Γ' τάξη, Η γενναιότητα του Αλεξάνδρου

Περίληψη

Oι αντίπαλοι παρέταξαν τις δυνάμεις τους κατά μήκος του ποταμού. Οι Μακεδόνες έβαλαν το πεζικό στο κέντρο και το ιππικό στα άκρα. Τη δεξιά πτέρυγα διοικούσε ο ίδιος ο Αλέξανδρος και την αριστερή ο Παρμενίων. Αντίθετα οι Πέρσες παρέταξαν μπροστά το ιππικό και πίσω τους εμπειροπόλεμους Έλληνες μισθοφόρους. Σύμφωνα με το σχέδιο της μάχης ο Αλέξανδρος επιδίωκε να δημιουργήσει προγεφύρωμα, για να επιτύχει στη συνέχεια ρήγμα στο εχθρικό μέτωπο. Η μάχη εξελίχθηκε σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση άρχισε από τη στιγμή που οι ίλες του Αμύντα και του Σωκράτη μπήκαν στο ποτάμι. Η τακτική των Περσών ήταν να αντιμετωπίσουν τους Μακεδόνες με ρίψη βελών και ακοντίων, εκμεταλλευόμενοι την υπεροχή της θέσης τους.

Διάβασε για τη μάχη.

Δες τη μάχη σε αναπαράσταση.

Κάνε κλικ στον χάρτη με τις κατακτήσεις του Αλέξανδρου. Εντόπισε τον Γρανικό ποταμό.

Κάνε κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση
Διάβασε για τη μακεδονική φάλαγγα

Το κείμενο

[6] Ἔνθα δὴ καὶ Ἀλεξάνδρῳ ξυντρίβεται τὸ δόρυ ἐν τῇ μάχῃ· ὁ δὲ Ἀρέτην ᾔτει δόρυ ἕτερον, ἀναβολέα τῶν βασιλικῶν· τῷ δὲ καὶ αὐτῷ πονουμένῳ συντετριμμένον τὸ δόρυ ἦν, ὁ δὲ τῷ ἡμίσει κεκλασμένου τοῦ δόρατος οὐκ ἀφανῶς ἐμάχετο, καὶ τοῦτο δείξας Ἀλεξάνδρῳ ἄλλον αἰτεῖν ἐκέλευεν· Δημάρατος δέ, ἀνὴρ Κορίνθιος, τῶν ἀμφ' αὐτὸν ἑταίρων, δίδωσιν αὐτῷ τὸ αὑτοῦ δόρυ. [7] Kαὶ ὃς ἀναλαβὼν καὶ ἰδὼν Μιθριδάτην τὸν Δαρείου γαμβρὸν πολὺ πρὸ τῶν ἄλλων προϊππεύοντα καὶ ἐπάγοντα ἅμα οἷ ὥσπερ ἔμβολον τῶν ἱππέων ἐξελαύνει καὶ αὐτὸς πρὸ τῶν ἄλλων, καὶ παίσας ἐς τὸ πρόσωπον τῷ δόρατι καταβάλλει τὸν Μιθριδάτην. Ἐν δὲ τούτῳ Ῥοισάκης μὲν ἐπελαύνει τῷ Ἀλεξάνδρῳ καὶ παίει Ἀλεξάνδρου τὴν κεφαλὴν τῇ κοπίδι· [8] καὶ τοῦ μὲν κράνους τι ἀπέθραυσε, τὴν πληγὴν δὲ ἔσχε τὸ κράνος. Καὶ καταβάλλει καὶ τοῦτον Ἀλέξανδρος παίσας τῷ ξυστῷ διὰ τοῦ θώρακος ἐς τὸ στέρνον. Σπιθριδάτης δὲ ἀνετέτατο μὲν ἤδη ἐπ' Ἀλέξανδρον ὄπισθεν τὴν κοπίδα, ὑποφθάσας δὲ αὐτὸν Κλεῖτος ὁ Δρωπίδου παίει κατὰ τοῦ ὤμου καὶ ἀποκόπτει τὸν ὦμον τοῦ Σπιθριδάτου ξὺν τῇ κοπίδι· καὶ ἐν τούτῳ ἐπεκβαίνοντες ἀεὶ τῶν ἱππέων ὅσοις προὐχώρει κατὰ τὸν ποταμὸν προσεγίγνοντο τοῖς ἀμφ' Ἀλέξανδρον.

ΣΧΟΛΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ - ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ

Ἔνθα δή... συντρίβεται τὸ δόρυ ἐν τῇ μάχῃ· το σπασμένο δόρυ δεν εμποδίζει τον Αλέξανδρο να συνεχίσει τον αγώνα.

