Και τα νησιά τα ιερά της Ήλιδος αντίκρυ
Εχίνες και Δουλίχιον, σαράντα εστείλαν πλοία
κι ο Μέγης ήταν αρχηγός ισόπαλος του Άρη,
και τον εγένησε ο Φυλεύς, αγαπητός του Δία,
που έναν καιρόν, ως έπεσε στην έχθραν του πατρός του,
εις το Δουλίχιον πέρασεν εκεί να κατοικήσει.

(Όμ., Ιλ. 625-630, μετ. Ν. Καζαντζάκης – Ι.Θ. Κακριδής)

Ο Φυλέας ήταν γιος του βασιλιά της Ήλιδας Αυγεία. Όταν ο Ηρακλής έφτασε στην Ήλιδα, παρουσιάστηκε στον Αυγεία και, χωρίς να φανερώσει ότι είχε έλθει εκεί κατά διαταγή του Ευρυσθέα, είπε ότι θα καθαρίσει την κόπρο σε μία μόνο μέρα, με τον όρο ο Αυγείας να του δώσει για αντάλλαγμα το ένα δέκατο από τα ζώα του. Παρόντος του γιου του Φυλέα, ο Αυγείας έδωσε τον λόγο του, γιατί δεν πίστευε ότι ο ξένος του θα μπορούσε να φέρει σε πέρας με επιτυχία το εγχείρημα. Όμως ο Ηρακλής κατάφερε να φέρει σε πέρας τον πέμπτο του άθλο παροχετεύοντας τα νερά των Αλφειού και Πηνειού, ή, σύμφωνα με άλλες εκδοχές, μόνο του ενός ή του άλλου, ανοίγοντας διέξοδο αλλού για την εκροή των υδάτων. Παρά το θαυμαστό αποτέλεσμα, ο Αυγείας, όταν έμαθε ότι ο Ηρακλής είχε εκτελέσει το έργο κατ’ εντολή του Ευρυσθέα, αρνήθηκε να του δώσει την αμοιβή, μάλιστα αρνιόταν και ότι την είχε υποσχεθεί, έλεγε μάλιστα ότι ήταν έτοιμος και δεχόταν διαιτησία για το θέμα. Ο Ηρακλής κάλεσε τον Φυλέα ως μάρτυρα και εκείνος, συνηγορώντας για τη συμφωνημένη αμοιβή, μίλησε εναντίον του πατέρα του. Οργισμένος ο Αυγείας, πριν ακόμη εκδοθεί η απόφαση, διέταξε και τον Φυλέα και τον Ηρακλή να εγκαταλείψουν την Ήλιδα και ο μεν πρώτος εγκαταστάθηκε στο Δουλίχιο, μια από τις Εχινάδες νήσους, ο δε δεύτερος συνέχισε την πορεία του προς την επιτέλεση των άθλων που υπολείπονταν. Χρόνια μετά, ο Ηρακλής κίνησε πόλεμο εναντίον τους Αυγεία με συμμάχους Αρκάδες εθελοντές, νίκησε τον ηλείο βασιλιά και τον σκότωσε, καθώς και τα υπόλοιπα παιδιά του. Ύστερα, επανέφερε από την εξορία τον Φυλέα και του παραχώρησε την εξουσία. Σύμφωνα με μια παράδοση, ο Φυλέας ζήτησε να δοθεί ο θρόνος στον αδελφό του Αγασθένη, γιατί ήθελε να παραμείνει στο Δουλίχιο. Άλλη, πάλι, παράδοση θέλει τον Ηρακλή να συγχωρεί τον Αυγεία και να του χαρίζει τη ζωή, δίνοντας όμως τη βασιλεία στον Φυλέα. Αυτός, αφού τακτοποίησε τα προβλήματα της χώρας, παρέδωσε ξανά τη βασιλεία στον Αυγεία και ο ίδιος αποσύρθηκε στο Δουλίχιο, όπου είχε πάει κατά την εξορία του. Σε αυτή την εκδοχή ο Αυγείας πεθαίνει γέρος από φυσικά αίτια, ο λαός του αποδίδει θεϊκές τιμές και τον διαδέχεται στον θρόνο ο γιος του Αγασθένης. Ο Φυλέας έγινε πατέρας του Μέγη από την Κτιμένη, κόρη του Λαέρτη και αδελφή του Οδυσσέα ή την Ευστυόχη, αγνώστων λοιπών στοιχείων, που πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο και σώθηκε από την ασπίδα που του είχε χαρίσει ο πατέρας του, δώρο σε εκείνον του πολέμαρχου Ευφήτη. Του αποδίδεται και μια κόρη, η Ευρυδάμεια, αγνώστου μητρός, που παντρεύτηκε τον Πολύειδο. Αργότερα ο Φυλέας ερωτεύτηκε την Τιμάνδρα, αδελφή της ωραίας Ελένης, την οποία πήρε μαζί του στο Δουλίχιο μαζί με τον γιο του. Αναφέρεται ανάμεσα στους κυνηγούς του Καλυδώνιου κάπρου.

Σχετικά λήμματα

ΑΛΦΕΙΟΣ, ΑΥΓΕΙΑΣ ή ΑΥΓΕΑΣ, ΕΛΕΝΗ, ΕΥΡΥΣΘΕΑΣ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΠΗΝΕΙΟΣ