Αρχική

Οδηγός για το διαδίκτυο Παιδαγωγικά  Γλώσσα Λογοτεχνία Κλασσική φιλολογία Ιστορία Υπερδεσμοί

 

 

Γιώργος Σεφέρης

1900 - 1971

 

       Ο Σεφέρης υπήρξε κεντρική ΅ορφή της νεωτερικής ποίησης, από τους βασικότερους εκφραστές του ελληνικού ΅οντερνισ΅ού. Τα ποιή΅ατά του συνδυάζουν το ελληνικό πολιτισ΅ικό παρελθόν και την ευρωπαϊκή πρωτοπορία του καιρού του. Τα δοκί΅ιά του, στις καλύτερες στιγ΅ές τους, είναι υποδείγ΅ατα γλωσσικής καθαρότητας και εκφραστικής σαφήνειας.

       «Γεγονός ΅οναδικό στην ιστορία του ελληνισ΅ού» χαρακτηρίζει ο Σεφέρης σ’ ένα κεί΅ενό  του, γρα΅΅ένο γαλλικά το 1941, την καταστροφή του 1922 (∆οκι΅ές Γ', 63).

        Πράγ΅ατι η Μικρασιατική Καταστροφή, πέρα από την οικονο΅ική, πολιτική και κοινωνική αναστάτωση που προκάλεσε η αναγκαστική ΅αζική άφιξη ενά΅ισι εκατο΅΅υρίου προσφύγων σε ΅ια νεοσύστατη Ελλάδα τεσσερά΅ισι εκατο΅΅υρίων κατοίκων, είχε ως επιπλέον αποτέλεσ΅α, επαχθέστερο ίσως, τη σύγχυση και τον αποπροσανατολισ΅ό στον χώρο της παιδείας και της ιδεολογίας.

        Ξαφνικά, για πρώτη φορά το 1922, οι ΅εγάλοι ιδρυτικοί ΅ύθοι του ελληνικού κράτους, όσοι αποτελούσαν τις απόλυτες σταθερές και της επίση΅ης ιδεολογίας και της λαϊκής φαντασίας, αναιρούνται, χρεοκοπούν από τη ΅ια ΅έρα στην άλλη. Γιατί είτε πρόκειται για τον πόλε΅ο της Τροίας και την ωραία Ελένη, είτε για το χρυσό΅αλλο δέρας και τους Αργοναύτες, για τα κατορθώ΅ατα του Μεγαλέξαντρου ή γι’ αυτά του ∆ιγενή Ακρίτα, στην ουσία πρόκειται πάντοτε, στη διάρκεια των αιώνων, για το ίδιο πράγ΅α: Ένας ήρωας (ή ΅ια στρατιά), φορέας των ελληνικών αξιών, φεύγει προς Ανατολάς, στη Μικρά Ασία, όπου, ΅ετά από ΅ακροχρόνιο αγώνα, επιβάλλει την ελληνική αντίληψη του κόσ΅ου και επιστρέφει νικητής ή εγκαθίσταται τροπαιούχος.

        Η προαιώνια, η ΅υθική αυτή τάξη των πραγ΅άτων αντιστράφηκε το 1922. Όχι τόσο γιατί ΅ια ελληνική στρατιά επέστρεφε από τη Μικρά Ασία νικη΅ένη και ταπεινω΅ένη, αλλά γιατί πίσω της ξερίζωνε τους εκεί εγκατεστη΅ένους από την αρχαιότητα συ΅παγείς ελληνικούς πληθυσ΅ούς, πράγ΅α που δεν είχε συ΅βεί ούτε ΅ε την τουρκική παρουσία εκεί από τον 11ο κιόλας αιώνα, ούτε ΅ε την άλωση της Κωνσταντινούπολης, ούτε και ΅ε αυτή την οθω΅ανική αυτοκρατορία των πέντε αιώνων.

        Η ΅ελέτη του σεφερικού (προπολε΅ικού) έργου από αυτή τη σκοπιά, ΅ε κριτήριο δηλαδή τις ιδεολογικές συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής, υπαγορεύεται από τον ίδιο τον ποιητή, όπως ΅πορού΅ε να συναγάγου΅ε από όσα γράφει σε ένα γρά΅΅α του στον Τ. Μαλάνο, τον Μάιο του 1944: «... το γεγονός που ΅’ επηρέασε περισσότερο απ’ όλα τα άλλα είναι η Μικρασιατική Καταστροφή. (...) Ίσως σε φωτίσω αν προσθέσω ότι από δεκατριών χρόνων δεν έπαψα να εί΅αι πρόσφυγας».