Γενναιότητα Τεύκρου μετά την απώλεια του τόξου του (παράλληλο κείμενο)

ἀναβολέα τῶν βασιλικῶν· οι αναβολείς (ιπποκόμοι) βοηθούσαν τον βασιλιά να ανέβει στο άλογο, το οποίο προετοίμαζαν και για τη μάχη. Το αξίωμά τους θεωρούνταν τιμητικό, κυρίως μεταξύ των Περσών. Οι σημερινοί αναβολείς (ζιγκιά), που κρέμονται από τις σέλλες των αλόγων και βοηθούν τον αναβάτη να ανέβει μόνος του στο άλογο, δεν υπήρχαν στους αρχαίους.

τῷ ἡμίσει κεκλασμένου τοῦ δόρατος· όταν έσπαζε η αιχμή του δόρατος, τότε ο στρατιώτης χρησιμοποιούσε το κάτω μέρος του που ήταν οξύ και λεγόταν στύρακας ή σαυρωτήρας. Ήταν οξύ για να μπορούν οι στρατιώτες, όταν ξεκουράζονταν, να το μπήζουν στο χώμα.

Δημάρατος, ἀνὴρ Κορίνθιος· πατρικός φίλος του Αλεξάνδρου από την Κόρινθο, ο οποίος, εξαιτίας της φιλομακεδονικής στάσης και της ελευθεροφροσύνης του εγκατέλειψε την πατρίδα του και κατέφυγαν στον Φίλιππο. Λέγεται ότι δώρισε στον Αλέξανδρο τον Βουκεφάλα. Η αναφορά των ονομάτων των συνεργατών του αλλά και των αντιπάλων του είναι στοιχείο που αποδεικνύει την αξιοπιστία του ιστορικού, κυρίως όταν αυτά συνδέονται με συγκεκριμένα περιστατικά.

Μιθριδάτην τὸν Δαρείου γαμβρόν· η άμεση αντίδραση του Αλεξάνδρου στην επίθεση του Μιθριδάτη αποδεικνύει τη στρατηγικότητά του, η σφηνοειδής, επίθεση των Περσών μπορούσε να διασπάσει τη μακεδονική παράταξη. Ο θάνατος όμως του Μιθριδάτη ανέτρεψε τον στόχο τους.

ὥσπερ ἔμβολον τῶν ἱππέων· σφηνοειδής παράταξη της μάχης κατά την οποία το μέτωπο προς το μέρος του εχθρού έχει μορφή οξείας γωνίας, ενώ τα τελευταία μέλη της είναι ανοιχτά και απέχουν μεταξύ τους. Με τον τρόπο αυτό επεδίωκαν να διασπάσουν τις εχθρικές γραμμές.

Ῥοισάκης· αδελφός του Σπιθριδάτη, σατράπης της Λυδίας και Ιωνίας πριν απ' αυτόν. Η επίθεση του Ροισάκη δείχνει ότι οι Πέρσες επιδιώκουν να σκοτώσουν τον Αλέξανδρο, για ν' αποτρέψουν τη συνέχιση της εκστρατείας. Ο Αλέξανδρος καταφέρνει, χάρις στη γενναιότητά του ν' αποφύγει το παρ' ολίγον θανατηφόρο χτύπημα του Ροισάκη.

τὴν πληγήν ἔσχε τὸ κράνος· το κράνος ήταν κατασκευασμένο από μέταλλο με εσωτερική επένδυση, συνήθως, δέρματος. Η ανθεκτικότητα του κράνους έσωζε πολλές φορές τους μαχητές, όπως και τώρα έσωσε τον Αλέξανδρο. Κατά τον Πλούταρχο (Αλέξ. 16) «τὸν μὲν λόφον ἀπέρραξε μετὰ θἀτέρου πτεροῦ, τὸ δὲ κράνος πρὸς τὴν πληγήν ἀκριβῶς καὶ μόλις ἀντέσχεν ὥστε τῶν πρώτων ψαῦσαι τριχῶν τὴν πτέρυγα τῆς κοπίδος» («του έκοψε το λοφίο μαζί με ένα φτερό και η περικεφαλαία μόλις που συγκράτησε το χτύπημα, ώστε η κόψη του σπαθιού να αγγίξει τις πρώτες τρίχες του κεφαλιού του).

Σπιθριδάτης... τήν κοπίδα· Πέρσης στρατηγός, σατράπης της Λυδίας και Ιωνίας. Η γενναιότητα του Αλεξάνδρου ήταν γνωστή σε όλους τους στρατιώτες από τις μάχες της Χαιρώνειας και εναντίον των Τριβαλλών και Ιλλυριών. Η ασυγκράτητη ορμή του να επιτεθεί εναντίον του εχθρού με κίνδυνο της ζωής του οφειλόταν, εκτός αυτού, και στη νεαρή ηλικία του.

