Δαίμονες που, κατά μια άποψη, ήταν θνητοί, γι’ αυτό και έδειχναν σε διάφορα μέρη, κυρίως στη Μικρά Ασία, τάφους Σιληνών. Τα χαρακτηριστικά τους έμοιαζαν με των
Σατύρων, είχαν οπλές ίππων και αυτιά όνων και φορούσαν βαρείς χιτώνες. Άλλοτε δεν έμοιαζαν απλώς στους Σατύρους αλλά ταυτίζονταν με αυτούς —γι’ αυτό και ο Μαρσύας αποκαλούνταν άλλοτε Σάτυρος και άλλοτε Σιληνός— κι ότι η μόνη διαφορά μεταξύ τους είναι ηλικιακή —τοὺς γὰρ ἡλικίᾳ τῶν Σατύρων προήκοντας ὀνομάζουσι Σιληνούς (Παυσ. 1.23.5). Κάποτε αναφέρονται και ως απόγονοι του βασιλιά της Νύσας Σειληνού —οπότε συνδέονται περισσότερο με τις θρησκευτικές δοξασίες της Φρυγίας— και πρόγονοι των Σατύρων. Ήταν ακόλουθοι του Διόνυσου και του Ερμή, ενώ σχετίζονται και με τις νύμφες των ορέων —Σειληνοί […] μίσγοντ᾽ ἐν φιλότητι μυχῷ σπείων ἐροέντων, δηλαδή ενώνονται με τις νύμφες των ορέων στα βάθη σπηλαίων ερωτικών (Ομ. Ύμ.
Εις Αφροδίτην, στ. 263 και
Ορφ. Ύμν.
στον Σάτυρο Σιληνό). Η σχέση τους με τον όνο μπορεί να οφείλεται στην τιμωρία του
Μίδα
που προέκρινε ως καλύτερο μουσικό τον Μαρσύα έναντι του
Απόλλωνα, οπότε ο θεός έκανε να βγουν δύο αυτιά γαϊδάρου στο κεφάλι του, προφανώς για να ακούει καλύτερα ή γιατί γαϊδουρινά αυτιά μοιάζουν ακαλαίσθητα σε ανθρώπινο κεφάλι. Μπορεί πάλι το γαϊδουράκι ή στοιχεία του γαϊδάρου στο σώμα των Σιληνών να μην είναι το λαλούν σύμβολο μιας τιμωρίας αλλά μια προτίμησης στο ζώο αυτό ως θυσιαστήριο θύμα προς τιμή του Υπερβόρειου Απόλλωνα.
Ο Αλκιβιάδης, στο
εγκώμιο
που πλέκει για τον Σωκράτη, τον συγκρίνει με τους Σιληνούς γενικά και τον Μαρσύα ειδικότερα, τόσο στη μορφή, στην εξωτερική του εμφάνιση, όσο και στη γοητεία που ασκεί με τα λόγια του και στην κατάληψη του νου του συνομιλητή του. Όπως οι αυλοί του γδαρμένου Σιληνού/Σάτυρου Μαρσύα. (Βλ. και Πλ.,
Συμπ. 221-222 )
Σχετικά λήμματα