Η επικοινωνία ΅ε το παρελθόν

      Το παρελθόν για τον Σεφέρη δεν αναβιώνεται αλλά καλλιεργείται διαρκώς αισθητικά και διδακτικά. Για τούτο πιστεύω ότι η επανενεργοποίηση είναι κεντρική ιδέα στον Σεφέρη. Με αυτήν αφενός αποφεύγει τον σκόπελο της κυκλικότητας, της επαναληπτικότητας ή της στατικότητας και αφετέρου τιθασεύει την ατο΅ική παρόρ΅ηση που από τη στιγ΅ή κατά την οποία ε΅περιέχεται σε ένα ευρύτερο σύνολο δεν ΅πορεί να το αναθεωρήσει ριζικά. Πρόκειται για ένα σύστη΅α σκέψης που δεν επιτρέπει ριζική αλλαγή παρά ΅όνο διδακτική καλλιέργεια. Μαθαίνου΅ε καλλιεργώντας το παρελθόν. Πρόκειται δηλαδή για ΅ια διαισθητική σχέση ΅ε το παρελθόν που οδηγεί στην ιστορική επίγνωση και στη διαρκή ΅αθητεία. Η έννοια της επαναδραστηριοποίησης δηλώνει την αισθητική επικοινωνία ΅ε το παρελθόν από την προοπτική πάντα του παρόντος, λειτουργώντας παράλληλα διδακτικά.

      Τούτο φαίνεται χαρακτηριστικά σε τέσσερα ποιή΅ατα του Σεφέρη που καλύπτουν σχεδόν όλο το φάσ΅α της ποιητικής σταδιοδρο΅ίας του Σεφέρη: το «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο» γράφεται, όπως δηλώνεται άλλωστε, το 1931 (δη΅οσιεύεται το 1932), ο «Βασιλιάς της Ασίνης» το 1938-40, η «Ελένη» το 1955 και το «Επί Ασπαλάθων», το τελευταίο ποίη΅α του Σεφέρη, το 1971. Και τα τέσσερα παρουσιάζουν κάποια κοινά γνωρίσ΅ατα. Κατ’ αρχάς έχουν αφετηρία τους ΅ια κει΅ενική πηγή: ΅ια φράση, έναν στίχο ή ένα κεί΅ενο που ΅ε τη σειρά του ΅ας παραπέ΅πει στην ελληνική αρχαιότητα. Τα τρία στον κόσ΅ο του Ο΅ήρου (είτε ά΅εσα στον «Βασιλιά της Ασίνης» είτε έ΅΅εσα, ΅έσω Du Bellay, στο «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο» και, ΅έσω Ευριπίδη, στην «Ελένη») και το άλλο στον Πλάτωνα. Όλα τους ΅πορούν να θεωρηθούν καλά δείγ΅ατα της ΅υθικής ή συνειρ΅ικής ΅εθόδου. Το άλλο κοινό τους γνώρισ΅α είναι ότι προσεγγίζουν το παρελθόν είτε ρητά είτε υπαινικτικά από την προοπτική ενός σύγχρονου χώρου. Το «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο» είναι βασισ΅ένο στην ε΅πειρία του Λονδίνου, ο «Βασιλιάς της Ασίνης» αρχίζει ΅ε την περιήγηση στον χώρο της Ασίνης, η «Ελένη» ξεκινάει ΅ε ΅ια αναφορά στις Πλάτρες της Κύπρου και το «Επί Ασπαλάθων» ΅ε ΅ια επίσκεψη στο Σούνιο.


Βιογραφία στην Wikipedia

Digital portfolios: Φάκελος Σεφέρη ηλεκτρονικά κείμενα

Ανθολόγηση Ελληνικού Ιδρύματος πολιτισμού

Φιλμογραφία:

Ντοκιμαντέρ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ: 29 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1900-1980, 80 χρόνια από τη γέννηση του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ  (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Εκπομπή-αφιέρωμα στον Έλληνα νομπελίστα ποιητή ΓΙΩΡΓΟ ΣΕΦΕΡΗ. Με τη βοήθεια των κειμένων από το ημερολόγιό του, των μαρτυριών της γυναίκας του ΜΑΡΩΣ και ενός φίλου του προσεγγίζουμε την ανθρώπινη, διπλωματική και πολιτική πορεία του ΣΕΦΕΡΗ. Με τη βοήθεια του ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ και του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ προσεγγίζουμε την ποιητική και πνευματική του πλευρά. Σημαντικές είναι οι μαγνητοφωνημένες απαγγελίες ποιημάτων και διατύπωσης σκέψεων από τον ίδιο, καθώς και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που παρουσιάζει τον ποιητή από την παιδική του ηλικία ως το τέλος της ζωής του.

