ΕΝΟΤΗΤΑ 14^Η

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΗΡΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Έλεγε λοιπόν πως μπροστά του κάποιος ρωτούσε κάποιον άλλο πού ήταν ο πολύς Αρδιαίος. Ο Αρδιαίος αυτός υπήρξε τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, χίλια χρόνια από τότε· είχε σκοτώσει τον γέροντα πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδελφό του κι είχε διαπράξει, όπως έλεγαν, και άλλα πολλά ανοσιουργήματα. Είπε λοιπόν ότι ο άνθρωπος που ρωτήθηκε απάντησε «Δεν έχει έλθει ο Αρδιαίος» είπε « κι ούτε πρόκειται να έλθει. Γιατί πραγματικά ήταν κι αυτό ένα από τα φοβερά πράγματα που είδαμε. Εκεί που είμαστε κοντά στο στόμιο έτοιμοι να βγούμε απάνω, και τα παθήματα μας όλα είχαν πάρει τέλος, τον είδαμε ξαφνικά αυτόν και μερικούς άλλους που οι περισσότεροί τους υπήρξαν τύραννοι· ήσαν επίσης μαζί τους και ορισμένοι ιδιώτες, από αυτούς που είχαν διαπράξει μεγάλα ανομήματα. Φαντάζονταν ότι θα ανέβαιναν πια κι αυτοί, το στόμιο όμως δεν τους δεχόταν αλλά μούγκριζε κάθε φορά που κάποιος από 'κείνους τους έτσι αθεράπευτα αχρείους ή από όσους δεν είχαν τιμωρηθεί αρκούντως για τα κρίματά τους επιχειρούσε να βγει επάνω. Εκεί πια, είπε, άνδρες αγριωποί που φάνταζαν σαν γλώσσες φωτιάς και στέκονταν πλάι στο άνοιγμα, ακούγοντας το μουγκρητό, άλλους μεν τους έπιαναν και τους τραβούσαν, τον Αρδιαίο όμως και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν χειροπόδαρα, μαζί και το κεφάλι, τους έβαλαν κατάχαμα και τους έγδαραν, έπειτα τους τράβηξαν έξω από το δρόμο, στο πλάι, σέρνοντάς τους απάνω σε ασπαλάθους, κι εξηγούσαν κάθε φορά στους περαστικούς γιατί το έκαναν αυτό και ότι τους πήγαιναν να τους ρίξουν στον Τάρταρο».

?φη : Αυτός που αφηγείται είναι ο ήρωας Ηρ, ο οποίος αφού επέστρεψε από τον Κάτω κόσμο διηγείται τι είδε και τι άκουσε.

παραγεν?σθαι ?ρωτωμ?ν??τ?ρ??π??τ?ρου ?που ε?η ?ρδια?ος ? μ?γας : Ο Ηρ κάνει λόγο για τον τόπο συνάντησης των ψυχών μετά το διάστημα των 1000 χρόνων κατά το οποίο άλλες ψυχές αμείβονται για την δίκαιη συμπεριφορά τους ενώ άλλες βασανίζονται και τιμωρούνται για την ανηθικότητά τους πριν το θάνατο. Το γεγονός ότι η απουσία της ψυχής του Αρδιαίου απουσιάζει προκαλεί έκπληξη δείχνει ότι πρόκειται για κάποιο σημαντικό πρόσωπο (μέγας). Με το χαρακτηρισμό μέγας ο Πλάτωνας επιδιώκει:

α) να δείξει ότι ήταν άτομο σημαντικό με δύναμη, εξουσία, πλούτο

β) να δώσει ειρωνικό τόνο. Ειρωνεύεται έναν άνθρωπο που θεωρούσε ότι κανείς δεν μπορούσε να τον αγγίξει την περίοδο της απόλυτης κυριαρχίας του, τώρα όμως, τιμωρείται με εξευτελιστικό τρόπο.

Τάρταρος: είναι άβυσσος σκοτεινή, βαθύτερη από τον ¨Αδη, που απέχει από την επιφάνεια της γης όσο η γη από τον ουρανό. Ήταν ο τόπος καθείρξεως του Κρόνου και των Τιτάνων. Τάρταρος ήταν ο κάτω κόσμος, ο τόπος των κολαζομένων, η Κόλαση. Από τον Τάρταρο πήγαζαν οι ποταμοί του κάτω κόσμου.

