μετρήσει, μπερδεύει το ε με το 3, δεν τα καταφέρνει στην πρόσθεση και την αφαίρεση; Ίσως να μην είναι αδύναμο στα μαθηματικά. Μπορεί να έχει ένα πολύ συγκεκριμένο μαθησιακό πρόβλημα, τη δυσαριθμησία!

Η δυσαριθμησία είναι ένας σχετικά καινούργιος όρος. Όπως μαρτυρά και το όνομά της, είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με τις αριθμητικές ικανότητες και εντάσσεται στις λεγόμενες «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες». Τα παιδιά με δυσαριθμησία δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα μαθηματικά και οτιδήποτε έχει σχέση με αυτά. Έχει υπολογιστεί ότι το ποσοστό αυτών των παιδιών κυμαίνεται μεταξύ 4-5%. Έχουν πρόβλημα μόνο με τα μαθηματικά και δεν είναι απαραίτητο να παρουσιάσουν δυσκολίες στην ανάγνωση, την ορθογραφία και γενικά το γραπτό λόγο. Αντίθετα, μπορεί να έχουν ικανοποιητική επίδοση σε όλα τα άλλα σχολικά μαθήματα. Πρόκειται επομένως για μια ειδική μαθησιακή δυσκολία, διακριτή από τις υπόλοιπες, και χρειάζεται διαφορετική μεταχείριση.
Τα συμπτώματα
Τα παιδιά με δυσαριθμησία μπορεί να μειονεκτούν στο μέτρημα και στους υπολογισμούς και να δυσκολεύονται στην κατανόηση προμαθηματικών εννοιών (π.χ. πολλά-λίγα, μεγάλο-μικρό). Πιο σπάνια, η δυσαριθμησία επηρεάζει την κατανόηση της γεωμετρίας και της τριγωνομετρίας. Έτσι, λοιπόν, πρέπει να προβληματιστείτε και να κινητοποιηθείτε όταν το παιδί σας παρουσιάζει όλα ή κάποια από τα συμπτώματα που ακολουθούν:
• Δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει αριθμούς. Συχνά κάνει λάθη με αριθμούς, όπως παραλείψεις, αντιστροφές και αντικαταστάσεις (ενός αντί άλλου).
• Δυσκολεύεται να κάνει πρόσθεση, αφαίρεση, διαίρεση, πολλαπλασιασμό, είτε νοερά είτε γραπτά.
• Δεν έχει καλή αίσθηση του χρόνου, δεν κατανοεί γεγονότα που αναφέρονται στο παρελθόν και το μέλλον.
• Δεν μπορεί να διαβάσει τους δείκτες του ρολογιού.
• Δυσκολεύεται στον προσανατολισμό στο χώρο και χάνεται εύκολα. Δεν μπορεί να διαβάσει χάρτες.
• Συνήθως δεν μαθαίνει εύκολα μουσικές νότες.
• Δυσκολεύεται να παίξει παιχνίδια που απαιτούν μια λογική σειρά πράξεων (π.χ. σκάκι), να θυμάται τη σειρά του ή να κρατάει το σκορ σε άλλα επιτραπέζια παιχνίδια.
• Δεν διαχειρίζεται καλά τα χρήματα.
• Δυσκολεύεται να ολοκληρώσει εργασίες που χρειάζονται τη συνεργασία ματιού-χεριού, όπως να απαριθμήσει, να μετρήσει σωστά, να εκτελέσει πράξεις και να αντιγράψει.
Πού οφείλεται
Το πρόβλημα της δυσαριθμησίας δεν οφείλεται σε αισθητηριακές βλάβες, συναισθηματικές διαταραχές, ακατάλληλη εκπαίδευση ή χαμηλή νοημοσύνη του παιδιού. Δεν έχει βρεθεί, όμως, ακόμα η αιτία που το προκαλεί. Ωστόσο, υπάρχουν θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες το πρόβλημα ενδέχεται να οφείλεται σε δυσλειτουργία διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου (του αριστερού ή του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου, του θαλάμου κλπ.).
Πώς γίνεται η διάγνωση
Όσο πιο γρήγορα εντοπιστεί το πρόβλημα και τεθεί στις σωστές του διαστάσεις, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η αντιμετώπισή του. Είναι σημαντικό η διάγνωση να γίνει από το ξεκίνημα του σχολείου, ώστε η δυσαριθμησία να μην εμποδίσει την πρόοδο του παιδιού, αλλά και να μην υπονομεύσει την ψυχολογική του κατάσταση. Διαφορετικά, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος το παιδί να στιγματιστεί ως κακός μαθητής. Η αξιολόγηση των μαθηματικών δεξιοτήτων του παιδιού πρέπει να γίνεται από ειδικό παιδαγωγό, ειδικευμένο στις μαθησιακές δυσκολίες. Έτσι, αποφεύγεται η περίπτωση λάθους, δηλαδή μπορείτε να σιγουρευτείτε ότι το παιδί δεν είναι απλά αδύναμο στα μαθηματικά επειδή έχει κενά ή επειδή βαριέται να μελετήσει. Η διαδικασία διάγνωσης περιλαμβάνει:
• Ειδικά τεστ (τα λεγόμενα σταθμισμένα τεστ, όπου τα αποτελέσματα κάθε παιδιού συγκρίνονται με τα αποτελέσματα ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος παιδιών).
• Αξιολόγηση παραγόντων που επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού για μαθηματική γνώση (δυνατά σημεία, αδυναμίες, στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων, συναισθηματικούς παράγοντες).
Και τώρα τι κάνουμε;
Από τη στιγμή που έχει γίνει διάγνωση δυσαριθμησίας, οι γονείς πρέπει να συνεργαστούν στενά με τον ειδικό παιδαγωγό. Είναι σαφές ότι η κακή επίδοση του παιδιού τους στα μαθηματικά δεν οφείλεται σε έλλειψη μελέτης. Επομένως, οι φωνές και οι τιμωρίες δεν ωφελούν. Από εκεί και πέρα ο ειδικός θα θέσει τους σωστούς στόχους και θα «χτίσει» το κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης, προσαρμοσμένο στις αδυναμίες, αλλά και στα δυνατά σημεία του παιδιού.
• Θα εντοπίσει ποιο αισθητηριακό κανάλι (οπτικό, ακουστικό, απτικό, κιναισθητικό) χρειάζεται να ενεργοποιήσει προκειμένου να προσλάβει καλύτερα την καινούργια γνώση.
• Θα ενεργοποιήσει στρατηγικές και διαδικασίες τόσο του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου (υπεύθυνο για την αρίθμηση, για την εφαρμογή των πράξεων, για τη γνώση αριθμών και συμβόλων κλπ.) όσο και του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου (υπεύθυνου για την έννοια του κρατούμενου και του δανεισμού, για τα γεωμετρικά σχήματα, για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων ενός προβλήματος κλπ.), αφού για τη μαθηματική σκέψη χρησιμοποιούνται και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου.
• Θα ενημερώσει το δάσκαλο του παιδιού στο σχολείο για το μαθηματικό του προφίλ, αφού είναι αυτός που καθημερινά έρχεται σε επαφή με το παιδί και μπορεί να ενισχύσει την προσπάθειά του στη σχολική τάξη, αλλά και την αυτοπεποίθησή του.

Δυσαριθμησία και δυσλεξία δεν είναι το ίδιο;
Oι περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται για δύο διακριτές μαθησιακές δυσκολίες που εκδηλώνονται χωρίς η μία να προϋποθέτει την ύπαρξη της άλλης. Τα παιδιά μάλιστα με δυσαριθμησία μπορεί να είναι καλοί μαθητές, να έχουν καλή οπτική μνήμη γραπτών λέξεων, καλή ή και προηγμένη γλωσσική ανάπτυξη, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο. Όμως, αυτή η διαφοροποίηση των δύο ειδικών μαθησιακών δυσκολιών δεν αποκλείει τη συνύπαρξή τους (δυσκολίες στην ανάγνωση, στη γραφή, αλλά και στα μαθηματικά).

Φοβία για τα... μαθηματικά!
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοηθεί και ο ψυχολογικός παράγοντας, οι πιθανές δηλαδή τραυματικές εμπειρίες που μπορεί να έχει αποκτήσει ένα παιδί μέσα από συνεχείς αποτυχίες. Αν κάτι τέτοιο έχει συμβεί, είναι πολύ πιθανό το παιδί να έχει αναπτύξει «μαθηματικοφοβία» (math’s phobia). O παράλογος αυτός φόβος των παιδιών για τα μαθηματικά επηρεάζει την ποιότητα της ζωής τους, τις επαγγελματικές επιλογές τους και την ικανότητά τους να οργανώνουν καλύτερα τη ζωή τους. Γι’ αυτό επιβάλλεται και η ψυχολογική στήριξη από παιδοψυχολόγο.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΟΡΥΦΗ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Τα πολλά λιπαρά προκαλούν υπερκινητικότητα-μαθησιακές δυσκολίες

Η πλούσια σε λίπη διατροφή μπορεί να σχετίζεται με την υπερκινητικότητα και τις μαθησιακές δυσκολίες, αναφέρουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόϊ. Η επίδραση των λιπών είναι τόσο έντονη ώστε η υπερκατανάλωσή τους έστω και για μία εβδομάδα μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη συμπεριφορά, ακόμα και πριν καν αρχίσει η αύξηση του σωματικού βάρους. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό οφείλεται στο ότι τα πολλά λίπη αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο μεταβολίζει ο οργανισμός την ντοπαμίνη – μία χημική ουσία του εγκεφάλου που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της ψυχικής διαθέσεως. Τα νέα ευρήματα προέρχονται από μελέτη σε ποντίκια. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως τα ζώα που καθημερινά προσλάμβαναν το 60% των θερμίδων τους από λίπη, συμπεριφέρονταν πολύ διαφορετικά σε σύγκριση με άλλα τρωκτικά, τα οποία τρέφονταν υγιεινά (προσλάμβαναν από λίπη το 10% των θερμίδων τους).

Μάλιστα η αλλαγή στη συμπεριφορά τους παρατηρήθηκε έπειτα από μόλις μία εβδομάδα από την έναρξη της εξαιρετικά παχυντικής διατροφής. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ακόμα ότι η πλούσια σε λίπη διατροφή επηρέαζε γρήγορα τον μεταβολισμό της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο των ζώων, προκαλώντας αγχώδεις συμπεριφορές και μαθησιακές ανεπάρκειες, κατά τον δρα Γκρέγκορι Φρόιντ, καθηγητή στο Τμήμα Διατροφικών Επιστημών του πανεπιστημίου.

«Όταν ο μεταβολισμός της ντοπαμίνης αλλάζει, τροποποιούνται τα μηνύματά της – και αυτό παρατηρείται συχνά τόσο σε παιδιά με σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, όσο και στα υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά», πρόσθεσε. «Επιπλέον, η αύξηση στον αριθμό των μεταβολιτών της ντοπαμίνης σχετίζεται με αγχώδεις συμπεριφορές στα παιδιά». Στην περίπτωση των πειραματόζωων, όσα έτρωγαν πολλά λίπη έτρεχαν υπερβολικά πολύ στον κυλιόμενο τροχό που είχαν στα κλουβιά τους, ενώ επεδείκνυαν δισταγμό στην εξερεύνηση ανοικτών χώρων. Και οι δύο αυτές συμπεριφορές είναι ενδεικτικές του άγχους, σύμφωνα με τους ερευνητές. Τα ζώα παρουσίασαν επίσης μειωμένη ικανότητα να βρίσκουν τον δρόμο τους σε έναν λαβύρινθο και διαταραγμένη ικανότητα αναγνωρίσεως αντικειμένων, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα πολλά λίπη τούς είχαν προκαλέσει μαθησιακές ανεπάρκειες και διαταραχή της μνήμης.

Όταν, όμως, οι ερευνητές τους άλλαξαν διατροφή και άρχισαν να τα ταΐζουν υγιεινά, η μνήμη και η ικανότητα μαθήσεως αποκαταστάθηκαν, ενώ οι αγχώδεις συμπεριφορές περιορίσθηκαν αισθητά. Ωστόσο, ο δρ Φρόιντ εκτιμά ότι οι επιδράσεις των λιπών στα παιδιά μπορεί να είναι πιο επίμονες. «Έχει βρεθεί ότι η απότομη αφαίρεση των λιπών από τη διατροφή, μπορεί να επιφέρει άγχος στους ανθρώπους και να διαταράξει τη μνήμη και την ικανότητα μάθησης», είπε.

Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Psychoneuroendocrinology».

