H ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ

Οι περίοδοι των τοιχογραφιών στα Μετέωρα είναι τρεις.

• Η πρώτη περίοδος :1500---1573

• Η Δεύτερη περίοδος:1637---1692

• Η τρίτη  περίοδος :1718---1784

   Στην Πρώτη περίοδο εργάστηκαν στα Μετέωρα ζωγράφοι ,που οι περισσότεροι ήρθαν από άλλα μέρη.

 Στη Θεσσαλία, στα 73 χρόνια της πρώτης περιόδου και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας υπήρχε έντονη καλλιτεχνική κίνηση στα  Μετέωρα.

  Στη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου (Μεταμορφώσεως), οι τοιχογραφίες του ιερού έγιναν το 1484. Το καθολικό αγιογραφήθηκε στα 1552 επί ηγουμένου Συμεών. Σήμερα οι τοιχογραφίες είναι καλά καθαρισμένες και συντηρημένες .  

 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον  παρουσιάζουν και οι φορητές εικόνες της Μονής, για την παλαιότητα τους μερικές από αυτές είναι : Η Παναγία Βρεφοκρατούσα , ο Άγιος Νικόλαος,  η Γέννηση του Χριστού, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος και  οι Τρεις Ιεράρχες.  Αξιόλογη είναι η σειρά των 12 φορητών εικόνων του 16^ου αιώνα , που απεικονίζουν τους Αγίους του μηνολογίου και οι εικόνες του Δωδεκάορτου.

.  Ο πρώτος Κρητικός που  θα έρθει να τοιχογραφήσει στα Μετέωρα, τη Μονή του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά το 1527, είναι ο μοναχός Θεοφάνης Στρελίτζας ή (Μπαθάς).

 Με  εφόδια την πίστη και το ταλέντο του, αγιογραφεί τη Μονή. Οι τοιχογραφίες είναι της Κρητικής σχολής, ξεχωρίζουν για την ευγένεια και τη ζωντάνια  τους, για τους μαλακούς και φωτεινούς τόνους και γενικά  για την υψηλή ποιότητα και τελειότητα στο σχεδιασμό και στη χρωματική απόδοση των μορφών, που ακολουθεί τη βυζαντινή παράδοση και είναι επηρεασμένος από τα δυτικά πρότυπα.

  Η κριτική ζωγραφική προτιμήθηκε και ευνοήθηκε από την ανώτερη ιεραρχία της εκκλησίας και εφαρμόστηκε ως επίσημη μορφή της ορθόδοξης τέχνης σε πολλές ελλαδικές περιοχές, κυρίως σε μοναστήρια και στο εξωτερικό.

 Από το σύνολο των τοιχογραφιών που έκανε ο Θεοφάνης ξεχωρίζει η σκηνή ,που ο Αδάμ είναι στον Παράδεισο. Τα ζωηρά χρώματα κι όλη η σύνθεση γοητεύει, αποτελώντας την πρώτη αξιόλογη κοσμική εικονογραφία. Το μοναστήρι ανακαινίστηκε ,  από την 7^η Εφορεία Αρχαιοτήτων και έγινε συντήρηση των τοιχογραφιών, που απέκτησαν την παλιά λάμψη .

    Η Μονή του Αγίου Στεφάνου τοιχογραφήθηκε επί ηγουμένου Μητροφάνη και σήμερα είναι καλά συντηρημένες που αποτελούν ένα μεταβυζαντινό σύνολο αγιογραφίας. Η ανακαίνιση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έγινε από τον Καλαμπακιώτη αγιογράφο ιερέα  Νικόλαο το 1501.

  Ο Ναός του Αγίου Χαραλάμπους αγιογραφείται από τον αγιογράφο Βλάσιο Τσοτσώνη, ακολουθώντας τα πρότυπα των άλλων αγιομετεωρίτικων καθολικών και  παραδόσεων.

  Στα 1548 έρχεται στα Μετέωρα ο Θηβαίος ζωγράφος Φράγκο Κατελάνο και αγιογραφεί τον κυρίως ναό της Μονής Βαρλαάμ . Οι εικονογραφίες του ξεχωρίζουν για την αφηγηματική τους λεπτομέρεια, την ανάλυση των ιστορικών γεγονότων και τον έντονο ρεαλισμό.  Επηρεασμένος από την Ιταλική τέχνη, που είναι πιο έντονη και η τοιχογράφηση του Ναού τελειώνει στα 1548.

  Ακολουθούν οι  Θηβαίοι ζωγράφοι Γεώργιος και Φράγκο Κονταρή ,  που τοιχογραφούν το νάρθηκα της Μονής Βαρλαάμ στα 1566.

 Στην Μονή Ρουσάνου οι τοιχογραφίες είναι  ένα από τα σημαντικότερα και λαμπρότερα σύνολα της μεταβυζαντινής εποχής ,ανήκουν στην Κρητική σχολή και στον μαθητή του Θεοφάνη τον Τζώρτζη (κατά την γνώμη των ειδικών επιστημόνων).

  Στην δεύτερη περίοδο στα 1637 οι τοιχογραφίες του  Καλαμπακιώτη αγιογράφου Ιωάννη αποτελούν χαρακτηριστικό ζωγραφικό σύνολο της μεταβυζαντινής αγιογραφίας.

  Ο μοναχός Νικόδημος ζωγράφισε τα παρεκκλήσια του Ιωάννου του  Προδρόμου :στις Μονές Αγίας Τριάδας και Μεταμόρφωσης στα 1682.  Ο νάρθηκας τοιχογραφήθηκε στα 1692 από τους τρεις αγιογράφους Ρίζο , Ιωάννη και Αθανάσιο.

   Στην Τρίτη περίοδο, στα 1741 έγινε  η αγιογράφηση του κυρίως ναού της Μονής Αγίας Τριάδας, από τον ιερέα  Αντώνιο και τον αδερφό του Νικόλαο, που συνέχισαν την παράδοση της καλής μεταβυζαντινής ζωγραφικής.

  Στα 1748 οι Καλαρρύτες αγιογράφοι Δημ. Ζούκης και ο βοηθός του  Γεώργιος αναλαμβάνουν να αγιογραφήσουν τον καθολικό της Μονής Υπαπαντής.

 Στα 1782 ο μοναχός Μετεωρίτης Παρθένιος σχεδίασε τα Μετέωρα και την γύρω περιοχή σε μια χαλκογραφία. 

 Μια αξιόλογη άνθιση παρουσιάζεται στις Μονές των Μετεώρων στα μέσα του 15^ου-16^ου αιώνα. Απόδειξη αυτής της άνθισης του Μετεωρίτικου Μοναχισμού είναι η συντήρηση και η αγιογράφηση των ναών , που αναδεικνύουν τη μυσταγωγική ομορφιά τους.

   Στα Μετεωρίτικα μοναστήρια τις τρεις τελευταίες δεκαετίες αναστηλώνουν τα θεόκτιστα κάστρα , τα συντηρούν και αγιογραφούν τους ναούς. Οι σημερινοί Μοναχοί και Μοναχές άρχισαν να ασχολούνται με την αντιγραφή χιλιάδων χειρόγραφων κωδικών.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ

1.       Μονή Μεγάλου Μετεώρου

1484: Έγινε η  Αγιογράφηση του Ιερού Ναού της Μονής της  Μεταμορφώσεως.

1552 : Έγινε η τοιχογράφηση του καθολικού της Μονής από άγνωστο ζωγράφο.

2.  Μονή Αναπαυσά.

         1527 : Η  Αγιογράφηση  της Μονής έγινε από τον Κρητικό Θεοφάνη.  

  3.  Μονή  Αγίου Στεφάνου

1545 : Η αγιογράφηση  της Μονής έγινε από τον Καλαμπακιώτη Ιωάννη.

 4. Μονή Βαρλαάμ.

1548 : Η  Αγιογράφηση του ναού έγινε από το Θηβαίο Φράγκο Κατελάνο.

1566 :  Οι Θηβαίο Φράγκος και  ο ιερέας Γεώργιος αγιογραφούν  το καθολικό της Μονής.                           

1637 : Ο Καλαμπακιώτης ιερέας Ιωάννης αγιογραφεί το παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών της Μονής.

   5. Μονή Ρουσάνου.

   1561 : Έγινε η Αγιογράφηση του ναού της Μονής.

    6. Μονή Αγίας Τριάδας.

         1682 : Έγινε η Αγιογράφηση του παρεκκλησίου του Ιωάννου Προδρόμου της Μονής.

         1692 : Η  Αγιογράφηση του καθολικού έγινε από τους : Ιωάννη , Ρίζο και Αθανάσιο.

          1741 : Η  Αγιογράφηση του κυρίως ναού έγινε από τον ιερέα Αντώνιο και τον αδερφού του Νικόλαο.

  7. Μονή Υπαπαντής.

          1784 : Η  Αγιογράφηση του προ ναού έγινε από τους Καλαρύτες αγιογράφους Δημήτριο Ζούκη και τον βοηθό του Γεώργιο.