χιλιοστ?ν?τος: το χίλια είναι ιερός και ρητορικός αριθμός. Την ιερότητα του την οφείλει στο ότι είναι πολλαπλάσιο του δέκα, που κατά τους Πυθαγόρειους, είναι τέλειος και ιερός αριθμός. Κατά τον Πλάτωνα, η τιμωρία πρέπει να είναι δεκαπλάσια της ανθρώπινης ζωής, που έχει διάρκεια εκατό έτη, δηλ. 10*100=1000. η ψυχή του Αρδιαίου ανεβαίνει από το χάσμα, αφού υπέστη την ποινή, για να οδηγηθεί στη νέα μετενσάρκωσή της. Αλλά επειδή είχε διαπράξει ανίατα εγκλήματα(πατροκτονία, αδελφοκτονία, ασέβεια, τυραννία) οδηγείται εκ νέου στον Τάρταρο, για να συνεχιστεί η τιμωρία του, και δεν κρίνεται άξιος για νέα μετενσάρκωση.

?γγ?ς το?στομ?ου: προηγουμένως ο Πλάτων είχε περιγράψει τον τόπο όπου πηγαίνουν οι ψυχές ως «δαιμόνιον τόπον». Εκεί υπήρχαν δυο χάσματα στη γη, το ένα δίπλα στο άλλο, και δυο χάσματα στον ουρανό, ακριβώς απέναντι από τα πρώτα. Ανάμεσα στα χάσματα κάθονταν οι δικαστές και έστελναν τους δίκαιους « πάνω και δεξιά», στο ένα χάσμα του ουρανού (χάσμα ανόδου), και τους άδικους «κάτω και δεξιά», στο ένα χάσμα της γης (χάσμα καθόδου) για τη χιλιετή τιμωρία τους. Στην συνέχεια, μετά την κρίση, άλλες ψυχές που είχαν ολοκληρώσει το χιλιετή κύκλο τους έρχονταν στο «δαιμόνιο τόπο» από τα άλλα δυο χάσματα. Οι ψυχές των δικαίων, καθαρές και χαρούμενες, κατέβαιναν από το δεύτερο χάσμα του ουρανού (χάσμα καθόδου), ενώ οι ψυχές των αδίκων που είχαν διαπράξει αμαρτήματα ανάβαιναν κλαίγοντας και βρώμικες από το δεύτερο χάσμα της γης (χάσμα ανόδου). Οι ψυχές αυτές οδηγούνταν στο Λειμώνα για εφταήμερη παραμονή, όπου συζητούσαν μεταξύ τους και αντάλλασσαν τις εμπειρίες τους πριν οδηγηθούν στη μετενσάρκωσή τους.

τ?ν δειν?ν θεαμ?των : ο Πλάτωνας στο Γ? βιβλίο της Πολιτείας κατακρίνει τις μυθικές διηγήσεις του Ομήρου και του Ησίοδου για όσα συμβαίνουν στο Άδη, γιατί πιστεύει ότι οι πολίτες πρέπει να φοβούνται περισσότερο τη δουλεία παρά το θάνατο. Εδώ λοιπόν διαπιστώνουμε μια ασυνέπεια του, καθώς με το μύθο του Ηρός εκμεταλλεύεται το φόβο για τις μεταθανάτιες ποινές, με σκοπό να διαπαιδαγωγήσει και να διαφωτίσει τους ζωντανούς. Πρέπει να τονιστεί ότι στο μύθο του Ηρός δεν αναλώνεται σε περιγραφές δεινών θεαμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι διαλέγει ένα μόνο από τα δεινά θεάματα, τη σκληρή τιμωρία του Αρδιαίου, την περίπτωση δηλ. ενός «?νι?τως ?χοντος ε?ς πονηρ?αν» (= αθεράπευτα κακός). Επομένως, η παρουσίαση ενός μόνο δεινού θεάματος είναι εξαίρεση για λόγους παραδειγματισμού. Ο Πλάτων είναι συνεπής με τον εαυτό του και δεν διακατέχεται από καμιά τρομολαγνεία, ούτε στοχεύει στην καλλιέργεια του φόβου μέσα στις ψυχές των ανθρώπων. Αντίθετα, ο μύθος του Ηρός είναι ο μύθος της ελευθερίας της βούλησης, ο μύθος της ευθύνης, ο μύθος της ελπίδας και της σωτηρίας.

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

               Στην κορύφωση του πλατωνικού διαλόγου «Πολιτεία», στα πλαίσια του 10^ου και τελευταίου βιβλίου του έργου, ο συγγραφέας του αναθυμάται τις ποιητικές του πνευματικές καταβολές και επινοεί ένα μύθο, για να απαντήσει, διά στόματος Σωκράτη, στο Γλαύκωνα. Αυτός από την αρχή ήδη του 2^ου βιβλίου είχε εκφράσει τις αμφιβολίες του για την αυταξία της δικαιοσύνης. Η δική του άποψη ήταν ότι το δίκαιο είναι σχετικό και φαινομενικό. Ο πρωταγωνιστής της δικής του ιστορίας, ο Γύγης, μπορούσε χάρη σ?  ένα μαγικό δαχτυλίδι να εμφανίζεται και να γίνεται αόρατος, ανάλογα με το τι τον συνέφερε κάθε φορά, να καλύπτει μ? αυτή του τη δυνατότητα τις ανομίες του και έτσι να ξεγλιστρά από τις δαγκάνες του νόμου.
           Ο Σωκράτης επανέρχεται δριμύτερος μετά από οκτώ βιβλία, για να κατακρημνίσει την άποψη του συνομιλητή του. Η δικαιοσύνη είναι γι?  αυτόν αναπόδραστη, άγρυπνη και πανταχού παρούσα. Όποιος θεωρήσει ότι της ξέφυγε πλανάται οικτρά. Μπορεί ο ίδιος να μην είναι οπαδός της άποψης του «όλα εδώ πληρώνονται», μπορεί δηλαδή να αδιαφορεί για το που κανείς εκτίει τα κρίματά του, το γεγονός όμως ότι τα εκτίει κάποια στιγμή είναι αμετάκλητο.
            Για άλλους η στιγμή της ανταπόδοσης της αδικίας έρχεται γρηγορότερα και για άλλους πολύ αργότερα? Όταν όμως αυτή η στιγμή φτάσει τότε ακόμη και τα στοιχεία της φύσης συνωμοτούν για την αποκατάσταση των πραγμάτων. Όλοι ανεξαιρέτως οφείλουν να καταβάλουν το αντίτιμο του χρέους τους στη Δίκη, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής τους και τις αντιλήψεις με τις οποίες γαλουχήθηκαν. Το μεγαλύτερο αντίτιμο θα το πληρώσουν οι «σπουδαίοι» και οι «τρανοί» που καλυμμένοι πίσω από την ασυλία μιας τυραννικής εξουσίας λειτούργησαν εις βάρος του λαού τους.
            Οι παραπάνω σωκρατικές απόψεις βρίσκουν εύγλωττο πάτημα στην ιστορία του Αρδιαίου, τυράννου της Παμφυλίας, που μπορεί, όσο καιρό κυβερνούσε τη χώρα του, να διέπραξε στυγερά εγκλήματα, ανάμεσα στα οποία μια πατροκτονία και μια αδελφοκτονία, η ώρα της κρίσης έφτασε όμως και γι?  αυτόν και μάλιστα σε μια ζωή όπου οι περίοδοι χάριτος έχουν περάσει ανεπιστρεπτί και το ελαφρυντικό που έχουν οι άνθρωποι στην επίγεια ζωή ότι λειτουργούν κάποιες φορές από άγνοια, εδώ δεν έχει πλέον ισχύ. Το «ουδείς εκών κακός» του Σωκράτη ισχύει για τη διάρκεια που η ανθρώπινη ψυχή βρίσκεται πολιορκημένη από τα πάθη και τα τρωτά του υλικού περιβάλλοντος που τη φιλοξενεί. Αν ο άνθρωπος δεν κάνει καμιά προσπάθεια να τιθασεύσει τη σαρκική του υπόσταση δίνοντας τα ηνία της ψυχής του στο λογιστικόν μέρος, τότε θα έρθει η ώρα που μετά θάνατον θα λογοδοτήσει γι? αυτή του την ανόητη, άνανδρη και ασύνετη επιλογή. Είναι η στιγμή που οι φρικώδεις ομηρικές σκηνές από τον Κάτω Κόσμο, που τόσο πολύ κατέκρινε ο Πλάτων, θα επανέλθουν, για να πλήξουν αυτούς που τα εγκλήματά τους δεν επιδέχονται ούτε βελτίωσης, ούτε συγχώρεσης και γι? αυτό κι αυτοί δεν έχουν το δικαίωμα μιας νέας μετενσάρκωσης, παρά μόνο ενός αιώνιου βασανισμού. Στην τελευταία περίπτωση ανήκει κι ο Αρδιαίος τύραννος, γι? αυτό και όταν όλοι οι άλλοι, που έχουν εκτίσει την ποινή τους για τα προηγούμενα ατοπήματά τους ή έχουν απολαύσει το αντίτιμο για τον πρότερο έντιμο βίο τους, είναι έτοιμοι να επανέλθουν στη ζωή, ο τύραννος της Παμφυλίας θα παραμείνει εκεί ένα ράκος από τα βασανιστήρια, παράδειγμα προς αποφυγή σ? όλους όσοι περνούν από εκεί και τον βλέπουν.
            Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι μπορεί ο Πλάτων να παρουσιάζει εδώ σκηνές αποτρόπαιων τιμωριών, κάτι που δεν το συγχωρούσε στον Όμηρο, αυτό όμως μπορεί να εξηγηθεί μ? αυτή του την επιλογή θέλει ίσως να εκφράσει την έντονη αποδοκιμασία του στα τυραννικά καθεστώτα και να αποτρέψει μελλοντικούς επίδοξους τυράννους να κυβερνήσουν, με την επίδειξη της τιμωρίας που τους περιμένει. Ο Πλάτωνας εξάλλου δεν επικρίνει τον Όμηρο για την αναφορά των εικόνων από τον Αδη αλλά για το περιεχόμενό τους. Στα έπη άδικοι και δίκαιοι παρουσιάζονται να δεινοπαθούν ανεξαιρέτως στον Κάτω Κόσμο, ενώ ο φιλόσοφος μ? αυτές τις εικόνες απλώς στηρίζει τη θέση του για την ύπαρξη της δικαιοσύνης, για την αμοιβή των δικαίων και κυρίως για την τιμωρία των κακών.  

           Ο Ηρ ο Αρμένιος διακόπτει τη δική του διήγηση και αναμεταδίδει την απάντηση ενός προσώπου σε ένα άλλο, που ήθελε να μάθει για την τύχη του Αρδιαίου, του τυράννου της Παμφυλίας, ο οποίος είχε σκοτώσει τον πατέρα και τον αδερφό του για χάρη της εξουσίας. Η απάντηση δίνεται σε ευθύ λόγο και περιγράφει την τιμωρία του Αρδιαίου και των άλλων τυράννων που ήταν αναίτια κακοί. Λέει ότι τον είδαν μαζί με άλλους την ώρα που ετοιμαζόταν να βγουν από το άνοιγμα του υπόγειου χάσματος μετά από χιλιετή κύκλο τιμωριών. Τη στιγμή που επιχειρούσαν αν ανέβουν το στόμιο μούγκριζε οργισμένο εναντίον τους. Αμέσως, τον Αρδιαίο και τους ομοίους του, τους άρπαξαν άγριοι άντρες, τους έδεσαν χειροπόδαρα, τους μαστίγωσαν, τους τράβηξαν παράμερα και τους έσερναν πάνω σε αγκαθωτούς ασπάλαθους. Ταυτόχρονα εξηγούσαν στους περαστικούς γιατί τους τιμωρούσαν και ότι θα τους ρίχνανε πάλι στα Τάρταρα για να συνεχιστεί η τιμωρία τους για άλλα χίλια χρόνια.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΤΥΡΑΝΝΟΥ

Ο Αρδιαίος ως όνομα και η χώρα του Παμφυλία δίνουν ένα εξωτικό χρώμα στην αφήγηση. Ο Πλάτωνας επιδιώκει με την αναφορά τόσο του ονόματος όσο και της περιοχής να οδηγήσει το μυαλό του ακροατή σε τόπους μακρινούς και μάλιστα στην Ανατολή όπου επικρατούσε η χλιδή και ο πλούτος. Αυτό γίνεται γιατί ο Αρδιαίος δεν είναι ιστορικό πρόσωπο αλλά ο χαρακτηριστικότερος τύπος τυράννου, του τυραννικού ανθρώπου. Ο Πλάτων επιλέγει να παρουσιάσει ιδιαίτερα την τιμωρία του τυράννου όχι μόνο γιατί έχει διαπράξει ανίατα εγκλήματα, αλλά γιατί θέλει να απαντήσει στο Θρασύμαχο, ο οποίος στην αρχή του διαλόγου Πολιτεία, είχε υποστηρίξει ότι η ζωή του τυράννου είναι τρισευτυχισμένη. Αντίθετα, υποστηρίζει ο Πλάτωνας, ούτε στη ζωή του είναι ευτυχισμένος, αλλά και μετά το θάνατό του οι τιμωρίες του είναι σκληρές. Απαντά επίσης στο Γλαύκωνα που υποστήριζε ότι ο άδικος που αποφεύγει την τιμωρία μοιάζει με θεό, είναι ισόθεος. Για τον Πλάτωνα, ο τύραννος είναι ο κατώτερος τύπος ανθρώπου στην αξιολογική κλίμακα, με πρώτο το φιλόσοφο ? βασιλέα. Ο τύραννος είναι αληθινά δούλος, «φθονερός, άπιστος, άδικος, άφιλος, ανόσιος, πάσης κακίας τροφεύς και δυστυχής». Αυτός ο εκφυλισμένος τύπος ανθρώπου όχι μόνο στη ζωή αλλά και μετά το θάνατό του υπόκειται σε σκληρές τιμωρίες. Γι? αυτό και στο μύθο του Ηρός χρειάζεται να σταθούμε στο μαρτύριό του, στην παραδειγματική τιμωρία, ώστε να διδαχτούν οι ψυχές που θα ξαναρχίσουν τη νέα επίγεια πορεία τους να αποφεύγουν τον τυραννικό τρόπο ζωής.

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΙΝΕΣ

α) Στο προσωπικό επίπεδο απορρίπτει το δίκαιoν του αντιπεπονθότος ως πράξη θηριωδίας, Ο αδικημένος δεν έχει το ηθικό δικαίωμα να ανταποδώσει το κακό στον αδικητή του. Η πολιτεία και οι θεοί θα αναλάβουν να αποκαταστήσουν τη διαταραχθείσα κοινωνική ισορροπία.:     

β) Υιοθετεί την άποψη του Πρωταγόρα, που ο μεγάλος σοφιστής διατυπώνει στον ομωνυμο διαλογο, ότι (324 b): «ο δε μετα λόγου επιχειρων κολάζει ου του παρεληλυθότος ένεκα αδικήματος τιμωρείται ? ου γάρ αν γε το πραχθέν αγέννητον θείη ? αλλά του μέλλοντος χάριν, ίνα μη αύθις αδικήση μήτε αυτός μήτε άλλος ο τούτον ιδών κολασθέντα».. Η ποινή λοιπόν επιβάλλεται για λόγους σωφρονιστικούς ως προς τον δράστη και για λόγους παραδειγματικούς ως προς τους άλλους πολίτες. (ο Πρωταγόρας είχε προβληματιστεί σε θέματα δικαίου και μάλιστα συζητούσε αυτά με τον Περικλή).

γ) ο φιλόσοφος δέχεται το σωκρατικόν παράδοξον, ότι κανείς δεν διαπράττει το κακό με τη θέλησή του. Η αδικία προέρχεται από άγνοια. Συνεπώς δεν είναι ηθικό να τιμωρείται μια πράξη που τελείται χωρίς να τη συνειδητοποιεί ο δράστης. Άλλωστε και ο ίδιος ο αδικητής παραβλάπτει τον εαυτό του. Το καθήκον λοιπόν της πολιτείας είναι αν τιμωρήσει επιεικώς τον αδικούντα, αφενός για να ικανοποιηθεί μέχρις ενός σημείου το θύμα, και να ενισχυθεί ο σεβασμός στους νόμους και αφετέρου να διαπαιδαγωγήσει τη διαταραγμένη προσωπικότητα ώστε να μπορέσει να κάνει στο μέλλον ορθολογιστικές επιλογές. Το ποινικό σύστημα πρέπει να ακολουθεί μια πορεία θεραπευτική και παιδαγωγική.

   Στις απόψεις αυτές θα πρέπει να δούμε μια προαναγγελία του ελαφρυντικού που αναγνωρίζεται για όσους βρίσκονται εν βρασμώ ψυχής, του ακαταλόγιστου των πράξεων που αναγνωρίζεται σήμερα στους ψυχικά ασθενείς και της αντιμετώπισης των εγκληματιών με ψυχιατρικές μεθόδους.

δ) Για τις μεταθανάτιες τιμωρίες η πλατωνική φιλοσοφία της ποινής έχει ανταποδοτική χροιά. Στους εσχατολογικούς μύθους οι ανίατες ψυχές τιμωρούνται αυστηρά για τις παρανομίες και τα ανοσιουργήματά τους. Οι ένοχοι αυτοί δεν μπορούν να επικαλεστούν το ελαφρυντικό της άγνοιας. Ο Πλάτωνας γνωρίζει τη δύναμη του κακού ή μάλλον την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης. Και για λόγους λοιπόν σκοπιμότητας, αλλά και επειδή πιστέυει στην αθανασία της ψυχής, επιμένει ότι ο άδικος και αν ακόμα διαφύγει από την αρπαγή του ανθρώπινου νόμου, θα τιμωρηθεί στον Άδη και μάλιστα με τρόπο αυστηρότερο.

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Δείγμα της περιγραφικής του δύναμης έχουμε στο απόσπασμα όπου περιγράφεται η τιμωρία του Αρδιαίου.

• Αφήγηση ενός διαλόγου, με την οποία κεντρίζεται το ενδιαφέρον του ακροατή. Ο διάλογος αισθητοποιείται με την εναλλαγή πλαγίου λόγου με ευθύ.
• Παρεμβολή σχολίων: λειτουργεί ως επιβράδυνση και εντείνει το ενδιαφέρον
• Σχήμα πρωθύστερο :( ? δ??ρδια?ος ..............ε?ργασμ?νος, σχεδ?ν τι α?τ?ν......... ?μαρτηκ?των»). Τον΄ζει την αγωνία και την ταραχή των «μελλόντων ανιέναι».
• Ειρωνεία («μέγας»)
• Προσωποποίηση: το στόμιο «ο?κ?δ?χετο .... ?λλ? ?μυκ?το»
• Ασύνδετο σχήμα : δίνει ταχύτητα στις εναλλαγές των εικόνων και επιτείνει τη φρίκη
• Πολυσύνδετο σχήμα
• Εικόνες της εξόδου από το στόμιο και της τιμωρίας του Αρδιαίου . Οι εικόνες γίνονται πιο παραστατικέ ςμε την εναλλαγή μετοχών με ρήματα
• Πυκνότητα και παραστατικότητα: χρονικόι και τοπικοί προσδιορισμοί
• Δραματοποίηση της περιγραφής, που υποδηλώνεται με την κλιμάκωση στο χρόνο και την εναλλαγή εικόνας ? ήχου και λόγου- ήχου
• Αντιθέσεις: από τη δόξα στην πτώση, από την άνοδο στην πτώση.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

2. Ο πιο πρωτόγονος τρόπος εφαρμογής του δικαίου είναι η άμετρη αντεκδίκηση. Ο αδικημένος επιβάλλει πολλαπλάσια ζημιά στον αδικητή. Πιο εξελιγμένη μορφή είναι η ίση ανταπόδοση. Σ? αυτό το δίκαιο του αντιπεπονθότος στηρίζεται και η βεντέτα. Η πιο εξελιγμένη μορφή είναι η απλά σωφρονιστική ποινή που επικρατεί σήμερα. Κατά την αρχαιότητα οι ποινές ήταν: σωματική κακοποίηση, στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, εξορία, χρηματική καταδίκη, κάθειρξη, θάνατος. Υποστήριζαν ότι η ποινή λειτουργεί διπλά: α) προς αποθάρρυνση των άλλων και β) προς παραδειγματισμό του εγκληματία.

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >