Η σειρά «ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1750-1940» παρουσιάζει μέσα από τις απόψεις διακεκριμένων Πανεπιστημιακών Καθηγητών την ελληνική πολιτική ιστορία από το 1770 έως το 1940. Το πέμπτο επεισόδιο της σειράς πραγματεύεται την πρώτη περίοδο της Βασιλευομένης Δημοκρατίας στην ΕΛΛΑΔΑ, που εκτείνεται από το 1863 έως το 1923, δίνοντας έμφαση στον Εθνικό διχασμό, στο Κράτος της ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, στις εδαφικές προσκτήσεις τις ΕΛΛΑΔΑΣ μετά το τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου, στη Μικρασιατική Καταστροφή και στη Συνθήκη της ΛΩΖΑΝΗΣ. Αρχικά γίνεται προσπάθεια να τεθεί στην πραγματική του βάση το ιστορικό εκείνο γεγονός που κυριολεκτικά και μεταφορικά χώρισε την ΕΛΛΑΔΑ σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα, που δεν ήταν άλλο από τον Εθνικό Διχασμό. Εξάλλου, σύμφωνα με τους ιστορικούς, δεν ήταν απλώς η σύγκρουση δύο προσώπων ή δύο αντιμαχόμενων αντιλήψεων για τον εξωτερικό προσανατολισμό της χώρας, αλλά κάτι το οποίο εμπεριείχε τα δύο προαναφερθέντα στοιχεία και συνάμα τα ξεπερνούσε. Ήταν η σύγκρουση δύο διαφορετικών αντιλήψεων που εκτινόταν σε κάθε τομέα της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας. Εκείνη, εξάλλου, την περίοδο ακούγεται για πρώτη φορά στο κράτος της ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ το σύνθημα για Αβασίλευτη Δημοκρατία. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στην πολιτειακή οργάνωση αυτού του βραχύβιου κράτους, αφού προσπάθησε να λειτουργήσει με μία διαφορετική πολιτειακή αντίληψη. Οι διώξεις, οι φόνοι και οι φυλακίσεις, μάλιστα, που πραγματοποιούνται στην ΑΘΗΝΑ εναντίον των βενιζελικών το Νοέμβριο του 1916, γνωστές ως Νοεμβριανά, θα οδηγήσουν το Κράτος της ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ το 1917 να προβεί σε διάγγελμα και να κηρύξει έκπτωτο τον Βασιλέα ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ. Μετά την εκθρόνιση του Μονάρχη, η Προσωρινή Κυβέρνηση εγκαθίσταται στην ΑΘΗΝΑ και γίνεται έτσι Κυβέρνηση όλης της χώρας, ενώ νέος Βασιλιάς ορίζεται ο δευτερότοκος γιος του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Ωστόσο, ο έκπτωτος Μονάρχης δεν σταμάτησε ποτέ να περιμένει την επιστροφή του στην ΕΛΛΑΔΑ, κάτι που τελικά πραγματοποιήθηκε ύστερα από ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα στις 5 Δεκεμβρίου του 1920. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του, όμως, η χώρα συμμετείχε στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της νικήτριας ΑΝΤΑΝΤ. Γι’ αυτό το λόγο έλαβε μέρος στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των ΠΑΡΙΣΙΩΝ του 1919-1920, όπου με επικεφαλής τον ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ προώθησε με μεγάλη επιτυχία τα εθνικά της ζητήματα. Τα ελληνικά κεκτημένα επικυρώνονται με την υπογραφή της Συνθήκης των ΣΕΒΡΩΝ στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920. Παρά τις σημαντικές του επιτυχίες, ο Έλληνας Πρωθυπουργός δέχεται στη ΛΥΩΝ αποτυχημένη δολοφονική επίθεση, ενώ η επιστροφή του στην ΕΛΛΑΔΑ σημαδεύεται από την ήττα του στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την άμεση φυγή του στο εξωτερικό. Η εκ νέου ενθρόνιση του ΚΩΝΣΤΑΝΙΝΟΥ και οι πολιτικές των φιλοβασιλικών Κυβερνήσεων οδήγησαν τη χώρα σε μια νέα καταστροφή, τη Μικρασιατική. Για τη συγκεκριμένη τροπή της Μικρασιατικής Εκστρατείας είχε προειδοποιήσει τον ελληνικό λαό ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, μέσα από το Δημοκρατικό του Μανιφέστο, το οποίο δημοσιεύτηκε, λογοκριμένο βέβαια, στις 12 Φεβρουαρίου του 1922 σε δύο εφημερίδες, στην «ΠΑΤΡΙΔΑ» και τον «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ». Το κείμενο υπογράφουν ο ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ και έξι ακόμη δημοκρατικοί φιλελεύθεροι, οι οποίοι αρχικά προφυλακίζονται και ακολούθως παραπέμπονται σε δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Η δίκη πραγματοποιήθηκε στη ΛΑΜΙΑ τον Ιούνιο του 1922 και το δικαστήριο καταδίκασε τους κατηγορουμένους σε τριετή φυλάκιση. Αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή δημοκρατικοί αξιωματικοί του στρατού με επικεφαλής τον ΝΙΚΟΛΑΟ ΠΛΑΣΤΗΡΑ και τον ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΓΟΝΑΤΑ επαναστατούν και εκδιώκουν για δεύτερη φορά τον Βασιλέα ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Α, ενώ λίγο αργότερα κηρύσσεται έκπτωτος και ο διάδοχος του ΓΕΩΡΓΙΟ Β. Ακολουθεί, από το επαναστατικό καθεστώς, η δίκη και η εκτέλεση των έξι υπευθύνων της καταστροφής. Η καταστροφή για τον ελληνισμό των παραλίων της Μικράς Ασίας επισφραγίζεται με τη Συνθήκη της ΛΩΖΑΝΗΣ στις 24 Ιουλίου του 1923. Για τη διεξαγωγή των σκληρών διαπραγματεύσεων, οι οποίες έγιναν μέσα σ’ ένα πολύ δυσμενές κλίμα για τη χώρα, η Επαναστατική Κυβέρνηση επιλέγει τον ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ.