ΣΕΛ. 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Η ενότητα αρχίζει με τους στίχους ενός τραγουδιού με τίτλο Ο Σιδερομάσας από τον δίσκο Λιλιπούπολη. Ενδεικτικές ερωτήσεις επεξεργασίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν οι παρακάτω:
1) Ξέρετε πού είναι το Πόρτο-Λίλι; Γνωρίζετε τη Λιλιπούπολη; Πώς μπορείτε να μάθετε γι’ αυτήν;
2) Tι μασάει ο Σιδερομάσας και τι βγάζει;
3) Tι πιστεύετε ότι είναι ο Σιδερομάσας; Πώς τον φαντάζεστε; Mπορείτε να τον ζωγραφίσετε;
Ο στόχος στη συγκεκριμένη ενότητα είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τις ιδιαιτερότητες της δομής διαφόρων ειδών κατευθυντικών κειμένων.
Στόχος είναι επίσης η επιλογή και η χρήση των κατάλληλων γλωσσικών μέσων για την παραγωγή των συγκεκριμένων κειμένων σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο κάθε φορά, έτσι ώστε ο μαθητής να εμπεδώσει τα γραμματικά φαινόμενα που έχει ήδη διδαχθεί και επισημαίνονται στη συγκεκριμένη ενότητα:
• τις εγκλίσεις
• τις τελικές προτάσεις
• τις προτάσεις με θέση αντικειμένου
Όσον αφορά τα κείμενα, δίνονται:
• κείμενο οδηγιών χρήσης οικιακής συσκευής (καφετιέρας)
• κείμενο οδηγιών χρήσης του διαδικτύου (Πάμε μια βόλτα στον Γουέμπι;)
• λογοτεχνική αφήγηση (Το μηχάνημα)
Σχετικά με τους γραμματικούς στόχους, ο μαθητής διαπιστώνει και συνειδητοποιεί, ασκούμενος στο γραμματικό φαινόμενο μέσα σε κείμενο και όχι σε αποσπασματικές φράσεις, τις λειτουργίες των τελικών και των βουλητικών προτάσεων και τις διαφορές μεταξύ τους, τις λειτουργίες των εγκλίσεων, τις λειτουργίες των προσώπων και των χρόνων στην αφήγηση, καθώς επίσης και τη χρήση της σχετικής με το θέμα ορολογίας (συμπεριλαμβάνεται η απόδοση λέξεων ξένης προέλευσης στα ελληνικά).
Στην περίπτωση που για την επίτευξη κάποιου στόχου δίνονται περισσότερες από μία ασκήσεις, υπάρχει διαβάθμιση δυσκολίας. Για παράδειγμα, στο κείμενο Το μηχάνημα η άσκηση 3α είναι λιγότερο απαιτητική από την άσκηση 3γ.
Προτείνονται ευρύτερες δραστηριότητες με οριζόντιους στόχους (διαθεματικές), οι οποίες συνδέονται με αντικείμενα του Α.Π., π.χ. Φυσική, Ιστορία.
Θεωρία
Ασκήσεις
Διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες πριν από τη χρήση και κρατήστε τες για να τις συμβουλεύεστε. Παρακαλούμε να πάρετε υπόψη σας τις οδηγίες ασφαλείας.
A. Δοχείο νερού με καπάκι. B. Θήκη φίλτρου. Γ. Κανάτα με καπάκι που επιτρέπει το πέρασμα του καφέ. Δ. Φωτεινός διακόπτης λειτουργίας. E. Βάση. Ζ. Χώρος καλωδίου
Μετά τη χρήση βγάζετε πάντα τη συσκευή από την πρίζα.
Αποφύγετε κάθε επαφή με το βραστό νερό.
Μην ξεπερνάτε ποτέ την ανώτατη ποσότητα νερού.
Μη γεμίζετε ποτέ με άλλα υγρά το δοχείο νερού.
Μη βάζετε την κανάτα πάνω σε μάτι κουζίνας.
Μην καθαρίζετε ποτέ τη συσκευή βάζοντάς την κάτω από νερό βρύσης.
