Facebook Like Box


..Οδηγός Πλοήγησης..



20) Νεότερη Ελληνική Πολιτική Ιστορία 1750-1940: Η Αβασίλευτη Δημοκρατία 1924-1935


Η σειρά «ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1750-1940» παρουσιάζει μέσα από τις απόψεις διακεκριμένων Πανεπιστημιακών Καθηγητών την ελληνική πολιτική ιστορία από το 1770 έως το 1940. Το έβδομο επεισόδιο της σειράς πραγματεύεται την περίοδο της Αβασίλευτης Δημοκρατίας στην ΕΛΛΑΔΑ, που εκτείνεται από το 1924 έως το 1935, δίνοντας έμφαση στο δημοκρατικό Σύνταγμα του 1927, στην τελευταία διακυβέρνηση του ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, στην εξωτερική πολιτική από το 1928 και μετά και στην έκρυθμη πολιτική κατάσταση των ετών 1932-1935. Στις 3 Ιουνίου του 1927 μετά από μια μακρά περίοδο πολιτικής ανωμαλίας τέθηκε σε ισχύ το δημοκρατικό σύνταγμα του 1927. Ονομάστηκε δημοκρατικό διότι για πρώτη φορά εγκαθιδρύεται δημοκρατία με αρχηγό κράτους όχι Βασιλιά, αλλά Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το εν λόγω σύνταγμα προήλθε μετά από μια μακρά περίοδο συνταγματικών και πολιτικών ανωμαλιών. Η συντακτική μάλιστα διαδικασία φαίνεται να επηρεάστηκε από τα πολιτικά γεγονότα, ενώ το ίδιο το κείμενο του συντάγματος ήταν προϊόν ελληνικών εμπειριών και εξωτερικών επηρειών. Αποτελεί, μάλιστα, χαρακτηριστικό παράδειγμα δημοκρατικού φιλελευθερισμού. Ωστόσο, δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί ιδιαίτερα από σοσιαλιστικές αντιλήψεις, αν και εμπεριέχει κάποιες σπάνιες για την εποχή κοινωνικές διατάξεις. Παρ’ όλα αυτά η κρίση των δημοκρατικών θεσμών και ο Εθνικός Διχασμός την περίοδο του Μεσοπολέμου θα νοθεύσουν το περιεχόμενο και τη λειτουργία του Συνταγματικού Φιλελευθερισμού, καθώς θα υιοθετηθούν νομοθετήματα και πρακτικές που μάλλον αντιβαίνουν στη Δημοκρατία. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του λεγόμενου «Κατωχηρωτικού», της διοικητικής εκτόπισης και φυσικά του «Ιδιωνύμου». Στην πολιτική ζωή, από το 1927 έως το 1928 η χώρα κυβερνήθηκε από Κυβερνήσεις συνεργασίας μέχρι τις εκλογές της 19ης Αυγούστου του 1928, στις οποίες επικράτησε με ευρεία πλειοψηφία ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ. Ωστόσο, η τελευταία περίοδος διακυβέρνησής του χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις, αναδιπλώσεις και υπαναχωρήσεις σε σχέση με την πρώτη του παρουσία τη δεκαετία του 1910. Μια εξόφθαλμη αλλαγή, άλλωστε, επήλθε στην κοινωνική πολιτική του, η οποία έχασε σ’ ένα βαθμό τη φιλεργατική και φιλαγροτική της στάση. Ωστόσο, η συγκεκριμένη πολιτική του οδήγησε σε μία ήπια πολιτική ζωή, η οποία όμως τερματίζεται στο τέλος του 1930, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που τετραπλασίασε τους ανέργους, και της υπογραφής του Συμφώνου Ειρήνης και Φιλίας με την ΤΟΥΡΚΙΑ, που στέρησε από το ΒΕΝΙΖΕΛΟ παραδοσιακούς υποστηρικτές του. Η υπογραφή του Συμφώνου, όμως, επέφερε και εσωκομματική διάσπαση, με αποτέλεσμα ο ίδιος ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ να φορτίσει πολιτικά το κλίμα, ώστε να συσπειρώσει την εκλογική του βάση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η πιθανή συμμετοχή του στο πραξικόπημα του 1933 και η βέβαιη συμμετοχή του στο κίνημα του 1935 που πραγματοποιήθηκαν υπέρ του. Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, από το 1923 και κυρίως μετά από τη Συνθήκη της ΛΟΖΑΝΗΣ θα παύσουν οι αλυτρωτικές επιδιώξεις να καθορίζουν την εξωτερική πολιτική της χώρας. Εν τούτοις, οι νέες εθνικές επιδιώξεις τόσο σε στρατηγικό, όσο και σε τακτικό επίπεδο θα οριοθετηθούν από το 1928 κι ύστερα, ενώ αλλάζει και η πολιτική της ΕΛΛΑΔΑΣ προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και του γείτονες της στα Βαλκάνια. Στην εσωτερική πολιτική, μετά την τετραετία του ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, πραγματοποιούνται δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις στις 23 Μαΐου του 1932 και στις 5 Μαρτίου του 1933. Και στις δύο φαίνεται η πολυδιάσπαση της Βενιζελικής παράταξης, ενώ η νίκη των αντιβενιζελικών το 1935 οφειλόταν στο εκλογικό σύστημα που είχαν εισαγάγει οι φιλοβενιζελικοί την προηγούμενη δεκαετία. Τα δύο μάλιστα προαναφερόμενα κινήματα οδηγούν σε νέα απόπειρα δολοφονίας του ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ και δίνουν την ευκαιρία στον ΤΣΑΛΔΑΡΗ να κηρύξει στρατιωτικό νόμο, καταργώντας βασικά άρθρα του Συντάγματος. Μέσα σ’ αυτό το εκρηκτικό πολιτικό κλίμα ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ δράττει την ευκαιρία ν’ ανακαινίσει εκ νέου καθεστωτικό ζήτημα. Στις 9 Ιουνίου 1935 διενεργούνται εκ νέου εκλογές στις οποίες επικρατεί η συντηρητική παράταξη και έτσι ανοίγει ο δρόμος για την παλινόρθωση του Βασιλιά, κάτι που επιτυγχάνεται με τη διενέργεια ενός νόθου δημοψηφίσματος στις 3 Νοεμβρίου του 1935.

 


Όλγα Παΐζη © 2012 - 2022

Σχεδιασμός - Ανάπτυξη: Όλγα Παΐζη

Η ιστοσελίδα φιλοξενείται από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο

Τελευταία Ενημέρωση: 30 Mαΐου 2022