Κατά την περίοδο πριν τις Ανακαλύψεις, δεν υπήρχε ευρωπαϊκή παράδοση στην ωκεανοπλοΐα. Τόσο οι ναυτικοί που ταξίδευαν στη Μεσόγειο όσο και εκείνοι που παρέπλεαν τις ευρωπαϊκές ακτές του Ατλαντικού φρόντιζαν πάντα να ταξιδεύουν κοντά στις ακτές και θεωρούσαν εξαιρετικά επικίνδυνο το να χάσουν την οπτική επαφή με τη στεριά.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν, βέβαια, ότι οι Ευρωπαίοι αγνοούσαν την πορεία με ναυτιλιακά όργανα.

Η ναυτική πυξίδα ήταν γνωστή στην Ευρώπη, τουλάχιστον από το 1200 μ.Χ. Μάλιστα, φαίνεται ότι, γύρω στα 1300 μ.Χ., κάπου στη Μεσόγειο, η πυξίδα εξελίχτηκε καθώς έγινε η μετάβαση από το πρωτόγονο σύστημα της μαγνητισμένης βελόνας και του δοχείου σε ένα αυτοτελές όργανο.

Ο αστρολάβος ήταν, επίσης, γνωστός στους Ευρωπαίους ναυτικούς και τον χρησιμοποιούσαν για να μετρούν το ύψος των αστέρων από τον ορίζοντα ή την μεταξύ τους γωνιώδη απόσταση και να εντοπίζουν το γεωγραφικό πλάτος.

Πάντως, οι παραπάνω τεχνικές πρόοδοι, παρ’ ότι σαφώς βοήθησαν τους ναυτικούς, δεν πρέπει να άλλαξαν θεαματικά τον τρόπο με τον οποίο ταξίδευαν οι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι.

Όλοι γνώριζαν ότι το να πάψουν να βλέπουν την ακτή, ειδικότερα στα φουρτουνιασμένα νερά του Ατλαντικού ωκεανού, τους εξέθετε σε μεγάλους κινδύνους. Χωρίς τα γνωστά σημάδια της ξηράς, η ναυσιπλοΐα γινόταν υπόθεση μαντείας. Ήταν θεωρητικά δυνατόν να εντοπιστεί το γεωγραφικό πλάτος, μετρώντας το μεσημβρινό ύψος του ήλιου ή το ύψος του πολικού αστέρα τη νύχτα. Το όργανο, όμως, που χρησιμοποιούσαν, ο αστρολάβος, ήταν πολύπλοκο και χρειαζόταν μεγάλη πείρα στο χειρισμό του. Εξάλλου, οι μετρήσεις, όταν είχε τρικυμία, γίνονταν δυσκολότερες. Οι συντεταγμένες των άστρων μεταβάλλονταν ελαφρά από μέρα σε μέρα και οι μετρήσεις έπρεπε να διορθώνονται με τη βοήθεια πολύπλοκων οργάνων και πινάκων.

Άλλωστε, ακόμη και να έβρισκαν το γεωγραφικό πλάτος, δεν ήταν δυνατόν να προσδιορίσουν το γεωγραφικό μήκος. Ο προσδιορισμός του μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη σύγκριση του τοπικού χρόνου με το χρόνο σε κάποιο γνωστό σημείο, πράγμα που απαιτεί ρολόι ακριβείας. Το 15ο αι., όμως, δεν υπήρχε τέτοιο αξιόπιστο χρονόμετρο.

Πάντως, θα ήταν βάσιμο να υποθέσουμε ότι λίγοι ήταν οι καπετάνιοι που προβληματίζονταν ιδιαίτερα για όλα αυτά. Στην καλύτερη περίπτωση μετρούσαν μια γωνία με το χέρι: δυο μοίρες ένα δάχτυλο πάνω από τον ορίζοντα, οχτώ μοίρες ως τον καρπό, δεκαοχτώ ολόκληρο το χέρι. Γενικά, τον 15ο αι., η ναυσιπλοΐα ήταν ακόμη μια υπόθεση που απαιτούσε περισσότερο ταλέντο και πολύ μεγάλη εμπειρία παρά σπουδαίες γνώσεις.