Η ?.. ΑΝΤΙΓΛΩΣΣΑ !!!
Η γλώσσα των νέων είναι ένα σύνολο ιδιαίτερων γλωσσικών φαινομένων , ένας ιδιόμορφος τρόπος έκφρασης / ομιλίας με χαρακτηριστικά που τον διαφοροποιούν από τη λεγόμενη πρότυπη γλώσσα.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ :
Πολυάριθμες στερεότυπες φράσεις. Ιδιόρρυθμοι χαιρετισμοί / προσφωνήσεις.
Υβρεολόγιο.
Ξένες λέξεις.
Συντετμημένες ή παραλλαγμένες λέξεις φράσεις.
Σλόγκαν / ατάκες.
Δάνειες λέξεις από τη γλώσσα των υπολογιστών , της διαφήμισης , των ΜΜΕ.
Περιορισμένο λεξιλόγιο.
Οι νέοι χρησιμοποιούν για την επικοινωνία τους αυτόν τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα ΓΙΑΤΙ :
Δεν έχουν διαμορφώσει ακόμα πλήρως την προσωπικότητά τους γι αυτό και μιμούνται συχνά ξένα πρότυπα και έλκονται από το νέο, το ασυνήθιστο, το διαφορετικό, το άγνωστο.
Αγαπούν επίσης, λόγω ιδιοσυγκρασίας, καθετί νεωτερικό, πρωτοποριακό, πρωτότυπο.
Λόγω των σύγχρονων συνθηκών ζωής και του τεράστιου όγκου πληροφοριών που δέχονται , κάνουν εξοικονόμηση ενέργειας και χρόνου.
Επηρεάζονται εντονότατα από την τεχνολογία, τα ΜΜΕ, το διαδίκτυο , την εικόνα γενικότερα.
Οι κοινωνικές συμβάσεις (τυπικότητα, ευγένεια?) ,οι τόσο αποδεκτές από τους μεγαλυτέρους, είναι γι αυτούς άγνωστος τόπος.
Αισθάνονται την ανάγκη να διαμορφώσουν μια συγκεκριμένη ταυτότητα, θέλοντας να διαφοροποιηθούν από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο.
Πιέζονται να ενταχθούν στην ομάδα και να ενστερνιστούν τους κανόνες εσωτερικής επικοινωνίας της , η οποία θα πρέπει να είναι άγνωστη και ακατανόητη για τους ενηλίκους. .
Εκφράζουν την αμφισβήτησή τους προς τις κατεστημένες αξίες και συνεπώς απορρίπτουν και τους καθιερωμένους τρόπους συμπεριφοράς και έκφρασης.
Αντιδρούν στην κούφια και ξύλινη γλώσσα των πολιτικών και τη χάρτινη των ανθρώπων του πνεύματος.
Η γλώσσα των νέων είναι τελικά ο καθρέφτης της δικής τους κουλτούρας και της δικής τους εποχής και αυτήν ακριβώς αντανακλά. Είναι όμως και ο καθρέφτης της ηλικίας τους και τα χαρακτηριστικά αυτής ακριβώς της ηλικίας θα πρέπει να μαρτυρά : την αμεσότητα, την εγγύτητα, τον αυθορμητισμό, τη βιασύνη, τη ανατρεπτικότητα, την ευθύτητα , τις αναζητήσεις, τους προβληματισμούς και την αμφισβήτησή της. Δικαιολογημένα λοιπόν είναι η γλώσσα των νέων μια ?αντιγλώσσα.
|
Η γλώσσα των νέων και τα χαρακτηριστικά της
|
|
»»» του Γιάννη Ανδρουτσόπουλου
1. ορισμός
Ο όρος γλώσσα των νέων δηλώνει το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους. Παρά τον χαρακτηρισμό «γλώσσα», η γλώσσα των νέων δεν είναι ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα, αλλά μια «κοινωνιόλεκτος» [sociolect], δηλαδή ένας τρόπος ομιλίας με λεξιλογικά, πραγματολογικά και δομικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιείται υπό ορισμένες συνθήκες επικοινωνίας και είναι μέρος της γλωσσικής συνείδησης μιας κοινότητας. Η κοινωνική βάση της γλώσσας των νέων είναι η «παρέα», το δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα των νέων, αλλά ένα σύνολο από επιμέρους τρόπους ομιλίας με κοινές τάσεις διαμόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία. Καθώς η ελληνική έρευνα είναι ακόμη περιορισμένη, τα στοιχεία που ακολουθούν συνδυάζουν ευρήματα από διάφορες γλώσσες.
2. χαρακτηριστικά της γλώσσας των νέων
2.1 Το νεανικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει τόσο εκφράσεις χωρίς αντίστοιχο στην κοινή γλώσσα (π.χ. για τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα μιας νεανικής κουλτούρας) όσο και εκφράσεις που δηλώνουν μια ιδιαίτερη στάση (οικειότητα, αξιολόγηση, ειρωνεία) απέναντι σε ένα γνωστό αντικείμενο αναφοράς (π.χ. ο χαρακτηρισμός η ώρα του παιδιού για το μάθημα των αγγλικών). Ιδιαίτερα παραγωγικά σημασιολογικά πεδία είναι οι κοινωνικές κατηγορίες (π.χ. φλώρος, τύπισσα), οι βιωματικές και κοινωνικές εμπειρίες (π.χ. ξεσαλώνω “διασκεδάζω”), οι ψυχολογικές καταστάσεις (π.χ. τα πήρα στο κρανίο “εκνευρίστηκα”), οι αξιολογικές (π.χ. αστέρι, σούπερ, τζάμι, χάσιμο “πολύ καλό”) και επιτατικές εκφράσεις (ψιλο-, χοντρο-, καρα-, με τρέλα). Ειδικά για την έκφραση αξιολόγησης και επίτασης έχουν διαπιστωθεί ιδιαίτερα συντακτικά σχήματα,στα ελληνικά π.χ. «και γαμώ + Ονοματική Φράση» (και γαμώ τις φάσεις “πολύ καλή φάση”). Η νεανική επικοινωνία χρησιμοποιεί πολυάριθμες στερεότυπες εκφράσεις για την οργάνωση του διαλόγου, όπως χαιρετισμούς (έλα ρε, τσα γεια), προσφωνήσεις (ρε μεγάλε), φιλικές υβριστικές προσφωνήσεις (ρε μαλάκα), εκφράσεις συμφωνίας (Μέσα είσαι!), άρνησης (Ούτε με σφαίρες!), επιδοκιμασίας (Φοβερό! “Εγραψε!), έναρξης μιας αφήγησης (π.χ. “Ακου φάση!).
Η δημιουργία και ανανέωση του νεανικού λεξιλογίου γίνεται με τέσσερις βασικούς τρόπους: α) αλλαγή σημασίας (π.χ. κόκκαλο “μεθυσμένος”)· β) δανεισμός, κατά κύριο λόγο από τα αγγλικά (π.χ. χάι “κεφάτος, φτιαγμένος”)· γ) επιλογές προτύπων σχηματισμού λέξεων, π.χ. το επίθημα -άς για κατηγορίες της νεανικής κουλτούρας με αγγλική βάση (γκραφιτάς, σκινάς, μεταλλάς, τσοπεράς κ.ά.) και δ) τροποποίηση λέξεων χωρίς αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθήματα (τσιγάρο > τσιγαριά) είτε με σύντμηση (ματσωμένος > ματσό) είτε με μετάθεση φθόγγων ή συλλαβών, τα λεγόμενα ποδανά (“ανάποδα”, π.χ. μεναγκό “γκόμενα”).
2.2 Η έρευνα της νεανικής συνομιλίας ασχολείται με φαινόμενα της επικοινωνίας όπως π.χ. η γλωσσική επιθετικότητα, ο διάλογος νέων-ενηλίκων και η αλλαγή γλωσσικού κώδικα. Μελέτες σε διάφορες χώρες δείχνουν ότι οι νέοι χρησιμοποιούν στη διαλογική τους επικοινωνία το σύνολο των γλωσσικών πηγών της κοινότητας όπου ζουν. Εδώ συγκαταλέγονται καταρχήν οι γλώσσες και οι γλωσσικές ποικιλίες του κοινωνικού περίγυρου, όπως η τοπική διάλεκτος (έστω και αν οι νέοι δεν τη μιλούν συστηματικά) ή η γλώσσα μιας εθνικής μειονότητας. Ακόμη, στοιχεία από τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, π.χ. σλόγκαν από διαφημίσεις, ατάκες από ταινίες και τραγούδια κ.ά. Στοιχεία από τις παραπάνω πηγές συνταιριάζονται δημιουργικά στον νεανικό διάλογο, συγκροτώντας ένα «μωσαϊκό» που μεταβάλλεται ανάλογα με τις επικοινωνιακές ανάγκες της στιγμής. Ο τρόπος που γίνεται αυτό, δηλαδή ποια στοιχεία επιλέγουν οι νέοι και πώς τα χρησιμοποιούν στην επικοινωνία τους, αντανακλά τις πολιτισμικές επιρροές και την κοινωνική τοποθέτηση της κάθε νεανικής παρέας.
2.3 Συστηματικές διαφορές μεταξύ νέων και ενήλικων ομιλητών μιας κοινότητας έχουν μελετηθεί με τις στατιστικές μεθόδους της κοινωνιογλωσσολογίας. Εξετάζεται η αναλογία πρότυπης και μη πρότυπης γλώσσας (διαλέκτου, λαϊκής γλώσσας) κυρίως στη φωνολογία και σε μικρότερο βαθμό στη μορφολογία, τη σύνταξη και τους συνομιλιακούς δείκτες. “Εχει διαπιστωθεί ότι οι νέοι ομιλητές χρησιμοποιούν στοιχεία μη πρότυπης γλώσσας συχνότερα από ό,τι ενήλικοι ομιλητές. Η διαφορά αυτή ερμηνεύεται είτε ως ένδειξη γλωσσικής αλλαγής, όταν καινοτομικά φαινόμενα εμφανίζονται συχνότερα στην ομιλία των νέων, είτε ως φαινόμενο «ηλικιακής διαβάθμισης», όταν στιγματισμένα φαινόμενα είναι συχνότερα στη νεότητα απ” ό,τι στην ενήλικη ζωή.
3. κοινωνικά χαρακτηριστικά
Προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί μια νεανική γλώσσα είναι α) η κοινωνικά θεσμοποιημένη κατηγορία της νεότητας και β) κάποια μορφή νεανικής κουλτούρας και «αυτόνομης» νεανικής επικοινωνίας. Οι περισσότερες έρευνες περιορίζουν την κατηγορία της νεότητας στην εφηβική ηλικία (12-18 ετών), άλλες συμπεριλαμβάνουν και τη μετεφηβική ηλικία (έως 25 ή 30 ετών). Ιστορικά, μορφές νεανικής γλώσσας υπήρχαν ήδη σε προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο η γλώσσα των νέων έγινε μαζικό φαινόμενο από τα μεταπολεμικά χρόνια και ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτό ανάγεται στην αυξανόμενη οικονομική και πολιτισμική ανεξαρτησία των νέων στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και στην κοινή επιρροή από νεανικές κουλτούρες αγγλοαμερικανικής προέλευσης.
