1. Το κράτος της Μακεδονίας

2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται

Συνοπτική παρουσίαση των ενοτήτων. Αναλυτική διδασκαλία των ακόλουθων σημείων:

Η μάχη της Χαιρώνειας, σ. 99

Το Συνέδριο της Κορίνθου, σ. 99

Υποστηρικτικό υλικό:

-Χάρτης: Η επέκταση του Μακεδονικού κράτους: εδώ (ανενεργό)

-«Μακεδονία. Η χώρα των Μακεδόνων», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο: εδώ

 1 ώρα 

 

Ειδικοί διδακτικοί στόχοι:

Οι μαθητές επιδιώκεται:

• Να γνωρίσουν τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Φιλίππου καθώς και τον τρόπο με τον οποίο επιδόθηκε ο ίδιος στην υλοποίησή τους.

• Να σχηματίσουν άποψη για την προσωπικότητα του Φιλίππου.

• Να εκτιμήσουν την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στη νότια Ελλάδα με τη δυναμική εμφάνιση στο προσκήνιο του Φιλίππου.

• Να προβληματιστούν πάνω στο τέλος της ελληνικής πόλης, το οποίο ουσιαστικά σηματοδότησε η μάχη στη Χαιρώνεια.

 

Προετοιμασία:

Η σχετική με τη Βεργίνα έρευνα των μαθητών θα βοηθήσει τη διδασκαλία να προχωρήσει στο επόμενο θέμα, το σχετικό με τη δράση του Φιλίππου Β'. Το κράνος, οι επίχρυσες περικνημίδες και ο θώρακας (απόκεινται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βεργίνας) που πιστεύεται ότι ανήκουν στον Φίλιππο, θα κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών, οι οποίοι εύκολα θα συνδυάσουν τον Μακεδόνα βασιλιά με το κατακτητικό του έργο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κράνος, το οποίο είναι παρόμοιο με το σκούφο της παραδοσιακής φορεσιάς των γυναικών της περιοχής, δείγμα της ιστορικής συνέχεας.

 

Προσπέλαση:

Ο ανορθόδοξος τρόπος ανόδου του Φιλίππου στην εξουσία αποτελούσε πρακτική που, με βάση τα δεδομένα της εποχής, οικονομούσε την άνοδο στον θρόνο των ισχυρών ανδρών. Ο Φίλιππος, για να υλοποιήσει του οραματισμούς του για κυριαρχία του στον ευρύτερο χώρο, προέβη σε στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις. Η μακεδονική φάλαγγα αποτελεί ένα δείγμα των αλλαγών που ο ίδιος επέφερε. Η αντιμετώπιση των εχθρικών επιδρομών, η δημιουργία καλών σχέσεων με τη Θράκη και την Ήπειρο (γάμος με Ολυμπιάδα), υπήρξαν ενέργεες με μεγάλο αντίκτυπο. Ιδιαίτερα η κατοχή των μεταλλείων του Παγγαίου του επέτρεψε να κόψει νομίσματα και να χρηματοδοτήσει τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις.

Η ισχυρή του προσωπικότητα και η συμπεριφορά του προς τους Έλληνες του νότου, άλλοτε ήπια, άλλοτε αυστηρή, δημιούργησαν συμπάθειες και αντιπάθειες. Στην Αθήνα φίλος του ήταν ο Αισχήνης και οξύς αντίπαλός του ο Δημοσθένης. Ο συνετός στρατηγός Φωκίων ήταν εκφραστής μιας πιο ρεαλιστικής πολιτικής, ενώ ο Ισοκράτης προέκρινε τον Φίλιππο ως αρχηγό των Ελλήνων για μια εκστρατεία εναντίον των Περσών. Τα κείμενα του Δημοσθένη και του Ισοκράτη θα συμβάλουν στην ισχυροποίηση της παραπάνω άποψης. Ο χάρτης που περιέχεται στην ενότητα θα καταδείξει την επιτυχία της επεκτατικής πολιτικής του Φιλίππου.

 

Εμπέδωση:

Το συνέδριο στην Κόρινθο και οι στόχοι του δίδονται προς μελέτη και αξιολόγηση, γεγονός που θα προοικονομήσει τη συνέχεια της ιστορικής εξέλιξης.

