α) Συλλαβή λέγεται το τμήμα της λέξης που απαρτίζεται από ένα ή περισσότερα σύμφωνα μαζί με ένα φωνήεν ή δίφθογγο: φῶ-τα, φῶς· ναῦ-ται· Ἕλ-λη-νες· ἄν-θρω-πος, στρά-τευ-μα, σάλ-πιγξ, στρό-φιγξ.
β) Η συλλαβή μπορεί ν' αποτελείται και από ένα μόνο φωνήεν ή ένα δίφθογγο: ἴ-α, ἀ-εί, υί-οί, οὐ (=ὄχι), εἰ (=ἄν).
Η λέξη, αν έχει μία μόνο συλλαβή, λέγεται μονοσύλλαβη (νοῦς, φῶς)· αν έχει δύο συλλαβές, δισύλλαβη (τι-μή, φέ-ρω)· αν έχει τρεις, τρισύλλαβη (ἄν-θρω-πος, παι-δεύ-ω)· αν έχει περισσότερες από τρεις, πολυσύλλαβη (σω-φρο-σύ-νη, ἀ-γω-νί-ζο-μαι, ἀ-γω-νι-ζό-με-θα).
Σε κάθε λέξη με περισσότερες συλλαβές από μία, η τελευταία λέγεται λήγουσα, η προτελευταία παραλήγουσα, η αντιπροτελευταία προπαραλήγουσα· η πρώτη συλλαβή λέγεται αρχική.
Η συλλαβή, από τον χρόνο του φωνήεντος που έχει, λέγεται:
α) φύσει μακρόχρονη ή απλώς μακρόχρονη, αν έχει μακρόχρονο φωνήεν ή δίφθογγο: θή-κη, τρώ-γω, χαί-ρω, κοί-τη, ὥ-ρα, εὐ-θυ-μῶ·
β) θέσει μακρόχρονη, αν έχει βραχύχρονο φωνήεν, αλλά ύστερ' από αυτό ακολουθούν στην ίδια λέξη δύο ή περισσότερα σύμφωνα ή ένα διπλό (ζ, ξ, ψ): ἄλ-λος, θερ-μός, ἐ-χθρός· ὄ-ζω (= μυρίζω), τό-ξον
γ) βραχύχρονη, αν έχει βραχύχρονο φωνήεν και ακολουθεί άλλο φωνήεν ή απλό σύμφωνο ή τίποτε: νέ-ος, φέ-ρο-μεν, λό-γος, ἔ-χε.
Το χώρισμα μιας λέξης στις συλλαβές της λέγεται συλλαβισμός.
Ο συλλαβισμός των λέξεων στην αρχαία ελληνική γίνεται σύμφωνα με τους παρακάτω κανόνες:
α) Ένα ή περισσότερα σύμφωνα,
όταν είναι στην αρχή της λέξης, συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν (ή δίφθογγο)·
νοητός > το σύμφωνο ν που βρίσκεται στην αρχή της λέξης συλλαβίζεται με το ακόλουθο φωνήεν: νο-ητός
βραδέως > τα σύμφωνα βρ που βρίσκονται στην αρχή της λέξης συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: βρα-δέως
όταν είναι στο τέλος της λέξης, συλλαβίζονται με το προηγούμενο φωνήεν (ή δίφθογγο)
νοητός > το σύμφωνο ς που βρίσκεται στο τέλος της λέξης συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν: νοη-τός
βραδέως: > το σύμφωνο ς που βρίσκεται στο τέλος της λέξης συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν: βραδέ-ως
β) Ένα μόνο σύμφωνο ανάμεσα σε δύο φωνήεντα (ή διφθόγγους) συλλαβίζεται με το ακόλουθο φωνήεν (ή δίφθογγο):
νοη-τός
ἀ-γω-νι-ζό-με-θα,
δύ-να-μαι,
ἄ-πει-ροι.
γ) Δύο σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα (ή διφθόγγους)
συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν (ή δίφθογγο), όταν αρχίζει από αυτά (αρχαία) ελληνική λέξη:
ἀγροί > από τα σύμφωνα γρ αρχίζει ελληνική λέξη (γράφω), οπότε συλλαβίζονται με τον ακόλουθο δίφθογγο: ἀ-γροί
ἀστήρ > από τα σύμφωνα στ αρχίζει ελληνική λέξη (στέλλω), οπότε συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: ἀ-στήρ
γίγνομαι από τα σύμφωνα γν αρχίζει ελληνική λέξη (γνώ- σις), οπότε συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: γί-γνο-μαι
Ἀριάδνη > από τα σύμφωνα δν αρχίζει ελληνική λέξη (δνοφερός), οπότε συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: Ἀ-ρι-ά-δνη.
χωρίζονται, όταν δεν αρχίζει (αρχαία) ελληνική λέξη:
ἐλπίς > από τα σύμφωνα λπ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται: ἐλ-πίς,
ὁρμή > από τα σύμφωνα ρμ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται: ὁρ-μή
ἵππος > από τα σύμφωνα ππ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται: ἵπ-πος
θάρρος > από τα σύμφωνα ρρ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται: θάρ-ρος.
