Ο Θέσπιος ήταν ο επώνυμος ήρωας και βασιλιάς των Θεσπιών, πόλη γειτονική των Θηβών, με πλούσια ιστορία και στον τομέα των πολιτιστικών. Η καταγωγή του ήταν από την Αθήνα και θεϊκή, καθώς πατέρας του ήταν ο θεογέννητος βασιλιάς Ερεχθέας. Νωρίς έφυγε από τη γενέθλια γη και ίδρυσε τις Θεσπιές στη Βοιωτία. Από τη Μεγαμήδη μόνο, την κόρη του Άρνεου, ή και από διάφορες παλλακίδες απέκτησε πενήντα κόρες. Ο μύθος του συνδέεται με τη δράση του Ηρακλή στην περιοχή του Κιθαιρώνα και τον πρώτο άθλο του δεκαοκτάχρονου γιου του Δία. Πιο συγκεκριμένα: Ένα λιοντάρι, εξορμώντας από τον Κιθαιρώνα, αφάνιζε τα κοπάδια του Αμφιτρύωνα, θνητού πατέρα του Ηρακλή, και του Θέσπιου. Ο βασιλιάς φιλοξένησε τον νέο για πενήντα μέρες, όσο δηλαδή κράτησε το κυνήγι. Και κάθε βράδυ που ο Ηρακλής γυρνούσε, έβαζε μία από τις κόρες του να κοιμάται μαζί του, γιατί ήθελε να αποκτήσουν όλες τους παιδί από τον Ηρακλή, από αυτόν τον ξεχωριστό σωματικά και ψυχικά ξένο. Ο Ηρακλής, κουρασμένος από την ολοήμερη καταδίωξη του λιονταριού, νόμιζε ότι κάθε φορά, κάθε βράδυ, ήταν η ίδια συντρόφισσα, τελικά πλάγιασε με όλες και απέκτησε από όλες παιδιά, έναν γιο από την καθεμιά, εκτός από μία και εκτός από τη μεγαλύτερη και τη μικρότερη που γέννησαν δίδυμα. Άλλες παραδόσεις, θέλοντας να τονίσουν ακόμη περισσότερο τις υπεράνθρωπες δυνάμεις του ήρωα, θέλουν όλες τις ενώσεις να γίνονται σε επτά νύχτες, ή και σε μία νύχτα μόνο…

Απέκτησε παιδιά και από τις κόρες του Θέσπιου, από την Πρόκριδα (τη μεγαλύτερη, που γέννησε δίδυμα παιδιά) τον Αντιλέοντα και τον Ιππέα, από την Πανόπη τον Θρεψίππαντα, από τη Λύση τον Ευμήδη, από την […] τον Κρέοντα, από την Επιλάϊδα τον Αστυάνακτα, από την Κέρθη τον Ιόβη, από την Ευρύβια τον Πολύλαο, από την Πατρώ τον Αρχέμαχο, από τη Μηλίνη τον Λαομέδοντα, από την Κλυτίππη τον Ευρύκαπυ, τον Ευρύπυλο, τον Ευβώτη, από την Αγλαΐα τον Αντιάδη, τον Ονήσιππο από τη Χρυσηΐδα, από την Ορεία τον Λαομένη, τον Τέλη από τη Λυσιδίκη, τον Εντελίδη από τη Μενίππιδα, από την Ανθίππη τον Ιππόδρομο, τον Τελευταγόρα από την Ευρυ[βία], ο Καπύλος από την Ίππω, από την Εύβοια ο Όλυμπος, από τη Νίκη ο Νικόδρομος, από την Αργέλη ο Κλεόλαος, από την Εξόλη ο Ερύθρας, από την Ξανθίδα ο Ομόλιππος, από τη Στρατονίκη ο Άτρομος, τον Κελευστάνορα από την Ίφιδα, από τη Λαοθόη ο Άντιφος, από την Αντιόπη ο Αλόπιος, ο Αστυβίης από την Καλαμήτιδα, από τη Φυληίδα ο Τίγασις, από την Αισχρηίδα τον Λευκώνη, από την Άνθεια τον [...], από την Ευρυπύλη τον Αρχέδικο, τον Δυνάστη από την Ερατώ, από την Ασωπίδα ο Μέντορας, από την Ηώνη ο Αμήστριος, από την Τιφύσα τον Λυγκαίο, τον Αλοκράτη από την Ολύμπουσα, από την Ελικωνίδα τον Φαλία, από την Ησυχεία τον Οιστρόβλη, τον Τερψικράτη από την Ευρυόπη, από την Ελαχεία τον Βουλέα, τον Αντίμαχο από τη Νικίππη, τον Πάτροκλο από την Πυρίππη, τον Νήφο από την Πραξιθέα, από τη Λυσίππη τον Εράσιππο, τον Λυκούργο από την Τοξικράτη, τον Βουκόλο από τη Μάρση, τον Λεύκιππο από την Ευρυτέλη, από την Ιπποκράτη τον Ιππόζυγο. Αυτά ήταν τα παιδιά που απέκτησε από τις κόρες του Θέσπιου, αλλά απέκτησε και άλλα παιδιά από άλλες γυναίκες…

(Απολλόδ. 2.7.8)

Φεύγοντας ο Ηρακλής μήνυσε στον Θέσπιο να κρατήσει επτά από τα παιδιά του, τρία να τα στείλει στη Θήβα και τα υπόλοιπα σαράντα να τα στείλει στη νήσο Σαρδηνία, για να την αποικίσουν. Και πράγματι, με οδηγό τον Ιόλαο οι σαράντα Θεσπιάδες αποίκισαν το νησί, λεγόταν μάλιστα πως δεν πέθαναν αλλά είχαν πέσει σε βαθύ και αιώνιο ύπνο, με αποτέλεσμα ούτε τη φθορά του τάφου να υποστούν ούτε η φλόγα της πυράς να τους εξαφανίσει.

Ο Θέσπιος, κατά μια εκδοχή, ήταν αυτός που εξάγνισε τον Ηρακλή από τον φόνο των δικών του, των παιδιών που είχε από τη Μεγάρα και των ανιψιών του, παιδιά του αδελφού του Ιφικλή.

Ο Παυσανίας παραδίδει την ύπαρξη ιερού του Ηρακλή στις Θεσπιές, στο οποίο ισόβια ιέρεια είναι μια παρθένος. Το έθιμο αυτό στηρίζεται στον μύθο της ένωσης του Ηρακλή με όλες τις κόρες του Θέσπιου εκτός από μία. Για το έθιμο και για την ιστορία της ίδρυσης του ιερού ο Παυσανίας εκφράζει τις αμφιβολίες του:

Ο Ηρακλής, λένε, είχε πλαγιάσει με τις πενήντα θυγατέρες του Θεστίου μέσα σε μια νύχτα, εκτός από μία. Αυτή δε θέλησε να πλαγιάσει μαζί του. Ο Ηρακλής, επειδή ένιωσε προσβεβλημένος, την καταδίκασε να μείνει παρθένος σε όλη της τη ζωή και να τον υπηρετεί ως ιέρεια. Εγώ άκουσα και μιαν άλλη ιστορία, ότι δηλαδή ο Ηρακλής πλάγιασε την ίδια νύχτα με όλες τις κόρες του Θεστίου και ότι όλες του έκαναν αρσενικά παιδιά, ενώ η μικρότερη και η μεγαλύτερη του έκαναν δίδυμα. Δεν μπορώ όμως να πιστέψω ότι Ηρακλής έφτασε σε τέτοιο σημείο οργής εναντίον της κόρης ενός φίλου του. Και ακόμα αυτός, που όσο ζούσε ανάμεσα στους ανθρώπους, τιμωρούσε τους αλαζόνες και ιδιαίτερα τους ασεβείς προς τους θεούς, δεν θα ίδρυε στον εαυτό του ναό και δεν θα διόριζε ιέρεια, σαν να ήταν θεός. Η αλήθεια είναι πως το ιερό αυτό μου φαινόταν παλαιότερο από την εποχή που έζησε ο Ηρακλής, γιος του Αμφιτρύωνα και ότι ανήκε στον Ηρακλή, έναν από τους λεγόμενους Ιδαίους Δακτύλους.

(Παυσ. 9.27.6)

Σχετικά λήμματα

ΑΜΦΙΤΡΥΩΝΑΣ, ΜΕΓΑΜΗΔΗ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΘΕΣΠΙΑΔΕΣ, ΙΟΛΑΟΣ, ΙΦΙΚΛΗΣ, ΜΕΓΑΡΑ