Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

5. Η ΔIΑΔIΚΑΣIΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ - Ο ΑΘΗΝΑIΟΣ ΚΑI Η ΕΡΓΑΣIΑ - Η ΑΘΗΝΑ ΓIΟΡΤΑΖΕI

Περιεχόμενα Α. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ 1. Η παλαιολιθική και η μεσολιθική εποχή 2. Νεολιθική εποχή Β. Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ 1. Οι λαοί και οι πολιτισμοί της Εγγύς Ανατολής 2. Κυκλαδικός Πολιτισμός 3. Ο Μινωικός Πολιτισμός 4. Η θρησκεία και η τέχνη των Μινωιτών 5. Ο Μυκηναϊκός Κόσμος 6. Μυκηναϊκή Θρησκεία και Τέχνη Γ. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1100 ΕΩΣ ΤΟ 800 π.Χ. 1. Οι μεταβατικοί χρόνοι 2. Η πολιτισμική αναγέννηση Δ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.Χ.) 1. Αποικιακή εξάπλωση 2. Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος 3. Η Σπάρτη 4. Αθήνα: από τη βασιλεία στην αριστοκρατία 5. Αθήνα: πορεία προς τη Δημοκρατία 6. Οι Πανελλήνιοι δεσμοί 7. Πέρσες και Έλληνες: δύο κόσμοι συγκρούονται 8. Η οριστική απομάκρυνση της περσικής επίθεσης 9. Τα γράμματα 10. Η Τέχνη Ε. Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.) 1. Η συμμαχία της Δήλου... 2. Το δημοκρατικό πολίτευμα... 3. Η λειτουργία του πολιτεύματος - Οι Λειτουργίες 4. Η συγκρότηση της αθηναϊκής... 5. Η διαδικασία της μόρφωσης... ΣΤ. ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 1. Αίτια και αφορμές του... 2. Η εκστρατεία στη Σικελία... 3. Η ηγεμονία της Σπάρτης... 4. Η κυριαρχία της Θήβας στην Ελλάδα Ζ. Η ΑΝΑΠΤYΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1. Το κράτος της Μακεδονίας 2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται 3. Αλέξανδρος. Η κατάκτηση της Ανατολής 4. Το έργο του Αλέξανδρου 5. Οι τύχες της Κύπρου Η. ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 1. Τα γράμματα 2. Οι τέχνες 3. Η αρχιτεκτονική των κλασικών χρόνων 4. Η γλυπτική και η ζωγραφική των κλασικών χρόνων Θ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ 1. Τα ελληνιστικά βασίλεια 2. Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο 3. Το ρωμαϊκό κράτος αποκτά μεγάλη δύναμη 4. Η υποταγή του ελληνικού κόσμου 5. Τα γράμματα και οι τέχνες... 6. Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός Ι. ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΟ ΒYΖΑΝΤΙΟ 1. Η ρωμαϊκή ειρήνη 2. Ο Χριστός και η διδασκαλία του... 3. Η διάδοση του Χριστιανισμού 4. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε κρίση 5. Κωνσταντίνος: η μεγάλη στροφή

Οδηγίες

Η μόρφωση των παιδιών

Αθήνα, 480-430 π.Χ.: Πνευματική και Πολιτιστική κίνηση (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)
Η εκπαίδευση (ΙΜΕ)
Η εκπαίδευση των νέων στην αρχαία Αθήνα (Πληροφορίες για την εκπαίδευση των νέων στην Αθήνα την κλασική εποχή, Άρθρα, Αρχαιολογία και Τέχνες)
Η μουσική στις δημόσιες και ιδιωτικές εορτές

Η αρμονική ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματος είχε τεθεί ως υπέρτατος παιδευτικός στόχος από την αθηναϊκή Πολιτεία. Η ανάπτυξη του καλού γούστου, της ευπρέπειας, της κοινωνικότητας και της οξυδερκούς πολιτικής σκέψης ήταν επίσης παραπληρωματικοί στόχοι των εκπαιδευτικών επιδιώξεων. Η μουσική κατέχει δεσπόζουσα θέση σ’ αυτή τη μαθησιακή διαδικασία. Ο παιδαγωγός, συνήθως ένας μορφωμένος δούλος, βοηθά στο σπίτι το αγόρι στην εκμάθηση των μαθημάτων του και το συνοδεύει στο σχολείο του. Εκεί ο γραμματιστής τού διδάσκει γραφή, ανάγνωση και την κατανόηση των ομηρικών επών. Ο κιθαριστής διδάσκει στο παιδί μουσική και ο παιδοτρίβης το εκγυμνάζει. Αργότερα, στην εφηβική ηλικία, τα παιδιά των πλούσιων Αθηναίων, που επεδίωκαν μια υψηλή σταδιοδρομία στον πολιτικό τομέα, διδάσκονταν από τους σοφιστές τη ρητορική, την τέχνη της ορθής έκφρασης και της ικανότητας να πείθεις τον δήμο. Οι σοφιστές ήταν μορφωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν συρρεύσει στην Αθήνα απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας, ακόμα και από τις αποικίες, και δίδασκαν στους νέους τη ρητορική με αδρή αμοιβή.

