ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΠΡΑΓΑΣ

        Ιστορικό σημείωμα: Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στην περιοχή της Μοραβίας (σημερινή Τσεχία και Σλοβακία) τον 9ο αιώνα από τους αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο από τη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι εστάλησαν ως ιεραπόστολοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ύστερα από πρόσκληση του Ηγεμόνα της Μοραβίας Ροστισλάβου προς τον αυτοκράτορα Μιχαήλ τον Γ΄. Μετά τον θάνατο του Ηγεμόνα Ροστισλάβου οι μαθητές των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου εκδιώχθηκαν από τη Μοραβία και συνέχισαν το ιεραποστολικό τους έργο στη Βουλγαρία. Οι Ορθόδοξες ενορίες επιβίωσαν στην περιοχή μέχρι τον 17ο αιώνα (υπό τη δικαιοδοσία της Μητροπόλεως Κιέβου). Το 1646 υπογράφηκε η "Ένωση του Ούζγκοροδ" συνεπεία της οποίας πολλές ενορίες Ρουσίνων στην περιοχή των Καρπαθίων προσχώρησαν στον Καθολικισμό ως Ουνίτες.

    Κατά τη διάρκεια του Αυστροτουρκικού πολέμου (1683-1699) εγκαταστάθηκαν στις περιοχές της κεντρικής και βόρειας Ουγγαρίας περίπου 200.000 Σέρβοι πρόσφυγες επαναστάτες από  διάφορες περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με επικεφαλής τον Πατριάρχη Πεκίου Αρσένιο (1674-1706). Εντός της Αυστροουγγαρίας ιδρύθηκε τότε η Μητρόπολη Καρλοβικίου, η οποία είχε στη δικαιοδοσία της και μία ενορία στην πόλη Κομάρνο της σημερινής Σλοβακίας (ήταν η Βορειότερη ενορία της Μητροπόλεως Καρλοβικίου).

    Το 1918 μετά την ίδρυση της Τσεχοσλοβακίας άρθηκαν οι απαγορεύσεις εναντίον των Ορθοδόξων, οι οποίες είχαν επιβληθεί από τους Αψβούργους. Στην περιοχή του Μουκατσέβου (στην Τσεχοσλοβακία τότε στην Ουκρανία σήμερα) πολλοί Ουνίτες αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Για τον λόγο αυτό μετέβη στην Πράγα το 1920 ο Επίσκοπος Νύσσης Δοσίθεος της Εκκλησίας της Σερβίας, ο οποίος δέχθηκε σε πλήρη κοινωνία με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας τους αρχηγούς του κινήματος. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1921 χειροτονήθηκε Επίσκοπος με τον τίτλο "Μοραβίας και Σιλεσίας" ο Αρχιμανδρίτης Γοράζδος Παύλικ, στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Σερβίας.

    Στις 15 Ιουνίου 1922 η Ορθόδοξη Κοινότητα της Πράγας εξέλεξε ως Επίσκοπό της τον Αρχιμανδρίτη Σαββάτιο Βράμπετς. Η απόφαση αυτή εγκρίθηκε από το αρμόδιο Υπουργείο της Τσεχοσλοβακίας. Μετά από διαπραγματεύσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο η Εκκλησία της Τσεχοσλοβακίας ανακηρύχθηκε Αυτόνομη με Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο της 18-02/03-03-1923. Ο Αρχιμανδρίτης Σαββάτιος χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Πράγας και πάσης Τσεχοσλοβακίας στις 19 Φεβρουαρίου/4 Μαρτίου 1923.

    Στις 4 Σεπτεμβρίου 1942 ο Επίσκοπος Γοράζδος εκτελέστηκε από τους Ναζί. Το ίδιο έτος ο Αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος συνελήφθη και φυλακίστηκε στο Ντάχαου μέχρι το τέλος του πολέμου.

    Μετά το τέλος του Β΄ παγκοσμίου πολέμου το 1945 η περιοχή του Μουκατσέβου, η οποία μέχρι τότε υπήγετο στην Τσεχοσλοβακία εντάχθηκε στη Σοβιετική Δημοκρατία της Ουκρανίας. Η Τσεχοσλοβακία βρέθηκε ολόκληρη υπό την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος επέστρεψε στην Τσεχοσλοβακία αλλά δεν του επιτράπηκε από τις κομμουνιστικές αρχές να ασκήσει τα καθήκοντά του. Το 1946 το Πατριαρχείο Ρωσίας υπήγαγε την Τσεχοσλοβακία στη δικαιοδοσία του και ίδρυσε την Εξαρχία της Τσεχοσλοβακίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Σαββάτιος αρνήθηκε να αναγνωρίσει και να ενταχθεί στη νέα δικαιοδοσία παρόλες τις πιέσεις που δέχτηκε. Για τον λόγο αυτό τέθηκε υπό περιορισμό μένοντας πιστός στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αφ' ετέρου το Πατριαρχείο Ρωσίας εξέλεξε ως Έξαρχο Τσεχοσλοβακίας τον μέχρι τότε Μητροπολίτη Ροστόβου Ελευθέριο Βοροντσώφ. Το 1950 οι Ουνίτες της Τσεχοσλοβακίας υποχρεώθηκαν να ασπαστούν την Ορθοδοξία και να ενταχθούν στην Εξαρχία Τσεχοσλοβακίας του Πατριαρχείου Ρωσίας. Το 1951 το Πατριαρχείο Ρωσίας απένειμε Αυτοκέφαλο καθεστώς στην Εκκλησία της Τσεχοσλοβακίας, γεγονός το οποίο δεν αναγνωρίστηκε από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Το 1968 κατά τη διάρκεια της Άνοιξης της Πράγας οι πρώην Ουνίτες βρήκαν την ευκαιρία να επαναστατήσουν και προέβησαν σε βιαιότητες εναντίον των Ορθοδόξων. Η αποκατάσταση του φιλοσοβιετικού καθεστώτος είχε ως αποτέλεσμα την εκ νέου υποταγή τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ωστόσο μετά την πτώση του φιλοσοβιετικού καθεστώτος το 1990 πολλοί πρώην Ουνίτες βρήκαν την ευκαιρία να επιστρέψουν στην Ουνία και να αφαιρέσουν πολλές φορές με βίαιο τρόπο ναούς από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

    Μέχρι το 1959, έτος κοιμήσεως του Αρχιεπισκόπου Σαββατίου, το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώριζε αυτόν ως τον μόνο κανονικό Αρχιεπίσκοπο Πράγας και πάσης Τσεχοσλοβακίας. Σταδιακά αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Εκκλησία της Τσεχοσλοβακίας, την οποία όμως αναγνώριζε ως Αυτόνομη Εκκλησία υπό τη δικαιοδοσία του. και όχι ως Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Κατόπιν αιτήματος του Αρχιεπισκόπου Πράγας Δωροθέου το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακήρυξε Αυτοκέφαλη την Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας στις 27 Αυγούστου 1998.

Επισκοπικός κατάλογος (υπό σύνταξη).

Βλέπε επίσης Εξαρχία Τσεχοσλοβακίας υπό το Πατριαρχείο Ρωσίας.

Αναθεώρηση: Δευτέρα, 18 Σεπτεμβρίου 2023.