Αρχαία μνημεία


Αρχαία μνημεία Παρθενών, Ολυμπίου Διός, Αρτέμιδος, Αφαίας Αθηνάς, Δήμητρος κ.λ.
Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τον Αντώνη Κάτανο και διατίθενται σε μεγάλη ανάλυση, πληροφορίες στο photokatanos@yahoo.gr


Ναός της Αφαίας Αθηνάς. Αίγινα Ο χώρος του ιερού της Αφαίας, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, παρουσιάζει ίχνη λατρείας από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο (1300 π.Χ.) Στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου (τέλη 6ου αι. π.Χ.), την περίοδο της ναυτικής ακμής της Αίγινας, ανανεώθηκε ολόκληρο το ιερό. Τότε κατασκευάστηκε ο μεγάλος ναός που σώζεται, περιτριγυρισμένος από κίονες, κι ένας νέος μεγαλύτερος βωμός στα ανατολικά του. Ένα μεγάλο προαύλιο οδηγούσε πάλι προς τον ναό και έξω από το ιερό υπήρχαν διάφορα βοηθητικά κτίσματα για τους ιερείς και το προσωπικό. Ο νέος ναός της Αφαίας είχε έξοχη γλυπτή διακόσμηση στα αετώματά του, που στο κέντρο τους υπάρχει –και στα δύο– η μορφή της Αθηνάς. Δεξιά και αριστερά της παριστάνονται πολεμιστές που μάχονται

Βραυρωνίας Αρτέμιδος.	Ελευσίνα	Αρχ. Λέπρεο Ναός Δήμητρας
Το ιερό της Αρτέμιδος Ήδη τον 6ο αι. π.Χ. υπήρχε ναός, επάνω στον οποίο χτίστηκε τον 5o αι. ο δωρικός ναός της θεάς και συγχρόνως με αυτόν ο τοίχος που περιέβαλε το ιερό. Κατά τα τέλη του 5ου αι. (περ. 420 π.Χ.), το ιερό της Αρτέμιδος επεκτάθηκε σημαντικά με την οικοδόμηση μιας μεγάλης στοάς σε σχήμα Π, η οποία δημιούργησε έτσι μια κεντρική αυλή του ιερού. Η στοά στο βόρειο και δυτικό σκέλος της είχε δωμάτια (έξι στο βόρειο και τρία στο δυτικό). Πέρα από τα βόρεια δωμάτια υπήρχε ένας μεγάλος ενιαίος χώρος που χρησίμευε πιθανότατα για την τοποθέτηση αφιερωμάτων. Τα δωμάτια φαίνεται ότι χρησίμευαν είτε για τη διαμονή των προσκυνητών είτε πιθανότατα των μικρών που ήταν αφιερωμένα στη θεά και ονομάζονταν άρκτοι. Πολυάριθμα χαριτωμένα αγάλματα παιδιών 5-10 ετών καθώς και ανάγλυφα, που βρέθηκαν στον βόρειο αυτό χώρο και τα οποία χρονολογούνται από τον 4o αι. π.Χ., δείχνουν ότι ήταν ζωντανή η παράδοση να αφιερώνονται στη θεά παίδες που ονομάζονταν άρκτοι. Η παράδοση αναφέρει ότι αυτό γινόταν για να εξιλεώσουν τη θεά, επειδή κάποτε της είχαν σκοτώσει μια ιερά άρκτο. Δυτικά της αυλής σώζεται μια μικρή γέφυρα. Ναός της Αφαίας Ο χώρος του ιερού της Αφαίας., όπως το γνωρίζουμε σήμερα, παρουσιάζει ίχνη λατρείας από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο (1300 π.Χ.) Στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου (τέλη 6ου αι. π.Χ.), την περίοδο της ναυτικής ακμής της Αίγινας, ανανεώθηκε ολόκληρο το ιερό. Τότε κατασκευάστηκε ο μεγάλος ναός που σώζεται, περιτριγυρισμένος από κίονες, κι ένας νέος μεγαλύτερος βωμός στα ανατολικά του. Ένα μεγάλο προαύλιο οδηγούσε πάλι προς τον ναό και έξω από το ιερό υπήρχαν διάφορα βοηθητικά κτίσματα για τους ιερείς και το προσωπικό. Ο νέος ναός της Αφαίας. είχε έξοχη γλυπτή διακόσμηση στα αετώματά του, που στο κέντρο τους υπάρχει –και στα δύο– η μορφή της Αθηνάς. Δεξιά και αριστερά της παριστάνονται πολεμιστές που μάχονται	Τελεστήριο, ο ναός της Δήμητρας Αρχικά η λατρεία της Δήμητρας είχε εντελώς ιδιωτική μορφή, με τον καιρό όμως καθιερώθηκε και απέκτησε ευρύτερο χαρακτήρα. Τότε το μέγαρο αφιερώθηκε αποκλειστικά στη θεά και η οικογένεια των Ευμολπιδών χρησιμοποίησε για κατοικία τα τρία μεγάλα δωμάτια που χτίστηκαν στη βόρεια πλευρά του και χρονολογούνται στην υστεροελλαδική III Β εποχή. Από τότε η ζωή του ιερού, με πυρήνα το μυκηναϊκό μέγαρο, υπήρξε συνεχής. Όταν οικοδομήθηκε το πρώτο Τελεστήριο, το μέγαρο αντικαταστάθηκε από ένα μικρό άδυτο, που εξακολούθησε και στους ιστορικούς χρόνους να ονομάζεται Μέγαρο και Ανάκτορο. Μέσα στο άδυτο φυλάσσονταν με κάθε μυστικότητα τα ιερά σύμβολα της Δήμητρας και μόνο ο ιεροφάντης είχε το δικαίωμα να μπαίνει εκεί μέσα. Το γεγονός αυτό αποτελεί επιπλέον απόδειξη για τα δικαιώματα των Ευμολπιδών στο ιερό, αφού μόνο τα μέλη αυτής της οικογένειας καταλάμβαναν το ανώτατο ιερατικό αξίωμα του ιεροφάντη, ενώ ενισχύει την άποψη ότι η λατρεία της θεάς άρχισε από την κατοικία τους. Το μυκηναϊκό μέγαρο και τα δωμάτια της νέας κατοικίας φαίνεται ότι διατηρήθηκαν σε όλους τους γεωμετρικούς χρόνους, έως τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. Μόνο ο ορθογώνιος περίβολος είχε κατεδαφιστεί και στη θέση του χτίστηκε ο καμπύλος τοίχος που σώζεται μέχρι σήμερα. Αυτός χρησίμευε ως ανάλημμα του ευρύτερου ανδήρου που δημιουργήθηκε μπροστά από το μέγαρο. Η πρώτη, επίσημη κατά έναν τρόπο, καθιέρωση της λατρείας της Δήμητρας και πιθανόν ο πανελλήνιος χαρακτήρας των ελευσινιακών μυστηρίων θα πρέπει να τοποθετηθούν περίπου στα μέσα του 8ου αι. π.