ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΠΝΕYΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟYΡΓΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ

ΕΝΟΤΗΤΑ 62. Τέχνες στον κόσμο τον 20ό αιώνα


Η ενότητα δεν διδάσκεται

 

Ι. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ειδικοί διδακτικοί στόχοι

Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται:

Να γνωρίσουν τις κύριες εξελίξεις που σημειώθηκαν στους χώρους της ζωγραφικής, της αρχιτεκτονικής, της μουσικής και του κινηματογράφου κατά τον 20ό αιώνα.

Να κατανοήσουν τη στενή σχέση των εξελίξεων που συντελέστηκαν στα διάφορα πεδία της τέ-χνης με τις ιστορικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα.

 

Κύριες διδακτικές επισημάνσεις

Σχολιασμός εικονιστικού υλικού

1. Πρόκειται για ένα από τα έργα-εμβλήματα του φοβισμού, καθώς καταγράφονται σε αυτό με σαφήνεια όλα τα γνωρίσματα του συγκεκριμένου κινήματος: διαφοροποίηση μέχρι παραμόρφωσης του περιγράμματος του θέματος, ελεύθερη χρήση του χρώματος σε καθαρή μορφή. Οι φοβιστές δεν απέδιδαν, συνήθως, τα θέματα που ζωγράφιζαν με τα χρώματα που αυτά συναντώνται στην πραγματικότητα (π.χ. το πράσινο για τα φύλλα των δέντρων, το κόκκινο για τα κεραμίδια κτλ.). Έτσι, στα έργα τους το χρώμα κέρδισε την πλήρη αυτονομία του και κυριάρχησε στα άλλα στοιχεία της ζωγραφικής σύνθεσης (σχέδιο, περίγραμμα, βάθος) με στόχο την έκφραση των συναισθημάτων του καλλιτέχνη αλλά και με έντονα διακοσμητική διάθεση.

2. Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δημιουργήματα του κυβισμού. Το έργο βασίζεται στο ότι πολλές μικρές επίπεδες επιφάνειες συντίθεται είτε σε σχέση γωνίας η μία με την άλλη είτε παράλληλα προς τη ζωγραφική επιφάνεια, με συνέπεια να μην είναι σαφές πού σταματούν τα αντικείμενα και πού αρχίζει ο χώρος, σε ποιο επίπεδο κινούνται ή πόσο απέχουν μεταξύ τους.

3. Το έργο που άνοιξε τον δρόμο προς την αφηρημένη ζωγραφική. Τα στοιχεία του εξωτερικού περιβάλλοντος δεν παίζουν κανένα ρόλο. Ζωγραφική τέχνη είναι η ίδια η καλλιτεχνική σύνθεση, τα χρώματα, ο τρόπος με τον οποίο συμπλέκονται μορφές και χώρος.

4. Ένα από τα πιο γνωστά έργα του σουρεαλισμού. Ο Νταλί καταθέτει με το έργο αυτό μια εκπληκτική ερμηνεία του προβλήματος του χρόνου. Τα ρολόγια αποδίδονται μαλακά, σχεδόν ρευστά, κολλημένα σε διάφορα ανόργανα αντικείμενα και έχοντας πάνω τους μύγες και μυρμήγκια ως σύμβολα του θανάτου. Έτσι ο χρόνος παρουσιάζεται πανίσχυρος.

5. Βλέπε παρακάτω, πρόσθετο υποστηρικτικό υλικό, κείμενο 1.

6. Χαρακτηριστικό έργο του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Ο Πόλοκ ζωγράφιζε γύρω από τους πίνακές του, που ήταν στο πάτωμα (action painting, ζωγραφική της δράσης). Χρησιμοποίησε μη συμβατικά υλικά (αποτσίγαρα, γυαλιά), εφαρμόζοντας την τεχνική του dripping (στάξιμο του χρώματος σταγόνα σταγόνα από ένα περιφερόμενο με το χέρι τρύπιο δοχείο).

