|
Στημονικός λόγος
Ποιος είναι ο ρόλος του στίχου
“Τ΄ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες” μέσα στο ποίημα;
Το ποίημα αρχίζει με το στίχο “Τ’ αηδόνια δε σ’
αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες”. Ο στίχος αυτός ακούγεται τρεις φορές. Από
την άποψη αυτή αποτελεί ένα σταθερό ποιητικό μοτίβο (= κάτι που επαναλαμβάνεται
με την ίδια ακριβώς μορφή). Το ποιητικό αυτό μοτίβο δεν είναι –αρχικά
τουλάχιστον- αυθαίρετο. Προέρχεται από την αντικειμενική πραγματικότητα: “τ’
αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες”. Ακόμα, λειτουργεί ως αρμός
και έτσι επιτυγχάνονται οι θεματικές μετατοπίσεις χωρίς να εξαφανίζεται ο ειρμός
του ποιήματος. Στη συνέχεια όμως ξεπερνά και το λειτουργικό ρόλο του αρμού και
το αηδόνι μετουσιώνεται σε ένα είδος μούσας του ποιητή “αηδόνι ποιητάρη” σε ένα
σημείο αναφοράς στο δραματικό μονόλογο του Τεύκρου. Ίσως πάλι δεν πρέπει να
θεωρήσουμε την επιλογή του αηδονιού τόσο τυχαία. Το πουλί αυτό είναι το σύμβολο
της μουσικής τελειότητας αλλά και του πόνου, όπως τουλάχιστον έχει περάσει στις
παραδόσεις του λαού μας (“δακρυσμένο πουλί”) ένας χώρος που ο Σεφέρης σέβεται
απόλυτα.
Ο Σεφέρης έβαλε το στίχο μέσα σε εισαγωγικά. Η
λεπτομέρεια αυτή φανερώνει ότι ο στίχος δεν ανήκει στον ποιητή, αλλά αποτελεί
ποιητικό δάνειο. Συγκεκριμένα ο Σεφέρης θα πρέπει να δανείστηκε το στίχο από την
προφορική παράδοση της Κύπρου και να τον αξιοποίησε ποιητικά στη δική του γραφή.
Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί και το γεγονός ότι ο στίχος είναι ιαμβικός
15σύλλαβος.
Εκτός από τα προαναφερόμενα γνωρίσματα, ο στίχος
αυτός έχει και άλλες δύο ακόμα λειτουργίες μέσα στη συνολική ποιητική γραφή:
·
Καθορίζει πρώτα τον ποιητικό χώρο
μέσα στον οποίο θα αναπτυχθεί η ποιητική δράση (στενός ποιητικός χώρος: οι
Πλάτρες - ευρύτερος ποιητικός χώρος: η Κύπρος)
·
Παράλληλα υποδηλώνει μια κατάσταση
“αγρύπνιας”. Ο Τεύκρος δηλαδή (καλύτερα: ο άνθρωπος και ο ποιητής Σεφέρης), που
βρίσκεται εξόριστος στην Κύπρο, ταλαιπωρημένος από την προσωπική αλλά και την
καθολικότερη ανθρώπινη περιπέτεια, συμβολίζει την όρθια, την άγρυπνη και
αφυπνισμένη ποιητική συνείδηση. Ξέροντας δηλαδή την πικρή αλήθεια, ότι ένας
ολόκληρος πόλεμος με χιλιάδες νεκρούς (για τον Τεύκρο ο Τρωικός, για το Σεφέρη ο
Β παγκόσμιος) έγινε για ένα τίποτα, μένει άγρυπνος, σε μια κατάσταση πνευματικής
και ποιητικής εγρήγορσης, και στοχάζεται πάνω στη μοίρα του ανθρώπου.
Και τα δύο αυτά στοιχεία υποβοηθούν και
διευκολύνουν τη σύνδεση και το πέρασμα του ποιήματος από το μυθικό στοιχείο στο
παρόν του ποιητή.
<-----
Αρχική
| 