Ο ναός της Αχειροποιήτου βρίσκεται στο κέντρο της παλιάς πόλης της Θεσσαλονίκης, μεταξύ της Αρχαίας Αγοράς και της Ροτόντας. H ίδρυσή της τοποθετείται στην περίοδο 450-475 μ.Χ.
Αποτελεί,μαζί με τους ναούς της Θεσσαλονίκης Αγίο Δημήτριο και Αγία Σοφία χαρακτηριστικό δείγμα της παλιοχριστιανικής ναοδομίας.
Εξωτερικά το κτίσμα είναι λιτό και απέριτο. Το μεσαίο κλίτος υψώνεται πιο πάνω απο τα δύο πλάγια και δίνει έτσι τη δυνατότητα να φωτιστεί το εσωτερικό του ναού και τα πιο ψηλά σημεία.Τα δύο πλάγια κλίτη διαχωρίζονται απο το κεντρικό με δύο μαρμάρινες κολόνες με κιονόκρανα φύλλων ακάνθου.Εξωτερικά ύπαρχει ενα μικρό παρεκκλήσι-βαπτιστήριο.
Μάλλον κτίστηκε αμέσως μετά την Γ “Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου του 431.
Το όνομα «Αχειροποίητος» δόθηκε στο ναό από μία της Θεοτόκου που δεν κατασκευάστηκε από ανθρώπους, αλλά έπεσε από τον ουρανό. Ακόμα υποστηρίχθηκε ότι η εικόνα αυτή ήταν με την ίδια αξία με τις εικόνες του «Αγίου Μανδηλίου» και του «Αγίου Κεραμίου».
Kατά τ η διάρκεια της τουρκοκρατίας επικράτησε σαν ανάμνηση να λέγεται ο ναός της Αχειροποιήτου ναός της Αγίας Παρασκευής.Όταν μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος από τους Τούρκους ονομάστηκε »Εσκη Τζουμά».
Μετά την απελευθέρωση της πόλης χρειάστηκαν να γίνουν πολλές επισκευές και συντηρήσεις για να δοθεί και πάλι ο ναός σε χρήση το 1930.