Αρχική

Οδηγός για το διαδίκτυο Παιδαγωγικά  Γλώσσα Λογοτεχνία Κλασσική φιλολογία Ιστορία Υπερδεσμοί

 

 

 

 

Κώστας Καρυωτάκης

Η ποίηση του Καρυωτάκη στον αντίποδα της παλα΅ικής ΅εγαληγορίας

Ο Κώστας Καρυωτάκης συγκλίνει σε αρκετά ση΅εία, ΅ε τον Καβάφη. Ο συσχετισ΅ός των δύο ποιητών νο΅ι΅οποιείται (χωρίς φυσικά να παραβλέπονται οι ΅εταξύ τους διαφορές) από το γεγονός ότι το έργο τους ε΅φανίζεται να λειτουργεί ως αντίδοτο στις ποιητικές υπερβάσεις, στα συνθετικά ορά΅ατα, και στο ΅εσσιανισ΅ό που χαρακτηρίζει την ποιητική προσπάθεια του Παλα΅ά και του Σικελιανού. Μ’ αυτή την έννοια -σχη΅ατικά- θα ΅πορούσα΅ε να θεωρήσου΅ε ότι οι τέσσερις ποιητές συντάσσουν δύο «αντί΅αχα» ζεύγη, τα οποία εκπροσωπούν ισάριθ΅ες -τις ση΅αντικότερες ίσως- ροπές της νεοελληνικής ποίησης, στις πρώτες τρεις δεκαετίες του αιώνα: την ιδεολογική έπαρση και την προσγείωση του ποιητικού λόγου αντιστοίχως.
Ιδιαίτερα ση΅αντική, στην ποιητική διαδρο΅ή τόσο του Καβάφη όσο και του Καρυωτάκη, είναι η σχέση τους ΅ε τον ευρωπαϊκό συ΅βολισ΅ό. Για την αποκατάσταση της γρα΅΅ατολογικής τάξης, ωστόσο, θα έπρεπε να ση΅ειωθεί ότι η συ΅βολιστική ποίηση αρχίζει να καλλιεργείται στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, κάτω από τη «βαριά σκιά του Παλα΅ά»• ο Παλα΅άς δη΅οσιεύει -όπως είναι γνωστό- τα πρώτα του συ΅βολιστικά ποιή΅ατα παράλληλα ΅ε τον Καβάφη, στις αρχές της δεκαετίας του 1890. Στους πρώτους συ΅βολιστές συγκαταλέγονται επίσης και άλλοι ποιητές: οι Κ. Χατζόπουλος, Ι. Γρυπάρης και Λ. Πορφύρας, οι οποίοι πρωτοε΅φανίζονται ΅ε συ΅βολιστικά ποιή΅ατα πριν από το 1900. Σε γενικές γρα΅΅ές ΅πορού΅ε να πού΅ε ότι ο συ΅βολισ΅ός ανοίγει ένα πεδίο νεωτερικών ποιητικών «δοκι΅ών» και γίνεται κεντρικό ση΅είο αναφοράς στα χρόνια 1898-1899, κυρίως στο βραχύβιο περιοδικό Η Τέχνη.

 

Η βαθύτερη ουσία της ποίησης του Καρυωτάκη

Ο ’γρας αναζητεί τη βαθύτερη ουσία της ποίησης του Καρυωτάκη. Και κάνει τις εξής διαπιστώσεις: «Αυτό λοιπόν είναι που τον κατατρώγει• η απουσία των ωραίων πραγ΅άτων, η  απουσία των σπάνιων πραγ΅άτων, η απουσία των ΅εγάλων πραγ΅άτων, η απουσία -έστω- των τραγικών. Η ΅ονοτονία και η πεζότης της ζωής. Μ’ άλλους λόγους, είναι ρο΅αντικός. Εφαντάσθηκε την αλήθεια, την ο΅ορφιά, την καθαυτό πραγ΅ατικότητα -έξω από τη ζωή. Πέρα από τη ζωή. Αφηρη΅ένην». Με βάση αυτή τη ρο΅αντική καταβολή ο ’γρας εξηγεί (κάπως, θα έλεγα, ρο΅αντικά) την πορεία και την εξέλιξη του Καρυωτάκη προς τη σάτιρα. Μπορούσε, λέει, να πλάσει, απογοητευ΅ένος από τα πραγ΅ατικά, την ψευδαίσθησή του: ΅ιαν Εδέ΅, ένα Ελντοράντο, ΅ιαν Ουτοπία, τον ελεφάντινο πύργο του• αντ’ αυτού, έγινε ρεαλιστής. Μπορούσε να γίνει, όπως άλλοι ρο΅αντικοί, ΅ελαγχολικός• αυτός έγινε τραγικός. Μπορούσε να φιλοσοφήσει, να γίνει φιλόσοφος• έγινε σατιρικός• έτσι, αντί να εξιδανικεύσει λ.χ. τη γυναίκα, ο Καρυωτάκης τη σαρκάζει. Ο ’γρας ρωτάει καταλήγοντας και απαντάει: «Ποιο συναίσθη΅α περι΅ένει τον άνθρωπο, αν εξακολουθήσει να ζει και δεν συντριβεί, ύστερ’ από την απογοήτευση την πλέον οριστική; Η σάτιρα». (Η σάτιρα αυτή, κατά τον ’γρα, ασκείται εκείνα τα χρόνια από το νέο τόπο του λογοτέχνη, που είναι υπάλληλος.
 

Το σημείωμα της αυτοκτονίας

«Είναι καιρός να φανερώσω την τραγωδία ΅ου. Το ΅εγαλύτερό ΅ου ελάττω΅α στάθηκε η
αχαλίνωτη περιέργειά ΅ου, η νοσηρή φαντασία και η προσπάθειά ΅ου να πληροφορηθώ για όλες τις συγκινήσεις, χωρίς τις περσότερες, να ΅πορώ να τις αισθανθώ. Τη χυδαία ό΅ως πράξη που ΅ου αποδίδεται τη ΅ισώ. Εζήτησα ΅όνο την ιδεατή ατ΅όσφαιρά της, την έσχατη πικρία. Ούτε εί΅αι ο κατάλληλος άνθρωπος για το επάγγελ΅α εκείνο. Ολόκληρο το παρελθόν ΅ου πείθει γι’ αυτό. Κάθε πραγ΅ατικότης ΅ου ήταν αποκρουστική.
Είχα τον ίλιγγο του κινδύνου. Και τον κίνδυνο που ήρθε τον δέχο΅αι ΅ε πρόθυ΅η καρδιά.
Πληρώνω για όσους, καθώς εγώ, δεν έβλεπαν κανένα ιδανικό στη ζωή τους, έ΅ειναν πάντα έρ΅αια των δισταγ΅ών τους, ή εθεώρησαν την ύπαρξή τους παιχνίδι χωρίς ουσία. Τους βλέπω να έρχονται ολοένα περισσότεροι ΅αζί ΅ε τους αιώνες. Σ’ αυτούς απευθύνο΅αι.
Αφού εδοκί΅ασα όλες τις χαρές!!! εί΅αι έτοι΅ος για έναν ατι΅ωτικό θάνατο. Λυπού΅αι τους δυστυχισ΅ένους γονείς ΅ου, λυπού΅αι τα αδέλφια ΅ου. Αλλά φεύγω ΅ε το ΅έτωπο ψηλά.
Η΅ουν άρρωστος.
Σας παρακαλώ να τηλεγραφήσετε, για να προδιαθέσετε την οικογένειά ΅ου, στο θείο ΅ου ∆η΅οσθένη Καρυωτάκη, οδός Μονής Προδρό΅ου, πάροδος Αριστοτέλους, Αθήνας.
Κ.Γ.Κ.
[Υ.Γ.] Και για ν’ αλλάξου΅ε τόνο. Συ΅βουλεύω όσους ξέρουν κολύ΅πι να ΅ην επιχειρήσουνε ποτέ να αυτοκτονήσουν δια θαλάσσης. Ολη νύχτα απόψε επί δέκα ώρες, εδερνό΅ουν ΅ε τα κύ΅ατα. Ήπια άφθονο νερό, αλλά κάθε τόσο, χωρίς να καταλάβω πώς, το στό΅α ΅ου ανέβαινε στην επιφάνεια. Ωρισ΅ένως, κάποτε, όταν ΅ου δοθεί η ευκαιρία, θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγ΅ένου.
Κ.Γ.Κ.»
 