Κλεῖτος ὁ Δρωπίδου· αδερφός της Λανίκης, της τροφού του Αλεξάνδρου. Ιλάρχης της βασιλικής ίλης, έγινε το 328 σατράπης της Βακτριανής και Σογδιανής. Σ' ένα συμπόσιο, επειδή μίλησε με αυθάδεια και κατέκρινε τον Αλέξανδρο για τη συμπεριφορά του και τον θάνατο του Φιλώτα και του Παρμενίωνα, ο Αλέξανδρος οργισμένος τον σκότωσε με τη σάρισσα.

Η περιγραφή της μάχης αποδεικνύει ότι ο Αρριανός είναι στρατιωτικός ιστορικός. Η παραστατικότητα της περιγραφής των γεγονότων γύρω από τον Μακεδόνα βασιλιά, με την εναλλαγή των ιστορικών και παροντικών χρόνων, δίνει την ευκαιρία στον Αρριανό να προβάλει την προσωπικότητα του Αλεξάνδρου, επιβεβαιώνοντας με τον τρόπο αυτό, την αντίληψή του ότι ο ρόλος του ηγέτη στην εξέλιξη της μάχης είναι καθοριστικός, όπως και γενικότερα στην ιστορική εξέλιξη. Σ' αυτό ο Αρριανός ακολουθεί το πρότυπό του, τον Ξενοφώντα.

Η διάταξη των αντιπάλων στη μάχη του Γρανικού
Η μάχη του Γρανικού

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

3. Σε ποια σημεία των § 6-8 φαίνεται η γενναιότητα του Αλεξάνδρου κατά την ώρα της μάχης;

4. Γιατί ο Αρριανός αναφέρεται σε περιστατικά της μάχης με πρωταγωνιστή τον Αλέξανδρο;

• Για τον Αρριανό Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση:

• Διάβασε στη Βικιπαίδεια για τον Γρανικό ποταμό και τον Παρμενίωνα

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση// για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

Το αρχαίο κείμενο, λεξιλογικές επισημάνσεις και απόδοση νοήματος (Μετάφραση)

Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου
Κατέβασε τη μετάφραση σε αρχείο
Άσκηση για τη μετάφραση τύπου: σύρε κι άσε

Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ ή
εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ

μ [6] Ἔνθα δὴ καὶ Ἀλεξάνδρῳ ξυντρίβεται τὸ δόρυ ἐν τῇ μάχῃ·

μ ὁ δὲ Ἀρέτην ᾔτει δόρυ ἕτερον, ἀναβολέα τῶν βασιλικῶν·

μ τῷ δὲ καὶ αὐτῷ πονουμένῳ συντετριμμένον τὸ δόρυ ἦν,

μ ὁ δὲ τῷ ἡμίσει κεκλασμένου τοῦ δόρατος

μ οὐκ ἀφανῶς ἐμάχετο, καὶ τοῦτο δείξας Ἀλεξάνδρῳ

μ ἄλλον αἰτεῖν ἐκέλευεν·

μ Δημάρατος δέ, ἀνὴρ Κορίνθιος, τῶν ἀμφ' αὐτὸν ἑταίρων,

μ δίδωσιν αὐτῷ τὸ αὑτοῦ δόρυ.

μ [7] Kαὶ ὃς ἀναλαβὼν καὶ ἰδὼν Μιθριδάτην τὸν Δαρείου γαμβρὸν

μ πολὺ πρὸ τῶν ἄλλων προϊππεύοντα

μ καὶ ἐπάγοντα ἅμα οἷ ὥσπερ ἔμβολον τῶν ἱππέων

μ ἐξελαύνει καὶ αὐτὸς πρὸ τῶν ἄλλων,

μ καὶ παίσας ἐς τὸ πρόσωπον τῷ δόρατι καταβάλλει τὸν Μιθριδάτην.

μ Ἐν δὲ τούτῳ Ῥοισάκης μὲν ἐπελαύνει τῷ Ἀλεξάνδρῳ

μ καὶ παίει Ἀλεξάνδρου τὴν κεφαλὴν τῇ κοπίδι·

μ [8] καὶ τοῦ μὲν κράνους τι ἀπέθραυσε, τὴν πληγὴν δὲ ἔσχε τὸ κράνος.

μ Καὶ καταβάλλει καὶ τοῦτον Ἀλέξανδρος

μ παίσας τῷ ξυστῷ διὰ τοῦ θώρακος ἐς τὸ στέρνον.

μ Σπιθριδάτης δὲ ἀνετέτατο μὲν ἤδη ἐπ' Ἀλέξανδρον ὄπισθεν τὴν κοπίδα,

μ ὑποφθάσας δὲ αὐτὸν Κλεῖτος ὁ Δρωπίδου

μ παίει κατὰ τοῦ ὤμου καὶ ἀποκόπτει τὸν ὦμον τοῦ Σπιθριδάτου ξὺν τῇ κοπίδι·

μ καὶ ἐν τούτῳ ἐπεκβαίνοντες ἀεὶ

μ τῶν ἱππέων ὅσοις προὐχώρει

μ κατὰ τὸν ποταμὸν προσεγίγνοντο τοῖς ἀμφ' Ἀλέξανδρον.

Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου

Αν δεν εμφανίζονται σωστά οι λεζάντες, πάτησε Ctrl+R για ανανέωση της σελίδας.

O πίνακας που ακολουθεί είναι . Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Σύρε τον πίνακα, για να δεις και τις υπόλοιπες στήλες.

[6] Ἔνθα δὴ καὶ Ἀλεξάνδρῳ ξυντρίβεται τὸ δόρυ ἐν τῇ μάχῃ·
ὁ δὲ Ἀρέτην ᾔτει δόρυ ἕτερον, ἀναβολέα τῶν βασιλικῶν·
τῷ δὲ καὶ αὐτῷ πονουμένῳ συντετριμμένον τὸ δόρυ ἦν,
ὁ δὲ τῷ ἡμίσει κεκλασμένου τοῦ δόρατος
οὐκ ἀφανῶς ἐμάχετο, καὶ τοῦτο δείξας Ἀλεξάνδρῳ
ἄλλον αἰτεῖν ἐκέλευεν·
Δημάρατος δέ, ἀνὴρ Κορίνθιος, τῶν ἀμφ' αὐτὸν ἑταίρων,
δίδωσιν αὐτῷ τὸ αὑτοῦ δόρυ.
[7] Kαὶ ὃς ἀναλαβὼν καὶ ἰδὼν Μιθριδάτην τὸν Δαρείου γαμβρὸν
πολὺ πρὸ τῶν ἄλλων προϊππεύοντα
καὶ ἐπάγοντα ἅμα οἷ ὥσπερ ἔμβολον τῶν ἱππέων
ἐξελαύνει καὶ αὐτὸς πρὸ τῶν ἄλλων,
καὶ παίσας ἐς τὸ πρόσωπον τῷ δόρατι καταβάλλει τὸν Μιθριδάτην.
Ἐν δὲ τούτῳ Ῥοισάκης μὲν ἐπελαύνει τῷ Ἀλεξάνδρῳ
καὶ παίει Ἀλεξάνδρου τὴν κεφαλὴν τῇ κοπίδι·
[8] καὶ τοῦ μὲν κράνους τι ἀπέθραυσε,
τὴν πληγὴν δὲ ἔσχε τὸ κράνος.
Καὶ καταβάλλει καὶ τοῦτον Ἀλέξανδρος
παίσας τῷ ξυστῷ διὰ τοῦ θώρακος ἐς τὸ στέρνον.
Σπιθριδάτης δὲ ἀνετέτατο μὲν ἤδη ἐπ' Ἀλέξανδρον ὄπισθεν τὴν κοπίδα,
ὑποφθάσας δὲ αὐτὸν Κλεῖτος ὁ Δρωπίδου
παίει κατὰ τοῦ ὤμου
καὶ ἀποκόπτει τὸν ὦμον τοῦ Σπιθριδάτου ξὺν τῇ κοπίδι·
καὶ ἐν τούτῳ ἐπεκβαίνοντες ἀεὶ
τῶν ἱππέων ὅσοις προὐχώρει
κατὰ τὸν ποταμὸν προσεγίγνοντο τοῖς ἀμφ' Ἀλέξανδρον.

Μπορείτε να επεξεργαστείτε μια λέξη ή μεγαλύτερο μέρος του κειμένου.

1. Για έντονα γράμματα, επιλέξτε τη λέξη ή το κείμενο και πατήστε Ctrl+B ή Ctrl+Shif+B, για πλάγια γράμματα πατήστε Ctrl+Ι ή Ctrl+Shif+I και για υπογραμμισμένα γράμματα πατήστε Ctrl+U ή Ctrl+Shif+U.

2. Για τη μετακίνηση μια λέξης ή ενός τμήματος, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα και σύρτε στη νέα θέση.

2α. Αλλιώς, για αποκοπή, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα του κειμένου πατώντας Ctrl+X και για επικόλληση Ctrl+V. Για αντιγραφή πατήστε Ctrl+C

3. Για επαναφορά, πατήστε Ctrl+R.

4. Μπορείτε επίσης να διαγράψετε μια λέξη ή να προσθέσετε δικό σας κείμενο.

Σημ. Στο κινητό ή στο τάμπλετ δεν ισχύει το 1.