Ντοκιμαντέρ: Ημερολόγια Καταστρώματος-Γιώργος Σεφέρης
DVD Διάρκεια : 71 min Έτος : 2001 Σκηνοθέτης : Στέλιος Χαραλαμπόπουλος
Εταιρεία παραγωγής : Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου
 

Αναγνώσεις

cd  Ο ΣΕΦΕΡΗΣ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΣΕΦΕΡΗ Α' Έκδοση: 1964 εκδόσεις Ικαρος Μυθιστόρημα Η Στέρνα

Περισσότερα ηχητικά αρχεία στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού βλ. Φάκελος Σεφέρη


Ημερολόγια καταστρώματος

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία για τον Γιώργο Σεφέρη
- Αθανασόπουλος Β., Το ποιητικό τοπίο του ελληνικού 19ου και 20ου αι. Τό΅ος Β΄ (Σεφέρης, Θέ΅ελης,
Ρίτσος, Βρεττάκος, Ελύτης, Ζευγωλή-Γλέζου, Παπαδίτσας), Καστανιώτης, Αθήνα, 1995.
- Αλεξανδρόπουλος Μ., Μια συνάντηση: Σεφέρης - Μακρυγιάννης, Πολύτυπο, Αθήνα, 1983.
- Αναγνωστάκη Ν., Για τον Σεφέρη: τι΅ητικό αφιέρω΅α στα τριάντα χρόνια της Στροφής, Νεφέλη,
Αθήνα, 1989.
- Αντζακά Σ., Η “άλλη ζωή” στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, Αντίνεα, Αθήνα, 1974.
- Αργυρίου Α., ∆εκαεπτά κεί΅ενα για τον Γ. Σεφέρη, Καστανιώτης, Αθήνα, 1986.
- Βαγενάς Ν., Ο ποιητής κι ο χορευτής. Μια εξέταση της ποιητικής και της ποίησης του Σεφέρη, Κέδρος,
Αθήνα 1979.
- Γεωργής Γ., Ο Σεφέρης περί των κατά την χώραν Κύπρον σκαιών, Σ΅ίλη, Αθήνα, 1991.
- Γιατρο΅ανωλάκης Γ., “Ο Βασιλιάς της Ασίνης”. Η ανασκαφή ενός ποιή΅ατος, Στιγ΅ή, Αθήνα, 1986.
- Γκρέκου Α., Καθαρή ποίηση στην Ελλάδα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2000.
- ∆ανιήλ Α., Τα “Τρία κρυφά ποιή΅ατα” του Γ. Σεφέρη, Επικαιρότητα, Αθήνα, 1988.
- ∆ασκαλόπουλος ∆. (επι΅έλεια), Εισαγωγή στην ποίηση του Σεφέρη (Eπιλογή κριτικών κει΅ένων),
Πανεπιστη΅ιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 1996.
- ∆ασκαλόπουλος ∆., Εργογραφία Σεφέρη (1931-79). Βιβλιογραφική δοκι΅ή, Ε.Λ.Ι.Α., Αθήνα, 1979.
- ∆η΅άκης Μ., Η ποίηση του Σεφέρη, Το ελληνικό βιβλίο, Αθήνα, 1974.
- ∆η΅ηρούλης Σ., Ο ποιητής ως έθνος. Αισθητική και ιδεολογία στον Γ. Σεφέρη, Πλέθρον, Αθήνα, 1997.
- ∆η΅ηρούλης Σ., Ο φοβερός παφλασ΅ός. Κριτικό αφήγη΅α για τα “Τρία κρυφά ποιή΅ατα” του Γ.
Σεφέρη, Πλέθρον, Αθήνα, 1999.
- ∆η΅ητρακόπουλος Φ., Για τον Σεφέρη και την Κύπρο, Επικαιρότητα, Αθήνα, 1992.
- ∆η΅ητρακόπουλος Φ., Σεφέρης, Κύπρος. Επιστολογραφικά και άλλα, Καστανιώτης, Αθήνα, 2000.
- ∆ια΅αντής Α., “Λεπτο΅έρειες στην Κύπρο”. Πηγές και στοιχεία αναφορικά ΅ε το ποίη΅α του Γιώργου
Σεφέρη, Ερ΅ής, Αθήνα, 1978.
- Ιβανοβίτσι Β., Καβάφης, Σεφέρης, Σικελιανός, Εξάντας, Αθήνα, 1979.
- Καζάζης Ι.Ν. - Σιστάκου Ε. (φιλολογική επι΅έλεια), V.C. Muller (ηλεκτρονική επι΅έλεια),
Συ΅φραστικός πίνακας λέξεων στο ποιητικό έργο του Γιώργου Σεφέρη, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας,
Θεσσαλονίκη, 2003.
- Καραντώνης Α., Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, Παπαδή΅ας, Αθήνα, 1976.
- Καψω΅ένος Ε., Η συντακτική δο΅ή της ποιητικής γλώσσας του Σεφέρη, Αριστοτέλειο Πανεπιστή΅ιο
Θεσσαλονίκης, 1975.
- Κιουρτσάκης Γ., Ελληνισ΅ός και ∆ύση στο στοχασ΅ό του Σεφέρη, Κέδρος, Αθήνα, 1979 (και β΄
έκδοση 1995).
- Κοκόλης Ξ.Α., Πίνακας λέξεων των “Ποιη΅άτων” του Γ. Σεφέρη, Ερ΅ής, Αθήνα, 1975 (έκδοση β΄,
διορθω΅ένη και προσαρ΅οσ΅ένη στην όγδοη έκδοση των Ποιη΅άτων).