Χ. Τότε οικοδομήθηκε στα Α του καμπύλου τοίχου ένας νέος ισχυρότατος αναλημματικός τοίχος μιας ευρύτερης αυλής. Από τον ναό, η οικοδόμηση του οποίου πρέπει να ήταν σύγχρονη με την κατασκευή της αυλής, δεν διασώθηκε κανένα ίχνος. Οπωσδήποτε, όμως, την εποχή αυτή το μυκηναϊκό μέγαρο και τα παραπλεύρως δωμάτια της κατοικίας θα πρέπει να είχαν κατεδαφιστεί και στη θέση τους να χτίστηκε ένας μικρός ναός με ελαφριά ξύλινη ή πλίθινη κατασκευή, μέσα στον οποίο θα φυλάσσονταν τα ιερά. Ο χρόνος οικοδόμησης του ναού και γενικά της κατασκευής της νέας μεγάλης αυλής συμπίπτει με την 5η Ολυμπιάδα (760 π.Χ.) και πρέπει να συσχετιστεί με την επίσημη ανακαίνιση του ιερού. Η ανακαίνιση αυτή έγινε σύμφωνα με τις υποδείξεις του δελφικού χρησμού, για να εξευμενιστεί η θεά και να τερματιστεί ο μεγάλος λιμός, που, όπως αναφέρει η παράδοση, ερήμωσε την Ελλάδα. Από την εποχή εκείνη το ιερό απομονώθηκε από την πόλη με την ανέγερση μεγάλου περιβόλου, μέσα στον οποίο περιελήφθη και το Πλουτώνειο, δηλαδή το ιερό σπήλαιο απ’ όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, οδήγησε ο Πλούτων την Περσεφόνη στα έγκατα του Άδη. Ωστόσο, η μεγάλη ανάπτυξη του ιερού και η ανέγερση του πρώτου μεγαλοπρεπούς Τελεστηρίου, τα ερείπια του οποίου έχουν διασωθεί, ανάγεται στην εποχή του Σόλωνα, γύρω στα 600 π.Χ., περίοδο κατά την οποία η Ε. συνενώθηκε οριστικά με το κράτος της Αθήνας και γράφτηκε, όπως γενικά πιστεύεται σήμερα, ο Ομηρικός Ύμνος. Τότε οικοδομήθηκε ο νέος ευρύτερος περίβολος γύρω από το ιερό, ο οποίος στα χρόνια του Πεισίστρατου αντικαταστάθηκε από ισχυρότατο τείχος που περιέβαλε και την πόλη, εξυπηρετώντας πλέον τους πολιτικούς σκοπούς της Αθήνας· με το οχυρό αυτό οι Αθηναίοι διασφάλιζαν τα δυτικά όρια της χώρας τους και παράλληλα τον έλεγχο των μεγάλων οδικών αρτηριών που οδηγούσαν στην Πελοπόννησο και στη Βόρεια Ελλάδα. Από την εποχή εκείνη η ιστορία της Ε. άρχισε να ταυτίζεται με αυτήν της Αθήνας, καθώς η πόλη αποτέλεσε έναν μεγάλο δήμο της Αθήνας και η λατρεία της Δήμητρας καθιερώθηκε από τότε ως επίσημη θρησκευτική γιορτή του κράτους. Μόνο η διοίκηση του ιερού και τα θρησκευτικά αξιώματα εξακολουθούσαν να ασκούνται από τα δύο μεγάλα γένη της Ε., τους Ευμολπίδες και τους Κήρυκες. Συγχρόνως με την ανέγερση του νέου περιβόλου οικοδομήθηκε και νέος ναός-Τελεστήριο, διπλάσιου μεγέθους από τον προηγούμενο. Στον ναό αυτό υπήρχε μια μεγάλη τετράγωνη αίθουσα με καθίσματα σαν αυτά του θεάτρου, απ’ όπου οι μύστες παρακολουθούσαν τα τελούμενα μυστήρια. Το τυπικό αυτό σχέδιο του Τελεστηρίου διατηρήθηκε στη συνέχεια, στη διάρκεια των κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, αλλά με μεγαλύτερες διαστάσεις. Παράλληλα, και ο χώρος του ιερού εξακολούθησε να μεγαλώνει συνεχώς και έφτασε στις μεγαλύτερές του διαστάσεις περίπου στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Συγχρόνως, τα όρια της πόλης επεκτάθηκαν προς τα Δ, σχεδόν έως τον δυτικό λόφο. Η ακριβής έκταση της πόλης προσδιορίστηκε με τις ανασκαφές του 1932, ενώ μια επιγραφή των μέσων του 4ου αι. π.Χ., που ανακαλύφθηκε στις ανασκαφές και περιλαμβάνει αναφορά για τις πύλες της Ε., συνέβαλε στην ταύτισή τους. Ο ιερός χώρος, αν και αποτελούσε συνέχεια της πόλης, καθώς βρισκόταν εντός του εξωτερικού περιβόλου, από τα πανάρχαια αυτά χρόνια διαχωριζόταν από την πόλη με ένα δευτερεύον τείχος, το διατείχισμα. Στο ιερό διακρίνονταν δύο μέρη: το καθαυτό ιερό, που περιέκλειε την ιερή αυλή στο μέσο της οποίας κυριαρχούσε το Τελεστήριο, και ο βοηθητικός χώρος, όπου βρίσκονταν οι κατοικίες των ιερέων και τα κτίρια της διοίκησης. Τα δύο αυτά μέρη επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ένα πρόπυλο, στη θέση του οποίου χτίστηκαν στους ρωμαϊκούς χρόνους τα Μικρά Προπύλαια, όπως καθιερώθηκε να ονομάζονται, για να διακρίνονται από τα Μεγάλα Προπύλαια, δηλαδή την κύρια είσοδο του ιερού στον εξωτερικό περίβολο.


Νάξος. Πορτάρα	Θέατρο Διονύσου.	Δήλος. Ιερό Απόλλωνος

Ερεχθείο.	Ερεχθείο με την ελιά.	Ερεχθείο
Παρθενών.	Παρθενών από Ολυμπίου Διός.	Το κόσμημα της Αθήνας.
Παρθενώνας Πριν από τους Περσικούς πολέμους είχε αρχίσει να χτίζεται πώρινος Παρθενώνας, αλλά μόλις που πρόφτασαν να υψωθούν λίγο οι κίονές του, γιατί καταστράφηκε και αυτός στην περσική επιδρομή. Η περσική αυτή καταστροφή του 480 π.Χ. υπήρξε τραγικός σταθμός στην ιστορία της α.· οι ναοί πυρπολήθηκαν και τα πλούσια αφιερώματα, που κάλυπταν τον υπαίθριο χώρο, έγιναν συντρίμμια. Όταν οι Αθηναίοι ξαναγύρισαν στην πόλη τους καθάρισαν τον χώρο, επισκεύασαν το δυτικό μισό του ναού της Πολιάδας, για να στεγάσουν προσωρινά το διιπετές (ουρανόπεμπτο) άγαλμά της και έθαψαν στα φυσικά κοιλώματα της επιφάνειας του Ιερού Βράχου όλα τα κομμάτια των γλυπτών, που τα βρήκε ύστερα από περίπου 24 αιώνες (1885-91) ο Π. Καββαδίας στην περίφημη περσική επίχωση και τα οποία στολίζουν σήμερα το Μουσείο της Α. Την οριστική μορφή του, όπως είναι μέχρι σήμερα γνωστή, την απέκτησε ο Ιερός Βράχος από το 450 έως το 420 π.Χ., σύμφωνα με το όραμα του Περικλή και με τα σχέδια των εξαίρετων συνεργατών του, προπάντων του μεγάλου Φειδία. Από την περσική καταστροφή είχε σωθεί μόνο το κρηπίδωμα του μεγάλου ναού της Αθηνάς, που είχαν αρχίσει να χτίζουν οι Αθηναίοι. Επάνω σε αυτό το κρηπίδωμα θεμελιώθηκε το 447 π.Χ. ο Παρθενώνας. Τα σχέδια ήταν του Ικτίνου που συνεργάστηκε με τον Καλλικράτη, αλλά τη γενική εποπτεία είχε ο Φειδίας, που, μαζί με τους συνεργάτες μαθητές του, τον Αλκαμένη, τον Αγοράκριτο, τον Καλλίμαχο κ.ά., σχεδίασε και εκτέλεσε τον εκπληκτικό γλυπτικό διάκοσμο του ναού, τα δύο αετώματα, τη ζωφόρο και τις μετόπες. Του Φειδία έργο ήταν και το πελώριο χρυσελεφάντινο λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς, που στήθηκε στον σηκό του ναού. Το ιερό διιπετές ξόανο της θεάς εξακολουθούσε να βρίσκεται στον δυτικό χώρο του παλαιότερου ναού της Πολιάδας Αθηνάς. Το 421 π.Χ., μέσα στα δύσκολα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου, άρχισε να χτίζεται το Ερέχθειο, ο κομψός και περίπλοκος ναός της Πολιάδας Αθηνάς, ιωνικού ρυθμού, ο ιερότατος ναός των Αθηνών. Μοναδικός και ανεπανάληπτος στον τύπο του, με την κομψότητά του, προβάλλει ως συμπλήρωμα του «ηρωικού δωρικού ρυθμού του Παρθενώνα». Το Ερέχθειο είναι εντελώς ιδιότυπο ως κτίριο. Φαίνεται πως ο μεγαλόπνοος αρχιτέκτονάς του αναγκάστηκε έως ένα σημείο να του δώσει αυτή τη μορφή, θέλοντας να σεβαστεί παλιούς βωμούς και ιερά σημάδια του χώρου, συνυφασμένα με την πανάρχαια θρησκευτική παράδοση των Αθηναίων. Το Ερέχθειο τέλειωσε, ύστερα από διακοπές, μόλις το 409-405 π.Χ. Το 427-424 π.Χ. χτίστηκε, με σχέδια του Καλλικράτη, ο μικρός ναός της Αθηνάς Νίκης, στη θέση του παλιού μυκηναϊκού πύργου. Στην είσοδο της α. υπήρχε παλιότερα ένα απλό πρόπυλο. Ο Περικλής, με σχέδια του Μνησικλέους, κατασκεύασε (437-432) αμέσως μετά τον Παρθενώνα τα λαμπρότερα προπύλαια της αρχαιότητας.