 

 





 



 

Προτεινό΅ενες ηλεκτρονικές διευθύνσεις

Wikipedia

http://karyotakis.awardspace.com

Εκπαιδευτική τηλεόραση

Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού

Ο Ρένος Αποστολίδης για τον Κ. Καρυωτάκη μέρος 1 - μέρος 2 - μέρος 3- μέρος 4 - μέρος 5

Ο νέος καρυωτακισμός - ιστότοπος Κ. Κουτσουρέλη

Παιδί, παιδάκι της οχιάς του Γ. Κοροπούλη Βιβλιοθήκη Ελευθεροτυπίας

Πεζά του Κ. Καρυωτάκη Scribd

...κ' η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε blog

Ενδεικτική βιβλιογραφία για τον Κώστα Καρυωτάκη

- Αγγελάτος ∆., ∆ιάλογος και ετερότητα: η ποιητική δια΅όρφωση του Κ. Γ. Καρυωτάκη, Σοκόλης, Αθήνα, 1994.
- Αναγνώστου Τ., Ιδιοσυστασίες: Κάλβος, Καβάφης, Καρυωτάκης, Πιτσιλός, Αθήνα, 1993.
- Βαρίκας Β., Κώστας Βάρναλης, Κώστας Καρυωτάκης, Πλέθρον, Αθήνα, 1978.
- Βαρίκας Β., Κ.Γ. Καρυωτάκης (το δρά΅α ΅ιας γενηάς). Μελέτη, Γκοβόστης, Αθήνα, Πριν το 1938.
- Βούλγαρης Κ., Κ.Γ. Καρυωτάκης. Φύλλα πορείας, Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1998.
- Γεράνης Σ., Κώστας Καρυωτάκης: χωρίς αυθαιρεσίες και παρα΅ορφώσεις, Σοκόλης, Αθήνα, 1990.
- Γκίακα Ε., Εάν ο Καρυωτάκης παντρευότανε την Πολυδούρη, ’γκυρα, Αθήνα, 1998.
- ∆άλκου Γ., Κωνσταντίνος Γεωργίου Καρυωτάκης: δη΅όσιος υπάλληλος εξ Αθηνών ΅ετατεθείς εις
Πρέβεζαν εσχάτως, Αθήνα, Καστανιώτης, 1986.
- Ζωγράφου Λ., Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της α΅φισβήτησης, Αλεξάνδρεια,
Αθήνα, 1996.
- Καραβίας Π., Οκτώ ΅ορφές. Σολω΅ός, Καβάφης, Ουράνης, Καρυωτάκης, ∆ραγού΅ης, Καζαντζάκης,
Παράσχος, Θρύλος, Ίκαρος, Αθήνα, 1979.
- Καράογλου Χ., Μικροσκοπική αναδίφηση περί Καρυωτάκη, Βικελαία Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 1996.
- Κοκόλης Ξ.Α., Ο ΅ελοποιη΅ένος Καρυωτάκης, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1987.
- Κοτανίδης Γ., “Περί Μαιάνδρου”: ένα χα΅ένο χειρόγραφο του Κώστα Καρυωτάκη, Γαβριηλίδης,
Αθήνα, 1995.
- Λα΅πρίδης Μ., Il gran rifiuto: κριτικά ΅ελετή΅ατα, Έρασ΅ος, Αθήνα, 1979.
- Λορεντζάτος Ζ., Ο Καρυωτάκης, ∆ό΅ος, Αθήνα, 1988.
- Μαλάνος Τ., Ένας ηγησιακός: συ΅βολή στη ΅ελέτη του Καρυωτάκη, Αλεξάντρεια, 1938.
- Μαλάνος Τ., Βάρναλης, Αυγέρης, Καρυωτάκης, Καστανιώτης, Αθήνα, 1983.
- Μελισσαράτου Μ. (επι΅έλεια), Συ΅πόσιο για τον Κ.Γ. Καρυωτάκη (Πρέβεζα, 1986), ∆ή΅ος Πρέβεζας,
Πρέβεζα, 1990.
- Μπαλού΅ης Ε., Γ.Κ. Καρυωτάκη πεζά: κοινωνικοϊστορικά, Κόλλιας, Αθήνα, 1988.
- Μπαλού΅ης Ε., Κώστας Καρυωτάκης ο πεζογράφος, Ελληνικά Γρά΅΅ατα, Αθήνα, 1997.
- Ντούνια Χ., Κ.Γ. Καρυωτάκης. Η αντοχή ΅ιας αδέσποτης τέχνης, Καστανιώτης, Αθήνα, 2000.
- Παπάζογλου Χ., Παρατονισ΅ένη ΅ουσική: ΅ελέτη για τον Καρυωτάκη, Κέδρος, Αθήνα, 1988.
- Παπακώστας Γ., Ο πολιτικός Καρυωτάκης, Εστία, Αθήνα, 1992.
- Peri M., Πίνακας λέξεων του Καρυωτάκη, Liviana, Padova, 1983.
- Σαββίδης Γ.Π., Στα χνάρια του Καρυωτάκη, 1966-1988. Μικρά φιλολογικά ΅ελετή΅ατα, ο΅ιλίες και
κριτικά άρθρα, ΅ε άγνωστα κεί΅ενα, Νεφέλη, Αθήνα, 1989.
- Σαββίδης Γ.Π., Χατζηδάκη Ν.Μ., Σχεδίασ΅α χρονογραφίας Κ. Γ. Καρυωτάκη (1896-1928), Αθήνα, 1966.
- Σαββίδης Γ.Π., Χατζηδάκη Ν.Μ., Μητσού Μ., Χρονογραφία Κ. Γ. Καρυωτάκη (1896-1928), Μορφωτικό Ίδρυ΅α Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 1989.
- [Συλλογικό], Καρυωτάκης και Καρυωτακισ΅ός. Πρακτικά επιστη΅ονικού συ΅ποσίου του 1997, Σχολή
Μωραΐτη, Αθήνα, 1998.
- Τοκατλίδου Β., Οι ΅εταφράσεις του Καρυωτάκη: ένταξή τους στο ποιητικό πρωτότυπο έργο των συλλογών του, Θεσσαλονίκη, 1978.


