Κύριε Νασούλα, τι σας ώθησε ν’ ασχοληθείτε με την τοξοβολία;

Στην αρχή ήταν μόνο περιέργεια. Στην πορεία ανακάλυψα ότι δεν είναι απλώς ένα άθλημα αλλά μία τέχνη. Η μαγεία άρχισε από εκεί και πέρα. 

Κι όσο περισσότερο έψαχνα, τόσο περισσότερα πράγματα μου αποκαλύπτονταν.

Τι μεθόδους χρησιμοποιείτε για την ανάπτυξη της προσοχής, η οποία είναι απαραίτητη για την τοξοβολία, παράλληλα με τη σωματική άσκηση;

Όντως χρειάζεται εξάσκηση της προσοχής. Η έλλειψη προσοχής των αθλητών είναι ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Είναι πολύ δύσκολο να βγάλουμε τον αθλητή από τον αγχωτικό ρυθμό της συνηθισμένης ζωής και να τον βάλουμε σε άλλο ρυθμό, για να μπορεί να συγκεντρωθεί σ’ αυτό που κάνει.

Κάνουμε κάποιες ασκήσεις, κυρίως, αυτοσυγκέντρωσης, που βοηθούν στην εστίαση της προσοχής σ’ ένα σημείο. Είναι απαραίτητο ο αθλητής να βρει τη σωστή σωματική στάση, το σωστό ρυθμό αναπνοής και την αίσθηση των μελών του σώματος. Για παράδειγμα, μια δυναμική άσκηση της προσοχής συνίσταται στο ν’ ασκούνται οι αθλητές στο να συλλαμβάνουν ήχους από το περιβάλλον και ν’ αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα που αυτοί προκαλούν μέσα τους. Υπάρχουν πολλές παρόμοιες ασκήσεις, που οι αθλητές μας κάνουν καθημερινά και έξω από το χώρο της προπόνησης, στο σπίτι τους ή οπουδήποτε αλλού.

Πότε αστοχεί ένας τοξοβόλος και τι συμβουλές δίνετε ως προπονητής στους αθλητές σας για να είναι πιο εύστοχοι;

Αν λάβουμε υπόψη μας ότι όλοι οι εξωγενείς παράγοντες λειτουργούν σωστά -δηλαδή ότι το τόξο είναι σωστά ρυθμισμένο, η τεχνική του αθλητή είναι αρκετά καλή κ.ά.- και, παρά ταύτα, ο αθλητής αστοχεί, τότε αυτό που φταίει είναι ότι η προσοχή του έχει αποσπαστεί από άλλες σκέψεις. Η σκέψη θα πρέπει ν’ ακολουθεί το βέλος, καθώς αυτό φεύγει από τα δάκτυλα. Από το βαθμό εστίασης της προσοχής του αθλητή εξαρτάται αν το βέλος θα εκτοξευθεί προς το στόχο με ένταση ή μαλακά.

Δηλαδή, από το αν ο αθλητής ελέγχει ή όχι τον εαυτό του;

Ναι, θα πρέπει να έχει αυτοέλεγχο. Από τη στιγμή που θα μπει στη διαδικασία να τοποθετήσει το βέλος στο τόξο για να τοξεύσει, θα πρέπει να παρακολουθεί το βέλος που πηγαίνει προς το στόχο. Παράλληλα, η προσοχή του θα πρέπει να είναι εστιασμένη σ’ ένα σημείο, ο ίδιος να είναι χαλαρός και να νιώθει την κίνηση. Αν τον ενδιαφέρει το αποτέλεσμα, το μόνο που θα καταφέρει είναι να δημιουργηθούν περιττές μυϊκές εντάσεις σ’ ολόκληρο το σώμα, που φέρνουν δυσάρεστα αποτελέσματα, όπως σφίξιμο και αποσυντονισμό. Σφίγγει το σώμα και δεν το ελέγχει. Δεν μπορεί να νιώσει τι κάνει, πού πάει το βέλος.

