Από τις πιο συνηθισμένες μορφές θρησκευτικής σύνθεσης στην Αναγέννηση είναι η λειτουργία και το μοτέτο. Το 16ο αιώνα το νέο ιταλικό μαδριγάλι, ένα κοσμικό είδος, κάνει την εμφάνισή του.
Μία εφαρμογή των ιδεών του ουμανισμού είναι η επικράτηση της ανθρώπινης φωνής ιδιαίτερα στην καντιλένα και το μοτέτο. Και στα δύο η ψηλότερη φωνή είναι ομαλή σε σχέση με τις υπόλοιπες που την συνοδεύουν. Η γενικότερη δομή της σύνθε-σης γίνεται πιο σαφής, με ομοφωνική υφή.
Όσον αφορά τα θρησκευτικά είδη έχουμε τα εξής: α) Το Ordinarium λειτουργίας στο οποίο κυριαρχεί το σχήμα κύκλου με βάση ένα cantus firmus ή παράφραση. Τα μέρη της ακολουθούν τη φόρμα του μοτέτου. β) Proprium λειτουργίας, το οποίο ακολουθεί και αυτό τη μορφή του μοτέτου. γ) Τα Officium (μέρη ακολουθιών) που περιλαμβάνουν magnificat, ύμνους και αντίφωνα. δ) Το μοτέτο. Συνήθως το κείμενο προέρχεται από την Βίβλο. Η δομή του είναι τις περισσότερες φορές μεταβλητή. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει πολλά κείμενα αλλά ούτε και ισορρυθμία. Το νέο ιταλικό μοτέτο σχηματίζει μέρη με νέα μοτίβα μίμησης κάθε φορά, ιδιαίτερα κατά το 16ο αιώνα.
Τα κοσμικά είδη είναι το περίφημο μαδριγάλι του 16ου αιώνα το οποίο ολοένα εξε-λίσσεται και γίνεται πιο περίτεχνο με μεγάλη εκφραστικότητα. Επίσης είναι η frotto-la, το balleto και η villanella, όλα σε ομοφωνική υφή[1].
Ulrich Michels, [επιμ. μτφ. Κώστας Μόσχος], Άτλας της μουσικής, τ. 1, Φίλιππος Νάκας, Αθήνα, 1994, σσ. 229, 249
Ο Schoenberg και η εξελικτική δύναμη της μουσικής
Το παρόν απόσπασμα αποτελεί μέρος φοιτητικής εργασίας και χρησιμοποιείται για λόγους άσκησης στη συγκεκριμένη ενότητα.