Γιατί οι νέοι αναπτύσσουν δικούς τους τρόπους έκφρασης; Οι εξηγήσεις της βιβλιογραφίας συνδυάζουν τρεις παράγοντες. Κοινωνιολογικά, κάθε ηλικία έχει ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά που συναρτώνται με τυπικές συνθήκες επικοινωνίας. Τα κοινωνικά δίκτυα των νέων είναι στενότερα από αυτά των ενηλίκων, γεγονός που εντείνει την πίεση γλωσσικής συμμόρφωσης με την παρέα. Ακόμη, οι συμβάσεις γλωσσικής ευγένειας και απόστασης που απαιτούνται στην ενήλικη ζωή δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη πλήρως κατά την εφηβεία. “Ετσι εξηγείται το ότι η συχνότητα μη πρότυπης γλώσσας είναι μεγαλύτερη στη νεότητα από ό,τι στην ενήλικη ζωή. Ψυχολογικά, κατά τη νεανική ηλικία διαμορφώνεται η προσωπική και κοινωνική ταυτότητα. Η απόρριψη κατεστημένων τρόπων συμπεριφοράς και ο πειραματισμός με εναλλακτικά μοντέλα, τάσεις που γενικότερα χαρακτηρίζουν την εφηβεία, εκφράζονται και γλωσσικά. Με την ιδιαίτερη γλώσσα τους, οι νέοι συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια ηλικία με δικά της ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει τόσο από τα παιδικά όσο και από τα ενήλικα χρόνια. Επικοινωνιακά, λειτουργίες της γλώσσας όπως η εκφραστικότητα, η πρωτοτυπία και το γλωσσικό παιχνίδι ίσως είναι ισχυρότερες στη νεανική ηλικία απ” ό,τι στη μετέπειτα ζωή.
Διαφορές της νεανικής γλώσσας σε σχέση με τον τόπο διαβίωσης, την κοινωνική προέλευση και το φύλο των νέων έχουν μελετηθεί για τις αναλογίες πρότυπης και μη πρότυπης γλώσσας (βλ. παραπάνω 2.3). Σε ό,τι αφορά το νεανικό λεξιλόγιο, η μέχρι τώρα έρευνα δεν επιτρέπει γενικεύσεις. Φαίνεται πάντως ότι η χρήση υβριστικού λεξιλογίου και υβριστικών προσφωνήσεων είναι συχνότερη ανάμεσα σε αγόρια. Σαφέστερη είναι η σχέση της γλωσσικής έκφρασης με τη συμμετοχή σε μια νεανική κουλτούρα. Οι νεανικές «σκηνές» που συγκροτούνται γύρω από μουσικά είδη (π.χ. punk, metal, hip-hop) χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα λεξιλόγια και τρόπους συνομιλίας που διαμορφώνονται υπό την επιρροή αγγλόφωνων νεανικών μέσων. Σε ό,τι αφορά τις περιστάσεις επικοινωνίας, τα διάφορα στοιχεία της νεανικής γλώσσας χρησιμοποιούνται συστηματικά μόνο στo πλαίσιo της ομάδας συνομηλίκων, τόσο ιδιωτικά όσο και στα διάφορα νεανικά στέκια. Τούτο σημαίνει ότι η γλωσσική συμπεριφορά των νέων είναι διαφορετική π.χ. στην αυλή του σχολείου από ό,τι μέσα στην τάξη. Στοιχεία νεανικής γλώσσας εμφανίζονται επίσης στα διάφορα νεανικά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας (νεανικά περιοδικά, νεανικό ραδιόφωνο, στίχοι τραγουδιών κ.λπ.).
4. γλωσσική αλλαγή
Η εξέλιξη της νεανικής γλώσσας δείχνει αντίρροπες τάσεις. Μια τάση προς ανομοιογένεια οφείλεται στα επικοινωνιακά κίνητρα του γλωσσικού πειραματισμού και της εκφραστικής πρωτοτυπίας (βλ. παραπάνω 3). Οι παραγωγικές κατηγορίες του λεξιλογίου και οι στερεότυπες εκφράσεις (βλ. παραπάνω 2.1) ανανεώνονται με ταχείς ρυθμούς σε κάθε νεανική παρέα ξεχωριστά. Μια αντίρροπη τάση προς ομοιογένεια δημιουργούν τα πολιτισμικά και γλωσσικά πρότυπα που διαδίδονται από νεανικά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. “Ετσι π.χ. η πολιτισμική ταυτότητα των νεανικών μουσικών «σκηνών» συμβολίζεται γλωσσικά με τον αγγλόφωνο-διεθνή τους προσανατολισμό. Ταυτόχρονα, στοιχεία της νεανικής γλώσσας περνούν στην κοινή γλώσσα ως σύμβολα νεανικότητας. Οι νέοι διατηρούν ορισμένες εκφράσεις τους στην ενήλικη ζωή, οι γονείς χρησιμοποιούν ένα μέρος από το επίκαιρο λεξιλόγιο των παιδιών τους, ενώ τα ΜΜΕ προβάλλουν δείγματα νεανικής γλώσσας, π.χ. στη διαφήμιση. Ωστόσο, η διάδοση του νεανικού λεξιλογίου δεν έχει εξηγηθεί ακόμη ικανοποιητικά.
5. γλωσσικές στάσεις
Η γλώσσα των νέων αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και αξιολόγησης τόσο στην προφορική επικοινωνία όσο και στα μέσα ενημέρωσης. Νέοι και ενήλικοι ομιλητές αξιολογούν τη γλώσσα των νέων με διαφορετικό τρόπο. Η στάση των ενηλίκων είναι συχνά επικριτική και διορθωτική. Γονείς και δάσκαλοι αντιδρούν ιδιαίτερα αρνητικά απέναντι στο υβριστικό και βωμολοχικό λεξιλόγιο, χωρίς ίσως να αντιλαμβάνονται ότι το λεξιλόγιο αυτό έχει συγκεκριμένες (διαπροσωπικές, αξιολογικές) λειτουργίες και ότι η συχνότητά του μειώνεται με την είσοδο στην ενήλικη ζωή. Οι νέοι προσάπτουν στη γλώσσα τους αξίες θετικές όπως π.χ. ευθύτητα, αλληλεγγύη, ταύτιση με μια νεανική κουλτούρα. Στα μέσα ενημέρωσης, η στάση απέναντι στη νεανική γλώσσα κυμαίνεται ανάμεσα στην αποδοχή («γλωσσική δημιουργικότητα») και τον στιγματισμό («γλωσσική πενία»). Στην Ελλάδα, ο ημερήσιος και περιοδικός τύπος προβάλλει κατά κανόνα μια στρεβλωμένη εικόνα του νεανικού λεξιλογίου, παρουσιάζει τη γλώσσα των νέων ως κάτι «ακατανόητο» και την αξιολογεί με στερεότυπα (π.χ. συρρίκνωση του νεανικού λεξιλογίου σε «150 λέξεις») που δεν έχουν επιστημονική βάση. “Ενα τέτοιο στερεότυπο είναι η μη αναγνώριση του γεγονότος ότι οι κοινωνικές ομάδες αναπτύσσουν ένα ιδιαίτερο είδος λόγου που εξυπηρετεί την εσωτερική επικοινωνία της ομάδας, αλλά ταυτόχρονα ορίζει και την ταυτότητά της.
*o Γιάννης Ανδρουτσόπουλος είναι διδάκτωρ γλωσσολογίας. Mεταδιδακτορικός υπότροφος της Γερμανικής Εταιρίας Ερευνών με ερευνητικό αντικείμενο τη γλώσσα των μέσων ενημέρωσης στη νεανική κουλτούρα |
Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ
«Eφαγε σπατ» και η γιαγιά κουφάθηκε… Tου Γιώργου Λιάλιου (εφημερίδα Η Καθημερινή)
Mην ανησυχείτε αν δεν… καταλαβαίνετε τη γλώσσα των νέων, απλώς ρωτήστε τους
O νέος γυρίζει στο σπίτι του μετά το σχολείο. «Γιαγιά, γιαγιά!», λέει. «Σήμερα στο σχολείο έφαγα ένα φλας!..». Kι η γιαγιά απαντά εξαγριωμένη: «Oλο κάτι τέτοιες αηδίες πας και τρως και μετά γυρίζεις στο σπίτι και δεν θέλεις να φας τίποτα!».
Tο χαριτωμένο αυτό ανέκδοτο δείχνει με τρόπο παραστατικό τα καθημερινά… μικροπροβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παλαιότερες γενιές στην επικοινωνία τους με τους νεότερους. Kαι η αλήθεια είναι ότι στον αιώνα της πληροφορίας, η «γλώσσα των νέων» ανανεώνεται ταχύτατα, εξελίσσεται και διεισδύει ακόμα και στην κοινή καθομιλουμένη. «Mην ανησυχείτε εάν δεν καταλαβαίνετε», λένε οι γλωσσολόγοι. «O ιδιαίτερος αυτός κώδικας συνδέεται άρρηκτα με τη νεανική συναναστροφή και δεν απειλεί ούτε τη γλώσσα μας ούτε τη νοημοσύνη των παιδιών».
H γλώσσα της παρέας Ξενέρα, πίκρα, γουδί, πακέτο, λιμουτσιά, κορυφαίο, τσετούλι, τρελή φάση, τζετ, κομμάτια. Λέξεις που οι νεότεροι χρησιμοποιούν για να εκφράσουν διαφορετικές συναισθηματικές καταστάσεις, θετικές ή αρνητικές. Λέξεις γνωστές με διαφορετική σημασία, συντμήσεις, νεολογισμοί, όλα εξυπηρετούν τη ζωντάνια του προφορικού λόγου.
«Eίναι ο κώδικας με τον οποίο ο νέος λειτουργεί μέσα στην παρέα, όπου η πλάκα, η αμφισβήτηση, η ειρωνεία και το πείραγμα έχουν τον πρώτο λόγο», εξηγεί στην «K» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Aθηνών και καθηγητής Γλωσσολογίας κ. Γιώργος Mπαμπινιώτης. «Eνας κώδικας που δημιουργείται χωρίς αναστολές και εγκαταλείπεται εύκολα, με την ίδια ταχύτητα που συμβαίνουν τα πράγματα γύρω μας». Σύμφωνα μάλιστα με τους επιστήμονες, η νεανική γλώσσα έχει ζωή μόλις δύο αιώνων. «Aυτό που σήμερα ονομάζουμε γλώσσα των νέων δημιουργήθηκε σταδιακά μετά τη θεσμοθέτηση της νεότητας ?εκπαιδευτικά και νομικά? στο δυτικό κόσμο τον 19ο αιώνα», λέει στην «K» ο γλωσσολόγος κ. Γιάννης Aνδρουτσόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης του Iνστιτούτου Γερμανικής Γλώσσας του Mάνχαϊμ, ο οποίος έχει ασχοληθεί με τον ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης των νέων σε τέσσερις διαφορετικές ευρωπαϊκές γλώσσες.
«H είσοδος στη νεότητα σήμερα συνδέεται ουσιαστικά με το πέρασμα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου τα παιδιά εισέρχονται σε ένα είδος κοινωνικής και επικοινωνιακής ?αγοράς?. Tο παιδί βιώνει το πέρασμα από την παιδική ηλικία σε ?κάτι άλλο?, όπου έχουν σημασία διαφορετικά πράγματα. Πρέπει λοιπόν να βρει τη θέση του ως προς τις διάφορες παρέες, τη νεανική κουλτούρα και φυσικά την ενήλικη κοινωνία. Mέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσεται το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που ονομάζουμε γλώσσα των νέων».
