56 57 58 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


56

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ

Νανούρισμα στον γιο μου

O πατέρας-ποιητής παραστέκεται στο άρρωστο παιδί του και υπαγορεύει στη μητέρα το παρακάτω ασυνήθιστο νανούρισμα.

Ο γιος μου κρυολόγησε. Καίει στον πυρετό, ύπνος δεν τον παίρνει. Τα μάτια του βγάζουνε φωτιές. Κι η μάνα του: «Να νανουρίσω το μωρό μου», λέει. «Τι να του τραγουδήσω; "Νάνι νάνι το παιδί μου" ή το "Ας κοιμηθεί να μεγαλώσει κι ύστερα πασάς να γένει";» Μα ούτε το ένα ούτε το άλλο.

 

Η μάνα του γιου μου έτσι θα 'θελα να τον νανουρίσει:

 

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...
Στον ύπνο σου έρχεται μια θάλασσα απέραντη. Βουνά
τα κύματά της, φουσκώνουν αφρισμένα, λυσσομανάνε...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...
Στον ύπνο σου έρχεται ένα καράβι, κι εσύ στη γέφυρα
του καπετάνιου. Στα δεξιά σου, το κύμα που χτυπιέται,
και στα ζερβά σου... Για δες το που σε πολεμάει...
Μα μη σε νοιάζει, γιε μου, μη φοβάσαι! Οι μηχανές δουλεύουνε
σαν την καρδιά σου. Το σκαρί γερό και το τιμόνι στα χέρια σου...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...
Πελώρια αέρινη γέφυρα δένει τα περιγιάλια.
Στ' αστραφτερό δοκάρι της εσύ αγναντεύεις.
Κοίτα κάτω, μη ζαλιστείς. Κοίτα πάνω,
το κεφάλι σου λες κι ακουμπάει στον ουρανό...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...
Τι πολλά βιβλία είν' αυτά; Όλα τα έχεις διαβάσει;
Ρυτίδες στο μέτωπό σου, τα μαλλιά σου κατάλευκα.
Τα μάτια σου είναι τα μόνα στη γη που έχουν καταλάβει.
Το πρόσωπό σου όμορφο σαν την αιωνιότητα.
Μην αμφιβάλλεις, μη φοβάσαι μη και δεν βρήκες ό,τι έψαχνες.
Διάβαζε πολεμώντας, διάβαζε αυτό που διαβάζεις
χωρίς να το ξεχωρίζεις από τη μάχη...

 


57

   
Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...
Άκου· φωνές ακούς. Κοίτα τι όμορφα χρώματα που βλέπεις...
Τα χέρια σου χαϊδεύουν το μάρμαρο, και να, του δίνουν το πιο σταθερό,
το πιο ζωντανό σχήμα...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...
Άφοβος σαν θαλασσινός, μάστορας δημιουργός,
φιλόσοφος γνώστης και καλλιτέχνης τολμηρός· έτσι να γίνεις...
Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου· νάνι...

 

 

Ν. Χικμέτ, Το ερωτευμένο σύννεφο,
μτφρ. Έρα Σαββαΐδου, Ύψιλον

Κυριάκος Κατζουράκης, Τρία πορτρέτα

Κυριάκος Κατζουράκης, Τρία πορτρέτα

 


58

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Τι ασυνήθιστο έχει αυτό το νανούρισμα του πατέρα σε σχέση με άλλα νανουρίσματα που έχετε ακούσει ή έχετε διαβάσει;

    1 Ναζίμ Χικμέτ, «Νανούρισμα» [Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε' και ΣΤ' Δημοτικού]
    1 Δήμητρα Χριστοδούλου, «Για ένα παιδί που κοιμάται» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β' Γυμνασίου]
    1 Γιάννης Ρίτσος,«Πρωινό άστρο» [Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Γ΄ & Δ΄ Δημοτικού]
    1 Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Νανούρισμα»
    1 Δημοτικά τραγούδια - Νανουρίσματα [πηγή: Ελληνική Μουσική Βιβλιοθήκη www.musicale.gr]
    Νανουρίσματα [πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός]
  • Σε ποιο περιβάλλον τοποθετεί ο πατέρας τον γιο του στις τρεις πρώτες στροφές του νανουρίσματος; Πώς διαφοροποιείται το περιβάλλον αυτό στη συνέχεια;
  • Ποιες προσδοκίες έχει για τοn γιο του ο πατέρας και πώς τον καθοδηγεί για να πραγματοποιήσει τα όνειρά του;
  • Βρείτε τις παρομοιώσεις και τους συμβολισμούς του ποιήματος και εξηγήστε τη σημασία τους.


ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Διαβάστε συγκριτικά τα δημοτικά νανουρίσματα, το ανθολογημένο νανούρισμα του Χικμέτ και το ποίημα της Δ. Χριστοδούλου «Για ένα παιδί που κοιμάται» («Η βιοπάλη - Το αγωνιστικό πνεύμα του ανθρώπου»), με στόχο να εντοπίσετε τα κοινά στοιχεία και τις διαφορές τους.
2. Διαβάστε συγκριτικά τα δύο νανουρίσματα του Χικμέτ και προσπαθήστε να εξηγήσετε τους λόγους της μεγάλης διαφοροποίησης που παρουσιάζει το ένα από το άλλο.
3. Γνωρίστε καλύτερα την ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ ακούγοντας τα ποιήματά του Γράμματα στην αγαπημένη (1983), που μετέφρασε ο Γιάννης Ρίτσος, μελοποίησε και τραγούδησε ο μουσικοσυνθέτης Μάνος Λοΐζος.
4. Ακούστε ένα άλλο ποιητικό νανούρισμα του Ισπανού Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, μεταφρασμένο από τον Νίκο Γκάτσο και μελοποιημένο από τον Μάνο Χατζιδάκι, στον δίσκο του Ματωμένος γάμος (1974).


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Σε συνεργασία με την καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας, εξετάστε πώς αντιμετώπιζε παλαιότερα ο πατέρας το θέμα της ανατροφής των παιδιών και πώς προσδιορίζεται σήμερα ο ρόλος του στη σύγχρονη οικογένεια.


Ναζίμ Χικμέτ (1902-1963)


Ναζίμ Χικμέτ

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Η μορφή, το περιεχόμενο και ο ρόλος του νανουρίσματος
Οι συμβολισμοί του ποιήματος, οι ηθικές αξίες και τα όνειρα του πατέρα για τον γιο

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Το ασυνήθιστο αυτό νανούρισμα απευθύνει ο πατέρας στο άρρωστο παιδί του, με την επιθυμητή διαμεσολάβηση της μητέρας («Η μάνα του γιου μου έτσι θα 'θελα να τον νανουρίσει»). Οι πρώτες τρεις στροφές του νανουρίσματος παρατηρούμε ότι συνδέονται στενά με τη φύση (σύνδεση πολύ συνηθισμένη και στα δημοτικά νανουρίσματα) και, ειδικότερα, την τρικυμισμένη θάλασσα (που συμβολίζει τις δυσκολίες της ζωής), την οποία ο γιος-καπετάνιος διασχίζει με το καράβι του. Το υπόλοιπο ποίημα αναφέρεται σε συγκεκριμένες ηθικές αξίες της κοινωνικής ζωής, που ο πατέρας προσδοκά ότι θα διακρίνουν τον γιο του (γνώση, ομορφιά, πίστη, σταθερότητα, τόλμη και αγωνιστικότητα). Γεμάτος από αυτές τις καλές ελπίδες ο πατέρας προβάλλει την εικόνα του γιου του στο μέλλον και τον φαντάζεται σαν πολύπλευρο, δημιουργικό και πρωτοπόρο άνθρωπο: άφοβο σαν θαλασσινό, γνώστη της ύλης, του πνεύματος και της τέχνης. Το νανούρισμα του πατέρα έχει λογοτεχνική υφή (εικόνες, παρομοιώσεις, συμβολισμούς), μακρόπνοο όραμα και προτρεπτικό ύφος που ανταποκρίνεται από τη μια μεριά στις προσωπικές επιθυμίες του πατέρα και από την άλλη στις συναισθηματικές ανάγκες που φαντάζεται ότι θα έχει ο γιος του: ηθική εγκαρδίωση και ψυχική συμπαράσταση που κάθε γονέας θα ήθελε να προσφέρει στο παιδί του.


Ναζίμ Χικμέτ
Βικιπαίδεια Ναζίμ Χικμέτ, Βικιπαίδεια
σαν σήμερα Ναζίμ Χικμέτ, σαν σήμερα
Βιβλιοnet Ναζίμ Χικμέτ, Βιβλιοnet
ποιήματα στο nektarios.gr Ναζίμ Χικμέτ, nektarios.gr
μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info Ναζίμ Χικμέτ, stixoi

Κυριάκος Κατζουράκης, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη Εθνική Πινακοθήκη
στο paleta art Κυριάκος Κατζουράκης, paleta
άρθρο της Μαρίας Μποϊλέ στο art magazine Κυριάκος Κατζουράκης, art mag
στο Βιβλιοnet Κυριάκος Κατζουράκης, ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ
στο ΝΙΚΙΑΣ Κυριάκος Κατζουράκης, ΝΙΚΙΑΣ
στο ΙΣΕΤ Κυριάκος Κατζουράκης, ΙΣΕΤ
στο eikastikon Κυριάκος Κατζουράκης, eikastikon
στο artnet Κυριάκος Κατζουράκης, artnet
στο Μουσείο Φρυσίρα Μουσείο Φρυσίρα
στην εκπομπή ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ Κυριάκος Κατζουράκης, ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...