Το ψάρι προλαμβάνει την υπερκινητικότητα

ΚΟΡΥΦΗ

Δεν συνδέεται το σύνδρομο Ασπεργκερ με τη βία Βαγγέλης Πρατικάκης

Ειδικοί μιλούν με αφορμή τη περίπτωση του νεαρού δράστη της δολοφονικής επίθεσης στο Κονέκτικατ

Ο νεαρός δράστης της δολοφονικής επίθεσης στο δημοτικό του Σάντι Χουκ φέρεται να έπασχε από το σύνδρομο του Άσπεργκερ, μια ελαφρά μορφή αυτισμού, ωστόσο οι ψυχολόγοι διαβεβαιώνουν πως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ασθένεια δημιουργεί τάση για τόσο βίαιες συμπεριφορές. Η διάγνωση του Άσπεργκερ, εξάλλου, πρόκειται σύντομα να καταργηθεί από τα εγχειρίδια των ψυχιάτρων.
Ελάχιστα είναι γνωστά για τον 20χρονο Άνταμ Λάνζα που πυροβόλησε και σκότωσε 26 άτομα την περασμένη Παρασκευή, ανάμεσά τους 20 παιδιά. Αξιωματούχος της αστυνομίας, πάντως, δήλωσε ανώνυμα στο ειδισεογραφικό πρακτορείο Associated Press ότι ο δράστης έπασχε από Άσπεργκερ, όπως αναφέρουν και πολλά αμερικανικά μέσα.
Ο δράστης της αιματηρής επίθεσης στο δημοτικό σχολείο του Κονέκτικατ Ανταμ Λάνζα
Δεν υπάρχει σαφής σύνδεση
«Δεν υπάρχει σαφής σχέση ανάμεσα στο σύνδρομο Άσπεργκερ και τη βίαιη συμπεριφορά» δήλωσε η Ελίζαμπεθ Λόζσον, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες.
Το Άσπεργκερ είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή εντός του φάσματος του αυτισμού, θεωρείται όμως πιο ήπια σε σχέση με άλλες μορφές αυτισμού. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις και την επικοινωνία, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και άλλες εμμονές. Σε αντίθεση με άλλες μορφές αυτισμού, συνήθως δεν περιλαμβάνει καθυστέρηση της νοητικής ανάπτυξης.
Συμμαθητές του Λάνζα και άλλοι μάρτυρες ανέφεραν ότι ο νεαρός ήταν έξυπνος αλλά εξαιρετικά ντροπαλός, αγχώδης και μοναχικός. Τα χαρακτηριστικά αυτά βρίσκονται σε συμφωνία με τις ιδιαιτερότητες του Άσπεργκερ, είπε ο ψυχολόγος Έρικ Μπάτλερ, ειδικός στον αυτισμό στο παιδιατρικό νοσοκομείο Νationwide Children's Hospital στο Κολόμπους του Οχάιο.
Ο Μπάτλερ επισήμανε ότι, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, οι ασθενείς με αυτισμό πράγματι δείχνουν έχουν αυξημένη τάση επιθετικότητας, η οποία εκδηλώνεται με εκρήξεις θυμού, φωνές ή σπρωξίματα.
Δεν μιλάμε για το είδος εσκεμμένης και προσχεδιασμένης βίας
«Δεν μιλάμε όμως για αυτό το είδος εσκεμμένης και προσχεδιασμένης βίας όπως αυτό που είδαμε στο Νιούτον του Κονέκτικατ» διευκρίνισε.
«Τραγωδίες αυτού του είδους έχουν προκληθεί από άτομα με πολλούς διαφορετικούς τύπους προσωπικότητας και ψυχολογικών προφίλ» τόνισε.
Οι ασθενείς με αυτισμό πάσχουν ορισμένες φορές και από άλλες ψυχικές διαταραχές
Από την πλευρά της, η δρ Λόζσον υπενθύμισε ότι οι ασθενείς με αυτισμό ορισμένες φορές πάσχουν και από άλλες ψυχικές διαταραχές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν στη βία, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Κατάργηση στην επόμενη έκδοση του DSM
Σε κάθε περίπτωση, η διάγνωση του συνδρόμου του Άσπεργκερ έχει αποφασιστεί να καταργηθεί στην επόμενη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου (DSM), το οποίο χρησιμοποιούν στην κλινική πράξη οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι. Σύμφωνα με τις αλλαγές που εγκρίθηκαν αυτόν το μήνα, το Άσπεργκερ θα υπαχθεί στον ευρύτερο όρο «διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού».

ΚΟΡΥΦΗ

Το σύνδρομο του μικρού σοφού Asperger Νίκη Ψάλτη

Σκηνοθέτες, επιστήμονες και κάτοχοι βραβείων Νόμπελ έχουν διαγνωστεί με σύνδρομο Asperger. Ο Νεύτων, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ είναι κάποιοι από αυτούς. Τι είναι, λοιπόν, το σύνδρομο του μικρού σοφού;

Ένα αγόρι τριγυρίζει μόνο του στο διάλειμμα και το παιχνίδι του είναι μοναχικό. Προτιμά να παρατηρεί τη φύση και τα έντομα, ενώ ξέρει για τα τρένα και τους πλανήτες περισσότερα και από έναν ενήλικο. Κάποια στιγμή επιθυμεί να παίξει με τα άλλα παιδιά, αλλά είναι αδέξιο ή έντονα ηγετικό ή πολύ μαζεμένο ή ακόμη και πολύ επιθετικό - σε κάθε περίπτωση, κάτι του διαφεύγει, δεν καταλαβαίνει τους κανόνες των παιχνιδιών, αλλά ούτε και τους άγραφους κώδικες των ανθρώπινων σχέσεων. Συνήθως είναι η νηπιαγωγός που παρατηρεί ότι το παιδί δυσκολεύεται να σχετιστεί με τα άλλα παιδιά, αν δεν έχει ήδη παρατηρήσει πρώτος ο γονιός τη διαφορετικότητά του.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι
Κάπως έτσι -με αναρίθμητες, ωστόσο, παραλλαγές- τα πρώτα δείγματα μιας «εκκεντρικής» για τους άλλους συμπεριφοράς μπορεί να γίνουν αντιληπτά και να οδηγήσουν στη διάγνωση του συνδρόμου Asperger (συνήθως στην ηλικία των 5-6 ετών). Όπως εξηγεί η κ. Νατάσσα Γιάννακα, διδάκτορας Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας του Παιδιού, «υπάρχουν πολλά και διαφορετικά προφίλ. Κάποια παιδιά μπορεί να έχουν μαθησιακές δυσκολίες, ενώ άλλα να είναι άριστοι μαθητές, ακόμα και σημαιοφόροι».
Who is who
Το σύνδρομο Asperger ανήκει στις αναπτυξιακές διαταραχές. Συχνά χαρακτηρίζεται ως αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας και τα αίτιά του είναι νευροβιολογικά, ενώ υπάρχει και μεγάλος βαθμός κληρονομικότητας (σε ποσοστό 80% ο ένας γονιός έχει επίσης το σύνδρομο). Ωστόσο, διαφέρει από τον αυτισμό, επειδή τα παιδιά με Asperger έχουν φυσιολογική ή ανώτερη νοημοσύνη και δεν καθυστερούν να μιλήσουν, εν αντιθέσει με τον κλασικό αυτισμό, όπου υπάρχει καθυστέρηση στον λόγο. Eμφανίζεται στα αγόρια 4 φορές συχνότερα από τα κορίτσια, ενώ σε ένα ποσοστό 20% τα άτομα με σύνδρομο Asperger είναι ιδιοφυΐες.
Ένα «εκκεντρικό» προφίλ
Αν και η αναπτυξιακή διαταραχή μπορεί να είναι από πολύ ελαφριάς έως πολύ βαριάς μορφής, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά του συνδρόμου εξαιτίας των οποίων συχνά τα παιδιά ή οι ενήλικοι με Asperger φαίνονται «εκκεντρικοί» ή «αφελείς», όπως:
* Η εμφανής δυσκολία να δημιουργήσουν φιλίες παρότι το επιθυμούν.
* Το μοναχικό, φανταστικό και ασυνήθιστο για την ηλικία τους παιχνίδι.
* Η αδυναμία τους να κατανοήσουν το χιούμορ, τα λογοπαίγνια και τις μεταφορές, παρότι το λεξιλόγιό τους είναι ανεπτυγμένο.
* Η προσκόλλησή τους στη ρουτίνα και την επανάληψη των ίδιων πράξεων (στερεοτυπίες) και οι εκρήξεις άγχους και θυμού στις αλλαγές προγράμματος και τις μεταβατικές καταστάσεις (π.χ. αλλαγή σχολείου, ταξίδι).
* Η κινητική αδεξιότητά τους (π.χ. δυσκολεύονται στο πέταγμα της μπάλας, το δέσιμο των κορδονιών, το ποδήλατο, το σκαρφάλωμα).
* Η ευαισθησία σε ήχους, μυρωδιές ή γεύσεις που δεν φαίνεται να ενοχλούν τους άλλους. Τα παιδιά έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση προσοχής στην τάξη, επειδή οι θόρυβοι τα ενοχλούν πολύ.
* Η δυσκολία στο να γράφουν καθαρά (δυσγραφία) και η υπερβολική κούραση κατά το γράψιμο (γι’ αυτό και προβλέπεται η εξέτασή τους με λιγότερη ύλη, σε υπολογιστή ή προφορικά). Τα χαρακτηριστικά αυτά παρατηρούνται στα μισά από τα παιδιά με σύνδρομο Asperger.
Σε λάθος πλανήτη
Η ήπια μορφή της αναπτυξιακής αυτής διαταραχής, καθώς και η αδυναμία των γονιών ή και των εκπαιδευτικών να την αναγνωρίσουν, πολλές φορές έχουν ως αποτέλεσμα να μη διαγιγνώσκεται κατά την παιδική ηλικία. Πολλοί ενήλικοι με σύνδρομο Asperger κάνουν για πρώτη φορά αυτοδιάγνωση ερχόμενοι σε επαφή με κάποιο σχετικό δημοσίευμα. Και τότε συνειδητοποιούν από πού πηγάζει η δυσκολία τους να καταλάβουν τον κόσμο, να αναπτύξουν την κοινωνικότητά τους, αλλά και τον λόγο που οι άλλοι τους βλέπουν ως αγενείς ή παράξενους, προερχόμενους από «άλλον πλανήτη».
Η εμμονή που σώζει
Τα άτομα με σύνδρομο Asperger καταπιάνονται -συχνά σε βαθμό εμμονής- με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, όπως π.χ. το διάστημα, τα φυσικά φαινόμενα, οι μάρκες των αυτοκινήτων, οι διαδρομές, η γεωγραφία, οι υπολογιστές. Αρκετές φορές αυτές οι εμμονές μπορούν να τα βοηθήσουν στην εκμάθηση ενός αντικειμένου και στην επιτυχημένη επαγγελματική τους αποκατάσταση μελλοντικά.
Η πρώτη φορά
Ήταν το 1944 όταν για πρώτη φορά ο αυστριακός παιδίατρος Hans Asperger παρατήρησε ότι 4 αγοράκια που ήταν ασθενείς του είχαν μια παράξενη ιδιοσυγκρασιακή συμπεριφορά, την οποία ονόμασε «Αυτιστική ψυχοπάθεια παιδικής ηλικίας». Επί πολλά χρόνια, οι ειδικοί διαφωνούσαν για το αν το σύνδρομο Asperger αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή ή αν πρόκειται για αυτισμό ελαφριάς μορφής. Αν και έχει ταξινομηθεί επισήμως ως ανεξάρτητη διαταραχή, στην τελευταία ταξινόμηση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM V) αποφασίστηκε να μη θεωρείται πια ξεχωριστή κατηγορία και να ενσωματωθεί στο φάσμα του αυτισμού.
H αντιμετώπιση
Η μεγαλύτερη δυσκολία των ανθρώπων με σύνδρομο Asperger αφορά στην αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους. Γι’ αυτό και η στήριξη που προσφέρεται από το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον, καθώς και από θεραπευτές πολλών ειδικοτήτων (ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές κ.ά.), εστιάζει στο να τους βοηθήσει να διαχειριστούν τις σχέσεις τους και να ελέγχουν το άγχος που τους κυριεύει όταν κάτι δεν εξελίσσεται σύμφωνα με το αναμενόμενο πρόγραμμα. Το παιδί με σύνδρομο Asperger έχει ανάγκη υποστήριξης, ώστε να προσαρμοστεί καλύτερα κοινωνικά και να αναπτύξει τις ιδιαίτερες ικανότητές του. «Κάθε παιδί έχει ξεχωριστές δυσκολίες. Μπορεί να προτείνουμε εργοθεραπεία για τη βελτίωση των αισθητηριακών δυσκολιών ή του ψυχοκινητικού συντονισμού, λογοθεραπεία για την εκπαίδευση στην επικοινωνία, στο χιούμορ, στις μεταφορές και στα κρυφά νοήματα των εκφράσεων, ειδική διαπαιδαγώγηση για τις μαθησιακές δυσκολίες, αλλά κυρίως ψυχολογική στήριξη και εκπαίδευση στην κατανόηση συναισθημάτων, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στην εκμάθηση στρατηγικών για την αποφυγή του σχολικού εκφοβισμού (bullying), γιατί τα παιδιά αυτά είναι ευάλωτα στα πειράγματα και τις κοροϊδίες, στη διαχείριση συγκρούσεων, καθώς και συμβουλευτική γονέων. Ιδιαίτερα σημαντική επίσης θεωρείται και η συμμετοχή του παιδιού σε ομάδες κοινωνικών δεξιοτήτων με συνομήλικα παιδιά», εξηγεί η δρ. Γιάννακα.
Μάλιστα το μοντέλο «friends’ play», που έχει δημιουργήσει η ίδια και ήδη εφαρμόζεται στην Ελλάδα και τη Γαλλία, είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών με σύνδρομο Asperger μέσα από ατομικό πρόγραμμα, συμμετοχή σε ομάδα παιδιών, πρόγραμμα στην τάξη και στο διάλειμμα και εκπαίδευση των γονέων (www.friendsplay-yannaca.eu).

Τα εκπληκτικά πλεονεκτήματα του συνδρόμου Aspenger Μετάφραση – Απόδοση – Σχολιασμός: Αμαλία Τσακίρη

Η Diane Kennedy, συγγραφέας και υποστηρικτής του συνδρόμου Asperger γράφει, «είναι οι οραματιστές μας, επιστήμονες, διπλωμάτες, εφευρέτες, σεφ, καλλιτέχνες, συγγραφείς και μουσικοί. Είναι οι αυθεντικοί στοχαστές και μια καθοδηγητική δύναμη του πολιτισμού μας.»