 

ΙΙ. ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

1. Η σχολή του Μπαουχάους (Bauhaus)

Η σχολή [ενν. του Bauhaus] χτίστηκε για ν' αποδείξει πως η τέχνη και η μηχανική δεν έπρεπε να μείνουν αποξενωμένες μεταξύ τους, όπως ήταν τον δέκατο ένατο αιώνα· αντίθετα, η μια θα μπορούσε να ωφελήσει την άλλη. Οι σπουδαστές της σχολής έπαιρναν μέρος στη μελέτη κτιρίων και στοιχείων εσωτερικού εξοπλισμού. Τους ενθάρρυναν να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους και να πειραματίζονται με τόλμη, να μην απομακρύνονται όμως ποτέ από το σκοπό που θα εξυπηρετούσε το κτίριο. Σ' αυτή τη σχολή επινοήθηκαν οι καρέκλες από ατσαλένιους σωλήνες κι άλλα παρόμοια έπιπλα, που σήμερα τα χρησιμοποιούμε καθημερινά. Οι θεωρίες του Μπαουχάους συμπυκνώνονται καμιά φορά στον όρο «λειτουργικότητα» - την αρχή πως, αν κάτι σχεδιαστεί για να εξυπηρετήσει το σκοπό του, η ομορφιά ακολουθεί από μόνη της. Υπάρχει σίγουρα πολλή αλήθεια σ' αυτό το δόγμα. Οπωσδήποτε, μας βοήθησε ν' απαλλαγούμε από πολλά περιττά και κακόγουστα μπιχλιμπίδια με τα οποία οι αντιλήψεις του δέκατου ένατου αιώνα για την τέχνη είχαν γεμίσει τις πόλεις και τα σπίτια μας.

 

E.H. Gombrich, Το χρονικό της τέχνης, μτφρ. Λ. Κάσδαγλη,
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1994, σ. 557, 560.

 

2. Κινηματογράφος και «νουβέλ βαγκ»

Η μεγάλη στροφή του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού κινηματογράφου πραγματοποιείται γύρω στο 1960 με επίκεντρο τη Γαλλία [...]. Εκδηλώνεται με το φαινόμενο της «νουβέλ βαγκ» (νέο κύμα) [...]. Πρόκειται για μια αντίδραση ενάντια στην εμπορευματικοποίηση της κινηματογραφικής παραγωγής, η οποία επιχειρεί να καθιερώσει έναν «κινηματογράφο των δημιουργών», στηριγμένο σε χαμηλούς προϋπολογισμούς παραγωγής, στη θέση των τυποποιημένων, βιομηχανικών και ως επί το πλείστον ψυχαγωγικών παραγωγών, που έμοιαζαν προορισμένες να κυριαρχήσουν στην καταναλωτική κοινωνία.

 

S. Berstein & P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, μτφρ. Μ. Κοκολάκης,
Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1997, τόμ. 3ος, σ. 328.

 

 

πάνω

 


1. Ανρί Ματίς, Γυναίκα με καπέλο, 1905
Matisse-Woman-with-a-Hat


Φοβισμός ή φωβισμός Βικιπαίδεια εικ., Παρουσίαση έργων του φοβισμού εικ.
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:
Σημαντικότεροι εκπρόσωποι του φοβισμού
Ανρί Ματίς, Henri-Emile-Benoit Matisse Βικιπαίδεια εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Αντρέ Ντερέν, André Derain guidad wiki art The Athenaeum
Μορίς Βλαμένκ, Maurice Vlaminck εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Ραούλ Ντουφί, Raoul Dufy guidad wiki art The Athenaeum
Ρουό Ζορζ, Rouault Georges εικ. guidad wiki art The Athenaeum

Εξπρεσιονισμός Βικιπαίδεια εικ. εικ. ταινία
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:
Σημαντικότεροι εκπρόσωποι της ομάδας Γέφυρα:
Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, Ernst Ludwig Kirchner Βικιπαίδεια εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Έριχ Χέκελ, Erich Heckel εικ. guidad The Athenaeum
Καρλ Σμιτ-Ρότλουφ, Karl Schmidt-Rottluff guidad wiki art The Athenaeum
Ότο Μούλερ, Otto Müller guidad
Έμιλ Νόλντε, Emil Nolde Βικιπαίδεια εικ. εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Μαξ Πεχστάιν, Hermann Max Pechstein guidad wiki art The Athenaeum
Σημαντικότεροι εκπρόσωποι της ομάδας Γαλάζιος Καβαλάρης
Βασίλι Καντίνσκι, Wassily Kandinsky Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Ένβαρντ Μουνκ, Edvard Munch Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Όσκαρ Κοκόσκα, Oskar Kokoschka Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Φραντς Μαρκ, Franz Marc Βικιπαίδεια guidad wiki art
Άουγκουστ Μάκε, August Macke guidad wiki art The Athenaeum
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση του Γαλάζιου Καβαλάρη της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:
Ο Εξπρεσιονισμός στη μουσική
1.Άρνολντ Σένμπεργκ (Arnold Schoenberg), Βικιπαίδεια ταινία ταινία ταινία
2.Άντον Βέμπερν (Anton Webern) Βικιπαίδεια ταινία ταινία
3. Άλμπαν Μπεργκ (Alban Berg) Βικιπαίδεια ταινία ταινία
Ο Εξπρεσιονισμός στον κινηματογράφο
1. Φρήντριχ Βίλεμ Μουρνάου Βικιπαίδεια: Νοσφεράτου, μια συμφωνία τρόμου Βικιπαίδεια (Nosferatu, eine Symphonie des Grauens ταινία
2. Ρόμπερτ Βίνε, Το Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι (The Cabinet of Dr. Caligari) ταινία

Από τις συλλογές
Κατά τον 20ό αιώνα αναπτύχθηκαν διάφορα καλλιτεχνικά ρεύματα, που έγιναν γνωστά ως μοντερνισμός, και τα οποία, παρά τις διαφορές τους, συνέκλιναν σε ορισμένες κοινές θέσεις: κάθε μορφή δημιουργίας δεν πρέπει να αποτελεί προσπάθεια απεικόνισης του εξωτερικού περιβάλλοντος αλλά μέσο έκφρασης του εσωτερικού κόσμου του δημιουργού· κατά την καλλιτεχνική και λογοτεχνική δημιουργία το πρωτεύον δεν είναι η κυριαρχία της λογικής αλλά η έκφραση του ασυνείδητου, που αντανακλά πιο πιστά την ανθρώπινη ύπαρξη· τα καλλιτεχνικά έργα δεν πρέπει να αξιολογούνται με παραδοσιακά κριτήρια (νόημα κτλ.)· αντιθέτως, το ενδιαφέρον πρέπει να εστιάζεται στη διαδικασία δημιουργίας του έργου.

Γλωσσάριο «Πολιτισμικών κινημάτων» Γλωσσάριο «Πολιτισμικών κινημάτων» (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)

Ο φοβισμός ή φωβισμός [από τη γαλλική λέξη fauves (: αγρίμια, θηρία), επειδή οι κριτικοί θεώρησαν πως οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες ζωγράφιζαν παραμορφωτικά, σαν «θηρία»] εμφανίστηκε το 1905 και υποστήριξε με πάθος την επικράτηση του ενστίκτου στη λογική, του καθαρού χρώματος στη μορφή. Οι φοβιστές (Ματίς, Ντεραίν, Βλαμένκ κ.ά.) δεν ζωγράφιζαν ό,τι έβλεπαν αλλά ό,τι αισθάνονταν βλέποντας το θέμα τους.

Ο εξπρεσιονισμός χαρακτηρίστηκε από την απόλυτη κυριαρχία του ενστίκτου για έκφραση (express: εκφράζω), καθώς και από τη χρήση του χρώματος με παθιασμένο τρόπο. Γνώρισε τη μεγάλη ανάπτυξή του στη Γερμανία με τις καλλιτεχνικές ομάδες Η Γέφυρα (1905: Κίρχνερ, Χέκελ κ.ά.) και Γαλάζιος Καβαλάρης (1912: Καντίνσκι κ.ά.). Στο κλίμα αυτό κινήθηκαν και διάφοροι μεμονωμένοι καλλιτέχνες, όπως ο Νόλντε, ο Κοκόσκα, η Κόλβιτς κ.ά.

2. Πάμπλο Πικάσο, Βιολί και σταφύλια, 1912.

3. Βασίλι Καντίσκι, Η πρώτη αφηρημένη ακουαρέλα, 1909
Καντίσκι


Ο κυβισμός υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα –για ορισμένους το σημαντικότερο μετά την Αναγέννηση– κινήματα της τέχνης του 20ού αιώνα. Οι κυβιστές καλλιτέχνες, με κύριους εκπροσώπους τους Πικάσο και Μπρακ, έθεταν ως πρωταρχικό σκοπό τη δημιουργία μιας τέχνης που να απευθύνεται στη νόηση και έρχονταν να επιβάλουν τη δύναμη της λογικής και τη θέληση για οργάνωση. Τα έργα τους αποτελούν συστηματικές προσπάθειες αποτύπωσης του τρισδιάστατου κόσμου στη δισδιάστατη επιφάνεια του πίνακα. Επηρεασμένοι από τις επιστημονικές εξελίξεις του καιρού τους, ιδίως από τη θεωρία της σχετικότητας, οι κυβιστές θεωρούσαν την εξωτερική εμφάνιση των πραγμάτων σχετική ή ακόμη και μη αληθινή.

Ο φουτουρισμός (future: μέλλον) εμφανίστηκε το 1909 ως ένα κίνημα που αξίωνε τη γενική αλλαγή, αναπτύχθηκε κυρίως στην Ιταλία με κυριότερο εκφραστή τον Μαρινέτι, στράφηκε με σφοδρότητα εναντίον κάθε στοιχείου του παρελθόντος και εξιδανίκευσε το νέο. Στη ζωγραφική κύριοι εκφραστές του ήταν οι Μποτσιόνι, Ρούσολο, Καρά και Σεβερίνι.

Η αφηρημένη τέχνη ή ανεικονική τέχνη αναφέρεται στις μορφές τέχνης που δεν αναπαριστούν αναγνωρίσιμα θέματα. Ο πρώτος τέτοιος πίνακας παρουσιάστηκε το 1910 από τον Καντίνσκι. Η αφηρημένη ζωγραφική θεμελιώθηκε στην ιδέα ότι η αξία της τέχνης προκύπτει όχι από την απεικόνιση ενός θέματος αλλά από τις μορφές και τα χρώματα.

Κυβισμός Βικιπαίδεια εικ. ταινία
Παρουσίαση έργων του κυβισμού
εικ. ταινία
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση του κυβισμού της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:
Σημαντικότεροι εκπρόσωποι του Κυβισμού
Πάμπλο Πικάσο, Pablo Picasso Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ.
Ζορζ Μπρακ, Georges Braque Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Ζαν Μέτζινγκερ, Jean Metzinger Βικιπαίδεια wiki art The Athenaeum
Άλμπερτ Γλέιζε, Albert Gleizes Βικιπαίδεια  guidad wiki art The Athenaeum
Ρομπέρ Ντελονέ, Robert Delaunay Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Φερνάν Λεζέ, Joseph Fernand Henri Léger Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Ανρί λε Φοκονιέ, Henri Le Fauconnier Βικιπαίδεια wiki art The Athenaeum
Χουάν Γκρις, Juan Gris Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Ο κυβισμός στη μουσική:
Ιγκόρ Στραβίνσκι, Το πουλί της φωτιάς ταινία ταινία

Φουτουρισμός Βικιπαίδεια εικ. εικ. εικ., παρουσίαση έργων του φουτουρισμού εικ. ταινία
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση του φουτουρισμού της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών Ζιρώ Όλγας:
Σημαντικότεροι εκπρόσωποι του φουτουρισμού
Ουμπέρτο Μποτσιόνι, Umberto Boccioni Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Κάρλο Καρά, Carlo Carrà Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Λουίτζι Ρούσολο Luigi Russolo Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Τζίνο Σεβερίνι Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Τζιάκομο Μπάλα, Giacomo Balla Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum

Σημαντικότεροι εκπρόσωποι της αφηρημένης τέχνης
Βασίλι Καντίνσκι, Wassily Kandinsky Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Παρουσίαση έργων αφηρημένης τέχνης εικ.
Ραγιονισμός:
Μιχαήλ Λαριόνοφ, Mikhail Larionov Βικιπαίδεια guidad The Athenaeum
Ναταλία Γκοντσαρόβα, Natalia Goncharova Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum ΚΜΣΤ
Παρουσίαση έργων του ραγιονισμού
εικ.
Σουπρεματισμός
: wiki art εικ.
Καζιμίρ Μαλέβιτς, Kazimir Malevich Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum ΚΜΣΤ
Ελ Λισίτσκι, Lazar Markovich Lissitzky Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum ΚΜΣΤ
Ποπόβα Λιουμπόβ, Lyubov Popova Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum ΚΜΣΤ
Παρουσίαση έργων του σουπρεματισμού
  εικ.
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση του σουπρεματισμού της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:
Κονστρουκτιβισμός
: wiki art
Βλαντιμίρ Τάτλιν, Vladimir Tatlin Βικιπαίδεια guidad wiki art ΚΜΣΤ
Ελ Λισίτσκι, Lazar Markovich Lissitzky Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum ΚΜΣΤ
Λάζλο Μοχόγκι-Νάγκι, László Moholy-Nagy Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Παρουσίαση έργων του κονστρουκτιβισμού  εικ.
Σύντομη και περιεκτική παρουσίαση του κονστρουκτιβισμού της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:
Ορφισμός: Βικιπαίδεια wiki art
Ρομπέρ Ντελονέ, Robert Delaunay Βικιπαίδεια εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Σόνια Ντελονέ, Sonia Delaunay Βικιπαίδεια εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Φράντισεκ Κούπκα, Frantisek Kupka Βικιπαίδεια εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Άουγκουστ Μάκε, August Macke guidad wiki art The Athenaeum
Παρουσίαση έργων του ορφισμού εικ.
Νεοπλαστικισμός, Το Ολλανδικό De Stijl: Βικιπαίδεια wiki art εικ. εικ.
Πιτ Μοντριάν, Piet Mondrian Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ.
Τέο Βαν Ντέσμπουργκ, Theo van Doesburg Βικιπαίδεια εικ. εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Ζορζ Βαντονγκερλόου, Georges Vantongerloo Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Παρουσίαση έργων του νεοπλαστικισμού  εικ.
Το κίνημα De Stijl: σύντομη και περιεκτική παρουσίαση της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:

174



Ντανταϊσμός: Βικιπαίδεια wiki art εικ. εικ.
Τριστάν Τζαρά, Tristan Tzara Βικιπαίδεια
Μαρσέλ Ντισάν, Marcel Duchamp Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ.
Φράνσις Πικαμπιά, Francis Picabia Βικιπαίδεια εικ. guidad wiki art The Athenaeum
Ζαν Αρπ, Jean Arp Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Χανς Ρίχτερ, Hans Richter Βικιπαίδεια wiki art
Μαξ Ερνστ, Max Ernst Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Ντανταϊσμός: παρουσίαση της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας: ντανταϊσμός
Παρουσίαση έργων του ντανταϊσμού
εικ.

Ο ντανταϊσμός (από τη φράση dada) υπήρξε γέννημα της αποστροφής που προκάλεσε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και χλεύασε κάθε στοιχείο κοινωνικής ζωής που θεωρούσε συμβατικό. Αναζητώντας εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης, οι ντανταϊστές (Τζαρά, Ντισάν, Πικαμπιά κ.ά.) ανέδειξαν κοινά αντικείμενα της καθημερινής ζωής σε έργα τέχνης.

4. Σαλβαδόρ Νταλί, Η επιμονή της μνήμης - Τα μαλακά ρολόγια, 1931.
the-persistence-of-memory

Ο σουρεαλισμός (υπερρεαλισμός) εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 και επηρεάστηκε βαθύτατα από τον ντανταϊσμό, την ψυχανάλυση, αλλά και από τις πολιτικές εξελίξεις του καιρού του (1917: ρωσική επανάσταση). Δεν υπήρξε απλώς ένα καλλιτεχνικό ρεύμα αλλά μάλλον ένα επαναστατικό κίνημα που αξίωσε γενικότερες αλλαγές. Πρωτεργάτης ήταν ο διανοητής Αντρέ Μπρετόν. Κύριοι εκφραστές του στη ζωγραφική υπήρξαν ο Μιρό, γνωστός για τα ονειρικά γεωμετρικά του σχήματα, ο Ερνστ, που επιδίωκε να υποβάλει στον θεατή την αίσθηση αποπροσανατολισμού που υπάρχει στα όνειρα, ο Νταλί, ο Μαγκρίτ κ.ά.

Σουρεαλισμός (υπερρεαλισμός): Βικιπαίδεια wiki art εικ. εικ.
Χουάν Μιρό, Juan Miro Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ. εικ.
Μαξ Ερνστ, Max Ernst Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Σαλβαντόρ Νταλί, Salvador Dali Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum  εικ.  εικ.
Ρενέ Μαγκρίτ, René François Ghislain Magritte Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ. εικ. εικ.
Παρουσίαση έργων του υπερρεαλισμού  εικ.
Σουρεαλισμός: παρουσίαση της Σχ. Συμβούλου Εικαστικών κας Ζιρώ Όλγας:

5. Βάλτερ Γκρόπιους, Το Μπαουχάους, Ντεσάου, 1926.