Το να ελέγχει κάποιος το σώμα του είναι κάτι έμφυτο ή είναι κάτι που μαθαίνεται;

Θεωρώ ότι είναι κάτι που μαθαίνει κανείς, αν και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε από τη φύση μας αυτήν την ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης. Αλλά δεν ξέρουμε πώς να την καλλιεργήσουμε και να την αναπτύξουμε.

Τι το ιδιαίτερο έχει η τοξοβολία που δεν έχουν τ’ άλλα αθλήματα;

Είναι ένα άθλημα με δύο όψεις: Καταρχήν, μπορείς να το δεις σαν μέσον εκγύμνασης και καλλιέργειας φυσικών δεξιοτήτων. Παραδείγματος χάριν, δυναμώνεις το πάνω μέρος του σώματος, μαθαίνεις να συντονίζεις τις κινήσεις σου και να συγκεντρώνεις την προσοχή σου. Μπορείς να το δεις όμως, καθαρά, και σαν τέχνη, όπου έχεις να κάνεις με λεπτεπίλεπτες κινήσεις. Κάθε βολή είναι σαν ένας πίνακας που εκφράζει εσένα τον ίδιο. Αν τη δεις έτσι, η τοξοβολία έχει τα στοιχεία της τέχνης που την κάνουν συναρπαστική γι’ αυτούς που γνωρίζουν και την άλλη της πλευρά.

Στο Ζεν θεωρούν ότι η τοξοβολία είναι ένας τρόπος πνευματικής άσκησης. Στο βιβλίο Ζεν και η Τέχνη της Τοξοβολίας του Όιγκεν Χέριγκελ ο δάσκαλος λέει στο μαθητή του: “Μη σκέφτεσαι αυτό που έχεις να κάνεις και μην υπολογίζεις πώς πρέπει να το κάνεις”. Η βολή θα γίνει με άνεση τότε μόνον, όταν ξαφνιάσει κι αυτόν τον ίδιο τον τοξότη. Υπάρχει αυτή η διάσταση στο ολυμπιακό άθλημα της τοξοβολίας;

Η υψηλή τεχνική στην τοξοβολία υπάρχει με την εξής έννοια: Τη στιγμή της τέλειας απελευθέρωσης της χορδής, θα πρέπει η χορδή να είναι αυτή που θ’ ανοίξει τα δάκτυλα που την κρατούν. Δεν θα πρέπει ν’ ανοίξουν τα δάκτυλα για να φύγει η χορδή. Υπάρχει και κάτι άλλο στη σύγχρονη τοξοβολία. Πάντοτε κοιτάζουμε εκεί που θέλουμε να πάει το βέλος -το κέντρο- επειδή, όπως λένε και στο Ζεν, “Πρέπει να κοιτάς εκεί που θέλεις να πας, γιατί όντως θα πας εκεί που κοιτάζεις”.

Οι σύγχρονοι αθλητές που επιδιώκουν να πετύχουν ψηλές επιδόσεις χρησιμοποιούν και τεχνικές του Ζεν. Αλλά είναι θέμα προς διερεύνηση το κατά πόσο μπορεί ένας σύγχρονος αθλητής που ασχολείται με το άθλημα της τοξοβολίας ν’ απαρνηθεί τον εαυτό του και να καλλιεργήσει τις αρετές που αποκτά κανείς εφαρμόζοντας τις πρακτικές της παραδοσιακής τοξοβολίας. Και, ταυτόχρονα, το να μπορούν να δέσουν όλα αυτά με τ’ ολυμπιακό άθλημα της τοξοβολίας, να δέσουν δηλαδή οι προσπάθειες και οι αρετές του παραδοσιακού τρόπου με τις ανάγκες του σύγχρονου.