Tι μένει και τι φεύγει Kαθώς οι γενιές των νέων διαδέχονται η μία την άλλη, η γλώσσα τους ανανεώνεται συνεχώς. Oρισμένα στοιχεία θα περάσουν στην καθομιλουμένη και κάποια θα χαθούν, ή θα περιοριστούν σε μια συγκεκριμένη παρέα. «Oι λέξεις που συνήθως περνούν στην κοινή είναι αυτές που έχουν έντονο βιωματικό περιεχόμενο», εξηγεί ο κ. Mπαμπινιώτης. «Για παράδειγμα, η έκφραση ?μου τη δίνεις? πέρασε σταδιακά και στη γλώσσα των ενηλίκων. O βιωματικός λόγος έχει μια εκφραστικότητα που αξιοποιείται από την κοινότητα». «Oι διαδικασίες διάχυσης γλωσσικών στοιχείων στην καθομιλουμένη δεν είναι σαφείς. Συνήθως, οι ενήλικοι, ειδικά οι μητέρες, μαθαίνουν εκφράσεις των νέων και στη συνέχεια τις χρησιμοποιούν. Eπίσης, ένας νεαρός χρησιμοποιεί ορισμένα στοιχεία και στην ενήλικη ζωή του», προσθέτει ο κ. Aνδρουτσόπουλος. H επίδραση, ωστόσο, της γλώσσας των νέων στην κοινή θεωρείται μάλλον περιορισμένη. «Oι νέοι δεν έχουν αναστολές στο να χρησιμοποιούν λέξεις ή φράσεις έξω από τον κώδικα, οι οποίες μάλιστα ανανεώνονται ταχύτατα. Eξαιτίας όμως αυτού δεν θα φτάσουν τόσο εύκολα στο σύνολο. Δεν θα το καθορίσουν τόσο, όσο ένας μεγάλος λογοτέχνης, ένας σημαντικός πολιτικός ή ένας γνωστός δημοσιογράφος, που έχουν επίδραση σε ένα ευρύτερο κοινό», λέει ο κ. Mπαμπινιώτης. «Eάν μάλιστα η γλώσσα των νέων δεν είχε περάσει μέσα από τα MME, δεν θα είχε καμία επίδραση».
Eνήλικοι εναντίον ανηλίκων (εφημερίδα Η Καθημερινή) Δεν είναι πάντως λίγοι οι επιστήμονες που κατά καιρούς υποστηρίζουν ότι το λεξιλόγιο των νέων συνεχώς περιορίζεται, με συνεπακόλουθες συνέπειες στην ευφυΐα τους. Oι γλωσσολόγοι είναι κατηγορηματικοί. «Yπάρχει ένας παραλογισμός και μια υπεργενίκευση. Θεωρούν με ανορθολογικό τρόπο ότι ο νέος έχει περιορισμένο κώδικα, αυτόν που χρησιμοποιεί σε μια παρέα», λέει ο κ. Mπαμπινιώτης. «Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως, όταν για παράδειγμα αυτός ο νέος γράφει μια έκθεση, χρησιμοποιεί πλουσιότερο λεξιλόγιο, έχει διαφορετική γλωσσική παρουσία. Oι γλωσσικοί κώδικες εναλλάσσονται αυτόματα, ανάλογα με το συνομιλητή ή τις συνθήκες. Oλοι μας εναλλάσσουμε τους κώδικες επικοινωνίας. Διαφορετικά απευθυνόμαστε στο παιδί μας, αλλιώς σε έναν φίλο, αλλιώς στον προϊστάμενο στην εργασία μας. Eάν υπάρχουν νέοι που έχουν γενικότερα γλωσσικό πρόβλημα, αυτό σχετίζεται με τη μορφωτική τους στάθμη». H άποψη ότι οι νέοι μιλούν με ένα λεξιλόγιο εκατό λέξεων «αφορά στερεότυπα χωρίς εμπειρικές βάσεις, καθώς δεν υπάρχουν μελέτες που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Πρέπει να καταλάβουμε ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην πραγματικότητα μιας γλώσσας και ένα ιδεώδες, που συνήθως σχετίζεται με το γραπτό λόγο», προσθέτει ο κ. Aνδρουτσόπουλος. «Oι νέοι δεν θα μιλήσουν ποτέ μεταξύ τους χρησιμοποιώντας τη γραπτή γλώσσα των συγγραμμάτων. Tο λεξιλόγιο της ανεπίσημης επικοινωνίας είναι ούτως ή άλλως μικρότερο από εκείνο της επίσημης, ανεξαρτήτως ηλικίας».
Tι λένε οι ίδιοι οι νέοι; «Eξαρτάται από την οικειότητα που έχεις με τον συνομιλητή σου. Δεν μπορώ να μιλήσω σε μια θεία μου με τον ίδιο τρόπο, όπως στον κολλητό μου», λέει ο Xάρης. «Eξαρτάται και από το θέμα και πόσο καλά το γνωρίζεις. Oταν μιλάμε για μουσική, επειδή είμαστε ενημερωμένοι γινόμαστε… Mπαμπινιώτηδες», προσθέτει ο Aχιλλέας. Ή, όπως λέει ο 16χρονος Γιώργος, «αν κάποιος δεν καταλαβαίνει κάτι, ας ρωτήσει. Kαλά, τι ζόρι τραβάνε;»…
«Mηχανές» κατανόησης (εφημερίδα Η Καθημερινή) Aς μπούμε στα «άδυτα» του νεανικού τρόπου έκφρασης. Oπως επισημαίνει ο κ. Aνδρουτσόπουλος σε άρθρο του στον εγκυκλοπαιδικό οδηγό του Hλεκτρονικού Kόμβου για την Yποστήριξη των Διδασκόντων την Ελληνική Γλώσσα (www.komvos.edu.gr), «η δημιουργία και η ανανέωση της γλώσσας των νέων γίνεται με τέσσερις βασικούς τρόπους: – αλλαγή σημασίας (π.χ. κόκκαλο= μεθυσμένος) – δανεισμός, κατά κύριο λόγο από τα αγγλικά (π.χ. χάι= κεφάτος, φτιαγμένος) – επιλογές προτύπων σχηματισμών λέξεων (π.χ. το επίθεμα -άς για κατηγορίες νεανικής κουλτούρας με αγγλική βάση, όπως γκραφιτάς, μεταλλάς, σκινάς, κ.ά.) – τροποποίηση λέξεων χωρίς αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθέματα (τσιγάρο – τσιγαριά), είτε με σύντμηση (ματσωμένος – ματσό), είτε με μετάθεση φθόγγων και συλλαβών (π.χ. μεναγκό= γκόμενα)».
H «γλώσσα» αυτή υπακούει στους προαναφερθέντες γενικούς κανόνες, αλλά δεν παρουσιάζει ομοιογένεια. «O τρόπος επικοινωνίας των νέων διαφοροποιείται από ένα τεράστιο σύνολο παραγόντων, όπως η εκπαίδευση, το σπίτι και το περιβάλλον του νέου. Δεν είναι καν ενιαία σε μια πόλη, όπως η Aθήνα».
Oταν είσαι 17 χρόνων… «αλλάζεις εισιτήριο» Mε το χιούμορ και το πείραγμα στην «πρώτη γραμμή», η γλώσσα των νέων βρίσκει ολοένα νέους τρόπους να εκφράσει καταστάσεις και συναισθήματα της νεότητας. «Mια ημέρα, σε μια κουβέντα με τη μάνα μου της λέω ?άλλαξα εισιτήριο? (σ.σ.: μου συνέβη κάτι απρόσμενο). Mε κοιτάει και… φεύγει, τι να πει», λέει ο 17χρονος Aχιλλέας Λάλος.
Oι νέες εκφράσεις εναλλάσσονται με γρήγορους ρυθμούς. «Eνα καλό που άκουσα τελευταία και το λέω και εγώ είναι το ?έφαγα σπατ?. Δηλαδή έφαγα ήττα, απογοητεύτηκα, απέτυχα. Tο ?σπατ? από πού βγαίνει; Aπό… το σπατόσημο», εξηγεί ο Γιώργος Pόλης, 16 ετών. «Mια έκφραση που χρησιμοποιώ συχνά, αν θέλω να απειλήσω στην πλάκα κάποιον είναι ?θα σε διακορεύσω?», προσθέτει ο 17χρονος Xάρης Kατσογριδάκης. «Ή όταν θέλω να πω ?θα δούμε?, λέω ?οψόμεθα?».
Bασική προϋπόθεση για την κατανόηση τέτοιων εκφράσεων είναι η γνώση των γλωσσικών μηχανισμών τους. «Tο ρήμα έφαγα+συμπλήρωμα δηλώνει ότι συνέβη κάτι δυσάρεστο. Oι νέοι λένε επίσης ?έφαγα φρίκη, έφαγα φλας, έφαγα πακέτο?, κ.ά. Σημασία δεν έχει το συμπλήρωμα -στη συγκεκριμένη περίπτωση το ?σπατ?- αλλά η δομή», εξηγεί ο κ. Aνδρουτσόπουλος. «H έκφραση ?άλλαξα εισιτήριο? δεν ανάγεται σε κάποιο δομικό πλαίσιο, σίγουρα είναι έκφραση… παιδιών της πόλης, πιθανώς και κάποιας συγκεκριμένης παρέας. Στην περίπτωση του ?θα τον διακορεύσω? και του ?οψόμεθα? έχουμε να κάνουμε με μια αντικατάσταση ως πηγή αστεϊσμού. Δηλαδή, παίρνουμε ένα κομμάτι της γλώσσας που συσχετίζεται με ένα άλλο ύφος ή τρόπο ομιλίας ?π.χ. καθαρεύουσα? και το χρησιμοποιούμε για κάτι αγοραίο ή χυδαίο. Aυτό είναι πηγή διασκέδασης».
Πρόωρα μοιρολόγια , του Παντελή Mπουκάλα (εφημερίδα Η Καθημερινή) Iδού πάλι το αγγελτήριο του θανάτου της ελληνικής γλώσσας, πρωτοσέλιδο. Iδού πάλι οι «έρευνες-σοκ», ιδού και τα μοιρολόγια για το χαμό μιας γλώσσας που, ζωηρότατη εντούτοις, μιλιέται από δέκα εκατομμύρια Eλληνες, μισό εκατομμύριο Eλληνοκύπριους και εκατοντάδες χιλιάδες νέους χρήστες της· εννοώ τους μετανάστες που τη «σπουδάζουν» στην οικοδομή ή στο σχολείο, πάντως τη μαθαίνουν, μερικοί δε αριστεύουν και μας πονοκεφαλιάζουν κάθε εθνική εορτή. H νέα έρευνα λοιπόν, που διενεργήθηκε από το Iνστιτούτο Eπικοινωνίας με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Nέας Γενιάς, υποτίθεται πως βεβαιώνει ότι «ξεχάσαμε τη γλώσσα μας». Ποιες οι «αποδείξεις»; Mα το ότι το 82% εξ ημών χρησιμοποιεί ξένες λέξεις, ενώ το 70% «εκφράζεται στην αργκό». Πώς προκύπτει το 82%; Στην ερώτηση αν χρησιμοποιούν ξενόφερτες λέξεις, το 35% απαντά «αρκετά», το 47% «πολύ». Kαι λοιπόν; Σίγουρα υπάρχουν κάμποσοι που επιδεικνύουν με μπόλικη αλαζονεία την κάποια γλωσσομάθειά τους. Aν όμως πεις «κομπιούτερ», «βίντεο», «φαξ», «σάντουιτς», «τοστ», «Mέγκα», «Σταρ», «Aλτερ», «Aντένα» (όπως σχεδόν υποχρεωτικά λες κάθε μέρα), γίνεσαι γλωσσικός μειοδότης ή σκάβεις το λάκκο της γλώσσας μας;
Oι ίδιοι οι χρήστες της ελληνικής πάντως (1.600 πολίτες όλοι κι όλοι), οι οποίοι απάντησαν σε ερωτήματα που δεν είχαν τεθεί και με την αυστηρότερη επιστημοσύνη, εμφανίζονται μοιρασμένοι: το 38,1% πιστεύει πως το λεξιλόγιό μας φτώχυνε τα τελευταία τριάντα χρόνια, ενώ το 37,5% έχει εντελώς αντίθετη άποψη. Aλλά οι τίτλοι προέκυψαν θανατηφόροι και γοεροί, κι ας λέει ό,τι θέλει το 37,5%, κι ας λένε ό,τι θέλουν οι γλωσσολόγοι. Tι λένε οι γλωσσολόγοι και τι η λεξικογραφική στατιστική; Iδού τι έγραφε προ ετών η Aννα Aναστασιάδη-Συμεωνίδη, καθηγήτρια της Γλωσσολογίας στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης:
«Σε σύνολο 60.000 περίπου λημμάτων γενικού λεξιλογίου της νεοελληνικής ποσοστό 5% είναι οι δάνειες λέξεις της αγγλικής. Aν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με έρευνες ξένων μελετητών, το ποσοστό των λέξεων που η αγγλική δανείστηκε από τη γαλλική σε παλαιότερες εποχές ανέρχεται σε 65% με 75% του σημερινού λεξιλογίου της, αναρωτιέται αν είναι δυνατόν ο δανεισμός λέξεων και μόνο να αλλοιώσει μια γλώσσα, να οδηγήσει δηλαδή σε αλλαγή της γενετικής δομής της». Aγγλική παρέμεινε φυσικά η αγγλική, παρά τα τεράστια δάνειά της. Kαι ελληνική βεβαίως, ελληνικότατη, η ελληνική με το 5% των αγγλικών δανείων της. Γι? αυτό και τα αγγλικά συνεχίζουμε να τα μαθαίνουμε στα φροντιστήρια εμείς οι Eλληνες, όπως οι Aγγλοι τα γαλλικά.
ρε-ZOOM-έ
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Γράφει ο Δημοσθένης Κούρτοβικ (εφημερίδα Τα Νέα)
Φέτος είναι ξανά της μόδας, έπειτα από αρκετές δεκαετίες, οι εξώνυχες γόβες. Οι ποιες; Πουθενά δεν θα συναντήσουμε αυτή τη λέξη. Σε κανένα γυναικείο ή lifestyle περιοδικό. Δεν ξέρω καμιά Ελληνίδα κάτω των πενήντα που να τη χρησιμοποιεί. Στη θέση της δίνει και παίρνει, σε όλες τις διαφημίσεις, όλα τα ρεπορτάζ αγοράς και όλα τα αμάραντα ακόμη γυναικεία χείλη, η λέξη peep-toe. Διότι άλλο να φοράς peep-toe γόβες και άλλο εξώνυχες. Στην πρώτη περίπτωση αισθάνεσαι σικάτη, στη δεύτερη χωριάτα. Μια μοντέρνα (αγγλική) ονομασία κάνει το παλιό καινούργιο και το συνηθισμένο γκλαμουράτο. Για τον ίδιο λόγο, κανένα μαγαζί που θέλει να έχει κάποιο γόητρο δεν κάνει πια εγκαίνια. Κάνει opening.
Δεν είμαι από εκείνους που κυνηγούν με το τουφέκι κάθε ξένη λέξη που τρυπώνει στην πάνσεπτη κιβωτό της ελληνικής γλώσσας. Απεναντίας, πιστεύω πως πολλές έχουν εξαρχής ή αποκτούν σιγά σιγά, χάρη στην κοινωνική πρακτική, νοηματικές αποχρώσεις που λείπουν από τις αντίστοιχες «γνήσια» ελληνικές, αν υπάρχουν. Χρησιμοποίησα αρκετές τέτοιες λέξεις στην προηγούμενη παράγραφο. Ας πάρουμε π.χ. την εξελληνισμένη «γκλαμουράτο» ή την τυπολογικά αναφομοίωτη lifestyle.
Και στις δύο το θετικά φορτισμένο, αρχικά, νόημα έχει σήμερα μια τεταμένη συμβιωτική σχέση με μια δευτερογενή νοηματική χροιά, ειρωνική και απαξιωτική. Αυτή την αμφισημία δεν μπορεί να την εκφράσει καμιά υπαρκτή ελληνική λέξη. ΄Η ας πάρουμε τη λέξη killer. Τα λεξικά γράφουν ότι σημαίνει δολοφόνος, φονιάς. Δεν λέμε όμως κίλερ τον οποιοδήποτε δολοφόνο, αλλά τον ψυχρό, επαγγελματία εκτελεστή ή ένα αδίστακτο άτομο που μετέρχεται κάθε μέσο για να πετύχει τον σκοπό του.
Ωστόσο, δεν μπορώ να βρω καμιά δικαιολογία (αν και μπορώ, βέβαια, να βρω εύκολα εξήγηση) για τις πολλές αγγλικές λέξεις και εκφράσεις που υποκαθιστούν σε σχεδόν όλους τους κοινωνικούς χώρους τα ακριβή ελληνικά ισοδύναμά τους, τα οποία μάλιστα είναι συχνά πιο ζωντανά και πιο εύχρηστα. Δεν καταλαβαίνω, για παράδειγμα, τι κερδίζουμε με το να λέμε τα σκαμπανεβάσματα «απς εν ντάουνς» (ups and downs). Η αγγλική έκφραση είναι χλομότερη από την ελληνική, άσε που είναι και πιο δυσπρόφερτη για τους ΄Ελληνες. Ακόμη χειρότερα, σε όχι λίγες περιπτώσεις η τυφλή μίμηση της αγγλικής φτωχαίνει πραγματικά το λεξιλόγιο. Για παράδειγμα, η λέξη ball σημαίνει μπάλα, αλλά και μπαλιά. Η αγγλική δεν έχει ειδική λέξη για τη δεύτερη έννοια. Ακούω όμως ολοένα συχνότερα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση αθλητικούς ρεπόρτερ να λένε φράσεις του τύπου «οι μέσοι δεν μπορούν να περάσουν μπάλες για τους επιθετικούς».
Είναι διάχυτη η αντίληψη ότι για την κατάκλυση της ελληνικής από αγγλικές λέξεις και εκφράσεις φταίνε οι διαφημιστές, οι τεχνοκράτες και η τηλεόραση. Μακάρι να ήταν τόσο εντοπισμένες οι πηγές του προβλήματος. ΄Εχω ακούσει άπειρες φορές καθηγητές πανεπιστημίου και συγγραφείς, που ξιφουλκούν δημόσια εναντίον του γλωσσικού ενδοτισμού (πολλοί από αυτούς και εναντίον του ενδοτισμού της εξωτερικής πολιτικής μας), να μιλούν ιδιωτικά για το «κόνσεπτ» του επόμενου «πρότζεκτ» τους, για το «έντιτινγκ» και τα «προυφς» των υπό έκδοσιν βιβλίων τους, για το πόσο «τάιτ» είναι η «ατζέντα» τους και πλήθος άλλα τέτοια. ΄Εχοντας ταξιδέψει σε πολλές χώρες, μπορώ να επιβεβαιώσω μια εντύπωση που εκπλήσσει πολλούς ξένους όταν έρχονται στην Ελλάδα: ότι «ο πιο αντιαμερικανικός λαός του κόσμου» είναι γλωσσικά ο πιο αμερικανόδουλος!
Κείμενο: Η γλώσσα και οι νέοι
Πολλά έχουν λεχθεί για τη σημασία της γλώσσας. Ως γλώσσα ορίζεται ένα φωνητικό-ακουστικό σύστημα συμβατικών σημείων για την διατύπωση και συναλλαγή απόψεων, γνώσεων και πληροφοριών, καθώς και την μετάδοσή τους από γενιά σε γενιά, το οποίο βασίζεται σε νοητικές διαδικασίες και καθορίζεται από το εκάστοτε κοινωνικό σύστημα. Ο συγκεκριμένος ορισμός έχει συμφωνηθεί από την επιστημονική κοινότητα πως είναι, σε γενικές γραμμές, πλήρης και καλύπτει όλες τις πτυχές της γλώσσας. Είναι, όμως, έτσι;
Ο ορισμός αυτός, κατά την άποψή μου, περιλαμβάνει μόνο κάποιες από τις εκφάνσεις αυτού που ονομάζεται γλώσσα. Η κύριά μου αντίρρηση είναι το γεγονός ότι παραλείπει την οποιαδήποτε αναφορά στον κοινωνικό ρόλο της γλώσσας. Ο καθορισμός της γλώσσας «από το εκάστοτε κοινωνικό σύστημα» προϋποθέτει, βέβαια, σχέση με την κοινωνία, χωρίς, όμως, να υποδηλώνει τη σημασία της γλώσσας ως κριτηρίου κοινωνικής κατάταξης αλλά και ως απόρροιας αυτής.
Τη σχέση που έχει η γλώσσα με την κοινωνία, σε πολλαπλά επίπεδα, τη μελετά ένας συγκεκριμένος κλάδος της επιστήμης της γλωσσολογίας. Η κοινωνιογλωσσολογία στοιχειοθετείται πριν από 35 περίπου χρόνια ως τομέας της γλωσσολογίας με πολύ πιο εξειδικευμένο αντικείμενο: τη γλωσσική διαφοροποίηση (ποικιλότητα ) ανάλογα με την κοινωνική δομή. Η αντίληψη ότι η γλώσσα δεν είναι ενιαία και αμετάβλητη δεν ήταν βέβαια καινοφανής, εφόσον η αλλαγή της γλώσσας διαχρονικά βρισκόταν ανέκαθεν στο επίκεντρο της ιστορικής γλωσσολογίας . Εξάλλου, η κοινωνιογλωσσολογία εμφανίζει πολλές αναλογίες με τη διαλεκτολογία, από την οποία ήταν γνωστό ότι μια γλώσσα διαφέρει από τόπο σε τόπο (οριζόντια διαφοροποίηση) και επιμερίζεται σε γεωγραφικές ποικιλίες (διαλέκτους )· έτσι και η κοινωνιογλωσσολογία υποστηρίζει ότι μια γλώσσα ποικίλλει από τη μία κοινωνική ομάδα στην άλλη στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (κάθετη διαφοροποίηση) και περιλαμβάνει κοινωνικές ποικιλίες (κοινωνιολέκτους).
Ανάμεσα στις διάφορες κοινωνιολέκτους ξεχωρίζει η λεγόμενη «γλώσσα των νέων». Ο όρος γλώσσα των νέων δηλώνει το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους. Παρά τον χαρακτηρισμό «γλώσσα», η γλώσσα των νέων δεν είναι ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα, αλλά, όπως προαναφέρθηκε, μια «κοινωνιόλεκτος», δηλαδή ένας τρόπος ομιλίας με λεξιλογικά, πραγματολογικά και δομικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιείται υπό ορισμένες συνθήκες επικοινωνίας και είναι μέρος της γλωσσικής συνείδησης μιας κοινότητας. Η κοινωνική βάση της γλώσσας των νέων είναι η «παρέα», το δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα των νέων, αλλά ένα σύνολο από επιμέρους τρόπους ομιλίας με κοινές τάσεις διαμόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία.
Το νεανικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει τόσο εκφράσεις χωρίς αντίστοιχο στην κοινή γλώσσα (π.χ. για τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα μιας νεανικής κουλτούρας) όσο και εκφράσεις που δηλώνουν μια ιδιαίτερη στάση (οικειότητα, αξιολόγηση, ειρωνεία) απέναντι σε ένα γνωστό αντικείμενο αναφοράς (π.χ. ο χαρακτηρισμός η ώρα του παιδιού για το μάθημα των αγγλικών). Ιδιαίτερα παραγωγικά σημασιολογικά πεδία είναι οι κοινωνικές κατηγορίες (π.χ. φλώρος, τύπισσα), οι βιωματικές και κοινωνικές εμπειρίες (π.χ. ξεσαλώνω ?διασκεδάζω?), οι ψυχολογικές καταστάσεις (π.χ. τα πήρα στο κρανίο ?εκνευρίστηκα?), οι αξιολογικές εκφράσεις (π.χ. αστέρι, σούπερ, τζάμι, χάσιμο ?πολύ καλό?) και επιτατικές εκφράσεις (ψιλο-, χοντρο-, καρα-, με τρέλα). Η νεανική επικοινωνία χρησιμοποιεί πολυάριθμες στερεότυπες εκφράσεις για την οργάνωση του διαλόγου, όπως χαιρετισμούς (έλα ρε, τσα γεια), προσφωνήσεις (ρε μεγάλε), φιλικές υβριστικές προσφωνήσεις (ρε βλάκα), εκφράσεις συμφωνίας (Μέσα είσαι!), άρνησης (Ούτε με σφαίρες!), επιδοκιμασίας (Φοβερό! Έγραψε!), έναρξης μιας αφήγησης (π.χ. Άκου φάση!).
Η δημιουργία και ανανέωση του νεανικού λεξιλογίου γίνεται με τέσσερις βασικούς τρόπους: α) αλλαγή σημασίας (π.χ. κόκαλο ?μεθυσμένος?)· β) δανεισμός, κατά κύριο λόγο από τα αγγλικά (π.χ. χάι ?κεφάτος, φτιαγμένος?)· γ) επιλογές προτύπων σχηματισμού λέξεων, π.χ. το επίθημα -άς για κατηγορίες της νεανικής κουλτούρας με αγγλική βάση (γκραφιτάς, σκινάς, μεταλάς, τσοπεράς κ.ά.) και δ) τροποποίηση λέξεων χωρίς αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθήματα (τσιγάρο > τσιγαριά) είτε με σύντμηση (ματσωμένος > ματσό) είτε με μετάθεση φθόγγων ή συλλαβών, τα λεγόμενα ποδανά (?ανάποδα?, π.χ. μεναγκό ?γκόμενα?).
Γιατί οι νέοι αναπτύσσουν δικούς τους τρόπους έκφρασης; Οι εξηγήσεις της βιβλιογραφίας συνδυάζουν τρεις παράγοντες. Κοινωνιολογικά, κάθε ηλικία έχει ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά που συναρτώνται με τυπικές συνθήκες επικοινωνίας. Τα κοινωνικά δίκτυα των νέων είναι στενότερα από αυτά των ενηλίκων, γεγονός που εντείνει την πίεση γλωσσικής συμμόρφωσης με την παρέα. Ακόμη, οι συμβάσεις γλωσσικής ευγένειας και απόστασης που απαιτούνται στην ενήλικη ζωή δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη πλήρως κατά την εφηβεία. Έτσι εξηγείται το ότι η συχνότητα μη πρότυπης γλώσσας είναι μεγαλύτερη στη νεότητα από ό,τι στην ενήλικη ζωή. Ψυχολογικά, κατά τη νεανική ηλικία διαμορφώνεται η προσωπική και κοινωνική ταυτότητα. Η απόρριψη κατεστημένων τρόπων συμπεριφοράς και ο πειραματισμός με εναλλακτικά μοντέλα, τάσεις που γενικότερα χαρακτηρίζουν την εφηβεία, εκφράζονται και γλωσσικά. Με την ιδιαίτερη γλώσσα τους, οι νέοι συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια ηλικία με δικά της ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει τόσο από τα παιδικά όσο και από τα ενήλικα χρόνια. Επικοινωνιακά, λειτουργίες της γλώσσας όπως η εκφραστικότητα, η πρωτοτυπία και το γλωσσικό παιχνίδι ίσως είναι ισχυρότερες στη νεανική ηλικία απ? ό,τι στη μετέπειτα ζωή.
Γνώμη μου, κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, η γλώσσα των νέων οφείλει να αξιοποιείται δημιουργικά. Οι έφηβοι μαθητές μας πρέπει να βρίσκονται σε θέση να κατανοούν τους μηχανισμούς σχηματισμού αυτής της ειδικής κοινωνιολέκτου αλλά και να κρίνουν τη σκοπιμότητά της. Πιστεύω, πάντως, πως οι εκπαιδευτικοί του μέλλοντος θα σεβαστούν τους νέους και θα τους βοηθήσουν να αξιοποιήσουν με τον πλέον δημιουργικό τρόπο τη γλώσσα τους.
ΓΛΩΣΣΑ ?ΑΚΑΤΑΛΗΠΤΗ
Θυμάστε τον πατέρα στη διαφήμιση, που ακούει έντρομος την κόρη του να του μιλάει σε μια γλώσσα ακατάληπτη, στο τέλος να της λέει αμήχανα, «Στη μάνα σου το “πες;» Το ύφος του ταλαίπωρου γονιού θα πρέπει να εμφανίζεται συχνά στις διμερείς επαφές των γενεών. Έτσι, όμως, μέσα από την αμηχανία των μεγαλύτερων για τις γλωσσικές μηχανορραφίες των μικρότερων, οι νέοι διαμορφώνουν τη δική τους ταυτότητα, δικτυώνονται και μας… τη λένε κιόλας! Ό,τι πρέπει, δηλαδή. Όχι ό,τι να “ναι…
Οι νέοι όχι μόνο δεν πάσχουν από λεξιπενία, αλλά έχουν γλώσσα πλούσια και συνεχώς ανανεούμενη. Απλώς, είναι άλλη από αυτήν που μιλάνε οι μεγάλοι. Δεν λέμε και τίποτα καινούργιο. Από την εποχή της boom generation (της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς εφήβων στις δυτικές κοινωνίες), το φαινόμενο μιας ιδιαίτερης γλώσσας για τη νεολαία έχει γιγαντωθεί. Οι τινέιτζερ -και δεν μιλάμε μόνο για τους Αμερικανούς, αλλά και για τους Άγγλους, τους Γάλλους, ακόμη και για τους έλληνες τεντιμπόηδες- επιχειρούσαν να διαφοροποιηθούν από τους ενηλίκους και μέσω της γλώσσας. Η αργκό είναι ανατρεπτική και επιχειρεί να σοκάρει, οπότε υπήρχε (και, φυσικά, υπάρχει) ευρύτατη χρήση υβρεολόγιου, μόνο που σήμερα ελάχιστοι γονείς σοκάρονται αν το παιδί τους πει «και γαμώ» αντί για «σού- περ» ή «επικό!» Αυτοί που όντως σοκάρονται ακόμη (οι παππούδες, π.χ., ή οι καθηγητές των θρησκευτικών) είναι αυτοί που καταγγέλλουν τη νέα γενιά για το φτωχό της λεξιλόγιο.
Όσο οι έφηβοι χωρίζονται σε υποομάδες, η γλώσσα τους θα αποκτά και περισσότερο πλούτο – αφού αλλιώς μιλάνε οι γκοθάδες, αλλιώς οι emo, αλλιώς οι φανατικοί φίλαθλοι, αλλιώς οι γκέιμερ, οι σκέιτερ, οι μοδάτες κ.ο.κ.
Το βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας των νέων είναι ότι εκφράζει και εκφράζεται μέσα στην «παρέα», το δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα· κάθε παρέα έχει δικό της κώδικα επικοινωνίας, που μπορεί να τον «αρπάξει» μια άλλη παρέα και μετά μια άλλη, μέχρι που κάποιες εκφράσεις να υιοθετηθούν από μεγάλο μέρος της νεολαίας, ειδικά με την εξέλιξη της τεχνολογίας της επικοινωνίας.
Γιατί οι νέοι αναπτύσσουν δικούς τους τρόπους έκφρασης; Ο διδάκτωρ Γλωσσολογίας Γιάννης Ανδρουτσόπουλος, που ασχολείται ειδικά με τη γλώσσα στη νεανική κουλτούρα, σημειώνει: «Τα κοινωνικά δίκτυα των νέων είναι στενότερα από αυτά των ενηλίκων, γεγονός που εντείνει την πίεση γλωσσικής συμμόρφωσης με την παρέα. Απ” την άλλη, οι συμβάσεις γλωσσικής ευγένειας και απόστασης που απαιτούνται στην ενήλικη ζωή δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη πλήρως κατά την εφηβεία. Έτσι εξηγείται το ότι η συχνότητα μη πρότυπης γλώσσας είναι μεγαλύτερη στη νεότητα από ό,τι στην ενήλικη ζωή. Ψυχολογικά, κατά τη νεανική ηλικία διαμορφώνεται η προσωπική και κοινωνική ταυτότητα. Η απόρριψη κατεστημένων τρόπων συμπεριφοράς και ο πειραματισμός με εναλλακτικά μοντέλα, τάσεις που γενικότερα χαρακτηρίζουν την εφηβεία, εκφράζονται και γλωσσικά. Με την ιδιαίτερη γλώσσα τους οι νέοι συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια ηλικία με δικά της ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει τόσο από τα παιδικά όσο και από τα ενήλικα χρόνια».
Η ατυχία της σημερινής νεολαίας είναι ότι οι ενήλικοι αρπάζουμε τη γλώσσα της και τη χρησιμοποιούμε ευρύτατα. Μια ενδιαφέρουσα έρευνα για τη γλώσσα, που έκανε η ALCO το 2005 για το Ινστιτούτο Επικοινωνίας, ρωτούσε Έλληνες 16-56 ετών ποια λέξη θα χρησιμοποιούσαν για να αντιδράσουν σε κάτι αναπάντεχο: Το 20% δήλωσε ότι προτιμά τη λέξη «έμεινα», το 13% το «κουφάθηκα», το 5% το «καράφλιασα», το 25% το «απίστευτο» και μόλις το 15% το «εξεπλάγην» ή το «εκπλήσσομαι»! Το συμπέρασμα; Το «απίστευτο» έχει εισχωρήσει βαθιά στην καθομιλουμένη των ενηλίκων· άλλο συμπέρασμα, λίγο άσχετο, είναι ότι το «καράφλιασα» είναι πλέον «πασέ», ή μήπως πρέπει να πω λαστ γίαρ;
Από την άλλη, οι σημερινοί 16άρηδες έχουν στη διάθεσή τους όλο τον γλωσσικό πλούτο που δημιουργήσαμε εμείς οι παλαιότεροι 16άρηδες. Η εξέλιξη της γλώσσας έχει φέρει και εξέλιξη στη νεανική αργκό, και έτσι, π.χ., το παλιότερο «Την κάνω» = φεύγω, έχει γίνει «τηγκανά», ενώ το «τζάμι» = τέλειο, σούπερ, έχει παραλλαχθεί επιτυχέστατα σε «τζαμάουα», αλλά και στο «τζαμιροκουάι» (που αποτελεί και αναφορά στον γνωστό μουσικό)!
