Δες τον πίνακα με τους προσδιορισμούς. Κατέβασε τον πίνακα των προσδιορισμών σε αρχείο pdf
Ο κύριος τρόπος για να δηλωθεί ο χρόνος, δηλαδή το πότε γίνεται μια ενέργεια είναι το ρήμα. Λέγοντας το ρήμα τοποθετούμε μια πράξη στο παρόν, στο παρελθόν ή στο μέλλον απόλυτα ή σχετικά με μια άλλη ενέργεια.
απόλυτα:
Διάβαζα όλη νύχτα τα μαθήματά μου (παρελθόν - παρατατικός)
Διάβασα όλα τα μαθήματά μου (παρελθόν - αόριστος)
Διαβάζω τα μαθήματά μου (παρόν - ενεστώτας)
Έχω διαβάσει τα μαθήματά μου (παρόν - παρακείμενος)
Θα διαβάσω αύριο τα μαθήματά μου (μέλλον – συνοπτικός μέλλοντας)
Από τώρα και στο εξής θα διαβάζω τα μαθήματά μου (μέλλον – εξακολουθητικός μέλλοντας)
σχετικά με μια άλλη ενέργεια
Όταν ήρθε ο Γιώργος είχα διαβάσει τα μαθήματά μου (παρελθόν – υπερσυντέλικος)
Όταν θα έρθει ο Γιώργος θα έχω διαβάσει τα μαθήματά μου (μέλλον – συντελεσμένος μέλλοντας)
Ένας δεύτερος τρόπος για να δηλωθεί ο χρόνος είναι τα ουσιαστικά που εκφράζουν χρόνο, π.χ. πρωί, βράδυ, ώρα, ημέρα, εβδομάδα, μήνας, χρόνος, αιώνας, χιλιετία, παρελθόν, παρόν, μέλλον, Δευτέρα, Τρίτη, Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Φθινόπωρο, Χειμώνας κτλ. ή ακόμη και κάποια επίθετα που δίνουν ένα χρονικό προσδιορισμό, π.χ. κοντινός, μακρινός, πενθήμερος, πεντάμηνο, μονοετής, σύγχρονος, χτεσινός, αυριανός κτλ.
Παραδείγματα:
Τέλειωσε και ο Ιανουάριος.
Μπήκε και το Φθινόπωρο.
Η τάξη μας θα πάει πενθήμερη εκδρομή.
Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
Εκτός από τα ρήματα, τα ουσιαστικά και τα επίθετα ο χρόνος μπορεί να δηλωθεί και με
επιρρηματικό προσδιορισμό. Για τη λειτουργία αυτή χρησιμοποιούνται: επιρρήματα, επιρρηματικές φράσεις, προθετικά σύνολα, ουσιαστικά σε πτώση γενική ή αιτιατική, χρονικές προτάσεις, επιρρηματικές χρονικές μετοχές και τέλος επιρρηματικό κατηγορούμενο.
Επιρρήματα
Για να δηλώσουμε τον χρόνο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα
επιρρήματα ή τις επιρρηματικές φράσεις:
Επιρρηματικές φράσεις: κάπου κάπου, πολύ πρωί, αργά το βράδυ κλπ.
Παραδείγματα:
Κάπου κάπου έρχεται και μας βλέπει. Γύρισε αργά το βράδυ.
Προθετικά σύνολα
Πολύ συχνά χρησιμοποιούμε τα προθετικά σύνολα, δηλαδή φράσεις που αποτελούνται από μια πρόθεση και άλλα γλωσσικά στοιχεία (ονοματικές φράσεις, επίθετα, επιρρήματα κτλ).
Οι προθέσεις που χρησιμεύουν για τη δήλωση του χρόνου είναι οι εξής:
Στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για τη διά βίου εκπαίδευση.
Είχε το πρόβλημα εκ γενετής.
Θα επιστρέψω εντός δέκα ημερών.
Παρέμεινε στην ίδια θέση επί σειρά ετών.
Έμεινε σ' αυτό το σπίτι ως τον θάνατό του.
Να περιμένεις ίσαμε τη λήξη.
Θα ιδωθούμε κατά το βραδάκι.
Ξεκίνησαν με το χάραμα.
Μετά το μάθημα θα πάμε βόλτα.
Θα ιδωθούμε μεταξύ πέντε και έξι.
Σε περίμενε μέχρι χθες.
Έρχεται μέρα παρά μέρα.
Περί τα μεσάνυχτα ακούστηκε ένας ισχυρός θόρυβος.
Έφυγε πριν το μεσημέρι.
Έζησε τον 5ο αι. προ Χριστού
Προς το βράδυ θα έρθω να σε δω.
Σαν σήμερα παντρευτήκαμε πριν από δέκα χρόνια.
Έχουμε ραντεβού στις επτά το απόγευμα.
Ουσιαστικά σε γενική
Για τη δήλωση του χρόνου χρησιμοποιούνται και ουσιαστικά σε πτώση γενική,
π.χ. του χρόνου, του Πάσχα, του αγίου Ιωάννη, των Χριστουγέννων, των Φώτων κλπ.
Παραδείγματα:
Θα σε ξαναδούμε του χρόνου.
Ουσιαστικά σε αιτιατική
Παρόμοια χρησιμοποιούνται και ουσιαστικά σε πτώση αιτιατική,
π.χ. την άνοιξη, το μεσημέρι, την άλλη βδομάδα, τις Απόκριες κλπ.
Παραδείγματα:
Θα σε δούμε το μεσημέρι.
Χρονικές προτάσεις
Άλλος ένας τρόπος είναι η χρήση των επιρρηματικών προτάσεων που
δηλώνουν χρόνο.
Παραδείγματα:
Θα φάω, όταν πεινάσω.
Μόλις έρθει ο Γιώργος, θα φύγουμε.
Χρονικές μετοχές
Και οι μετοχές χρησιμοποιούνται για την επιρρηματική
δήλωση του χρόνου. Οι μετοχές συσχετίζουν το γεγονός που δηλώνουν με το γεγονός που δηλώνεται από το ρήμα της πρότασης και μπορούν να αποδοθούν με χρονικές προτάσεις.
Παραδείγματα:
Πηγαίνοντας για το σπίτι είδα τον Κώστα (Καθώς πήγαινα…, όταν πήγαινα)
Κατεβαίνοντας με το ασανσέρ έγινε διακοπή του ρεύματος. (Όταν κατέβαινα…, την ώρα που κατέβαινα…)
Ερχόμενος στο σπίτι συνάντησα την Ελένη (Όταν ερχόμουν στο σπίτι…)
Επιρρηματικό κατηγορούμενο
Τέλος για τη δήλωση του χρόνου μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το επιρρηματικό
κατηγορούμενο.
