Η περιγραφή ανθρώπινων τύπων ανήκει στο γνωστό από τον 4ο αι. π.Χ. λογοτεχνικό είδος «χαρακτήρες». O Λασκαράτος άρχισε τη συγγραφή του αυτή γύρω στα 1880 και το 1886 εξέδωσε στην Κεφαλλονιά συγκεντρωμένους τους χαρακτήρες του με τον τίτλο
Ιδού ο άνθρωπος. Στο βιβλίο αυτό συνεξετάζονται 126 ανθρώπινοι τύποι-χαρακτήρες, τους οποίους δημιούργησε ο Λασκαράτος, παρατηρώντας με σατιρική διάθεση τα ήθη και τις αντιλήψεις των συμπατριωτών του.
Εξαιρώ τον μαθητήν του
Πανεπιστημίου. Τούτος υποθέτεται ενήλικος, και θαν έχει ακολούθως άλλη
γνώση, άλλη διαγωγή. Εννοώ δε τον μαθητήν των κατωτέρων εχπαιδευτηρίων.
Τούτος, ως επί το πλείστον, δεν εννοεί και δεν
εχτιμά την αξίαν της μαθήσεως. Πηγαίνει στο σχολείον, επειδή εσυνήθισε έως
από νήπιο να πηγαίνει· επειδή οι γονείς του τόνε θέλουνε να εξακολουθεί να
πηγαίνει, και επειδή βλέπει που και τ' άλλα παιδιά πηγαίνουνε· αλλά στο
σχολείον του γυρεύει κάθε άλλο, παρά να μάθει.
Η
κλάση* δι' αυτόν είναι ένα είδος συνεταιρισμού, όπου εντός ολίγου και
αυτός
συνεταιρίζεται*. Και επειδή σ' εκείνην την ηλικία τα αισθήματα και τα
φρονήματα λίγο διαφέρουν μεταξύ των συμμαθητών, δεν θ' αργήσουνε
συμφωνούντες να εύρουνε πως οι εορτές, και κάθε άλλο που ελευθερώνει από την
αηδία του μαθήματος, είναι ευτύχημα, και να
συνομόνονται*, διά να υποχρεώνουνε τους καθηγητάς να εορτάζουνε.
Δεν φθάνει. Εντός του
σχολαστικού* χρόνου τα εχπαιδευτήρια έχουνε διακοπές, κάποτε από πολλές
ημέρες, και το καλοκαίρι μίαν από μήνες. O δε τοιούτος μαθητής, σ' όλες όσες
διακοπές, δεν ανοίγει ποτέ βιβλίο.
Παρομοίως όταν ξημερώνει εορτή, δεν πιάνει μήτε
τότε βιβλίο. Και πραγματικώς, τι νόημα ήθελ' έχει η σπουδή του εκείνην την
βραδιά, αφού σκοπός της σπουδής του δεν είναι η προκοπή του, αλλά το να
μπορέσει να πει το μάθημα, και μάθημα την ακόλουθην ημέρα δεν είναι;
Γεώργιος Iακωβίδης, Παιδική συναυλία Δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερη ανάλυση στην
Εθνική Πινακοθήκη
Δείτε ταινία παρουσίασης του πίνακα στην Εθνική Πινακοθήκη
Επειδή δε, πηγαίνοντας εις το σχολείον, μόνος του
σκοπός είναι να πει το μάθημα και αν δυνατόν να περάσει, κάθε απάτη προς τον
καθηγητήν του είναι χρήσιμη, και τη μεταχειρίζεται προθύμως.
Εις δε τες προετοιμασίες του διά τες εξέτασες της
χρονιάς, ο κακός μαθητής, αντί να βαλθεί να συνάξει με τον νουν του όλες τες
γνώσες, οπού εις τον σχολαστικόν χρόνον απόχτησε, και ναν τες οικειοποιήσει
στον εαυτόν του διά της επανειλημμένης μελέτης, ετοιμάζει μόνον καλά κακά τα
μέρη εκείνα, που σε κάθε βιβλίο νομίζει πιθανόν να εξετασθεί· και καλεί διά
την στιγμήν της εξετάσεως μαθητάδες φίλους του, οι οποίοι στεκόμενοι οπίσωθέ
του τον βοηθούν κρυφά στες απόκρισες.
Με τούτον τον τρόπον ο τοιούτος μαθητής ελπίζει να
περάσει. Αν δε αποτύχει,… οι καθηγηταί τον αδικήσανε!
Αλλ' ο τοιούτος μαθητής
αξαίνει* αμαθής. Και όταν εις ανδρικήν ηλικίαν,
Λεξιλόγιο *κλάση:
τάξη *συνεταιρίζεται: συνεργάζεται με άλλους *συνομόνονται:
συνωμοτούν *σχολαστικός: σχολικός, ιδιωματική λέξη *αξαίνει:
μεγαλώνει *συγκαταλογίζεται: συναριθμάται *χυδαίοι:
εδώ οι αγράμματοι, ανυπόληπτοι *αψηφισία: περιφρόνηση,
ανυποληψία
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Πώς αντιμετωπίζει το σχολείο ο κακός μαθητής και πώς αντιλαμβάνεται τη μαθητική ιδιότητά του;
Με ποιους τρόπους ο κακός μαθητής προσπαθεί να ξεγελάσει τους καθηγητές και να «περάσει» τις εξετάσεις;
Ποιες συνέπειες θεωρεί ο Λασκαράτος ότι έχει η ελλιπής παιδεία για
τον μαθητή;
Eντοπίστε τα σημεία του κειμένου στα οποία φαίνεται ο σατιρικός χαρακτήρας του και αιτιολογήστε την απάντησή σας.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Ο κακός μαθητής προσπαθεί διαρκώς να διευκολύνει τη ζωή του, μην τηρώντας τις υποχρεώσεις του. Βρείτε τα σημεία του κειμένου που δηλώνουν αυτήν τη στάση.
2. Πώς αντιμετωπίζει το κοινωνικό σύνολο τον απαίδευτο άνθρωπο (την παλαιότερη και τη σημερινή εποχή);
3. Συγκρίνετε τη μαθητική ζωή της παλιάς και της νεότερης εποχής, όπως την παρουσιάζουν τα κείμενα του Λασκαράτου και του Ιωάννου.
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Γράψτε ένα σύντομο κείμενο με σκοπό να περιγράψετε τη γενική εικόνα της τάξης σας σχετικά με την επίδοση και τη συμπεριφορά των μαθητών.
Ανδρέας Τυπάλδος Λασκαράτος (1811-1901)
Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.
Σύμφωνα με τον Γ. Αλισανδράτο, το θέμα της χαρακτηρολογίας απασχόλησε πολύ και για μεγάλο χρονικό διάστημα τον Λασκαράτο. Το ενδιαφέρον του χρονολογείται από το 1854, όταν, μαζί με τη γυναίκα του, άρχισε να καταγράφει τις σκέψεις του για τη θρησκεία, την οικογένεια, την πολιτική. Γύρω από αυτά τα θέματα περιστρέφονται οι περισσότεροι χαρακτήρες του βιβλίου Ιδού ο άνθρωπος, οι οποίοι εκκινούν από την αρχαία συγγραφή του εγκυκλοπαιδικού φιλοσόφου Θεόφραστου (4ος-3ος αι. π.Χ.), διαθέτουν όμως έντονη την προσωπική σφραγίδα του Λασκαράτου. Βασικό τους χαρακτηριστικό είναι η τάση του συγγραφέα να καυτηριάζει σύγχρονα κοινωνικά ήθη, να παραθέτει αντιθετικά ζεύγη (Ο καλός - Ο κακός μαθητής) και να δημιουργεί νόθους χαρακτήρες, χαρακτήρες δηλαδή οι οποίοι προκύπτουν, όχι από ψυχολογική παρατήρηση, αλλά από επίκτητες κοινωνικές τους ιδιότητες ή μειονεκτήματα (τέχνες, επαγγέλματα, αρρώστιες κ.ά.).
Ανδρέας Λασκαράτος
στο ΕΚΕΒΙ
στο Βιβλιοnet
στις Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
στη Βικιπαίδεια
Γεώργιος Ιακωβίδης, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο paleta art
,
στο ΝΙΚΙΑΣ
Η σχολή του Μονάχου, Γ. Ιακωβίδης στο art magazine
![Μολιέρος, «Ο Μισάνθρωπος» [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο Εθνικού Θεάτρου]](img/link_ext.png "Μολιέρος, «Ο Μισάνθρωπος» [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο Εθνικού Θεάτρου]"){kind=small}
![Αλέξ. Σούτσος, «Ο επιστάτης των εθνικών οικοδομών επί Ι. Καποδίστρια [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου]](img/link_int.png "Αλέξ. Σούτσος, «Ο επιστάτης των εθνικών οικοδομών επί Ι. Καποδίστρια [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου]"){kind=small}
![Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]](img/1ekebi.png "Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]"){kind=small}