- Κοκόλης Ξ.Α., Ποιητική πράξη και σύ΅πραξη (Σεφερικά 2), University Studio Press, Θεσσαλονίκη,
1985.
- Κοκόλης Ξ.Α., Οι λέξεις “άπαξ” στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, Εξάντας, Αθήνα 1975.
- Κοκόλης Ξ.Α., Σεφερικά ΅ιας εικοσαετίας, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 1993.
- Κοκόλης Ξ.Α., Ο ΅εταφραστής Σεφέρης. Αρνητική κριτική, Καστανιώτης, Αθήνα, 2001.
- Κοπιδάκης Μ.Ζ., “Αριάδνη”. Μια σπουδή στον ερωτικό Σεφέρη, Πολύτυπο, Αθήνα, 1983.
- Keeley E., Συζήτηση ΅ε το Γιώργο Σεφέρη, ΅τφρ.: Λ. Κάσδαγλη, ’γρα, Αθήνα, 1986.
- Λαγάκος Τ., Ο Σεφέρης και η Κύπρος, Ίκαρος, Αθήνα, 1983.
- Λα΅πρίδης Μ., Το ηθικό πρόβλη΅α στην ποίηση του Σεφέρη (στον τό΅ο «Τρία Μελετή΅ατα»),
Μανδραγόρας, Αθήνα 1998.
- Λιαντίνης ∆., Ο νηφο΅ανής. Η ποιητική του Σεφέρη, Βιβλιογονία, Αθήνα, 1996.
- Λυχναρά Λ., Το ΅εσογειακό τοπίο στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη και του Οδυσσέα Ελύτη,
Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1996.
- Μαδιάς Μ.Π., Ο προβλη΅ατισ΅ός του Σεφέρη, Τροχαλία - Πρόχορος Α.Ε., Αθήνα, 1999.
- Μαλάνος Τ., Η ποίηση του Σεφέρη και η κριτική ΅ου, Πρόσπερος, Αθήνα, 1982.
- Μάνος Α., Το αγγελικό και ΅αύρο φως επιβάθρα στην ποιητική σοφία του Γιώργου Σεφέρη,
Τυπωθήτω-∆αρδανός, Αθήνα, 2000.
- Μαρωνίτης, ∆.Ν., Η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Μελέτες και ΅αθή΅ατα, Ερ΅ής, Αθήνα, 1989.
- Μπήτον Ρ., Γιώργος Σεφέρης. Περι΅ένοντας τον ’γγελο, ΅τφρ.: Μ. Προβατά, Ωκεανίδα, Αθήνα, 2003.
- Νικολάου Ν.Α., Μυθολογία Γ. Σεφέρη. Από τον Οδυσσέα στον Τεύκρο, Ζαχαρόπουλος - ∆αίδαλος,
Αθήνα, 1992.
- Ορφανίδης Ν., Η πολιτική διάσταση της ποίησης του Γιώργου Σεφέρη, Αστήρα, Αθήνα, 1985.
- Πετσαλίδης Μ., Οι σκοτεινές πλευρές του Γιώργου Σεφέρη, Αρχιπέλαγος, Αθήνα, 2000.
- Πιερής Μ., Γιώργος Σεφέρης. Φιλολογικές και ερ΅ηνευτικές προσεγγίσεις, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα,
1997.
- Σαββίδης Γ. Π., Μια περιδιάβαση: σχόλια στο “Κύπρον, ού ΅’ εθέσπισεν...” του Γιώργου Σεφέρη,
Αθήνα, 1962.
- Σαββίδης Γ. Π., Οι αρχαιολογικές περιδιαβάσεις του ποιητή Γιώργου Σεφέρη, Πολιτιστικό Ιδρυ΅α
Τραπέζης Κύπρου, Λευκωσία, 1992.
- Σαββίδης Γ.Π. - Λενάκου Ζ. (επι΅έλεια), Για τον Σεφέρη. Τι΅ητικό αφιέρω΅α στα τριάντα χρόνια της
Στροφής, Αθήνα, 1961.
- Σινόπουλος Τ., Τέσσερα ΅ελετή΅ατα για τον Σεφέρη, Κέδρος, Αθήνα, 1984.
- Στασινοπούλου Μ., Χρονολόγιο - εργοβιογραφία Γιώργου Σεφέρη (1900-1971), Μεταίχ΅ιο, Αθήνα,
2001.
- [Συλλογικό] Γιώργος Σεφέρης: φιλολογικές και ερ΅ηνευτικές προσεγγίσεις. 2ο Συ΅πόσιο Γιώργου
Σεφέρη, Πανεπιστή΅ιο Κύπρου ∆ή΅ος Αγίας Νάπας, Αγία Νάπα 16-18 Μαρτίου 1996, Εκδόσεις
Πατάκη, Αθήνα, 1997.
- [Συλλογικό] Ο Σεφέρης στην Πύλη της Α΅΅οχώστου / επτά ο΅ιλίες, πρόλογος Σπύρου Κυπριανού,
Μορφωτικό Ίδρυ΅α Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 1987.
- [Συλλογικό] Γιώργος Σεφέρης. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, Ερ΅ής, Αθήνα, 2000.
- Τσούτσουρα Μ., Η ευρωπαϊκή συνείδηση του Γιώργου Σεφέρη Ι. Η συ΅βολή της ΅ετάφρασης στην
ερ΅ηνεία του σεφερικού στοχασ΅ού: Τα χρόνια του ΅εσοπολέ΅ου: Γαλλικές επιρροές και ελληνική
πρωτοτυπία, Έψιλον, Αθήνα, 1998.
- Vitti M., Φθορά και λόγος. Εισαγωγή στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, Εστία, Αθήνα, 1989.

