Αχλλέας

Περιληπτική αναδιήγηση

Οι πρώτοι στίχοι της Δ ραψωδίας μας μεταφέρουν στον Όλυμπο, όπου οι θεοί συζητούν για το αποτέλεσμα της μονομαχίας. Ο Δίας υποστηρίζει ότι νικητής είναι ο Μενέλαος και προτείνει να του δοθεί, σύμφωνα με τους όρκους, η Ελένη. Βέβαια, μια τέτοια έκβαση δεν εξυπηρετεί τη βουλή του: η τιμή του Αχιλλέα μπορεί να αποκατασταθεί μόνο αν ο πόλεμος συνεχιστεί. Ελπίζει όμως στην αντίδραση της Ήρας και της Αθηνάς· οι δυο θεές εχθρεύονταν θανάσιμα τους Τρώες και επιθυμούσαν την ολοσχερή καταστροφή τους. Πράγματι, η Ήρα αντιδρά με οργή σε μια τέτοια λύση· προτείνει μάλιστα κι έναν εύσχημο τρόπο παραβίασης των όρκων, ώστε ο πόλεμος να ξαναρχίσει. Ο Δίας υποχωρεί και στέλνει την Αθηνά στο πεδίο της μάχης, να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο της Ήρας.

Η Αθηνά σπεύδει και με τη μορφή του Λαόδοκου προσπαθεί να παρασύρει με λόγια δελεαστικά τον Τρώα Πάνδαρο να τοξεύσει τον Μενέλαο κι έτσι να παραβιαστούν οι συνθήκες. Το σχέδιο των θεών, βέβαια, στέφεται με επιτυχία και η δόλια ενέργεια του Πάνδαρου εξαγριώνει τους Αχαιούς. Σαν να μην έφτανε αυτό, και ενώ οι Αχαιοί ασχολούνται με τη θεραπεία του επιπόλαιου τραύματος του Μενέλαου, οι Τρώες επιτίθενται και έτσι η παραβίαση των όρκων δεν περιορίζεται μόνο στην ενέργεια του Πάνδαρου. Σε μια γρήγορη επιθεώρηση του στρατού από τον Αγαμέμνονα πριν από τη μάχη, ο ποιητής μάς γνωρίζει καλύτερα τους αρχηγούς του στρατού, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει ο Διομήδης, ο γιος του Τυδέα, και ο ηνίοχός του ο Σθένελος. Σε λίγο η μάχη γενικεύεται και η σύγκρουση είναι φοβερή. Στο πλάι των Τρώων στέκουν ο Άρης και ο Απόλλωνας, ενώ η Αθηνά ενθαρρύνει τους Αχαιούς.

Σχόλιο

Η παράβαση των όρκων εκ μέρους του Πάνδαρου με την παρέμβαση της Αθηνάς (μετά από πρόταση της Ήρας την οποία αποδέχτηκε ο Δίας), μας παραπέμπει στο ζήτημα της αρχικής ευθύνης των Τρώων για τον πόλεμο. Οι Αχαιοί δεν ήρθαν να πολεμήσουν στην Τροία απλώς για να την κατακτήσουν, αλλά επειδή ο Πάρης έκλεψε την ωραία Ελένη. Υπαίτιοι του πολέμου δεν είναι οι Αχαιοί αλλά οι Τρώες. Αυτή η αρχική ευθύνη αναπαράγεται για άλλη μια φορά με τον Πάνδαρο ο οποίος παραβιάζει την ανακωχή κι έτσι οι Τρώες κάνουν (και πάλι) την αρχή. Έτσι δικαιολογούνται και οι λόγοι του Ιδομενέα προς τον Αγαμέμνονα στο 270-271:

«αφού την συμφωνίαν

οι Τρώες τώρα εχάλασαν˙ και ως πάτησαν τους όρκους

και πρώτοι αδίκησαν, κακό τους περιμένει τέλος»

και του Αντήνορα προς τη συνέλευση των Τρώων στο Η 351-353:

«Ελάτ΄ ευθύς, των Ατρειδών την Άργισσαν Ελένην

μ΄ όλα τα πλούτη ας δώσομε· πατήσαμε τους όρκους

και πολεμούμ΄ επίορκα· δια τούτο αν πράξομ΄ άλλο

απ΄ ό,τι λέγω, όχι καλό το τέλος μας προβλέπω».

(Μετάφραση Πολυλά)