ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ

Το ηλιακό σύστημα , το διάστημα καιι γενικά το σύμπαν αποτελούν ενδιαφέροντα και ελκυστικά θέματα στα οποία άμα υπάρξει μία εντρύφηση και ασχολία μπορεί να γίνουν ουσιώδη από επουσιώδη. Ο μυστηριακός χαρακτήρας και οι ομορφιές που λανθάνουν στο σύμπαν είναι αυτές που τραβάνε κατά κύριο λόγο τους ενδιαφερόμενους. Πιο συγκεκριμένα όμως αυτό που θα μας απασχολήσει σε αυτό το άρθρο είναι το ηλιακό μας σύστημα. Αρχικά η επικρατέστερη θεωρία για τη χάλκευση του ηλιακό μας σύστηματος προτάθηκε για πρώτη φορά από τον φιλόσοφο Ιμμάνουελ Καντ και τον γάλλο μαθηματικό και αστρονόμο Πιερ Σιμόν Λαπλάς στα τέλη του 18ου αιώνα. Η θεωρία που έχουμε στα χέρια μας είναι ότι το ηλιακό μας σύστημα σχηματίστηκε πριν 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια από τη βαρυτική κατάρρευση ενός γιγαντιαίου μοριακού νέφους. Αυτό το πρωταρχικό νέφος αερίων υδρογόνου και σκόνης το οποίο είχε διαστάσεις πολλών ετών φωτός 10 -20 τρισεκατομμυρίων χιλιομέτρων δημιούργησε πολλά άστρα. Όσο αναφορά όμως τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος καθώς η περιοχή που θα γινόταν το ηλιακό σύστημα, γνωστή ως προηλιακό νέφος, κατέρρευσε, η διατήρηση της στροφορμής ( στροφορμή είναι το διανυσματικό μέγεθος και αποτελεί το γινόμενο της ορμής ενός περιστρεφόμενου σώματος επί την απόσταση από το κέντρο περιστροφής) το ανάγκασε να περιστραφεί ταχύτερα. Το κέντρο στο οποίο συγκεντρώθηκε η περισσότερη μάζα γινόταν όλο και θερμότερο από το δίσκο, ο οποίος το περιέβαλλε. Καθώς το συρρικνωμένο νεφέλωμα περιστρεφόταν, σχηματίστηκε ένας πρωτοπλανητικός δίσκος με διάμετρο 200 (AU) (AU είναι μία αστρονομική μονάδα που ισούται με 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα ) και ένα καυτό πρώταστρο στο κέντρο. Οι πλανήτες σχηματίστηκαν από συσσώρευση υλικού από αυτό το δίσκο. Μετά στα επόμενα 50 εκατομμύρια χρόνια ο ήλιος συνέχιζε να συστέλλεται βαρυτικά μέχρι να φτάσει τη θερμοκρασία του ενός εκατομμυρίων βαθμών πάνω από την οποία ξεκινά η θερμοπυρηνική σύντηξη του υδρογόνου σε ήλιο (δημιουργία ατόμων ηλίου από συνένωση πυρήνων υδρογόνου). Στη συνέχεια θα ήταν αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι ο ήλιος μας αναφλέγεται παράγοντας συγχρόνως ηλιακό άνεμο που σπρώχνει αρκετά μακριά τα ελαφρά αέρια (υδρογόνο και ήλιο) και την σκόνη σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 5 AU, διευκολύνοντας έτσι την δημιουργία των αεριωσών (Δία και Κρόνο) καθώς και των παγωμένων (Ουρανός και Ποσειδώνας) πλανητών περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια μετά την συστολή της αρχικής συμπύκνωσης (σημείο μηδέν) . Για αποστάσεις μικρότερες των 5 AU, o θερμός αστρικός άνεμος ευνόησε την δημιουργία των 4 πετρωδών πλανητών που ήταν πλούσιοι σε βαριά στοιχεία (μέταλλα) και με χημική σύσταση τελείως διαφορετική από αυτή του σύμπαντος. Θεωρητικά μοντέλα οριοθετούν την διαδικασία αυτή περίπου 100 εκατομμύρια έτη από το σημείο μηδέν. Από αυτό το σημείο και για τα επόμενα 10 δισεκατομμύρια χρόνια ο Ήλιος θα ανήκει στην κύρια Το ηλιακό σύστημα θα έχει αυτή τη μορφή που έχει σήμερα μέχρι ο Ήλιος να εξελιχθεί σε ερυθρό γίγαντα. Αυτό αναμένεται να συμβεί σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Τα αντικείμενα με τη μεγαλύτερη μάζα