---

Πηγές

Η μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.), απαρχή vέας εποχής

«Όταν έφθασε η είδηση στην Αθήνα, η πρώτη αντίδραση ήταν ο πανικός. Σκέφτηκαν διάφορα έκτακτα μέτρα. Ειδικότερα, ο Υπερείδης πρότεινε να ελευθερώσουν όλους τους δούλους και να τους οπλίσουν για να εξασφαλίσουν την άμυνα της πόλης. Η πρόταση αντικρούστηκε ως παράνομη και τελικά ο Άρειος Πάγος, που περιβλήθηκε με έκτακτες εξουσίες, εμπιστεύθηκε την άμυνα της πόλης στον Φωκίωνα, που πολλές φορές στο παρελθόν είχε εκλεγεί στρατηγός. Ο Φωκίων ανήκε στον κύκλο του Ευβούλου και υποστήριζε την όσο το δυνατόν ταχύτερη σύναψη ειρήνης. Άρχισαν λοιπόν διαπραγματεύσεις, με τη μεσολάβηση του Δημάδη, που ήταν ένας δημοφιλής ρήτορας, αιχμάλωτος τότε του Φιλίππου. Οι διαπραγματεύσεις δεν άργησαν να καταλήξουν σε συμφωνία, ήπια για την Αθήνα, εφόσον ο Φίλιππος παραιτήθηκε από την ιδέα της εισβολής στην Αττική, επέστρεψε τους στρατιώτες που είχε αιχμαλωτίσει στη Χαιρώνεια, και παραχώρησε στους Αθηναίους τον Ωρωπό και τα βοιωτικά σύνορα. Η Αθήνα υποχρεωνόταν να διαλύσει τη συνομοσπονδία που είχε ιδρύσει το 378, αλλά διατηρούσε τα νησιά, όπου είχε κληρουχίες, τη Λήμνο, την Ίμβρο και τη Σκύρο, καθώς και τη Δήλο και τη Σάμο. Τέλος γινόταν υποχρεωτικά σύμμαχος του Φιλίππου...

Μήπως αυτό σημαίνει ότι η Χαιρώνεια θα πρέπει να χαρακτηρισθεί σαν ένα απλό επεισόδιο της διαδρομής; Σαν μια από τις ήττες που είχε γνωρίσει η Αθήνα στη διάρκεια της ιστορίας της, χωρίς επαύριο και γρήγορα ξεπερασμένες; Πρόκειται για μια άποψη που υποστηρίζεται σήμερα από ορισμένους σύγχρονους μελετητές που αρνούνται να δουν την καταστροφή του 338 ως σύμβολο του τέλους της κλασικής Ελλάδας. Όμως, δεν είναι δυνατόν να μην αναγνωρίσουμε ότι, αν και η δημοκρατία επιβιώνει στην Αθήνα, αν και η πόλη διατηρεί τις σπουδαιότερες κτήσεις της στο Αιγαίο, δηλαδή τα νησιά με τις κληρουχίες, ωστόσο δεν παίζει πια κανέναν ενεργό ρόλο στις ελληνικές υποθέσεις· η ηγεμονία της έχει για καλά τελειώσει, και, μαζί με την ηγεμονία αυτή, έχει τελειώσει και ένα κεφάλαιο της ιστορίας του ελληνικού κόσμου. Εξάλλου, αν οι προβλέψεις του Δημοσθένη είχαν διαψευστεί στο άμεσο παρόν, θα αλήθευαν σ' ένα όχι απόμακρο μέλλον. Αυτό πάλι δεν σημαίνει ότι ο Δημοσθένης ήταν ο διορατικός πατριώτης που ήθελαν να βλέπουν σ' αυτόν οι θαυμαστές του: πολλές από τις πράξεις του υπαγορεύονταν ασφαλώς από τη φιλοδοξία ή από τις αντιζηλίες που κατασπάραζαν τον αθηναϊκό πολιτικό κόσμο. Η αλήθεια είναι ότι, όσο και αν η φαινομενική πραότητα του Φιλίππου δικαίωνε τους εχθρούς του ρήτορα, ούτε αυτός, ούτε εκείνοι μπορούσαν να προβλέψουν την αναστάτωση που επρόκειτο να προκύψει από την περιπέτεια του Αλεξάνδρου.»

 

C. Mossé, Επίτομη ιστορία της Aρχαίας Eλλάδaς, μετ. Λύντιας Στεφάνου,
εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2002, σσ. 353, 355-356.