Προτεινό΅ενα ηλεκτρονικά κεί΅ενα
1. Tέλλος ’γρας, «O Kαρυωτάκης και οι Σάτιρες», στον τό΅ο: K. Γ. Καρυωτάκης, Ποιή΅ατα και πεζά,
επι΅. Γ. Π. Σαββίδης, Αθήνα, εκδ. Ερ΅ής, 1972 (ανατ. εκδ. Εστία 1993), σσ. 207-215,
http://www.komvos.edu.gr/diaglossiki/NeoellinikaKritikaKeimena.htm.
2. ∆ιονύσης Καψάλης, «Ο Καρυωτάκης και η τέχνη της ποιητικής ΅ετάφρασης», Τα ΅έτρα και τα
σταθ΅ά. ∆οκί΅ια για τη λυρική ποίηση, Αθήνα, εκδ. ’γρα, 1998, σσ. 169-182,
http://www.komvos.edu.gr/diaglossiki/NeoellinikaKritikaKeimena.htm.
3. Ζήσι΅ος Λορεντζάτος, Ο Καρυωτάκης, Αθήνα, εκδ. ∆ό΅ος, 1988, σσ. 34-42,
http://www.komvos.edu.gr/diaglossiki/NeoellinikaKritikaKeimena.htm.
4. Τί΅ος Μαλάνος, «Είναι ποιητής ο Καρυωτάκης;», στον τό΅ο: K. Γ. Καρυωτάκης, Ποιή΅ατα και
πεζά, επι΅. Γ. Π. Σαββίδης, Αθήνα, εκδ. Ερ΅ής, 1972 (ανατ. εκδ. Εστία, 1993), σσ. 242-244,
http://www.komvos.edu.gr/diaglossiki/NeoellinikaKritikaKeimena.htm.
5. Κώστας Στεργιόπουλος Οι επιδράσεις στο έργο του Καρυωτάκη, Αθήνα, Σοκόλης, 1972, σσ. 225-
226, http://www.komvos.edu.gr/diaglossiki/NeoellinikaKritikaKeimena.htm.
6. Βασ. Τοκατλίδου, Οι ΅εταφράσεις του Καρυωτάκη. Ένταξή τους στο ποιητικό πρωτότυπο έργο των
συλλογών του, διδακτορική διατριβή, Θεσσαλονίκη 1978, σσ. 38-40, 45-46,
http://www.komvos.edu.gr/diaglossiki/NeoellinikaKritikaKeimena.htm.
7. Γ.Π. Σαββίδης - Mαριλίζα Mητσού, «Συνοπτικό χρονολόγιο της ζωής του Κ.Γ. Καρυωτάκη», Αντί
623 (13 ∆εκε΅βρίου 1996), http://www.anti.gr/iss623/623chrono.html.
8. Ξενοφώντας Α. Κοκόλης, «Για το ποίη΅α “Πρέβεζα” (ή “Eπαρχία”)», Αντί 623 (13 ∆εκε΅βρίου
1996), http://www.anti.gr/iss623/623kokolis.html.
9. Ανδρονίκη Μαστοράκη, «Καβάφης - Καρυωτάκης … Ποιή΅ατα ποιητικής», στον κό΅βο για τον
πολιτισ΅ό Archive.gr (δη΅οσίευση: 30-01-2004),
http://www.archive.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=40.
10. Νάσος Βαγενάς, «H αριστεροποίηση του Καρυωτάκη», εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 18-04-2004),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=14142&m=B55&aa=2&cookie=.
11. Νάσος Βαγενάς, «H παρα΅όρφωση του Καρυωτάκη», εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 16-05-2004),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=14165&m=B55&aa=1&cookie=.
12. Νάσος Βαγενάς, «Μια άλλη ανάγνωση του Καρυωτάκη», εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 22-08-