Το μπαουχάους εμφανίστηκε το 1919, με κέντρο την ομώνυμη σχολή σχεδίου που διεύθυνε ο αρχιτέκτονας Βάλτερ Γκρόπιους (1919-1928) στη Γερμανία. Θεωρώντας ότι εκείνο που προέχει είναι η λειτουργικότητα ενός κτιρίου, οι δημιουργοί του μπαουχάους επιδίωξαν να γεφυρώσουν την απόσταση ανάμεσα στην υψηλή τέχνη και την εφαρμοσμένη δημιουργία. Μετά την επικράτηση του ναζισμού, το μπαουχάους θεωρήθηκε εκφυλισμένη τέχνη, η σχολή έκλεισε και οι πρωτεργάτες της εγκατέλειψαν τη χώρα. Οι αρχές του μπάουχαους, ωστόσο, υιοθετήθηκαν από τον Γαλλοελβετό Λε Κορμπιζιέ, τον κορυφαίο, ίσως, αρχιτέκτονα του 20ού αιώνα, που μεταπολεμικά προχώρησε, στο πλαίσιο πάντα του μοντερνισμού, και σε πιο προσωπικές αναζητήσεις.

Εντελώς ξεχωριστές περιπτώσεις δημιουργών υπήρξαν ο Κλέε, που διακρίθηκε για τη λεπτότητα των σχεδίων του και τη μαγική απόδοση του βάθους, ο Σαγκάλ, τα έργα του οποίου διακρίνονται για την απόλυτη περιφρόνηση κάθε αρχής και κανόνα, ο Μοντιλιάνι, που χάρη στις προσωπογραφίες του κατέχει μοναδική θέση στη σύγχρονη ιστορία της τέχνης, και ο Ουτριλό, που ασχολήθηκε με την απεικόνιση γαλλικών πόλεων δίνοντας έργα που χαρακτηρίζονται από άρτια οργάνωση του χώρου.

Πάουλ Κλέε, Paul Klee Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ. εικ. ταινία
Μαρκ Σαγκάλ, Marc Chagall Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Αμεντέο Κλεμέντε Μοντιλιάνι Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum
Μορίς Ουτριλό, Maurice Utrillo Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ.

Κατά τον Μεσοπόλεμο, οι καλλιτεχνικές πρωτοπορίες άρχισαν να χάνουν τη δημιουργική τους δύναμη. Οι διώξεις που εξαπέλυσαν εναντίον τους οι ναζί, οι οποίοι χαρακτήρισαν όλα τα πρωτοποριακά δημιουργήματα «εκφυλισμένη τέχνη», συνέβαλαν σίγουρα σε αυτό. Την ίδια εποχή, στη Σοβιετική Ένωση επιβαλλόταν ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, ένα αισθητικό δόγμα που είχε ως σκοπό την προβολή των ιδεωδών του καθεστώτος.

Βικιπαίδεια wiki art Ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός αναπτύχθηκε μεταπολεμικά στις ΗΠΑ με εκπρόσωπο τον Πόλοκ, που ενδιαφέρθηκε για τη διαδικασία δημιουργίας του έργου τέχνης.

6. Τζάκσον Πόλοκ, Η σύγκλιση, 1952.
convergence-1952

Τζάκσον Πόλοκ, Jackson Pollock Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum εικ.
pop art Βικιπαίδεια wiki art εικ.
Άντι Ουόρχολ, Andy Warhol Βικιπαίδεια guidad wiki art The Athenaeum


Η pop art (pop από το popular: λαϊκός) ήταν μια απόπειρα κάλυψης της απόστασης ανάμεσα στην «υψηλή τέχνη» και τη «λαϊκή κουλτούρα» που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1960 με κύριο εκπρόσωπο τον Άντι Ουόρχολ.

175



Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα εμφανίστηκαν ρεύματα που αξιοποίησαν μέσα έκφρασης όπως το ανθρώπινο σώμα (body art) και οι νέες τεχνολογίες (video art).

Βιντεοτέχνη-Βίντεο αρτ (video art) Βικιπαίδεια εικ. εικ.
Σωματική τέχνη (body art) εικ.
Γλωσσάριο «Πολιτισμικών κινημάτων»

7. Οι Μπιτλς, ένα από τα σημαντικότερα
μουσικά συγκροτήματα του 20ού αιώνα.