Ιερό Δήμητρας. Νάξος	Ιερό Διός. Νεμέα.	Ιερό Διός. Νεμέα.


Ιερό Διός. Νεμέα.	Ιερό Διός. Νεμέα.	Ιερό Διός. Νεμέα.


Ιερό Μεγάλων Θεών. Σαμοθράκη.	Λυκόσουρα.	Ιερό Διός. Ολυμπία.


Ιερό Μεγάλων Θεών. Σαμοθράκη	Ιερό Διός. Στράτος	Ιερό Διός. Νεμέα.


Ναός Απόλλωνος. Κόρινθος.	Μαινελάειον	Λυκόσουρα. Ιερό Δέσποινας.


Κεραμικός. Δημόσιο Σήμα	Ολυμπίου Διός.	Ολυμπίου Διός.

	Σούνιο.	\ Σούνιο.
Πύλη Αδριανού Θριαμβευτική αψίδα που έστησαν οι Αθηναίοι για να τιμήσουν τον αυτοκράτορα Αδριανό, κοντά στον ναό του Ολυμπίου Διός (Ολυμπιείο). Η πύλη, που σώζεται έως σήμερα, χώριζε άλλοτε την παλαιά πόλη του Θησέα από τη νέα, την Αδριανούπολη, που την οικοδόμησε o Αδριανός. Στο επιστύλιο της αψίδας, προς το μέρος της Ακρόπολης, είναι χαραγμένη η επιγραφή «Αιδ’ εισ’ Αθήναι Θησέως η πριν πόλις» και προς το Ολυμπιείο «Αιδ’ εισ’ Αδριανού κ’ ουχί Θησέως πόλις». Η αψίδα, ανοίγματος 6,20 μ., ενισχύεται από τοίχο που απολήγει σε πεσσούς κορινθιακού ρυθμού. Επάνω από την αψίδα υψώνεται δεύτερος διακοσμητικός όροφος που αποτελείται από τρία επιμήκη ανοίγματα σε σχήμα παραθύρου. Κιονίσκοι κορινθιακού ρυθμού πλαισιώνουν τα ανοίγματα αυτά, που στην αρχική μορφή του μνημείου ήταν κλεισμένα με λεπτές μαρμάρινες πλάκες. Πάνω από το μεσαίο άνοιγμα υπάρχει αέτωμα. Κατά την τουρκοκρατία, η πύλη λεγόταν Καμαρόπορτα ή πόρτα της Βασιλοπούλας.	Ιερό του Ποσειδώνα. Στη θέση όπου σώζονται σήμερα τα ερείπια του κλασικού ναού στο νοτιότερο και ψηλότερο (73 μ. περίπου λόφο του ακρωτηρίου, υπήρχε ένας αρχαϊκό πώρινος ναός, επίσης του Ποσειδώνα, που είχε αρχίσει να χτίζεται πριν από τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) και τον κατάστρεψαν πριν ακόμα τελειώσει, μαζί με τους κούρους, που πιθανώς βρίσκονταν ακόμα στην αρχική τους θέση, οι Πέρσες κατά την εισβολή τους στην Αττική το 480 π.Χ. Ο κλασικός ναός του Ποσειδώνα που σώζεται, χτίστηκε στα 444-440 π.Χ., και φαίνεται πως εγκαταλείφτηκε μετά τον lo μ.Χ. αι. Χτίστηκε ακριβώς πάνω στα ερείπια του αρχαϊκοί ναού, τον οποίο κάλυψε, κατά το δωρικό ρυθμό. Το σχέδιο του ναού είναι του ίδιου αρχιτέκτονα που σχεδίασε το ναό του Ήφαιστου (το λεγόμενο «θησείο») στην Αθήνα, το ναό του Άρη, που τον μετέφεραν οι Ρωμαίοι στην αγορά των Αθηνών, πιθανόν από τις Αχαρνές, και το ναό της Νέμεσης στο Ραμνούντα. Ο αρχιτέκτονας αυτός, για να αυξήσει το χώρο του σηκού, αποφεύγει κατά κανόνα τους εσωτερικούς κίονες (η εσωτερική κιονοστοιχία του Ηφαιστείου δεν ήταν μέρος του αρχικού σχέδιου). Έτσι, στον κλασικό ναό του Σ. δεν υπάρχει, όπως στον αρχαϊκό, εσωτερική κιονοστοιχία, και ο τοίχος του σηκού χτίστηκε αμέσως πάνω στα παλιότερα θεμέλια. Το κρηπίδωμα επίσης χτίστηκε πάνω στο αρχαιότερο κι έτσι το δάπεδο έγινε κατά ένα δόμο ψηλότερο, και οι διαστάσεις του ναού λίγο μεγαλύτερες. Ο ναός παρουσιάζει ορισμένες ιδιοτυπίες: οι κίονες έχουν τον αρχαϊκό αριθμό ραβδώσεων (16) και όχι τον κλασικό (20)· οι τοίχοι του σηκού έχουν χτιστεί κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα· η μαρμάρινη οροφή του βόρειου και του νότιου πτερού δεν είναι φατνωματική, αλλά αποτελείται από πλάκες μεταξύ των δοκών· τέλος, η σίμη είναι μοναδική: η καταέτιος είναι αρχαϊκού τύπου (παρόμοια με τη σίμη του ναού της Αφαίας), και η οριζόντια είναι νέου τύπου, διάτρητη, με ανάγλυφη δια κόσμηση ανθέμιων και λωτών και με λεοντοκεφαλές πολύ πυκνά τοποθετημένες. Από διάφορα στοιχεία προκύπτει ότι τον lo μ.Χ. αι., όταν πολλοί ναοί της Αττικής μεταφέρθηκαν στην Αθήνα, αφαιρέθηκε και η σίμη του ναού του Ποσειδώνα και μεταφέρθηκε επίσης στην Αθήνα. Αυτό σημαίνει ότι και η στέγη πρέπει να καταστράφηκε ή να κατεδαφίστηκε κατά την εποχή αυτή και ο ναός έμεινε αστέγαστος μετά τον lo μ.Χ. αι. Την εγκατάλειψη του ναού μαρτυρεί πιθανώς ένα υστερορωμαϊκό ή παλαιοχριστιανικό χάραγμα στη νοτιοανατολική παραστάδα κάποιου Ονησίμου εις μνήμην της αδελφής του. Αυτό είναι και η πρώτη από τις πολυάριθμες επιγραφές, κυρίως με ονόματα επισκεπτών (δεν απουσιάζει ούτε του Βύρωνα) που κατακαλύπτουν τα μάρμαρα του αρχαίου ναού.