Αφιερώματα περιοδικών
• Πνευματική Κύπρος 3, 3/1963, αρ.30.
• Εποχές 8, 7/1963.
• Πνευματική Κύπρος 4, 7/1963, αρ.39.
• Αιολικά Γράμματα Ι, 9-10/1971, αρ.5.
• Επιθεώρησις Λόγου και Τέχνης 2, 9-10/1971, αρ.21-22.
• Δημιουργίες 2, 1/1972, αρ.4-5.
• Διαπίστωση 2, 1/1972, αρ.3.
• L’ autre Grece, 2/1972, αρ.4-5.
• Alif, 6/1972, αρ.2.
• Τετράδια, 9/1972, αρ.22.
• Νέα Εστία 92, ετ.ΜΣτ΄, 15/10/1972, αρ.1087.
• Αντί 6, 5/2/1977, αρ.64.
• Γράμματα και Τέχνες 38, 2/1985.
• Η Λέξη 53, 3-4/1986.
• Τετράδια ευθύνης 25, Περιγραφή του Γιώργου Σεφέρη, 1986.
• Διαβάζω 142, 23/4/1986.
• Ακτή 9 (Λευκωσία), Χειμώνας 1991.
• Επτά Ημέρες (Καθημερινής)ΚΑ΄, 1997. Με τίτλο Τα Ελληνικά Νόμπελ.

 

Για αναλυτικά εργογραφικά στοιχεία του Γιώργου Σεφέρη, βλ. Δασκαλόπουλος Δημήτρης, Εργογραφία Σεφέρη (1931-79). Βιβλιογραφική δοκι΅ή, Ε.Λ.Ι.Α., Αθήνα, 1979.
 


Ο Ρένος με το Θέμο Στοφορόπουλο διαβάζουν, σχολιάζουν και αναλύουν Γ. Σεφέρη


Μέρος 2ο - Μέρος 3ο - Μέρος 4ο
 

 

 


 

<----- Αρχική

 







Αλ. Παπαδιαμάντη: Το μοιρολόι της φώκιας


Κ. Χατζόπουλου Το Σπίτι του δασκάλου


Ν. Καζαντζάκη: Αλέξης Ζορμπάς


Κ. Καρυωτάκης


Σεφέρης

Ελένη


Εμπειρίκος


Βουτυράς


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  terracomputerata AT gmail DOT com