Εκτός από εκφράσεις που ήταν κάποτε υπερβολικά της μόδας και τώρα ακούγονται ξεπερασμένες (βλέπε το «καράφλιασα» πιο πάνω ή το «ιν»), οι παλιές καλές αργκό, όπως το «φυτό», το «ούτε με σφαίρες» ή το «φάγαμε πακέτο», αλλά και τα ποδανά (η λέξη ειπωμένη ή γραμμένη ανάποδα, π.χ., ο λοστρέ = ο τρελός) αποτελούν την κληρονομιά που αφήνουμε στη γλώσσα εμείς της γενιάς των 80s. Δίπλα σ” αυτήν, σήμερα, οι πιτσιρικάδες έχουν συμπληρώσει έναν ολόκληρο κατάλογο από ξένες λέξεις, ξενικής έμπνευσης λέξεις, λέξεις του διαδικτύου, λέξεις της εποχής της επικοινωνίας (που χρησιμοποιούν στο msn, στα chat rooms και στην αποστολή sms).
Το παγκόσμιο χωριό έχει φέρει την αγγλική γλώσσα και την αγγλική αργκό μέσα στα ελληνικά σπίτια – και έτσι δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει το φαινόμενο, ειδικά αφού εδώ και χρόνια αρκετοί ενήλικοι χρησιμοποιούμε το «Θα σε πάρω πίσω» (Ι will call you back) ή το «a.s.a.p.» (as soon as possible = το συντομότερο δυνατό). Από την άλλη, τα chat rooms και τα blogs ορισμένες φορές «έκοβαν» αυτόματα τις υβριστικές εκφράσεις· κι έτσι έχει δημιουργηθεί μια σειρά από λέξεις που μοιάζουν με τις βρισιές, αλλά περνάνε από τη… λογοκρισία. Στο γλωσσάρι που ακολουθεί παραθέτουμε κάμποσες εκδοχές του «μαλάκας».
Τα ΜΜΕ παίζουν, φυσικά, το ρόλο τους σ” αυτό το γαϊτανάκι της γλώσσας: α) Δανείζουν λέξεις στη νεολαία· έτσι, ο «Μαέβιους» είναι αναφορά στην εκπομπή των Α.Μ.Α.Ν., ο Τζακ Μπάουερ αποτίει φόρο τιμής στην τηλεοπτική σειρά «24», ενώ το «Μαμαλάκης» χαρακτηρίζει τον καλοφαγά κ.ο.κ. β) Δανείζονται λέξεις από τη νεολαία, βλέπε τον Τζίμη των «10 μικρών Μήτσων». Αυτό αυξάνει το κύρος της γλώσσας της νεολαίας, αλλά τείνει να περιορίσει τον ανατρεπτικό της χαρακτήρα. Από την άλλη, χάρη στην τηλεόραση, αλλά και στα «νεανικά» περιοδικά, οι εκφράσεις της νεολαίας δεν έχουν πια σύνορα· κι έτσι, από την Καρδίτσα ώς την Ξάνθη η πιτσιρικαρία μπορεί να φωνάξει χαρωπά: «Δεν υπάρχει!»
[ Greeklish??? ] της Ελένης Νικολαΐδου
Η προέκταση του χεριού των μαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επιμόνως και χωρίς αιδώ τα κινητά χρησιμοποιούνται μέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει τον 14χρονο πιτσιρικά; Κρυμμένο το κινητό μέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει μια χαρά για να φαίνεται, κρυμμένο ανάμεσα στα στυλό, αν έρχεται μήνυμα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι εκπληκτικές, τυφλό σύστημα και καμία αγωνία ορθογραφίας μιας και το κείμενο είναι σε greeklish.
Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας -η οποία είχε θέμα τα greeklish και διεξήχθη σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγματι!
Απειλείται όμως η ελληνική γλώσσα από τα greeklish; Σοβαρά;
Γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες; Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα (ερωτώ και απαντώ). Greeklish θα γράψει κάποιος στο μνμ (μήνυμα) στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δεν μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα.
Είναι πλέον μάταιο να χαρακτηρίσουμε τα greeklish μία σύγχρονη μάστιγα. Έχουν παγιωθεί, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, οι νέοι θεωρούν δεδομένη τη γραφή κυρίως στα κινητά με αυτή τη μορφή, νιώθουν άνετα χωρίς κόμπλεξ για τα ορθογραφικά τους λάθη. Στα greeklish νιώθουν όλοι ίσοι. Θα τους χωρίσει κάτι άλλο αλλά όχι ο χαρακτηρισμός του κακού μαθητή, του βλάκα ή του ανίδεου. Αν θέλουμε να πλησιάσουμε τους νέους, να τους επηρεάσουμε και να τους δείξουμε την αξία της γνώσης θα πρέπει να κατανοήσουμε τα greeklish.
Δεν υπάρχει περίπτωση νέος άνθρωπος να πεισθεί να γράψει το μήνυμα που στέλνει στο φίλο του στην ?καθαρόαιμη ελληνική γλώσσα.
Με την καμία?
Ο Πλάτων, ο Ισοκράτης και άλλοι καταδίκαζαν τη γραφή επειδή πίστευαν ότι αδυνατίζει τη μνήμη και ότι αποδίδει μόνο κατά προσέγγιση τον ενδιάθετο λόγο.
Η γραφή, τότε, ήταν η νέα τεχνολογία.
Ένα φαινόμενο εξαπλώνεται σε τέτοιο βαθμό για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί φανερά εξυπηρετεί ανάγκες και δεύτερον επειδή δεν υπάρχει κάποιο αντίπαλο δέος που να αντιπροτείνει. Έτσι, λοιπόν, αντί να καταδιώκουμε τα greeklish ας ανακαλύψουμε τις ανάγκες που καλύπτoυν και ας θέσουμε απέναντι έναν πύργο, ψηλό, ατίθασο που θα διεκδικήσει το μυαλό και την ψυχή των νέων δίνοντάς τους προοπτική. Είναι παράλογο να ζητάμε από τους νέους να εγκαταλείψουν τα greeklish όταν αυτό που τους αντιπροτείνουμε είναι το απαρχαιωμένο επιχείρημα του Πλάτωνα.
Η παιδεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να αναπνεύσει τα χνώτα των νέων και να τους οδηγήσει στο μέλλον μέσα από την ηλεκτρονική γραφή. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει μέσα από τα ?τσιπάκια.
Ας μην υποτιμάμε την αντίληψη των μαθητών μας.
Γνωρίζουν τα λάθη των greeklish απλά δεν τους λέει και πολλά η ορθογραφία. Γιατί είναι απαραίτητο να τους λέει κάτι;
Η ανησυχία των προβληματισμένων «ανορθόγραφων» ορθογράφων είναι αποστολή sms χωρίς αναφορά!
Η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό το σχολείο δεν εμπνέει το μαθητή!
Αν τον ενέπνεε δεν θα έτρεχε μία με τα greeklish?
* Η Ελένη Νικολαΐδου είναι ιστορικός, συντονίστρια του εκπαιδευτικού ενημερωτικού δικτύου alfavita.gr
η χαρά του ανορθόγραφου [1][1]
Σκέψεις για τα greeklish, την «αγγλοσαξοποίηση» της ελληνικής γλώσσας και τη γλωσσική ρύπανση του διαδικτύου.
Όταν η Παλαιά Ομιλία εκτοπιζόταν μια για πάντα, θα έσπαζε και ο τελευταίος δεσμός με το παρελθόν. Η Ιστορία είχε κιόλας ξαναγραφτεί, αλλά σκόρπια αποσπάσματα της λογοτεχνίας του παρελθόντος επιζούσαν εδώ και κει, χωρίς να έχουν περάσει από εξονυχιστική λογοκρισία, και, όσο υπήρχαν ακόμη μερικοί που ήξεραν την Παλαιά Ομιλία, μπορούσαν να τα διαβάσουν. Στο μέλλον, τέτοια αποσπάσματα, ακόμη και αν επιζούσαν, δε θα μπορούσε κανείς ούτε να τα καταλάβει, ούτε να τα μεταφράσει. [?]
Έλπιζαν να δημιουργήσουν τελικά μια ομιλία που θα έβγαινε κατευθείαν από το λαρύγγι, χωρίς καμιά συμμετοχή του εγκεφάλου. [?]
Το λεξιλόγιο της Νέας Ομιλίας, [?] ήταν πολύ μικρό και αναζητούσαν συνεχώς νέους τρόπους να το λιγοστέψουν πιο πολύ. Η Νέα Ομιλία διέφερε πραγματικά από όλες τις άλλες γλώσσες κατά τούτο: κάθε χρόνο γινόταν πιο φτωχή, αντί να εμπλουτίζεται.
Κάθε αφαίρεση που της έκαναν, ήταν κέρδος, γιατί, όσο λιγότερη ευχέρεια έχει κανείς να διαλέξει ανάμεσα σε λέξεις,
τόσο μικρότερος είναι ο πειρασμός να σκεφθεί.
George Orwell, 1984
Neo boukali, Fanta kai pali
Από τηλεοπτική διαφήμιση: η ρύπανση των greeklish έχει βγει πλέον και εκτός διαδικτύου.
Αγαπάς την ελληνική γλώσσα; Τότε γιατί γράφεις αλαμπουρνέζικα;
Προτείνω, από δω και μπρος τα «Greeklish» να τα λέμε «Greek-kill-lish» ως φόρο τιμής στο καλό που κάνει αυτή η ?trendy? γραφή στη γλώσσα των Ελλήνων!
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Κείμενο
Τα παιδιά μελετούν, αλλά δεν κατανοούν
«Πολλές φορές διαβάζω και δεν καταλαβαίνω. Όταν τα κείμενα είναι αρχαία με νέα ελληνικά μαζί, μου φαίνονται πολύ περίεργα. Δυσκολεύομαι να καταλάβω, θέλει πολλή ανάλυση» απαντάει σε σχετική ερώτηση η Ελ., μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου. Επίσης ο Β., μαθητής Γ΄ Λυκείου, δηλώνει: «Εκτός σχολείου, δεν μ? αρέσει να διαβάζω. Αν εξαιρέσω τα μαθήματα που μ? ενδιαφέρουν για τις Πανελλαδικές, χρειάζομαι συνήθως αρκετό χρόνο να κατανοήσω ένα κείμενο». Τέλος ο Στ., μαθητής Β΄ Λυκείου, αναφέρει: «Δυσκολεύομαι να γράψω. Δεν έχω ιδέες ή όταν έχω, δεν μπορώ να τις αναπτύξω. Έκθεση, πάω φροντιστήριο, μαθαίνω «πακέτα λέξεων», τα γράφω. Άλλα βιβλία, σχεδόν ποτέ. Προτιμώ ταινίες».
Όταν τέθηκε το ερώτημα στους εκπαιδευτικούς, αν τα παιδιά καταλαβαίνουν όταν μελετούν, οι απαντήσεις ήταν κατηγορηματικά αρνητικές. «Όχι όχι!», θα πει χωρίς δεύτερη σκέψη η κ. Ε.Ρ., φιλόλογος και την άποψη αυτή συμμερίζονται πολλοί συνάδελφοί της με πολυετή εμπειρία. Τα παιδιά είναι αρνητικά μπροστά στο συνεχές κείμενο. Βαριούνται και φοβούνται. Η λεξιπενία είναι ιδιαίτερα αισθητή, ενώ πρόβλημα υπάρχει τόσο στην κατανόηση, όσο και στην ορθογραφία. Το επίπεδο εγγραμματισμού διαρκώς υποβαθμίζεται στην Ελλάδα. Βέβαια, αντίστοιχη περιγράφεται η κατάσταση και στα δημόσια σχολεία της Γαλλίας, όπου μάλιστα καταργήθηκε η συγγραφή δοκιμίου από μαθητές, επειδή αδυνατούσαν οι περισσότεροι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις αυτού του είδους λόγου.
Οι ειδικοί αποδίδουν το πρόβλημα σε πολλούς παράγοντες. Αρχικά στο οικογενειακό περιβάλλον. Τα παιδιά δεν είναι μυημένα στη λογοτεχνία, καθώς το περιβάλλον τους δεν ευνοεί συνήθως τη φιλαναγνωσία. «Ούτε εφημερίδα δεν διαβάζουν τα παιδιά μας, πράγμα που αποτυπώνεται και στο γράψιμό τους», αναφέρει μία μητέρα εφήβου. Οι εκπαιδευτικοί, παραδέχονται πως ευθύνονται κι αυτοί, καθώς αρκετές φορές «κατεβάζουν τον πήχη». Φυσικά, το πρόβλημα επιδεινώνεται και από τον μεγάλο όγκο της διδακτέας ύλης, ο οποίος είναι αντιστρόφως ανάλογος με τον διαθέσιμο χρόνο. Επίσης διάφοροι πειραματισμοί στην εκπαίδευση και η απουσία συνέχειας ευθύνονται για τη φθίνουσα πορεία του εγγραμματισμού. Ίσως όμως φταίει και η εικόνα, το Διαδίκτυο, τα greeklish και γενικότερα οι νέοι τρόποι επικοινωνίας, στους οποίους έχουν εθιστεί τα παιδιά μας. Έχοντας εξοικειωθεί με το επιφανειακό αδυνατούν να επεξεργαστούν ένα κείμενο και να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματά του.
«Η ικανότητα του μαθητή να διαβάζει, να κατανοεί και να συνθέτει κείμενα διαφορετικού είδους, η έννοια δηλαδή του εγγραμματισμού, στη σχολική κοινότητα δεν έχει κατακτηθεί από την πλειονότητα των παιδιών», επισημαίνουν αρκετοί καθηγητές Πανεπιστημίου. «Αυτό δεν είναι μόνο απόρροια του δύσκολου λεξιλογίου, αλλά και της εσωτερικής δομής και διάρθρωσης του κειμένου. Όσο απομακρυνόμαστε από τον αφηγηματικό λόγο και εισάγεται στα σχολικά εγχειρίδια ο επιστημονικός, έστω απλοποιημένος, τόσο δυσχεραίνει η προσπάθεια κατανόησης. Τα παιδιά μας δεν υστερούν σε νοημοσύνη. Ορισμένες φορές όμως καλούνται να διαχειριστούν «ύλη», που είναι δύσκολη για τον μέσο μαθητή, ενώ ο διαθέσιμος χρόνος αποτελεί πλέον αγαθό σε ανεπάρκεια», διατείνονται οι ειδικοί.
Επομένως, κρίνεται αναγκαίο να εστιάσουμε στην ικανότητα του παιδιού να κατανοεί τις ερωτήσεις, να δίνει απαντήσεις, αλλά και να διατυπώνει το ίδιο ερωτήσεις. Να επεξεργάζεται με αυτονομία τα δεδομένα του και να αντιλαμβάνεται τις μεταξύ τους σχέσεις.
Σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι απαραίτητη η συνεχής επιμόρφωσή τους. Επίσης, είναι αναγκαίος ο σωστός προγραμματισμός, με βάση τον οποίο θα υλοποιούνται οι καινοτομίες στην εκπαίδευση, στο πλαίσιο των προκλήσεων της εποχής.
Ωστόσο, δε θα πρέπει να παραγνωρίσουμε και τον ρόλο των γονέων, οι οποίοι οφείλουν να υποστηρίξουν την προαγωγή της γνώσης. Με ποιους τρόπους; «Μιλώντας από την αρχή στο παιδί επεξηγηματικά, ερμηνευτικά και σχολιαστικά, όχι μόνο καθοδηγητικά. Εμπλεκόμενοι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Εκθέτοντάς το σε προσλαμβάνουσες, ανάλογες με την ηλικία του», συμπληρώνουν οι ειδικοί.
Β. Χρυσοστομίδου, από την ιστοσελίδα της εφ. Η Καθημερινή, 23.02.2013 (διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. (Μονάδες 15)
Α1. Σε ποιες αιτίες, σύμφωνα με τη συγγραφέα του κειμένου, αποδίδουν οι ειδικοί την αδυναμία των μαθητών να κατανοήσουν ένα κείμενο; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. (Μονάδες 10)
Α2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος (Η ικανότητα… οι ειδικοί) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(μονάδες 10)
Β1. (Μονάδες 10)
|
Β1. Να γράψετε την αντιστοίχιση των λέξεων με έντονη γραφή της στήλης Α με τις συνώνυμες λέξεις τους στη στήλη Β (περισσεύουν 2 λέξεις στη στήλη Β). Στήλη Α
|
Στήλη Β
|
|
1. περίεργα
|
α. αποτέλεσμα
|
|
2. συμμερίζονται
|
β. παράξενα
|
|
3. επιδεινώνεται
|
γ. συγγράφει
|
|
4. συνθέτει (κειμένα)
|
δ. εύκολα
|
|
5. απόρροια
|
ε. υιοθετούν
στ. ανίκανα
ζ. χειροτερεύει
|
|
|
|
|
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Κείμενο 1
Η γλώσσα των νέων
Οι νέοι έχουν πάντοτε την τάση να διαφοροποιούνται με το ντύσιμο, την αισθητική του σώματος, τη συμπεριφορά και τη γλώσσα. Η λεγόμενη «γλώσσα των νέων» αποτελεί κώδικα εξατομικευτικό της ομάδας ηλικίας, γλωσσική παραλλαγή που διαφοροποιεί τους χρήστες της κατασκευάζοντας συγχρόνως τη συνοχή της ομάδας. Οι αποκλίσεις της γλώσσας των νέων, οι νεολογισμοί και οι γραμματικές παραβιάσεις εκφράζουν τις αλλαγές στα πρότυπα συμπεριφοράς, τις ιδέες, τις αξίες και τους κανόνες της κοινωνίας. Με τους νεολογισμούς, τις ιδιωματικές εκφράσεις και λέξεις, οι νέοι μεταδίδουν μηνύματα διάκρισης από τις παλιότερες γενιές, εκφράζουν αμφισβήτηση αρχών και αξιών.
Η χρήση της γλώσσας από τους νέους ενοχλεί, επειδή ακριβώς μεταδίδει έμμεσα αλλά ισχυρά τέτοια νοήματα αμφισβήτησης. Και είναι συνηθισμένη παρανόηση να κρίνεται σαν «λαθεμένη», φτωχή» ή «κακής ποιότητας». Την άρνηση των αξιών, την παραβίαση των απαγορεύσεων, την επιθετικότητα, και την καταστροφή της «καθώς πρέπει» ομιλίας συχνά οι τυχαίοι ακροατές, κι όχι συνήθως οι συνομιλητές δέκτες, την ακούνε σαν γλωσσική καταστροφή, ενώ είναι γλωσσική δημιουργικότητα.
Α. Φραγκουδάκη. (1987). Γλώσσα και ιδεολογία, 72-73. Αθήνα: Οδυσσέας (διασκευή).
Κείμενο 2
[Γλώσσα και ηλικιωμένοι]
Οι νέοι άνθρωποι νιώθουν ότι οι ηλικιωμένοι δεν καταφέρνουν να προσαρμόσουν την ομιλία τους στα σύγχρονα δεδομένα. Επίσης, οι νέοι πιστεύουν πως ο λόγος των ηλικιωμένων είναι παλιομοδίτικος και ξεπερασμένος. Επομένως, οι γλωσσικές «συναντήσεις» νέων και ηλικιωμένων αλλά και γενικότερα η επικοινωνία μεταξύ τους είναι πιθανό πολλές φορές να μην επιτυγχάνεται, ενισχύοντας έτσι υφιστάμενα στερεότυπα.
Είναι γνωστές οι προσδοκίες που κυριαρχούν για τη συμπεριφορά των ανθρώπων και τον τρόπο διαχείρισης του λόγου τους, όταν φτάσουν σε μια συγκεκριμένη ηλικία. Οι αντιλήψεις αυτές υποχρεώνουν πολλές φορές τους ηλικιωμένους ανθρώπους να συμπεριφέρονται γλωσσικά, όχι όπως επιθυμούν, αλλά «σύμφωνα με την ηλικία τους». Επομένως, το κοινωνικό κόστος στις περιπτώσεις που δεν «εκφράζεται» κάποιος σύμφωνα με την ηλικία του μπορεί να είναι μεγάλο. Ίσως, γι? αυτόν τον λόγο οι ηλικιωμένοι άνθρωποι να χρησιμοποιούν «τη γλώσσα των ηλικιωμένων», όχι τόσο εξαιτίας της ηλικίας τους όσο, επειδή αναγκάζονται να συμμορφωθούν στις κοινωνικές προσδοκίες. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, η επικοινωνία μεταξύ γενεών μπορεί να γίνει προβληματική και να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχολογική και σωματική υγεία των ανθρώπων.
M.A. Hogg – Gr. M. Vaughan. (2010). Κοινωνική Ψυχολογία, 717-718. (μετ. Ερ. Βασιλικός, Αλ. Αρβανίτης). Αθήνα: Gutenberg (διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. (Μονάδες 15)
Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με το πρώτο κείμενο, η στάση ορισμένων ανθρώπων απέναντι στη γλώσσα των νέων και πού αποδίδεται η στάση τους αυτή; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. (Μονάδες 10)
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Οι νέοι …αξιών) και τη δεύτερη παράγραφο (Η χρήση… δημιουργικότητα) του πρώτου κειμένου.
(μονάδες 10)
Β1. (Μονάδες 10)
Β1. «Οι νέοι πιστεύουν πως ο λόγος των ηλικιωμένων είναι παλιομοδίτικος και ξεπερασμένος».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση του δεύτερου κειμένου, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.
(μονάδες 10)
Β2. (Μονάδες 15)
Β2.α. Nα επισημάνετε στα κείμενα δύο παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.
(μονάδες 10)
Β2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
(μονάδες 5
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α? ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ [Α]
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ : ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥΣ
Είναι πολύ διαδεδομένη, ιδίως μεταξύ των εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, η πεποίθηση ότι οι νέοι μιλούν μια γλώσσα «λαθεμένη» και χαμηλής γλωσσικής ποιότητας. Η κριτική της γλώσσας των νέων αφορά κατά κύριο λόγο τους μορφωμένους νέους (μαθητές γενικής Δευτεροβάθμιας και φοιτητές) και τη χρήση της πρότυπης γλώσσας. Κατηγορούνταιαυτοί οι νέοι για τα ακόλουθα γλωσσικά παραπτώματα : Λέγεται ότι χρησιμοποιούν επιρρήματα με κατάληξη ?α αντί της σωστής κατάληξης -ως. Λέγεται ακόμη ότι χρησιμοποιούν ελάχιστα ρήματα, π.χ. το ρήμα «κάνω» , στη θέση πολλών άλλων ρημάτων, με πλούσιες σημασίες. «Ρυπαίνουν» τη γλώσσα με ξένες λέξεις και άλλα πολλά.
Όλα τα επιχειρήματα που «αποδεικνύουν» την κακή γλωσσική ποιότητα των νέων είναι τρωτά. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα επιρρήματα. Με εξαίρεση ίσως το απλά αντί απλώς, τα επιρρήματα σε ?α τα κατασκευάζει η ίδια η χρήση της γλώσσας (όχι μόνο από τους νέους), δημιουργώντας διαφορετικά νοήματα ανάλογα με την κατάληξη. Λέμε, λόγου χάρη, «το αυτοκίνητο κοστίζει ακριβά» και «πλήρωσε ακριβά το λάθος του», ενώ «ήρθε ακριβώς στην ώρα του» ή «δεν ξέρω τι ακριβώς θέλει». Λέμε «ταιριάζουν τέλεια μαζί» , «τα κατάφερε τέλεια», ενώ «ήταν τελείως απελπισμένος» και «έμεινε τελείως άφραγκος».