Πιστεύετε ότι η γνώση που αποκτά κανείς από το άθλημα της τοξοβολίας ως προς το να εστιάζεται στο στόχο τον βοηθάει και στη ζωή του;

Ναι, θα μπορούσε να το δει κανείς έτσι. Για να επιτύχεις τους στόχους σου στη ζωή, χρειάζεται να εκτιμάς και να υπολογίζεις τις συνθήκες που επικρατούν, να δρας με το σωστό τρόπο και να έχεις αυτοέλεγχο. Αυτά χρειάζονται και στην τοξοβολία. Μαθαίνεις να στέκεσαι στη γραμμή της βολής, ν’ αυτοσυγκεντρώνεσαι, να εκτιμάς την απόσταση ανάμεσα σ’ εσένα και στο στόχο, να υπολογίζεις εξωγενείς παράγοντες - βροχή, ζέστη, αέρα. Μαθαίνεις να βάζεις σωστά το βέλος σου και να τηρείς ένα τελετουργικό, που θα σε οδηγήσει στο σωστό αποτέλεσμα.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στη ζωή. Θέτεις ένα στόχο κι ακολουθείς κάποιους κανόνες, που θα σε οδηγήσουν στο να τον πετύχεις. Αν στην τοξοβολία μάθεις να σέβεσαι αυτούς τους κανόνες και να τους τηρείς, μπορείς να μεταφέρεις τη γνώση που αποκτάς και στη ζωή σου, και είναι σίγουρο ότι δεν θα βγεις χαμένος.

Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την τοξοβολία ως ένα άθλημα που προάγει μία συγκεκριμένη φιλοσοφική άποψη; Ότι, δηλαδή, η αστοχία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αδυναμία συγκέντρωσης της δύναμης της προσοχής στη διεκπεραίωση ενός έργου;

Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αυτό ακριβώς συμβαίνει. Ο αθλητής αστοχεί επειδή δεν μπορεί να διαχειριστεί την προσοχή του. Στη ζωή, όταν ένας άνθρωπος βάλει ένα στόχο και δεν τον πετυχαίνει, εάν έχουν λειτουργήσει σωστά όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που συμβάλλουν στην εκπλήρωση του στόχου, ενδεχομένως η αποτυχία του να οφείλεται στο γεγονός ότι δεν είναι συγκεντρωμένος σ’ αυτό που κάνει και δεν έχει βάλει όλη του τη δύναμη σ’ αυτό.

Θέλω να τονίσω ότι, όπως στην τοξοβολία έτσι και στη ζωή, η αποτυχία δεν θα πρέπει ν’ αναστέλλει τη συνέχιση της προσπάθειας, αλλά να την ανατροφοδοτεί, με την έννοια του ν’ αναρωτιέται και ν’ αναζητά κανείς την αιτία της αστοχίας του. Τόσο η αποτυχία όσο και η επιτυχία έχουν να σου πουν κάτι, αρκεί αντίστοιχα ούτε ν’ απογοητεύεσαι ούτε να νιώθεις έπαρση.

Μήπως για όλες τις αποτυχίες μας στη ζωή ευθυνόμαστε εμείς οι ίδιοι, επειδή δεν έχουμε την ικανότητα να εστιάζουμε την προσοχή μας στη διεκπεραίωση των στόχων μας;

Δεν μπορούμε να πούμε ότι φταίμε πάντοτε εμείς. Εάν ο τοξοβόλος κάποια στιγμή αποτύχει, επειδή έσπασε η χορδή του τόξου, τότε δεν φταίει ο ίδιος. Το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή. Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι φταίμε εμείς, αν εμφανιστεί κάποιος αστάθμητος ή αν, απρόβλεπτα, μεταβληθεί την τελευταία στιγμή ένας σταθερός παράγοντας. Εμείς, όμως, πάντοτε θα πρέπει να έχουμε ξεκάθαρα μέσα μας τη διαδικασία των βημάτων που ακολουθούμε για να πετύχουμε το στόχο μας.

συνέντευξη του κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΝΑΣΟΥΛΑ
προπονητή της Εθνικής Ομάδας Τοξοβολίας,
στον Νίκο Παναγιωτίδη