2004),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=14244&m=B40&aa=1&cookie=.
13. Γιώργης Γιατρο΅ανωλάκης, «Στην α΅΅ουδιά της χλοερής Πρέβεζας» (Σκέψεις πάνω στη
φωτογραφία αρχείου της Χωροφυλακής ΅ε τον αυτόχειρα Κώστα Καρυωτάκη), εφη΅. Το Βή΅α
(δη΅οσίευση: 22-07-2001),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=13319&m=S27&aa=1&cookie=.
14. Λίζυ Τσιρι΅ώκου, «Φάκελος Καρυωτάκη - Οι κριτικές και άλλες αναγνώσεις του έργου του
αυτόχειρα ποιητή», εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 24-03-2001),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=13224&m=S40&aa=1&cookie=.
15. Ευριπίδης Γαραντούδης, «Ψεύτη του κόσ΅ου» (Εβδο΅ήντα χρόνια από την αυτοκτονία του Κώστα
Καρυωτάκη, το ερώτη΅α για τη σχέση ποίησης και βίαιου θανάτου παρα΅ένει σε εκκρε΅ότητα. Ένα
συ΅πόσιο ρίχνει φως στο φαινό΅ενο του “καρυωτακισ΅ού”), εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 05-07-
1998),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=12488&m=S05&aa=1&cookie=.
16. Γιάννης Παπακώστας, «Ο Καρυωτάκης και η Αριστερά», εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 30-03-
1997),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=12422&m=B02&aa=2&cookie=.
17. Νάσος Βαγενάς, «Το παράδοξο του Καρυωτάκη», εφη΅. Το Βή΅α (δη΅οσίευση: 15-09-1996),
http://tovima.dolnet.gr/demo/owa/tobhma.print_unique?e=B&f=12394&m=B16&aa=1&cookie=.
18. Η κριτική του Β. Ρώτα για τη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες και η απάντηση του Καρυωτάκη. Το
κεί΅ενο δη΅οσιεύθηκε στο περ. Ελληνικά Γρά΅΅ατα, Β΄, 15 Φεβρουαρίου 1928, σελ. 182-184 και είναι
η ΅οναδική κριτική στην οποία απάντησε ο Καρυωτάκης,
http://www.mathisis.com/nqcontent.cfm?a_id=2603.
19. Πέτρος Χάρης, «Κ. Γ. Καρυωτάκης - 75 χρόνια από τη γέννησή του», Νέα Εστία 1065, (15
Νοε΅βρίου 1971), http://www.mathisis.com/nqcontent.cfm?a_id=2605.
20. Αντώνης Φωστιέρης, «“Το Μηδέν και το ’πειρο” ενάντια σε “κάθε πραγ΅ατικότητα”. Κ. Γ.
Καρυωτάκης, ένας πρόδρο΅ος της υπαρξιακής ποίησης», Η Λέξη 79-80 (Νοέ΅βριος-∆εκέ΅βριος
1988), http://www.mathisis.com/nqcontent.cfm?a_id=2606.
 



 

 


 

<----- Αρχική







Αλ. Παπαδιαμάντη: Το μοιρολόι της φώκιας


Κ. Χατζόπουλου Το Σπίτι του δασκάλου


Ν. Καζαντζάκη: Αλέξης Ζορμπάς


Καρυωτάκης


Γ. Σεφέρης


Βουτυράς


 

 

 

 

 

 

 

 

 

  terracomputerata AT gmail DOT com