Ξεχνάει η κριτική στη γλώσσα των νέων που ασκούν συχνά οι φιλόλογοι του Λυκείου ότι η διατύπωση στην πρότυπη γλώσσα παράγει νοήματα απόστασης, ψυχρότητας, τυπικότητας, ότι δηλαδή η χρήση αυτής της γλώσσας είναι απολύτως αδύνατη στην καθημερινή επικοινωνία της οικειότητας. Συγκεκριμένα οι φιλόλογοι προτρέπουν σε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατον να εφαρμοστούν, όπως να μην «φτωχαίνουν» τη γλώσσα χρησιμοποιώντας το ίδιο ρήμα, π.χ. «κάνω» ( «κάνω λάθος, κάνω λεφτά, κάνω παιδιά , κάνω τον καλό, κάνω αγώνα , κάνω ζημιά, κάνω πίσω» ), αλλά να χρησιμοποιούν το λεξιλογικό πλούτο με τα πολλά άλλα ρήματα και να λένε «διαπράττω λάθος, δημιουργώ παιδιά, προσποιούμαι τον καλό, διεξάγω αγώνα, προξενώ ζημιά, υποχωρώ» . Είναι όμως αδύνατον (για όλους, και όχι μόνο για τους νέους) να πουν στον αδελφό τους «Μα, αφού σου λέω, διεξάγω αγώνα για να προλάβω» είτε στο ανιψάκι τους «Πρόσεξε καλά μην προξενήσεις καμιά ζημιά». Με την ίδια επίσης λογική, δε γίνεται να αποφύγει κανείς τη χρήση «ξένων» λέξεων και να εκτεθεί στη γελοιότητα να παραγγέλνει μπροστά στην παρέα του «χτυπητό» καφέ αντί «φραπέ» ή «φραπεδάκι» ή να ονομάζει «αυτοεξυπηρέτηση» το «σελφ σέρβις». Επομένως, είναι σημασιολογικά αδύνατον να ακολουθήσουμε τέτοιες προτροπές.
Οι «περίεργες», λοιπόν, για πολλούς ενήλικες γλωσσικές επιλογές των νέων είναι μάλλον δικαιολογημένες. Όλες, άλλωστε, οι γενιές, από την πρώτη εφηβεία και για καμιά δεκαριά με εικοσαριά χρόνια, κάνουν εξατομικευμένη χρήση της γλώσσας, που παράγει μηνύματα αμφισβήτησης προς τις κατεστημένες αξίες και κοινωνικές ομάδες και μηνύματα αλληλεγγύης προς καθετί το νεωτερικό και προς τους άλλους νέους.
Ίσως έχει μια υπαρξιακή διάσταση η ευκολία με την οποία γίνεται αποδεκτή η καταγγελία της γλώσσας (και όχι μόνο) των νέων. Η νοσταλγία του καθενός που δεν είναι πια νέος για ό,τι σημαίνουν τα νιάτα ή ό,τι φαντάζεται ότι σημαίνουν ή ό,τι ονειρευόταν κάποτε να σημαίνουν χτίζει καβαφικά τείχη απέναντι (όχι μόνο) στη γλώσσα των νέων. Από την άλλη μεριά, η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τα αγόρια με το σκουλαρίκι και τα κορίτσια με τη μοτοσικλέτα και μαζί αυτή η αυθάδεια που παρηχούν οι εκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους και μας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα, να μην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα «τους».
Α. Φραγκουδάκη, εφημ. Τα Νέα.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε μια παράγραφο 100
περίπου λέξεων (25 μον)
2. Ποιοι , σύμφωνα με το κείμενο, κρατούν αρνητική στάση απέναντι στη γλώσσα των νέων και για ποιους λόγους ; (μον 10)
3. α) Να βρείτε τα δομικά συστατικά της 3ης παραγράφου και να γράψετε έναν πλαγιότιτλο. (μον 10)
β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι ακόλουθες διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις :
ακόμη :
ενώ :
δηλαδή :
επομένως :
άλλωστε : (μον. 5)
4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις :
πεποίθηση
κατηγορούνται
παραπτώματα
ρυπαίνουν
τρωτά
(μον. 10)
Γ. ΕΚΘΕΣΗ.
Με αφορμή ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα της πόλης σας, στο οποίο ασκείται αρνητική κριτική στη γλώσσα των νέων, να γράψετε μια επιστολή 450-500 λέξεων με αποδέκτη τον αρθρογράφο, όπου θα παρουσιάζετε και θα υπερασπίζεστε τον ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης των συνομηλίκων σας αιτιολογώντας τη θέση σας με ανάλογα επιχειρήματα. (μον. 40)
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α? ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ [B]
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ : ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥΣ
Είναι πολύ διαδεδομένη, ιδίως μεταξύ των εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, η πεποίθηση ότι οι νέοι μιλούν μια γλώσσα «λαθεμένη» και χαμηλής γλωσσικής ποιότητας. Η κριτική της γλώσσας των νέων αφορά κατά κύριο λόγο τους μορφωμένους νέους (μαθητές γενικής Δευτεροβάθμιας και φοιτητές) και τη χρήση της πρότυπης γλώσσας. Κατηγορούνται αυτοί οι νέοι για τα ακόλουθα γλωσσικά παραπτώματα : Λέγεται ότι χρησιμοποιούν επιρρήματα με κατάληξη ?α αντί της σωστής κατάληξης -ως. Λέγεται ακόμη ότι χρησιμοποιούν ελάχιστα ρήματα, π.χ. το ρήμα «κάνω» , στη θέση πολλών άλλων ρημάτων, με πλούσιες σημασίες. «Ρυπαίνουν» τη γλώσσα με ξένες λέξεις και άλλα πολλά.
Όλα τα επιχειρήματα που «αποδεικνύουν» την κακή γλωσσική ποιότητα των νέων είναι τρωτά. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα επιρρήματα. Με εξαίρεση ίσως το απλά αντί απλώς, τα επιρρήματα σε ?α τα κατασκευάζει η ίδια η χρήση της γλώσσας (όχι μόνο από τους νέους), δημιουργώντας διαφορετικά νοήματα ανάλογα με την κατάληξη. Λέμε, λόγου χάρη, «το αυτοκίνητο κοστίζει ακριβά» και «πλήρωσε ακριβά το λάθος του», ενώ«ήρθε ακριβώς στην ώρα του» ή «δεν ξέρω τι ακριβώς θέλει». Λέμε «ταιριάζουν τέλεια μαζί» , «τα κατάφερε τέλεια», ενώ «ήταν τελείως απελπισμένος» και «έμεινε τελείως άφραγκος».
Ξεχνάει η κριτική στη γλώσσα των νέων που ασκούν συχνά οι φιλόλογοι του Λυκείου ότι η διατύπωση στην πρότυπη γλώσσα παράγει νοήματα απόστασης, ψυχρότητας, τυπικότητας, ότι δηλαδή η χρήση αυτής της γλώσσας είναι απολύτως αδύνατη στην καθημερινή επικοινωνία της οικειότητας. Συγκεκριμένα οι φιλόλογοι προτρέπουνσε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατον να εφαρμοστούν, όπως να μην «φτωχαίνουν» τη γλώσσα χρησιμοποιώντας το ίδιο ρήμα, π.χ. «κάνω» ( «κάνω λάθος, κάνω λεφτά, κάνω παιδιά , κάνω τον καλό, κάνω αγώνα , κάνω ζημιά, κάνω πίσω» ), αλλά να χρησιμοποιούν το λεξιλογικό πλούτο με τα πολλά άλλα ρήματα και να λένε «διαπράττω λάθος, δημιουργώ παιδιά, προσποιούμαι τον καλό, διεξάγω αγώνα, προξενώ ζημιά, υποχωρώ» . Είναι όμως αδύνατον (για όλους, και όχι μόνο για τους νέους) να πουν στον αδελφό τους «Μα, αφού σου λέω, διεξάγω αγώνα για να προλάβω» είτε στο ανιψάκι τους «Πρόσεξε καλά μην προξενήσεις καμιά ζημιά». Με την ίδια επίσης λογική, δε γίνεται να αποφύγει κανείς τη χρήση «ξένων» λέξεων και να εκτεθεί στη γελοιότητα να παραγγέλνει μπροστά στην παρέα του «χτυπητό» καφέ αντί «φραπέ» ή «φραπεδάκι» ή να ονομάζει «αυτοεξυπηρέτηση» το «σελφ σέρβις». Επομένως, είναι σημασιολογικά αδύνατον να ακολουθήσουμε τέτοιες προτροπές.
Οι «περίεργες», λοιπόν, για πολλούς ενήλικες γλωσσικές επιλογές των νέων είναι μάλλον δικαιολογημένες. Όλες, άλλωστε, οι γενιές, από την πρώτη εφηβεία και για καμιά δεκαριά με εικοσαριά χρόνια, κάνουν εξατομικευμένη χρήση της γλώσσας, που παράγει μηνύματα αμφισβήτησης προς τις κατεστημένες αξίες και κοινωνικές ομάδες και μηνύματα αλληλεγγύης προς καθετί το νεωτερικό και προς τους άλλους νέους.
Ίσως έχει μια υπαρξιακή διάσταση η ευκολία με την οποία γίνεται αποδεκτή η καταγγελία της γλώσσας (και όχι μόνο) των νέων. Η νοσταλγία του καθενός που δεν είναι πια νέος για ό,τι σημαίνουν τα νιάτα ή ό,τι φαντάζεται ότι σημαίνουν ή ό,τι ονειρευόταν κάποτε να σημαίνουν χτίζει καβαφικά τείχη απέναντι (όχι μόνο) στη γλώσσα των νέων. Από την άλλη μεριά, η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τα αγόρια με το σκουλαρίκι και τα κορίτσια με τη μοτοσικλέτα και μαζί αυτή η αυθάδεια που παρηχούν οι εκφράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους και μας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα, να μην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα «τους».
Α. Φραγκουδάκη, εφημ. Τα Νέα.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε μια παράγραφο 100
περίπου λέξεων (25 μον)
2. Η συγγραφέας είναι υπέρ ή κατά της άποψης ότι οι νέοι μιλούν μια γλώσσα χαμηλής ποιότητας ; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με παραπομπές στο κείμενο. (μον 10)
3. α) Να βρείτε τα δομικά συστατικά της 5 ης παραγράφου και να γράψετε έναν πλαγιότιτλο. (μον 10)
β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι ακόλουθες διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις :
λοιπόν :
Συγκεκριμένα :
αλλά :
λόγου χάρη :
επίσης : (μον. 5)
4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις :
προσποιούμαι
προξενώ
απελπισμένος
προτρέπουν
μάταια
(μον. 10)
Γ. ΕΚΘΕΣΗ.
Με αφορμή ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα της πόλης σας, στο οποίο ασκείται αρνητική κριτική στη γλώσσα των νέων, να γράψετε μια επιστολή 450-500 λέξεων με αποδέκτη τον αρθρογράφο, όπου θα παρουσιάζετε και θα υπερασπίζεστε τον ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης των συνομηλίκων σας αιτιολογώντας τη θέση σας με ανάλογα επιχειρήματα. (μον. 40)