που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, ο οποίος συγκεντρώνει την κύρια μάζα του Ηλιακού συστήματος (99,86%), είναι οι οκτώ πλανήτες που σχηματίζουν το πλανητικό σύστημα των οποίων οι τροχιές είναι σχεδόν εκλειπτικές και βρίσκονται πάνω δτο επίπεδο που ορίζει η εκλειπτική. Οι τέσσερις εσώτεροι, ο Ερμής , η Αφροδίτη , η Γη ο Άρης , αποτελούν τους λεγόμενους γήινους πλανήτες και αποτελούνται κυρίως από πετρώματα και μέταλλα. Οι τέσσερις εξώτεροι πλανήτες ονομάζονται αέριοι γίγαντες. Από αυτούς, οι δύο μεγαλύτεροι, ο Δίας και ο Κρόνος αποτελούνται από υδρογόνο και ήλιο και οι άλλοι δύο , ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας αποτελούνται από νερό , αμμωνία και μεθάνιο. Με εξαίρεση τον Ερμή και την Αφροδίτη οι υπόλοιποι πλανήτες διαθέτουν φυσικούς δορυφόρους , ενώ οι αέριοι γίγαντες διαθέτουν επιπλέον και δακτυλίους, οι οποίοι αποτελούνται από πάγο και σκόνη. Τώρα όσο αναφορά τους πλανήτες μπορούμε να αναφέρουμε κάποια από τα χαρακτηριστικά τους. Ο Ήλιος βρίσκεται στο κέντρο του ηλιακού συστήματος όπου είναι ένα κίτρινο αστέρι ηλικίας σχεδόν 5 δισεκατομμύρίων χρόνων. Στη συνέχεια ο Ερμής βρίσκεται σε απόσταση 0,39 αστρονομικών μονάδων από τον ήλιο. Ο Ερμής είναι ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και είναι γεμάτος κρατήρες. Δεν έχει ατμόσφαιρα , καθώς είναι πολύ κοντά στον Ήλιο, και έχει στην επιφάνειά του θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 400°C.Ο Ερμής κινείται πολύ γρήγορα στο διάστημα (37-56 χλμ. το δευτερόλεπτο). Εξαιτίας της μεγάλης ταχύτητας και της μικρής απόστασης από τον Ήλιο, ο πλανήτης αυτός έχει το μικρότερο σε διάρκεια έτος από όλους τους άλλους. Ο επόμενος πλανήτης είναι η Αφροδίτη. Η Αφροδίτη έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος με τον πλανήτη μας. Εκτός από το μέγεθος όμως, ως περιβάλλον δεν έχει σχεδόν κανένα κοινό με τον πλανήτη μας. Καλύπτεται από μια πυκνή ατμόσφαιρα θειικού οξέος και διοξειδίου του άνθρακα με αποτέλεσμα η επιφάνειά της να μην είναι ποτέ ορατή. Περιστρέφεται αργά γύρω από τον άξονά της και η πυκνή της ατμόσφαιρα δημιουργεί ένα ακραίο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο κρατά την μέση θερμοκρασία του πλανήτη σε πολύ υψηλά επίπεδα ακόμα και στις περιοχές που, λόγω της αργής περιστροφής γύρω από τον άξονα της (243 γήινες μέρες), δεν φωτίζονται από τον Ήλιο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο αμέσως επόμενος πλανήτης είναι ο δικός μας. Η Γη είναι ο μοναδικός πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα που έχει θάλασσες , ο μόνος με έντονη γεωλογική δραστηριότητα και ο μοναδικός που φιλοξενεί ζωή μέχρι στιγμής.Η ατμόσφαιρά του αποτελείται από άζωτο και οξυγόνο , και είναι ο μεγαλύτερος από τους εσωτερικούς πλανήτες. Είναι ο πρώτος, από τον Ήλιο, πλανήτης ο οποίος έχει φυσικό δορυφόρο τη σελήνη. Μετά τον πλανήτη μας ακολουθεί ο Άρης. Ο Άρης Έχει την μισή διάμετρο από τη Γη και έχει μια αραιή ατμόσφαιρα από δειοξείδιο του άνθρακα. Στην επιφάνειά του έχουν παρατηρηθεί γεωλογικοί σχηματισμοί όπως φαράγγια και κοιλάδες, που σημαίνουν ότι ο πλανήτης ήταν γεωλογικά ενεργός κι ότι κάποτε ήταν θερμότερος και στην επιφάνεια του υπήρχε νερό σε υγρή μορφή. Το σύνορο που χωρίζει τους εσωτερικούς από τους εξωτερικούς πλανήτες είναι η Κύρια Ζώνη Αστεροειδών. Πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες μικρά σώματα, διαμέτρου από μερικά μέτρα έως εκατοντάδες χιλιόμετρα, που όμως όλα μαζί έχουν μάζα μόλις όσο το ένα χιλιοστό της Γης. Οι αστεροειδείς είναι το υλικό για έναν πλανήτη που τελικά δεν σχηματίστηκε, λόγω της μεγάλης έλξης του Δία, ή από κάποιον πλανήτη που υπήρχε εκεί (ανάμεσα στον Άρη και τον Δία) και για κάποιο λόγο καταστράφηκε και διασπάστηκε σε 7.000 περίπου αστεροειδείς. Ο Δίας είναι ο μεγαλύτερος από τους πλανήτες καθώς έχειτη διπλάσια μάζα από όλους τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος μαζί. Ο Δίας περιστρέφεται τόσο γρήγορα, ώστε η μέρα και η νύχτα του διαρκούν λιγότερο από 10 γήινες ώρες. Η διάμετρός του είναι 11 φορές αυτή της Γης. Αποτελείται από τεράστιες ποσότητες αερίων κυρίως υδρογόνο και ήλιο που περιστρέφονται γύρω από ένα μικρό στερεό πυρήνα. Μερικές φορές χαρακτηρίζεται και ως «αποτυχημένο άστρο», λόγω ακριβώς της μεγάλης περιεκτικότητας στα δύο αυτά στοιχεία. Είναι τόσο θερμός που θα μπορούσε να λάμπει σαν άστρο, αν ήταν 10 φορές μεγαλύτερος. Είναι γνωστός για την περίφημη Μεγάλη Κόκκινη Κηλίδα, μια καταιγίδα στην ατμόσφαιρά του, που υπάρχει τουλάχιστον από τότε που παρατηρούμε το Δία. Έχει 67 δορυφόρους δύο από τους οποίους ( η Ευρώπη και ο Γανυμήδης ) είναι πιθανό να έχουν ωκεανούς κάτω από την παγωμένη επιφάνεια τους. Ο Κρόνος είναι ο επόμενος πλανήτης μετά το Δία. Ο Κρόνος είναι λίγο πιο μικρός και πολύ πιο ελαφρύς από τον Δία και του μοιάζει σε αρκετά χαρακτηριστικά . Αποτελείται κυριώς από αέρια με λιγότερο υδρογόνο και περισσότερη αμμωνία και έχει πολλούς δορυφόρους και είναι επίσης γνωστός για τους δακτύλιους του. Είναι ίσως ο πιο εντυπωσιακός απ’ τους πλανήτες αλλά κι ο ελαφρύτερος, με μέση πυκνότητα μικρότερη απ’ αυτή του νερού. Ο δορυφόρος του Τιτάνας, που είναι μεγαλύτερος απ’ τον Ερμή, έχει ατμόσφαιρα από άζωτο και υδρογονάνθρακες και, αν και είναι πολύ ψυχρός, πιθανολογείται ότι μπορεί να φιλοξενήσει ζωή. Μετά τον Κρόνο ακολουθεί ο Ουρανός. Αποτελείται κυρίως από αμμωνία και μεθάνιο, έχει και αυτός δακτυλίους και 27 δορυφόρους. Έχει την ιδιαιτερότητα ότι, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους πλανήτες, περιστρέφεται σαν να «κυλάει» πάνω στην τροχιά του, δηλαδή με τον ένα του πόλο πάντα στραμμένο προς τον Ήλιο. Πιθανολογείται ότι αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας κατακλυσμιαίας σύγκρουσης με κάποιο άλλο σώμα, κάτι που επιβεβαιώνεται εν μέρει και από την απουσία διαταραχών στην ατμόσφαιρά του. Ο Ουρανός ήταν ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε με τηλεσκόπιο. Τέλος έχουμε τον Ποσειδώνα Είναι ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε βάσει μαθηματικών προβλέψεων για τη θέση του (από τη μελέτη διαταραχών στην τροχιά του Ουρανού ). Αποτελείται κυρίως από αέριο μεθανίου, νερού και αμμωνίας και , σε αντίθεση με τον Ουρανό, η ατμόσφαιρά του παρουσιάζει έντονη δραστηριότητα, κάτι απρόσμενο, μιας και βρίσκεται πολύ μακριά από τον Ήλιο και η θερμότητα που λαμβάνει από αυτόν είναι ελάχιστη. Σαν τον Δία, έχει κι αυτός μια χαρακτηριστική κηλίδα στην ατμόσφαιρα, μόνο που η δική του είναι σκούρα μπλε. Για αρκετά χρόνια ήταν ο πιο μακρινός πλανήτης του συστήματος, καθώς η τροχιά του Πλούτωνα μπαίνει μέσα στη δική του. Ο Ποσειδώνας έχει 14 γνωστούς δορυφόρους.