Όμως, τον νέο, και ιδιαίτερα τον έφηβο, τον βοηθούσε στη διανοητική και αισθητική του ανάπτυξη η όλη πνευματική ατμόσφαιρα που κυριαρχούσε στην Αθήνα. «‘Ελλάδος παίδευσιν» ονομάζει την πόλη ο Θουκυδίδης και αυτή ήταν η πραγματικότητα. Πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο του ελληνισμού η Αθήνα, παρείχε κάθε δυνατότητα στους νέους να αναπτύξουν όλες τους τις ικανότητες, να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες και να αναδείξουν τα όποια ταλέντα τους.

Οι Αθηναίοι αγρότες

Η γεωργία στην ελληνική αρχαιότητα (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)
Εκπαίδευση (ΙΜΕ)

Οι Αθηναίοι αγρότες, με μικρή κτηματική ιδιοκτησία, αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού. Καλλιεργούν τα χωράφια τους με τη βοήθεια των δούλων. Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.

Εργαστήρια

Τα εργαστήρια των τεχνιτών (ΙΜΕ)

Οι πολυάριθμοι τεχνίτες ζουν κυρίως στην πόλη. Εργάζονται σε μικρά εργαστήρια, ανοιχτά προς το μέρος του δρόμου, ώστε οι μελλοντικοί πελάτες τους να παρακολουθούν την εργασία τους. Τα εργαστήρια και τα μαγαζιά είναι συγκεντρωμένα σε μία συγκεκριμένη περιοχή, ανάλογα με το είδος που κατασκευάζουν ή πουλούν. Έτσι οι αγγειοπλάστες είχαν συγκεντρώσει τα εργαστήριά τους στην περιοχή του Κεραμεικού.

Εμπόριο

Η εκμετάλλευση των ορυχείων κατά την κλασική περίοδο (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)
Η οικονομία στην ελληνική αρχαιότητα (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)

Συγχρόνως, η αύξηση του πληθυσμού συντελεί στη ραγδαία αύξηση του εμπορίου. Εισάγονται τρόφιμα για τη συντήρηση των κατοίκων, αλλά και πρώτες ύλες, όπως δέρματα, ξυλεία και μέταλλα, για τις εργασίες των βιοτεχνιών. Τα προϊόντα των αθηναϊκών εργαστηρίων, όπως υφάσματα, όπλα, κατεργασμένα δέρματα, αγγεία και έπιπλα, εξάγονταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Με την άνθηση του εμπορίου, μια νέα δυναμική και πλούσια επαγγελματική κατηγορία, οι μέτοικοι, αποκτούν ισχύ και επηρεάζουν τις τύχες της πόλης.

Διανόηση

Στο περιθώριο αυτών των επαγγελματικών ενασχολήσεων, μια ιδιαίτερη ομάδα, όχι και τόσο ολιγομελής, οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί, με τα καλλιτεχνικά τους δημιουργήματα, τις υψιπετείς φιλοσοφικές θεωρίες τους και τις ριζοσπαστικές πολιτικές τους κινήσεις, υλοποιούν αυτό που ονομάστηκε «χρυσούς αιών» της Αθήνας.

Γιορτές

Αγώνες που έμειναν …στα αγγεία (Διαδικτυακή εφαρμογή, Η Ζωφόρος του Παρθενώνα: παίξτε με τη Ζωφόρο, ΥΣΜΑ/Υπουργείο Πολιτισμού)
Οι εορτές των Αρχαίων Ελλήνων
Η θεά Αθηνά
Η θεά Δήμητρα

Οι γιορτές, παναθηναϊκές και κρατικές ή ιδιωτικές και λιτές, ήταν συνυφασμένες με την καθημερινή ζωή της Αθήνας. Η λαμπρότερη, η εορτή της ίδιας της πόλης, ήταν τα Παναθήναια, που τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν της Αθηνάς. Κατά τη διάρκειά τους ξεδιπλωνόταν όλο το μεγαλείο και η δύναμη της πόλης. Τα Μεγάλα ή «εν άστει» Διονύσια ήταν μια πολυήμερη γιορτή προς τιμήν του Διονύσου. Τα Ανθεστήρια ήταν μία άλλη γιορτή αφιερωμένη στον ίδιο θεό, κατά την οποία οι Αθηναίοι δοκίμαζαν το νέο κρασί μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής χαράς.

Τέλος, τα Ελευσίνια, γιορτή αφιερωμένη στη Δήμητρα και στην κόρη της Περσεφόνη, εορτάζονταν στις αρχές Οκτωβρίου. Πομπή με προσκυνητές ξεκινούσε από την Αθήνα και κατέληγε στο ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα. Εκεί τελούνταν τα Ελευσίνια μυστήρια.