δ) Τρία σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα (ή διφθόγγους)
συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν (ή δίφθογγο), όταν και από τα τρία αυτά σύμφωνα ή μόνο από τα δύο πρώτα αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη:
ἀστραπή > από τα σύμφωνα στρ αρχίζει ελληνική λέξη (στρέφω), οπότε συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: ἀ-στρα-πή
ἐχθρός > από τα σύμφωνα χθρ δεν αρχίζει ελληνική λέξη, αρχίζει όμως από τα χθ (χθές), οπότε συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: ἐ-χθρός
ἰσχνός από τα σύμφωνα σχν δεν αρχίζει ελληνική λέξη, αρχίζει όμως από τα σχ (σχήμα), οπότε συλλαβίζονται με το ακόλουθο φωνήεν: ἰ-σχνός.
όταν δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, χωρίζονται και το πρώτο από αυτά συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν ή τον προηγούμενο δίφθογγο:
ἄνθρωπος > από τα τρία σύμφωνα νθρ ή από τα δύο σύμφωνα νθ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο ν συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν (ή δίφθογγο), ενώ τα υπόλοιπα δύο θρ με το επόμενο φωνήεν (ή δίφθογγο): ἄν-θρω-πος
δένδρον > από τα τρία σύμφωνα νδρ ή από τα δύο σύμφωνα νδ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο ν συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν (ή δίφθογγο), ενώ τα υπόλοιπα δύο δρ με το επόμενο φωνήεν (ή δίφθογγο): δέν-δρον
πορθμός > από τα τρία σύμφωνα ρθμ ή από τα δύο σύμφωνα ρθ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο ρ συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν (ή δίφθογγο), ενώ τα υπόλοιπα δύο θμ με το επόμενο φωνήεν (ή δίφθογγο): πορ-θμός
στιλπνός > από τα τρία σύμφωνα λπν ή από τα δύο σύμφωνα λπ δεν αρχίζει αρχαία ελληνική λέξη, οπότε χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο λ συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν (ή δίφθογγο), ενώ τα υπόλοιπα δύο πν με το επόμενο φωνήεν (ή δίφθογγο): στιλ-πνός
ε) Οι σύνθετες λέξεις
χωρίζονται στα συνθετικά τους μέρη, αν κατά τη σύνθεση δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος του α΄ συνθετικού·
ἐξέρχομαι > από το πρώτο συνθετικό ἐξ, δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος, οπότε η λέξη χωρίζεται στα συνθετικά της: ἐξ-έρχομαι
συνάγω > από το πρώτο συνθετικό συν, δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος, οπότε η λέξη χωρίζεται στα συνθετικά της: συν-άγω
προσφέρω > από το πρώτο συνθετικό προς, δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος, οπότε η λέξη χωρίζεται στα συνθετικά της: προσ-φέρω
δυστυχής > από το πρώτο συνθετικό δυσ, δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος, οπότε η λέξη χωρίζεται στα συνθετικά της: δυσ-τυχής
Ἑλλήσποντος > από το πρώτο συνθετικό Ἕλλης, δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος, οπότε η λέξη χωρίζεται στα συνθετικά της: Ἑλλήσ-ποντος
νουνεχής > από το πρώτο συνθετικό νοῦν, δεν έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος, οπότε η λέξη χωρίζεται στα συνθετικά της: νουν-εχής
αν κατά τη σύνθεση έχει αποβληθεί το τελικό φωνήεν του θέματος του α΄ συνθετικού, συλλαβίζονται σαν απλές λέξεις:
παρέρχομαι > από το πρώτο συνθετικό παρά έχει αποβληθεί το φωνήεν α, οπότε συλλαβίζεται σαν απλή λέξη: πα-ρέρχομαι
ἀπέχω > από το πρώτο συνθετικό ἀπό έχει αποβληθεί το φωνήεν ο, οπότε συλλαβίζεται σαν απλή λέξη: ἀ-πέχω
κάθοδος > από το πρώτο συνθετικό κατά έχει αποβληθεί το φωνήεν α, οπότε συλλαβίζεται σαν απλή λέξη: κά-θοδος
νο-μάρχης > από το πρώτο συνθετικό νομή έχει αποβληθεί το φωνήεν η, οπότε συλλαβίζεται σαν απλή λέξη: νο-μάρχης
φί-λιππος > από το πρώτο συνθετικό φίλο έχει αποβληθεί το φωνήεν ο, οπότε συλλαβίζεται σαν απλή λέξη: φί-λιππος
πρω-ταγωνιστής > από το πρώτο συνθετικό πρωτο έχει αποβληθεί το φωνήεν ο, οπότε συλλαβίζεται σαν απλή λέξη: πρω-ταγωνιστής
1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ
2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αχ. Τζάρτζανος, ΟΕΔΒ
3. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2007
4. Συμφραστικός πίνακας λέξεων του Ανθολογίου Αττικής Πεζογραφίας