Τελευταίως υπάρχουν συγγραφείς που προσθέτουν και τον Bill Gates στη λίστα των διάσημων ατόμων που πάσχουν από Asperger, εξαιτίας της έλλειψης κοινωνικών δεξιοτήτων που τον χαρακτηρίζει, της αδυναμίας του να έχει άμεση επαφή με τα μάτια κάποιου άλλου και της τάσης του να λικνίζεται μπρος και πίσω, όλα αυτά μαζί με την εμμονή του για την τεχνολογία.

Ο Hans Asperger, ο Γερμανός ιατρός που ανακάλυψε το σύνδρομο, θα συμφωνούσε με την αξιολόγηση της Kennedy. Πίστευε ότι «για την επιτυχία στην επιστήμη ή την τέχνη, μια μικρή ποσότητα αυτισμού είναι απαραίτητη. Το απαραίτητο στοιχείο μπορεί να είναι μια ικανότητα να απομακρύνεται κάποιος από τον καθημερινό κόσμο, από τα απλά πρακτικά και να επανεξετάζει ένα θέμα με πρωτοτυπία σαν να δημιουργεί από την αρχή παρθένους τρόπους με όλες τις επιδεξιότητες να διοχετεύονται σε μια ειδικότητα.»

Παρομοίως, η Δρ. Temple Grandin, ενήλικας με αυτισμό που έγινε επιτυχημένη μηχανικός, ακαδημαϊκός και ομιλήτρια, πιστεύει ότι η δυσλειτουργία της αποτελεί πλεονέκτημα. Φημολογείται ότι κάποτε αποκάλεσε τη NASA ως καταφύγιο για ανθρώπους με αυτισμό και σύνδρομο Asperger. Πιστεύει ότι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχές του φάσματος που ανήκει στον αυτισμό είναι μεγάλοι εφευρέτες και «εάν ο κόσμος αφηνόταν στους κοινωνικούς, δε θα γινόταν τίποτε και θα εξακολουθούσαμε να βρισκόμαστε στις σπηλιές να μιλάμε ο ένας με τον άλλο.»

Ωστόσο, είναι απολύτως αδύνατο να διαγνωστεί κάποιος μετά το θάνατό του ή χωρίς καν να βρίσκεται στον χώρο διάγνωσης. Οι νοσοκομειακοί γιατροί μπορούν να διαγνώσουν το σύνδρομο Asperger μονάχα εάν παρατηρούν τις συμπεριφορές. Ένα άλλο πρόβλημα στην κατάταξη ανθρώπων όπως ο Albert Enistein, ο Mozart και ο Benjamin Franklin στον πληθυσμό αυτών που έχουν Asperger είναι το ότι ακόμα και εάν ένα άτομο βρίσκεται μπροστά τους, οι γιατροί θα δυσκολευτούν να διακρίνουν εάν πρόκειται για διανοητικό χάρισμα, σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής, ή σύνδρομο Asperger. >

Έχει γίνει λίγη έρευνα για τις προσωπικότητες ατόμων που είναι διανοητικά χαρισματικοί, αλλά όση έχει γίνει δείχνει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είναι έντονες προσωπικότητες, αεικίνητοι, με ισχυρή θέληση, ευαίσθητοι στο φως και στον ήχο, χαρακτηριστικά που παρουσιάζονται στο σύνδρομο Asperger. Άνθρωποι με πολύ υψηλό IQ, που συχνά αμφισβητούν το υπάρχον κατεστημένο, ανθίστανται στην καθοδήγηση, έχουν μεγάλα διάκενα προσοχής, περνούν διαστήματα έντονης εργασίας και προσπάθειας σε προσωπικά και σημαντικά ενδιαφέροντα, και τους αρέσει να οργανώνουν πράγματα ακόμα και ως παιδιά. Άλλοι άνθρωποι συχνά τους αντιλαμβάνονται ως “διαφορετικούς”. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι ίδια σε όσους πάσχουν από σύνδρομο Asperger.

Η ιδέα ότι κάθε πάσχων από Asperger είναι δυνητικά ιδιοφυία μπορεί να επιφέρει αδικαιολόγητη πίεση σε ένα παιδί που πάσχει από το σύνδρομο. Ο Luke Jackson, δεκατριάχρονος συγγραφέας που πάσχει από Asperger, παραπονιέται ότι βλέπει συνεχώς στην τηλεόραση για υπερδραστήριους αυτιστικούς που μπορούν να κάνουν πράγματα όπως το να παίζουν τέλεια πιάνο χωρίς να πάρουν μαθήματα, να σχεδιάσουν λεπτομερείς αναπαραστάσεις κτιρίων που είδαν μονάχα μια φορά ή να προσθέτουν αριθμούς στο μυαλό τους όπως έκανε ο “Άνθρωπος της Βροχής” (Rainman). «Βρίσκω καταθλιπτικά αυτά τα τηλεοπτικά προγράμματα», λέει. «Έχω όλη την παραξενιά και ιδιοτροπία αλλά καθόλου ιδιοφυία».

Πολλοί άνθρωποι που είναι ειδικοί στο σύνδρομο Asperger όπως οι Δρ. Teresa Bolick, Δρ. Tony Attwood και Dr. Dierdre Lovecky γράφουν σχετικά με τις θετικές όψεις του συνδρόμου Asperger χωρίς να εστιάζουν στην ιδέα της ιδιοφυίας. Ο Lovecky σημειώνει πως οι πάσχοντες από Asperger έχουν συχνά πολύ πλούσια λεξιλόγια, αναγνωρίζουν πρότυπα που οι άλλοι δεν μπορούν και ακολουθούν ιδέες παρά τις ενδείξεις εναντίον των ιδεών αυτών, επειδή δεν επηρεάζονται εύκολα από τις γνώμες των άλλων. Η ικανότητά τους να εστιάζουν σε λεπτομέρειες και η ανικανότητά τους να δουν τη συνολική εικόνα σημαίνει ότι συχνά μπορούν να καταλήξουν σε λύσεις προβλημάτων που κάποιοι άλλοι τις είχαν παραβλέψει. Τους αρέσει συχνά να περνούν πολλές ώρες σε εργαστήρια ή μπροστά από οθόνες υπολογιστών γιατί δεν τους πειράζει να είναι μόνοι τους. Όλα αυτά τους δίνουν τη δυνατότητα να κάνουν τρομαχτικές συνεισφορές στη δουλειά ή στο σχολικό περιβάλλον. Η συγγραφέας Patricia Bashe τονίζει ότι οι άνθρωποι συχνά θαυμάζουν όσους μπορούν να δουλεύουν ανεξάρτητοι. Γράφει ότι, η κοινωνία μας εξυμνεί το άτομο που κάνει αυτό που πιστεύει ότι είναι σωστό και βαδίζει το δρόμο του.