Ερεχθείο	Ναός Ζωστήρος Απόλλωνος.	Ιερό Διός. Νεμέα


ΑΡΧΑΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑ Του Αντώνη Κάτανου Τα αρχαία μνημεία διδάσκουν, είναι τόποι περισυλλογής και ψυχικής ανάτασης. Τα μέρη που επιλέγανε οι αρχαίοι για την ίδρυση ναών και μαντείων δεν ήταν τυχαία. Χτιστήκαν με γνώσεις συμπαντικής και γεωμαγνητικής ενέργειας. Όλα τα κτίσματα εναρμονίζουν με το περιβάλλον .Γνωστός ο σεβασμός των αρχαίων στη φύση με τα ιερά άλση δίπλα στους ναούς. Οι κίονες των ναών έστω και καταστραμμένοι από τους πολέμους και την μισαλλοδοξία, ακόμη μας δημιουργούν ένα αίσθημα κοσμικής αρμονίας. Το άπλετο απολλώνιο φως του ελληνικού ουρανού δίνει στο φωτογράφο τη δυνατότητα εκμετάλλευσης του φωτισμού, ειδικά όταν ο ήλιος είναι χαμηλά στον ορίζοντα ,αναδεικνύει την υφή των δομικών υλικών. Οι φωτογραφίες ελήφθησαν με Canon A-1 και EOS -5.Οι διαφάνειες και τα αρνητικά σαρώθηκαν με σαρωτή HP3770. Τα φίλτρα που χρησιμοποιώ είναι το polarizer .Η σελήνη στο φυσικό της μέγεθος έγινε με μονή έκθεση. Όταν η σελήνη είναι μεγαλύτερη του φυσικού της μέγεθος χρησιμοποιώ την τεχνική της διπλής έκθεσης στην κάμερα. Δηλ. την ημέρα φωτογραφίζω το μνημείο και το βράδυ στο ίδιο καρέ τοποθετώ τη σελήνη. Δεν χρειάζεται να γίνει αλλαγή στην έκθεση αφού ο νυχτερινός μαύρος ουρανός λειτουργεί ως μάσκα.