2ο Δημοτικό Σχολείο Γρεβενών Ε1΄τάξη                              Γρεβενά, 23 Νοεμβρίου 2012

Το πρώτο τμήμα της Πέμπτης τάξης (Ε1΄) του 2ου Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών  στα πλαίσια του προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων πραγματοποιεί το Σχολικό Έτος 2012-2013 δραστηριότητα με τίτλο:   «Ιστορία, πολιτισμός, ήθη-έθιμα, παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μου». Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας, μεταξύ των άλλων, θα συγκεντρώσουμε με τη μέθοδο της συνέντευξης πληροφορίες και παλιές φωτογραφίες. Αυτές τις φωτογραφίες θα τις σαρώσουμε, δηλαδή θα τις δώσουμε ψηφιακή μορφή, ενώ τα κείμενα θα τα γράψουμε στον Η/Υ και σταδιακά θα τα δημοσιοποιήσουμε, με σκοπό πρώτα απ’ όλα να τα γνωρίσει και η  τοπική κοινωνία, αλλά πολύ περισσότερο γιατί θέλουμε να παρακαλέσουμε όσους γνωρίζουν πρόσωπα, καταστάσεις ή άλλες πληροφορίες και θέλουν να μας βοηθήσουν,  να μας τις γνωστοποιήσουν στο τηλέφωνο 2462022511 ή στα e-mail mail@2dim-greven.gre.sch.gr  και karaliolio@sch.gr .   

Σήμερα  στα  πλαίσια αυτής της δραστηριότητας, θα δημοσιοποιήσουμε την εργασία που πραγματοποίησε η Ελισάβετ (μαθήτρια της τάξης) και παρουσίασε στην τάξη   για τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων:

«Γρεβενά… η πόλη των μανιταριών και των πευκοδασών. Όμως είναι μόνο οι φυσικές ομορφιές, είναι και τα ήθη και έθιμα κι ο πολιτισμός μας που μας κάνει να ξεχωρίζουμε…

Δύο από τα γνωστότερα γρεβενιώτικα έθιμα ήταν η «γουρνοχαρά», η οποία συνεχίζεται έως και σήμερα και τα «κόλιαντα».

Η γουρνοχαρά είναι ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα. Τους προηγούμενους μήνες του  χρόνου, οι οικογένειες τάιζαν όσο περισσότερο μπορούσαν το γουρούνι για να είναι παχύ εκείνη την ημέρα. Εδώ αναφέρω ότι το κρέας του γουρουνιού θα ήταν το μόνο που θα ‘τρωγαν για όλο το χρόνο. 5-6 άντρες επιχειρούσαν να σφάξουν το γουρούνι, ενώ τα παιδιά περίμεναν να πάρουν τη «φούσκα» του για να παίξουν ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια. Επειδή αυτή η μέρα είχε κύριο στοιχείο το γλέντι και τη χαρά, ονομάστηκε γουρνοχαρά.

Λίγες μέρες αφότου έμπαινε ο Δεκέμβρης, τα αγόρια του χωριού ανέβαιναν σε υψώματα φωνάζοντας κόλιαντα-κόλιαντα, ως προειδοποίηση ότι πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Καθώς πήγαιναν να πουν τα κόλιαντα, κουβαλούσαν μαζί τους τον τρουβά για να βάλουν μέσα τις κλούρες και τα’ άλλα καλούδια που θα τους έδιναν οι νοικοκυρές. Στα χέρια τους κρατούσαν τις «τζιουμπανίκες». Όταν τους ζητούσαν να «σιουμπήσουν» (ανακατέψουν) τη φωτιά, το έκαναν λέγοντας, «φέρνω αρνιά, φέρνω κατσίκια, φέρνω κι έναν γαμπρό (ή νύφη)». Αν κάποιοι ήθελαν να δώσουν στα παιδιά κάστανα, καρύδια ή αμύγδαλα, τους έλεγαν να «β’λιάξουν» και τότε αυτά έπεφταν στα γόνατα και βέλαζαν. (Πηγή ιστοσελίδα πολιτιστικού συλλόγου Αμυγδαλιών www.e-amigdalies.gr )

Όλα αυτά διαβάστηκαν στην τάξη, συζητήθηκαν και εμπλουτίστηκαν από τις δύο ιστοσελίδες που επισκεφτήκαμε.

 2ο Δημοτικό Σχολείο Γρεβενών Ε1΄τάξη                                      Γρεβενά, 19  Δεκεμβρίου 2012

Το πρώτο τμήμα της Πέμπτης τάξης (Ε1΄) του 2ου Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών  στα πλαίσια του προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων πραγματοποιεί το Σχολικό Έτος 2012-2013 δραστηριότητα με τίτλο:  «Ιστορία, πολιτισμός, ήθη-έθιμα, παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μου». Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας, μεταξύ των άλλων, θα συγκεντρώσουμε με τη μέθοδο της συνέντευξης πληροφορίες και παλιές φωτογραφίες. Αυτές τις φωτογραφίες θα τις σαρώσουμε, δηλαδή θα τις δώσουμε ψηφιακή μορφή, ενώ τα κείμενα θα τα γράψουμε στον Η/Υ και σταδιακά θα τα δημοσιοποιήσουμε, με σκοπό πρώτα απ’ όλα να τα γνωρίσει και η  τοπική κοινωνία, αλλά πολύ περισσότερο γιατί θέλουμε να παρακαλέσουμε όσους γνωρίζουν πρόσωπα, καταστάσεις ή άλλες πληροφορίες και θέλουν να μας βοηθήσουν,  να μας τις γνωστοποιήσουν στο τηλέφωνο 2462022511 ή στα e-mail mail@2dim-greven.gre.sch.gr  και karaliolio@sch.gr .   

Σήμερα  στα  πλαίσια αυτής της δραστηριότητας, θα δημοσιοποιήσουμε το μήνυμα που μας έστειλε η κα Μαρία Καραγιάννη – Λιούζα για το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο:

« ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ…. με ελληνικότατες ρίζες!          

 Χριστούγεννα, μέρες χαράς, μέρες γιορτής.

 Ατμόσφαιρα γλυκιάς θαλπωρής στο σπίτι, στην οικογένεια με τις χαρούμενες προετοιμασίες, τις δημιουργικές φαντασίες, με τα ήθη και έθιμα των γιορτινών αυτών ημερών.

Η αξία των Χριστουγεννιάτικων γιορτών έγκειται στις νοσταλγικές  παιδικές αναμνήσεις που μένουν ίσως αναλλοίωτες στο χρόνο.

Κουλουράκια, μελομακάρονα, κουραμπιέδες, βασιλόπιτες, δώρα, στολίδια, χριστουγεννιάτικο δέντρο,  κάλαντα!

Κάλαντα, η χαρά των παιδιών!

Μικρά και μεγάλα παιδιά κατά ομάδες, νύχτα με χιόνι με παγωνιά τραγουδούσαν το χαρμόσυνο άγγελμα της γέννησης του Χριστού.

Ντυμένα ζεστά, με την τσόχινη τσάντα (τορβάς) περασμένη χιαστή στο πανωφόρι τους πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και με όλη τη δύναμη της ψυχής τους έψαλλαν τα κάλαντα καθένας με τον δικό του τρόπο «καλήν εσπέραν άρχοντες…» ή «κόλιντα μπάμπου, κόλιντα και μένα μπάμπου κλούρα….» και γέμιζε η  τσόχινη τσάντα με κουλούρες (ειδικά παρασκευασμένες για τη μέρα αυτή), με καρύδια, με κάστανα με καραμέλες ή και κανένα πενηνταράκι-δραχμή,  ανάλογα με την οικονομική άνεση του κάθε σπιτιού. Και δεν ήταν λίγες οι φορές που τα παιδιά έφευγαν απογοητευμένα από κάποια σπίτια που δεν άνοιγαν την πόρτα τους και το τραγούδι τότε ήταν ανάλογο….. σ’ αυτό το σπίτι το τρανό οι πέτρες να ραγίσουν…..

Τα παιδιά, τα παλαιότερα χρόνια, δεν είχαν μαζί τους μουσικά όργανα, διέθεταν μόνο τις φωνητικές τους χορδές. Πολλές φορές κουβαλούσαν μαζί τους και ένα φυσικό κλωνάρι δένδρου είτε αυτό ήταν έλατο ή βελανιδιά ή κέδρο. Το είχαν στολισμένο ανάλογα με χρυσόχαρτα, με καρύδια  και  βαμβάκι. Ήταν ένα πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο το οποίο στη συνέχεια στόλιζε την είσοδο του σπιτιού για καλή χρονιά. Αυτό το έθιμο, μάλλον, έχει προγονικές ρίζες. (Χαρακτηριστική η φωτογραφία που μπορείτε να δείτε εδώ  από το αρχείο του 2ου Δημοτικού Σχολείου.)

Στην αρχαία Ελλάδα στόλιζαν την  «ειρεσιώνη».

Η ειρεσιώνη (είρος - έριον, μαλλί) ήταν κλάδος αγριελιάς που συμβόλιζε  την γονιμότητα και μακροζωία (η ελιά, εξάλλου, είναι υπέρ - αιωνόβιο δένδρο).

Κατά τους μήνες του φθινοπώρου τα παιδιά  στόλιζαν την ειρεσιώνη με γιρλάντες από μαλλί (σύμβολο κι αυτό μακροζωίας… ν΄ασπρίσει… να γεράσει), με ξηρούς καρπούς, σύκα, κάστανα κλπ., και την περιέφεραν σ’ όλους τους δρόμους, σ’ όλα τα σπίτια τραγουδώντας τα δικά τους κάλαντα προς έκφραση ευχαριστίας, γονιμότητας και ευφορίας του λήξαντος έτους. Τα παιδιά μάζευαν ανάλογα φιλοδωρήματα και στο τέλος  τοποθετούσαν την ειρεσιώνη στην είσοδο του σπιτιού όπου έμενε εκεί μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Το έθιμο αυτό μεταδόθηκε στους βόρειους λαούς από  έλληνες ταξιδευτές.

Οι βόρειοι λαοί  υιοθέτησαν το πανάρχαιο αυτό έθιμο, ελλείψει όμως  ελαιοδένδρων,  στόλιζαν δένδρα που ευδοκιμούσαν στον τόπο τους, δηλαδή  έλατα, πεύκα κλπ.

Το έθιμο της ειρεσιώνης κατά τους χρόνους του βυζαντίου καταδικάστηκε ως ειδωλολατρικό και απαγορεύτηκε.

Αιώνες αργότερα, το ίδιο έθιμο επανήλθε με τη μορφή πρωτοχρονιάτικου δένδρου από τους βαυαρούς που συνόδεψαν τον Όθωνα στην Ελλάδα και το παρουσίασαν ως δικό τους χριστουγεννιάτικο έθιμο. Όμως το έθιμο της ειρεσιώνης υπήρχε πάντα στην  ιστορική μνήμη των ελλήνων και γι αυτό το λόγο  οι πρόγονοί μας το υιοθέτησαν άμεσα, ως χριστουγεννιάτικο δέντρο.

                                                     Μαρία Καραγιάννη - Λιούζα»

Την ευχαριστούμε πολύ, για μια ακόμα φορά…

Όλα αυτά διαβάστηκαν στην τάξη και εμπλουτίστηκαν από τη συζήτηση που ακολούθησε...  

Περισσότερα για τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς διαβάσαμε στην ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμυγδαλιών www.e-amigdalies.gr