Οι έχοντες Asperger βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά απ’ ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, λόγω των ασυνήθιστων αντιδράσεών τους σε ερεθίσματα όπως το φως και ο ήχος. Μπορούν να κατανοήσουν πολλαπλά επίπεδα σημασίας λέξεων και να εφεύρουν υπέροχα ευφυολογήματα. Κάποιοι ειδικοί τους θεωρούν ιδανικούς για φίλους. Συχνότατα δεν διακατέχονται από σεξιστικά ή ρατσιστικά αισθήματα. Δεν χειραγωγούν τους ανθρώπους αλλά μιλούν με ειλικρίνεια και γνησιότητα. Τους αρέσει να λένε την αλήθεια και είναι στη φύση τους να μην μπορούν να υποδυθούν ή να δράσουν μυστικά, γιατί δεν το επιλέγουν. Ως υπάλληλοι είναι εντελώς αξιόπιστοι και ακολουθούν τους κανόνες της δουλειάς.

Οι γονείς που έχουν μεγαλώσει με επιτυχία παιδιά που έχουν Asperger συχνά συμβουλεύουν άλλους γονείς να μην τα παρατάνε και να μη χάνουνε το κουράγιο τους με τα παιδιά αυτά. Ένα τέτοιο παιδί που δέχεται καλή βοήθεια και υπηρεσίες από συνειδητοποιημένους ειδικούς μπορεί να οδηγηθεί σε μια πολύ καλή ζωή. Και το καλό δεν έχει να κάνει αναγκαστικά με την ιδιοφυΐα αλλά με την καθημερινή αγάπη και το μοίρασμα μέσα σε μια οικογενειακή ζωή.

Πώς θα καταλάβετε αν το παιδί σας έχει σύνδρομο Άσπεργκερ

Το σύνδρομο Asperger πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό γιατρό, ο Hans Asperger, ο οποίος περιέγραψε πρώτος την πάθηση το 1944.

Πρόκειται για μία αναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται σε μικρή ηλικία και οδηγεί σε καθυστερήσεις στην ανάπτυξη πολλών βασικών δεξιοτήτων, όπως η ικανότητα να συναναστρέφεται και να επικοινωνεί το παιδί με τους άλλους, αλλά και η δυσκολία στην χρησιμοποίηση της φαντασίας του.
Αν και το σύνδρομο Asperger είναι παρόμοιο με τον αυτισμό, υπάρχουν κάποιες σημαντικές διαφορές. Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger, συνήθως λειτουργούν καλύτερα από ό,τι εκείνα με αυτισμό. Επιπλέον, τα παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν συνήθως φυσιολογική νοημοσύνη και σχεδόν φυσιολογική γλωσσική ανάπτυξη, αν και μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα επικοινωνίας, καθώς μεγαλώνουν.
Πως θα καταλάβετε αν το παιδί σας έχει σύνδρομο Άσπεργκερ
Τα συμπτώματα του συνδρόμου Asperger ποικίλλουν και μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά. Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
-Προβλήματα στις κοινωνικές δεξιότητες: Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν συνήθως δυσκολία να αλληλεπιδρούν με τους άλλους και συχνά αισθάνονται πολύ άβολα σε κοινωνικές καταστάσεις. Σε γενικές γραμμές δεν κάνουν εύκολα φίλους και έχουν δυσκολία στην έναρξη και διατήρηση μιας συνομιλίας.
-Εκκεντρικές ή επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές: Τα παιδιά με αυτή την κατάσταση μπορεί να αναπτύξουν περίεργες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις, κυρίως με τα χέρια και δάχτυλα.
-Ασυνήθιστες ιδέες ή «τελετουργίες»: Ένα παιδί με σύνδρομο Asperger μπορεί να αναπτύξει συνήθειες/τελετουργίες που αρνείται να αλλάξει, όπως το να φορέσει τα ρούχα του με μια συγκεκριμένη σειρά.
-Δυσκολίες επικοινωνίας: Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger δυσκολεύονται να διατηρήσουν οπτική επαφή στα μάτια όταν μιλάνε με κάποιον. Μπορεί επίσης να έχουν πρόβλημα στην χρήση και αναγνώριση των εκφράσεων του προσώπου και των χειρονομιών, καθώς και στην κατανόηση της γλώσσας του σώματος. Έχουν προβλήματα στην κατανόηση της γλώσσας, επειδή τείνουν να αντιλαμβάνονται τις λέξεις μόνο με την κυριολεκτική τους σημασία.
-Περιορισμένο φάσμα ενδιαφερόντων: Ένα παιδί με σύνδρομο Asperger μπορεί να αναπτύξει ένα έντονο, σχεδόν ψυχαναγκαστικό ενδιαφέρον σε πολύ συγκεκριμένους τομείς, όπως το πρόγραμμα της τηλεόρασης, οι καιρικές συνθήκες, ή οι χάρτες.
-Προβλήματα συντονισμού: Οι κινήσεις των παιδιών με σύνδρομο Asperger μπορεί να μοιάζουν πολύ αδέξιες.
-Κατάρτιση και ταλέντο: Πολλά παιδιά με σύνδρομο Asperger είναι εξαιρετικά ταλαντούχα ή έχουν αυξημένη ειδίκευση σε έναν συγκεκριμένο τομέα, όπως η μουσική ή τα μαθηματικά.

ΚΟΡΥΦΗ

Τα σημάδια των μαθησιακών δυσκολιών στο Γυμνάσιο και Λύκειο

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν πολλές αιτίες. Για το λόγο αυτό, δεν είναι εύκολη υπόθεση η διάγνωσή τους και κρίνεται απαραίτητη η διαφοροδιάγνωση.Η διαφορική διάγνωση οδηγεί στην ανίχνευση ή ακριβέστερα στη διάγνωση αποκλείοντας άλλες διαταραχές, που κατά κανόνα παρουσιάζουν τα ίδια συμπτώματα. Για παράδειγμα αν ένας έφηβος παρουσιάζει μειωμένη σχολική επίδοση ενώ δεν υπάρχει πρόβλημα στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλονπου μεγαλώνει, πρέπει να αναζητηθούν και να ανιχνευτούν οι αιτίες αυτής της υποεπίδοσης.Υπάρχουν παιδιά που η δυσκολία τους οφείλεται στην ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), στη Δ.Α.Φ. (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος),στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, στα Προβλήματα Λόγου, σε ελαφριά Νοητική Υστέρηση ή πιθανά σε Αισθητηριακή μειονεξία (Όρασης & Ακοής). Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει συννοσηρότητα.

Οι μαθησιακές δυσκολίες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Οι αιτίες των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών εξαφανίζονται όταν περνούν τα χρόνια; Η έγκαιρη και σωστή ανίχνευση και παρέμβαση στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση έχει αποκαταστήσει τις αδυναμίες των παιδιών της εφηβείας;

Γενικά, είναι σωστή η άποψη ότι οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες όσο πιο γρήγορα διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν εκπαιδευτικά τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα. Όταν, για παράδειγμα ένας μαθητής στην Γ΄ δημοτικού παρουσιάζει ισχυρή απόκλιση σε ακαδημαϊκό επίπεδο από τον μέσο όρο της τάξης του, πρέπει να διαπιστωθεί αν υπήρξε στο παρελθόν καθυστέρηση στην έναρξη ομιλίας και χρειάσθηκε λογοθεραπεία, ή και εργοθεραπεία, ιστορικό στην οικογένεια με Δυσλεξία, Δυσαριθμησία. Στη δεδομένη χρονική στιγμή δηλαδή στη ηλικία των 9-10 χρόνων, πρέπει σε συνεννόηση γονείς και εκπαιδευτικοί να ζητήσουν διάγνωση από ΚΕΔΔΥ ή Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο. Άρα, ενώ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση χρειάζεται και ίσως επιβάλλεται καταρχήν ο προβληματισμός και στη συνέχεια η διάγνωση και η παρέμβαση, γιατί πραγματικά ισχύει το: «όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα», όμως δυστυχώς κυριαρχεί η λανθασμένη άποψη τόσο στην κοινωνία όσο και στους κρατικούς φορείς, ότι όταν τα παιδιά έχουν υποστηριχθεί στο στάδιο της παιδικής ηλικίας (δημοτικό σχολείο), τότε είναι περιττή η εκπαιδευτική στήριξη στο στάδιο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφικής έρευνας καθώς και η υλοποίηση προγραμμάτων παρέμβασης, απευθύνονται σε μικρότερους μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι αν η παρέμβαση πραγματοποιηθεί σε μια νεαρή ηλικία, πολλές από τις εκδηλώσεις θα ελαχιστοποιηθούν ή θα αποφευχθούν συνολικά κατά τα επόμενα έτη.

Στο συνηθισμένο ερώτημα για το αν τα φροντισμένα παιδιά θα απαλλαχθούν από τις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες όσο μεγαλώνουν, η απάντηση είναι ότι οι μαθησιακές δυσκολίες δεν εξαφανίζονται με τον καιρό. Είναι μια κατάσταση εφόρου ζωής. Ξέρουμε ότι τα προβλήματα που εμφανίζονται στη γλώσσα, στα μαθηματικά και σε άλλους τομείς θα συνεχίσουν να υπάρχουν, πιθανώς βελτιωμένα, αφού θα έχει παρασχεθεί κατάλληλο εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης.

Οι πιο συνηθισμένες ενδείξεις ύπαρξης ειδικών μαθησιακών δυσκολιών σε παιδιά στο γυμνάσιο & στο λύκειο είναι οι εξής:

Στην Ανάγνωση-Γραφή:

Τα παιδιά εξακολουθούν να διαβάζουν λάθος τις λέξεις, ή αντικαθιστούν λέξεις με άλλες παρόμοιες και κάπου-κάπου παραλείπουν ολόκληρες γραμμές. Επίσης κάνουν αρκετά ορθογραφικά λάθη, έχουν φτωχό και περιορισμένο λεξιλόγιο. Παρατηρούμε αργό ρυθμό στη γραφή, ακόμα και στην αντιγραφή, προτάσεις χωρίς ορθή δομή (συντακτική) ή νόημα.

Κατανόηση: Δυσκολία στη σημασιολογική κατανόηση των λέξεων. Δυσκολία στη σύνταξη περίληψης. Δυσκολία στη απαρίθμηση/ αφήγηση γεγονότων με σωστή χρονική σειρά.

Στα Μαθηματικά:

Υστερούν στις λεκτικές δεξιότητες (για την επεξεργασία των αριθμολέξεων, την αποκωδικοποίηση της μαθηματικής ορολογίας, την ανάγνωση και κατανόηση λεκτικών προβλημάτων ή εκφωνήσεων των ασκήσεων), η μνήμη για την απομνημόνευση βασικών αριθμητικών δεδομένων, διαδικασιών, κανόνων, τύπων, συμβόλων (Καραγιαννάκης, 2012). Δυσκολία στην αντίληψη της ποσότητας, στη σύνδεση ποσότητας συμβόλων, σύγχυση στην εφαρμογή των μαθηματικών συμβόλων, οπότε και στην ορθή μαθηματική πράξη. Σύγχυση διαδικασιών και βημάτων στην άλγεβρα επίσης μειωμένη οπτικοχωρική αντίληψη στη γεωμετρία και στις γραφικές παραστάσεις.

Μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση των αφηρημένων εννοιών, τόσο στην γλώσσα όσο και στα μαθηματικά.

Στη μνήμη:

Δυσκολία στην ανάκληση γεγονότων π.χ. προπαίδεια, επίσης στη γνώση και χρήση τύπων τόσο στα Μαθηματικά όσο και στη Φυσική και Χημεία. Μεγάλη δυσκολία στη γενίκευση των ορθογραφικών κανόνων.

Μπορούν οι έφηβοι με Ε.Μ.Δ. να διδάσκονται και να χρησιμοποιούν σύνθετες στρατηγικές μάθησης; Μήπως η χρήση αυτών των στρατηγικών οδηγούν σε βελτιωμένη απόδοση για τα ακαδημαϊκά τους καθήκοντα;

Επιπρόσθετα, είναι αναγκαίο να τονίσουμε ότι η εφηβεία επιπλέον φέρνει μεγάλη αναστάτωση στα παιδιά, ειδικά σε εκείνα που έχουν διάγνωση για ΔΕΠ-Υ. Στην εφηβεία τα συμπτώματα της υπερκινητικότητας μειώνονται μεν αλλά σε ποσοστό 60% των παιδιών με διάγνωση ΔΕΠ-Υ αναπτύσσεται Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή ή Διαταραχή Διαγωγής. Οι έφηβοι με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν σχολική αποτυχία και νεανική παραβατικότητα. Παρουσιάζουν χαμηλή κοινωνική και συναισθηματική προσαρμογή, χαμηλό επίπεδο ανοχής στη ματαίωση, αυξημένη ανησυχία και νευρικότητα και ανώριμη συμπεριφορά. Όμως τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν κατά 70% μαθησιακές δυσκολίες (Λαμπροπούλου, 2011). Οι τρείς πρωτογενείς παράγοντες της ΔΕΠ-Υ είναι η Απροσεξία (έλλειμμα προσοχής), η Παρορμητικότητα (αδυναμία αυτοελέγχου) και η Υπερκινητικότητα. Από αυτούς τους παράγοντες η Υπερκινητικότητα που σαφέστατα όσο περνάνε τα χρόνια μειώνεται, συγχρόνως δεν μας απασχολεί σοβαρά στο ζήτημα των Μ.Δ., οι άλλοι δύο παράγοντες είναι στο προσκήνιο, άρα είναι καθοριστική η επίδρασή τους στην σχολική υποεπίδοση. Τα άτομα με το σύνδρομο ΔΕΠ-Υ ή ΕΠΥ εξαιτίας των προβλημάτων αυτορρύθμισης, αναχαίτισης, αφύπνισης της αντίληψης, ρυθμού και μνήμης (προ πάντων μνήμης εργασίας), παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες ευρέος φάσματος (Λιβανίου, 2004).

Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο

Η μετάβαση από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορεί να προβληματίζει έως να προξενεί άγχος σε κάθε νεαρό άτομο, αλλά τα άτομα με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Ε.Μ.Δ.) ή άλλες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι κάτω από ακόμη μεγαλύτερη πίεση. Τα δημοτικά σχολεία προσφέρουν μεγαλύτερη προβλεψιμότητα καθώς οι περισσότερες ώρες περνούν με τον ίδιο δάσκαλο και στην ίδια τάξη, όλη τη σχολική χρονιά. Η μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση συνοδεύεται από πολλές αλλαγές, όπως είναι οι διαφορετικές σχολικές αίθουσες και βέβαια η εναλλαγή των καθηγητών.

Αν η μετάβαση από την πρωτοβάθμια στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν αντιμετωπισθεί με κατάλληλο τρόπο, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να καταλήξουν απομονωμένα και ευάλωτα. Μια καλά σχεδιασμένη μετάβαση θα βοηθήσει να αρθούν τα εμπόδια στη μάθηση και θα επιτρέψει στους μαθητές να αναπτύξουν το πλήρες ακαδημαϊκό δυναμικό τους.

Είναι προφανές ότι οι όψιμες Μαθησιακές Δυσκολίες, που παρουσιάζονται στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και αντιμετωπίζονται με την εκπαιδευτική στήριξη, την ειδική παρέμβαση μπορεί να βελτιώνονται αλλά δεν ξεπερνιούνται. Αποτελεί δυστυχώς κοινή διαπίστωση ότι με βάση τα αναλυτικά προγράμματα και το νομοθετικό πλαίσιο για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη εφαρμογής προγραμμάτων παρέμβασης, όσο αφορά στην αντιμετώπιση δυσκολιών στον τομέα της ανάγνωσης, της ορθογραφημένης γραφής και των μαθησιακών δυσκολιών στα μαθηματικά. Από μελέτη των νομικών ρυθμίσεων διαπιστώνεται ότι η απόκτηση του γραπτού λόγου στις βασικές του παραμέτρους αποτελεί αποκλειστική υπόθεση του δημοτικού σχολείου.

Ειδικότερα, όσο αφορά στη ρύθμιση για την αξιολόγηση των παιδιών με διαγνωσμένη δυσλεξία, τα προβλήματα στο γραπτό λόγο δε φαίνεται να συνιστούν εμπόδιο για τη μετάβασή τους στις επόμενες τάξεις του Γυμνασίου ή του Λυκείου. Παρά την αναμφισβήτητη χρησιμότητα καθώς και την ευρύτατη αποδοχή που έχει γνωρίσει η παραπάνω θεσμική μέριμνα, ωστόσο, όταν δεν παρέχει σαφείς πληροφορίες για το είδος και τον τρόπο υποστήριξης των μαθητών με παρόμοια προβλήματα, καθίσταται άκυρη και πολλές φορές συνιστά αφετηρία για την κατάχρηση και σύγχυση των εννοιών που συνδέονται με τις μαθησιακές δυσκολίες (Καρβούνης, 2004).

Συμπερασματικά, επισημαίνεται ότι η αναγκαία και καθοριστική για την μαθησιακή εξέλιξη των παιδιών διαδικασία παρέμβασης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, πρέπει να συνεχισθεί και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Δεν πρέπει κάτι που ξεκίνησε και δίνει αποτελέσματα στα παιδιά, για να καλύψει την ακαδημαϊκή ανάπτυξη και πρόοδο αυτών των μαθητριών/των που την έχουν τόση ανάγκη.

ΚΟΡΥΦΗ

Ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών στην προσχολική ηλικία Σοφία Τσιντσικλόγλου Ειδική Παιδαγωγός

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών, ακόμα και στην προσχολική ηλικία, χωρίς βέβαια να μπορεί να γίνει ασφαλής διάγνωση σε αυτή την ηλικία.

- Δυσκολία να συγκεντρωθεί

- Αδυναμία να κάτσει ακούνητο όταν ακούει ιστορίες

- Αργή ανάπτυξη λόγου

- Δυσκολία στην εκμάθηση της αλφαβήτας

- Αδυναμία να μάθει τραγουδάκια

- Δυσκολία στη διατήρηση ακόμα και απλού ρυθμού π.χ. με παλαμάκια

- Αντιστρέφει συλλαβές σε κάποιες λέξεις όταν μιλάει π.χ. μαξιράλι αντί για μαξιλάρι

- Αδυναμία να διεκπεραιώσει περισσότερες από μία εντολές ή οδηγίες ταυτόχρονα. π.χ. βάλε τα παιχνίδια στο κουτί και μετά βάλε το κουτί στο ράφι.

- Ξεχνά ονόματα, ακόμα και των φίλων του

- Ελλιπής ακουστική διάκριση

- Δυσκολία στη χρήση ψαλιδιού, στο να κολλήσει κάτι ή να ζωγραφίσει μέσα σε πλαίσιο - σε σύγκριση πάντα με παιδιά της ηλικίας του.

- Αδυναμία να ντυθεί μόνο του, δεν μπορεί να κουμπώσει κουμπιά ή βάζει τα ρούχα ανάποδα

- Συχνά σκοντάφτει πάνω σε αντικείμενα και πέφτει

- Δυσκολεύεται να πιάσει, να κλωτσήσει και να πετάξει την μπάλα

- Δυσκολία στον προφορικό λόγο - δεν χρησιμοποιεί άρθρα ή ολοκληρωμένες προτάσεις

- Δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο και στο χρόνο

Ένα παιδί που έχει δυσκολίες σε αρκετά από τα παραπάνω ίσως παρουσιάσει κάποια μαθησιακή δυσκολία στο σχολείο, ίσως όμως και όχι! Το κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό, ωστόσο αν κάτι σας απασχολεί καλό είναι να απευθύνεστε άμεσα στους ειδικούς θεραπευτές. Υπάρχουν ασκήσεις και παιχνίδια που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί στην ανάπτυξη του λόγου, της σκέψης, της λεπτής κινητικότητας, της μνήμης και της έκφρασης.

ΚΟΡΥΦΗ

Η ιστοσελίδα αυτή είναι τμήμα του οικοχώρου "Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ"

από 7/4/09 ....

...

. μετρητής Επισκεπτών

.....