Η μουσική ανανεώθηκε. Στις αρχές του 20ού αιώνα εμφανίστηκε στις ΗΠΑ η τζαζ, που είχε τις ρίζες της στις παραδόσεις των Αφροαμερικανών. Η εποχή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο σφραγίστηκε από το ροκ εν ρολ, με πρώτο μεγάλο είδωλο τον τραγουδιστή Έλβις Πρίσλεϊ. Η μουσική αυτή εξελίχθηκε σ’ ένα παγκόσμιο κίνημα και μέσα από συγκροτήματα όπως οι Μπιτλς και οι Ρόλινγκ Στόουνς άγγιξε κάποιες φορές και κοινωνικά θέματα.

Τζαζ Βικιπαίδεια εικ. εικ. ταινία ταινία
Ροκ εν ρολ Βικιπαίδεια ταινία ταινία ταινία ταινία ταινία ταινία
Μπιτλς Βικιπαίδεια ταινία ταινία ταινία
Ρόλινγκ Στόουνς Βικιπαίδεια ταινία ταινία ταινία
Τετραήμερο ροκ μουσικό
φεστιβάλ Γούντστοκ Βικιπαίδεια ταινία

Ο κινηματογράφος, αν και βωβός αρχικά, εξελίχθηκε τόσο γρήγορα, ώστε πριν ακόμη τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο γινόταν λόγος για βιομηχανία του κινηματογράφου. Κορυφαία φυσιογνωμία υπήρξε ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο θρυλικός Σαρλό. Όταν αργότερα συνδυάστηκαν εικόνα και ήχος, ο κινηματογράφος απέκτησε τεράστια δύναμη. Σημαντική υπήρξε την περίοδο αυτή η ανάπτυξη του σοβιετικού κινηματογράφου, με κορυφαίο εκπρόσωπο τον σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ο ιταλικός νεορεαλισμός και η γαλλική νουβέλ βαγκ (νέο κύμα) ανανέωσαν τον κινηματογράφο. Οι πρώτες κινηματογραφικές ταινίες Τρισδιάστατη παρουσίαση

chaplin-charlie-modern-times
8. Ο Τσάρλι Τσάπλιν στην ταινία Μοντέρνοι Καιροί (1936).

ταινία Ο Μεγάλος δικτάτωρ: κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους με τον Τσάρλι Τσάπλιν
ταινία Ο Χρυσοθήρας: κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους με τον Τσάρλι Τσάπλιν
ταινία Μοντέρνοι καιροί: κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους με τον Τσάρλι Τσάπλιν
ταινία Θωρηκτό Ποτέμκιν: κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους του Σεργκέι Αϊζενστάιν
ταινία Ανδαλουσιανός Σκύλος (Un chien andalou): κινηματογραφική υπερρεαλιστική ταινία μικρού μήκους, του σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ σε συνεργασία με τον ζωγράφο Σαλβαδόρ Νταλί.
Ιταλικός νεορεαλισμός
εικ. εικ.
Βιτόριο ντε Σίκα, Βικιπαίδεια εικ. Βικιπαίδεια ταινία
Ρομπέρτο Ροσελίνι Βικιπαίδεια
Ελληνικός νεορεαλισμός
Συνοικία το όνειρο
: Σκηνοθέτης Αλέκος Αλεξανδράκης ταινία

176


ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ


1. Να μελετήσετε τον πίνακα του Ματίς Γυναίκα με καπέλο (εικόνα 1) ανιχνεύοντας σε αυτόν τα κύρια γνωρίσματα του φοβισμού.
2. Ο πίνακας του Νταλί Η επιμονή της μνήμης - Τα μαλακά ρολόγια (εικόνα 4) συμπυκνώνει ορισμένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της σουρεαλιστικής ζωγραφικής. Να τα αναζητήσετε και να τα καταγράψετε σε σύντομο κείμενο.
3. Να περιγράψετε το κτίριο του Μπαουχάους (εικόνα 5) καταγράφοντας τα κύρια γνωρίσματά του.


1. Ανρί Ματίς, Γυναίκα με καπέλο, 1905
Matisse-Woman-with-a-Hat

4. Σαλβαδόρ Νταλί, Η επιμονή της μνήμης - Τα μαλακά ρολόγια, 1931.
the-persistence-of-memory

5. Βάλτερ Γκρόπιους, Το Μπαουχάους, Ντεσάου, 1926.