Μη βυθίζετε την κανάτα σε νερό.
Μην καθαρίζετε τη συσκευή με αιχμηρά αντικείμενα.
Αν αντιληφθείτε βλάβη, μην επιχειρήσετε να την επισκευάσετε μόνοι σας.
Πριν από την πρώτη παρασκευή καφέ, λειτουργήστε τη συσκευή σας δύο φορές, προσθέτοντας μόνο νερό. Μεταξύ των δυο λειτουργιών, αφήστε την καφετιέρα να κρυώσει για πέντε λεπτά. Θυμηθείτε ότι το καπάκι πρέπει να τοποθετηθεί πάνω στην κανάτα και ανοίγει αυτόματα, όταν βγάλετε την κανάτα από τη βάση της (εικ. 1).
Βάλτε την ποσότητα κρύου νερού που επιθυμείτε στο δοχείο (εικ. 2). Η μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα γεμίσματος (8 φλιτζάνια) δεν πρέπει να ξεπεραστεί.
Τοποθετήστε την κανάτα σωστά κάτω από τη θήκη του φίλτρου της καφετιέρας. Εάν δεν τοποθετηθεί σωστά, ο καφές θα ξεχειλίσει.
Τοποθετήστε αλεσμένο καφέ φίλτρου στη θήκη φίλτρου (εικ. 3).
Περιστρέψτε τη θήκη και κλείστε την. Τώρα μπορείτε να βάλετε την καφετιέρα σε λειτουργία (εικ. 4).
Μετά την παρασκευή του καφέ, βγάλτε την κανάτα (εικ. 5).
Για να σερβίρετε τον καφέ, περιστρέφετε το καπάκι της κανάτας (εικ. 6)
Αφαιρέστε το φίλτρο και πλύνετέ το στο χέρι. Το εσωτερικό της κανάτας πρέπει να καθαρίζεται με μια μαλακή βούρτσα και να ξεπλένεται με ζεστό νερό. Ξεβγάλτε το καπάκι, βάζοντάς το κάτω από τη βρύση. Καθαρίζετε την εξωτερική επιφάνεια της καφετιέρας με υγρό πανί.
Εικαστικά επαγγέλματα (η ενότητα περιλαμβάνει μια σειρά από κείμενα με οδηγίες) [Αισθητική Αγωγή: Εικαστικά Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Τετράδιο Εργασιών]
Πώς να φτιάξετε μια απλή μάσκα [πηγή: Έκφραση-Έκθεση Α΄ Λυκείου, κεφ. Περιγραφή]
1. Οι περισσότερες συσκευές συνοδεύονται από οδηγίες χρήσης. Σε τι χρησιμεύουν κατά τη γνώμη σας;
2. Ένας συγγενής σας αγόρασε καινούργια καφετιέρα και ετοιμάζεται να τη χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά χωρίς να έχει διαβάσει τις οδηγίες χρήσης. Εσείς όμως, που τις έχετε διαβάσει, τον διακόπτετε κάθε φορά που κάνει λάθος, εξηγώντας του ποιος είναι ο σωστός τρόπος χρήσης:
Αφού βγάλει την καφετιέρα από το κουτί της, τη βάζει κατευθείαν σε λειτουργία προσθέτοντας νερό και καφέ. |
|
Γεμίζει την καφετιέρα με δέκα φλιτζάνια νερό, για να ετοιμάσει καφέ για όλους τους φίλους του. |
|
Αφού σερβίρει τον καφέ, αφήνει την καφετιέρα στην πρίζα. |
|
Βυθίζει την καφετιέρα σε νερό για να την πλύνει. |
3. Σε ένα κείμενο οδηγιών χρήσης υπάρχουν συνήθως:
περιγραφή της συσκευής |
|
υποδείξεις ασφαλείας |
|
οδηγίες για την πρώτη φορά που θα χρησιμοποιηθεί η συσκευή |
|
αναλυτικές οδηγίες για τον τρόπο λειτουργίας |
|
συμβουλές για τη συντήρηση της συσκευής και, αν χρειάζεται, για το καθάρισμά της |
Βρείτε τις βασικές οδηγίες χρήσης για μια άλλη συσκευή και συγκρίνετε με τις οδηγίες της καφετιέρας. Ποιες διαφορές βρίσκετε;
4 Οι οδηγίες χρήσης κατευθύνουν τον χρήστη μιας συσκευής, τον καθοδηγούν πώς να τη χρησιμοποιήσει με σωστό και ασφαλή τρόπο. Κάποιες οδηγίες είναι υποχρεωτικές, δείχνουν πώς πρέπει να χρησιμοποιηθεί η συσκευή. Τέτοια οδηγία στο κείμενο είναι:
• Βγάλτε την καφετιέρα από την πρίζα μετά την παρασκευή του καφέ
Στις περιπτώσεις αυτές η έγκλιση που ταιριάζει είναι η προστακτική.
Βρείτε στις οδηγίες χρήσης της καφετιέρας παραδείγματα προστακτικής.
5 Παρατηρήστε με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορούμε να δώσουμε την ίδια οδηγία:
αποφύγετε κάθε επαφή με το βραστό νερό
να αποφύγετε κάθε επαφή με το βραστό νερό
αποφεύγουμε κάθε επαφή με το βραστό νερό
Μετατρέψτε την παρακάτω οδηγία με τον ίδιο τρόπο:
μετά τη χρήση βγάζετε τη συσκευή από την πρίζα
Γράψε τις απαντήσεις σου στα παρακάτω γκρι πλαίσια
•
•
•
6 Ένας συγγενής σας που έχει κατάστημα τροφίμων και ψιλικών ζητάει τη βοήθειά σας. Θέλει να ετοιμάσει μικρές επιγραφές με οδηγίες για τους πελάτες, αλλά δεν θυμάται την ορθογραφία μερικών ρημάτων. Μπορείτε να τον βοηθήσετε συμπληρώνοντας τα γράμματα που λείπουν;
Για την ορθογραφία της προστακτικής μπορείς να διαβάσεις εδώ
Λύσε την άσκηση πατώντας εδώ
Αν θέλεις ακόμη μια άσκηση για την προστακτική πάτα εδώ
7 Χωριστείτε σε ζευγάρια «πελάτης – πωλητής». Σκεφτείτε τον διάλογο και δραματοποιήστε τον.
(Πελάτης) Aγοράσατε μια φωτογραφική μηχανή και μόλις αρχίσατε να τη χρησιμοποιείτε, παρουσίασε κάποιο πρόβλημα και δεν λειτουργεί. Πηγαίνετε, λοιπόν, στο κατάστημα και ζητάτε να την επισκευάσουν ή να σας δώσουν μια καινούρια. Φυσικά, έχετε μαζί σας και την εγγύηση της συσκευής και είστε προετοιμασμένοι να απαντήσετε στις ερωτήσεις του υπαλλήλου, εξηγώντας του ότι ακολουθήσατε πιστά τις οδηγίες χρήσης.
(Πωλητής) Στο κατάστημα έρχεται ένας πελάτης, ο οποίος αγόρασε μια φωτογραφική μηχανή που δεν λειτουργεί. Ποιες ερωτήσεις θα του κάνετε για να βεβαιωθείτε ότι ακολούθησε πιστά τις οδηγίες χρήσης;
Στα πρώτα καλώδια τηλεφώνου χρησιμοποιούσαν χάλκινα σύρματα προστατευμένα από γυαλί. Tα σιδερένια σύρματα χρησιμοποιούνταν σε εναέριες γραμμές. Σήμερα οι περισσότερες τηλεφωνικές γραμμές λειτουργούν με καλώδια οπτικών ινών. Aντί για μεταλλικά σύρματα που μεταφέρουν ηλεκτρικά σήματα, αυτά τα καλώδια περιέχουν μικρές, διάφανες γυάλινες ίνες, καθεμιά από τις οποίες μεταφέρει ένα φωτεινό σήμα. Tα ηλεκτρικά σήματα που προέρχονται από ένα τηλέφωνο μετατρέπονται σε φωτεινούς παλμούς (ψηφιακά σήματα) από μια συσκευή λέιζερ. Tα ψηφιακά σήματα είναι κατάλληλα για διαβίβαση πληροφοριών, γιατί επηρεάζονται ελάχιστα από τυχόν παράσιτα. Tα φωτεινά σήματα μετατρέπονται σε ηλεκτρικά στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Tα καλώδια οπτικών ινών μεταφέρουν τεράστιο όγκο πληροφοριών, αφού κάθε γυάλινη ίνα μπορεί να εξυπηρετήσει χιλιάδες κλήσεις ταυτόχρονα.
8. Το κείμενο που διαβάσατε παρουσιάζει την εξέλιξη των τηλεφωνικών καλωδίων. Χωριστείτε σε ομάδες και συγκεντρώστε ανάλογες πληροφορίες και εικόνες από την εγκυκλοπαίδεια για διαφορετικές συσκευές (ραδιόφωνο, τηλεόραση, ψυγείο) που έχουν εξελιχθεί με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Φροντίστε το κείμενό σας να μην ξεπερνάει τις 150 με 200 λέξεις και να περιέχει τα σημαντικότερα σημεία των πληροφοριών που βρήκατε. Φροντίστε, επίσης, να είναι κατανοητό από τους συμμαθητές σας. Κάθε ομάδα θα παρουσιάσει την εργασία της στην τάξη.
Πρέπει:
να δείξετε την εξέλιξη κάθε συσκευής
να κολλήσετε σε χαρτόνια τις εικόνες που έχετε συγκεντρώσει
να συμπληρώσετε από κάτω τις πληροφορίες που βρήκατε
να ζωγραφίσετε τις συσκευές αυτές, όπως φαντάζεστε ότι θα είναι στο μέλλον
9. Μια εταιρεία ηλεκτρικών ειδών θέλει να πληροφορήσει τους πελάτες της ότι αναλαμβάνει επισκευές συσκευών. Μπορείτε να βοηθήσετε συμπληρώνοντας τα κενά της ανακοίνωσης με λέξεις από το συννεφάκι που ακολουθεί;
Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσουμε ότι η εταιρεία μας διαθέτει _ και εκτελεί δωρεάν _ σε _ που έχουν πρόβλημα, αν καλύπτονται από τη σχετική _. Αν μια συσκευή παρουσιάσει_, ο πελάτης μπορεί να τη φέρει στην εταιρεία μας μαζί με την απόδειξη αγοράς. Σε περίπτωση που η συσκευή εμφανίσει _ που δεν επισκευάζεται, τότε φροντίζουμε άμεσα για την _ της. Σας υπενθυμίζουμε ότι η εγγύηση δεν καλύπτει προβλήματα λόγω κακής _ ή όταν ο πελάτης δεν ακολούθησε πιστά τις _ χρήσης. Τέλος, μην ξεχνάτε ότι η εταιρεία μας διαθέτει γνήσια _ για τις πιο πολλές ηλεκτρικές συσκευές που κυκλοφορούν στο εμπόριο.
κείμενο της συγγραφικής ομάδας
O Γουέμπι είναι ένα πλάσμα που σας ξεναγεί στο διαδίκτυο και σας μαθαίνει ένα σωρό πράγματα για να σουλατσάρετε με άνεση και ασφάλεια στα απέραντα ηλεκτρονικά τοπία του, τα οποία είναι κατάσπαρτα με πολλές και ενδιαφέρουσες ηλεκτρονικές διευθύνσεις. Aπ' αυτές εμείς επιλέξαμε μερικές μόνο, τις οποίες και σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα.
Junior Network - Children Entertainment (επίσημος δικτυακός τόπος)
IMEάκια - Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (επίσημος δικτυακός τόπος)
Disney Family.com (Ιστοσελίδα της Disney για όλη την οικογένεια, αγγλόγλωσση)
Άσπρη Λέξη (επίσημος δικτυακός τόπος) (μόνο στο facebook)
The Space Place (αγγλόγλωσση ιστοσελίδα της NASA για παιδιά)
Στην ιστοσελίδα του Ψηφιακού Σχολείου να βρείτε και να περιγράψετε τη διαδρομή που οδηγεί στην παρούσα ενότητα του ηλεκτρονικού σας βιβλίου.
Λαμπρινή Κουζέλη, «Τρεις ελληνικές ιστοσελίδες για παιδιά που βραβεύονται στην Ευρώπη» (Σε ποιους απευθύνονται οι περιγραφές των ιστοσελίδων; Από ποια στοιχεία το καταλαβαίνετε;) [πηγή: εφημερίδα Το Βήμα]
Περιήγηση στο διαδίκτυο με ασφάλεια
1. Βρείτε στο λεξικό και συζητήστε μέσα στην τάξη τη σημασία των παρακάτω λέξεων, που έχουν σχέση με τη λειτουργία των ηλεκτρονικών υπολογιστών:
διαδίκτυο, ιστοσελίδα, ηλεκτρονική διεύθυνση,
(δικτυακή) πλοήγηση, υπολογιστής,
σκληρός δίσκος, οθόνη, ηχείο, «ποντίκι»,
ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, πληκτρολογώ
|
Ορθογραφικό - Ερμηνευτικό Λεξικό Δ΄, Ε΄, Στ΄ Δημοτικού (δείτε την ενότητα: Το λεξιλόγιο των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών)
2. Aπαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
1. Τι προσφέρει το junior.gr σ' αυτούς που θα το επισκεφτούν;
2. Σε ποια ιστοσελίδα σάς δίνεται η δυνατότητα να ζωγραφίσετε;
3. Πού μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για θέματα αστρονομίας, γεωγραφίας και ζωολογίας;
4. Σας ενδιαφέρει να διοργανώσετε σωστά ένα πάρτι. Πού μπορείτε να βρείτε ιδέες γι' αυτό;
3. α. Το άρθρο συνοδεύεται από μερικά εικονίδια. Τι δείχνουν; Μπορείτε να βρείτε σε ποια από τις ιστοσελίδες που περιγράφονται στο άρθρο αντιστοιχεί το κάθε εικονίδιο;
β. Νομίζετε πως οι πληροφορίες που μας δίνει το άρθρο γι' αυτές τις ιστοσελίδες είναι αρκετές; Τι άλλο θα θέλατε να μάθετε; Συγκεντρώστε και σημειώστε τις ιδέες σας για να τις χρησιμοποιήσετε στη γραπτή δραστηριότητα 6.
4. Η αρθρογράφος μάς δίνει μερικά προσωπικά της σχόλια, και μάλιστα με φιλικό και παιχνιδιάρικο τρόπο, αφού οι αναγνώστες της εφημερίδας είναι κυρίως παιδιά.
Για παράδειγμα, λέει: Ναι, στην οθόνη του υπολογιστή, με το ειδικό μολύβι που θα βρείτε! Έχει πλάκα!
Προσπαθήστε να βρείτε στο κείμενο και άλλες τέτοιες φράσεις.
Στα κείμενα που διαβάσατε υπάρχουν τελικές προτάσεις.
Θυμηθείτε ότι:
Οι τελικές προτάσεις απαντούν στην ερώτηση «για ποιο σκοπό;» και αρχίζουν με τους τελικούς συνδέσμους για να, να. |
π.χ. Ο Γουέμπι σάς ξενάγησε στο διαδίκτυο και σας έμαθε ένα σωρό πράγματα για να σουλατσάρετε με άνεση και ασφάλεια στα απέραντα ηλεκτρονικά τοπία του.
Προσοχή! Υπάρχουν προτάσεις που αρχίζουν κι αυτές με το «να», αλλά έχουν ρόλο αντικειμένου. Συμπληρώνουν ρήματα όπως: θέλω, μπορώ, προτιμώ κ.ά. |
Για να μην τις μπερδεύετε με τις τελικές, να ξέρετε ότι στις τελικές προτάσεις ο τελικός σύνδεσμος «να» μπορεί να αντικατασταθεί με το «για να».
π.χ. Θα έρθει στο σπίτι να / για να γράψουμε στον υπολογιστή την εργασία μας.
5. Βρείτε στο παρακάτω απόσπασμα τις προτάσεις που αρχίζουν με το «να» και αποτελούν συμπλήρωμα του ρήματος (έχουν ρόλο αντικειμένου):
ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
εφημερίδα Tα Nέα, 28/2/00
6ο Γυμνάσιο Σερρών (δικτυακός τόπος)
Νηπιαγωγείο Μεγαπλάτανου Πέλλας (δικτυακός τόπος)
6. Δημιουργήσατε τη δική σας σχολική ιστοσελίδα στο διαδίκτυο και ανυπομονείτε να την παρουσιάσετε!
Γράφετε ένα άρθρο με 150 περίπου λέξεις για μια παιδική εφημερίδα, όπου παρουσιάζετε αναλυτικά τις δυνατότητες της ιστοσελίδας σας (μπορείτε να πάρετε ιδέες από αυτά που προτείνατε στη δραστηριότητα 3.β.).
Θυμηθείτε να:
βρείτε έναν πετυχημένο τίτλο για την ιστοσελίδα σας |
|
βάλετε έναν κεντρικό τίτλο στο άρθρο που θα «τραβήξει» την προσοχή των αναγνωστών |
|
οργανώσετε το κείμενό σας σε στήλες |
|
μιλάτε με φιλικό και παιχνιδιάρικο τρόπο, που θα πείθει κάποιον να επισκεφτεί την ιστοσελίδα σας και θα κάνει πιο ευχάριστη την παρουσίασή σας |
|
βρείτε τις κατάλληλες φωτογραφίες που θα πλαισιώσουν το άρθρο σας |
Φιλοξενία ιστοσελίδων [πηγή: Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο]
7. α. Στο άρθρο με τον Γουέμπι συναντάμε κάποιες ξένες λέξεις, όπως: site (σάιτ), ανιματέρ, σέρφιγκ, μόντεμ. Ξέρετε τι σημαίνουν; Ποια είναι η αντίστοιχη ελληνική λέξη;
Ορθογραφικό - Ερμηνευτικό Λεξικό Δ΄, Ε΄, Στ΄ Δημοτικού (δείτε την ενότητα: Το λεξιλόγιο των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών)
β. Ανακαλύψτε την κρυμμένη φράση που ξεκινάει από το «Για να».
β. Στο κείμενο που ακολουθεί λείπουν μερικά [ο]. Συμπληρώστε και τονίστε τις λέξεις, όπου χρειάζεται:
Με μεράκι και φαντασία, που μεταφράζ_νται σε πρ_τ_τυπα γραφικά με πολλά χρ_ματα,είναι φτιαγμένες οι περισσ_τερες σελίδες τ_ν σχολεί_ν, καθεμιά από τις οποίες έχει και άλλη άποψη. Πληκτρ_λ_γ_ντας κανείς τη διεύθυνση μπορεί να βρει φ_τ_γραφίες του σχολείου και της περι_χής , τα ονόματα των διδασκ_ντ_ν, τις δραστηρι_τητες που έγιναν και θα γίνουν. Επιπλέ_ν, με τον τρόπο αυτό οι μαθητές έχουν ακόμη ένα χρήσιμο εργαλεί_ για την καθημερινή σχολική ζ_ή.
εφημερίδα Τα Νέα, 28/2/00
Το έφεραν ένα πρωί στο κτίριο που ήταν τα γραφεία μας και το τοποθέτησαν κοντά στη σκάλα του τρίτου ορόφου.
Ο Γιάννης ο καφετζής, σαν από ένστικτο, κατάλαβε την απειλή. Έμεινε με τον δίσκο μετέωρο να κοιτά φιλύποπτα τον εχθρό. Η λειτουργία του ήταν απλή. Κανόνιζες μ' έναν διακόπτη το ποτό που ήθελες, έριχνες ένα δίφραγκο και περίμενες να γεμίσει το πλαστικό ποτήρι.
Ο Γιάννης συνέχισε ν' ανεβαίνει σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκε το μηχάνημα τριγυρισμένο απ' τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσει καιρό, πήγε να παραπονεθεί στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης τού εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν. Έπρεπε να συμβιώσουν.
«Δε φαντάζομαι να μου κάνει μεγάλη ζημιά το μηχάνημα» προσπάθησε να πείσει τον εαυτό του ο Γιάννης. «Γιατί να σηκώνεται ο κόσμος απ' τα γραφεία και να πηγαίνει να προσκυνά; Άλλωστε το μηχάνημα δεν ξέρει να χαμογελά».
Άρχισε να πυκνώνει τις βόλτες, να γίνεται πιο σβέλτος και χαμογελαστός, ώστε να προλαβαίνει να τους εξυπηρετεί, προτού επιθυμήσουν κάτι παγωμένο και πάνε στο μηχάνημα. Αλλά παρ' όλα αυτά, όταν κάτι έλειπε από τον δίσκο του, οι δυσαρεστημένοι δεν περίμεναν να τους το φέρει! Έσπευδαν στο μασίνι. Ξέχασα να σας πω ότι έτσι το λέγανε χαϊδευτικά «μασίνι».
Ο Γιάννης αναγκάστηκε ν' αλλάξει τακτική. Άρχισε μία άνευ προηγουμένου συκοφαντική δυσφήμιση κατά του εχθρού του. Η πρώτη διάδοση, που έβαλε σε κυκλοφορία, έλεγε ότι το μηχάνημα τρώει τα κέρματα. Αυτό αναχαίτισε για κάμποσο τα κύματα των πιστών. Αποδείχτηκε όμως τελικά ότι κάτι τέτοιο γινόταν πολύ σπάνια για να το πάρει κανείς σοβαρά υπόψη. Τα συνθήματα «ανακατεύει την πορτοκαλάδα με τον καφέ» και «ρίχνει σκουριά στο κακάο» δεν έπιασαν καθόλου, κι ας ξενύχτησε ο Γιάννης για να τα σοφιστεί.
Το μηχάνημα τού έγινε εφιάλτης. Οι σκάλες τού φαίνονταν ατελείωτες. Τα γνώριμα πρόσωπα των γραφείων, μάσκες εχθρικές. Κάθε φορά που περνούσε μπροστά απ' το μασίνι, το 'βλεπε με το μάτι να λάμπει θριαμβικά, τη σχισμή του να χαμογελά. Ο ακέραιος χαρακτήρας του λύγισε.
Άρχισε να ρίχνει κρυφά στη σχισμή του μηχανήματος δίφραγκα που τα στράβωνε στο πεζούλι του καφενείου. Το μηχάνημα χάλαγε βέβαια, αλλά οι δούλοι του έσπευδαν να το διορθώσουν. «Μα γιατί; συλλογιζόταν. Γιατί;» Τον έπνιγε το δίκιο.
«Τόσα χρόνια να ιδρώνεις, να τρέχεις, να λες την πρώτη καλημέρα, να χαμογελάς και να 'ρχεται ξαφνικά ένα μασίνι να σου τρώει το ψωμί; Άτιμο πράμα!»
Ώσπου μια μέρα πήρε τη μεγάλη απόφαση: Το μεσημέρι του Σαββάτου, όταν θα 'φευγε ο κόσμος, θα 'μενε στα γραφεία και θα κανόνιζε τους λογαριασμούς του με το μηχάνημα. Θα του 'κοβε τις χοντρές, μαύρες αρτηρίες! Θα 'σβηνε το απαίσιο κίτρινο μάτι! Θα ξεβίδωνε τα σωθικά του! Θα ανάδευε τα σπλάχνα του! Θα 'βρισκε την καρδιά του! Και θα 'δινε εκεί το θανάσιμο πλήγμα!
Το πρωί του Σαββάτου ήταν κεφάτος. Το μηχάνημα ανύποπτο μοίραζε καφέ, κακάο και αναψυκτικά.
Ήρθε μεσημέρι. Τα γραφεία άδειασαν. Ο Γιάννης έμεινε μόνος. Άφησε να περάσει μισή ώρα, τρία τέταρτα. Άρχισε να κατεβαίνει αργά τις σκάλες, κρατώντας τα όργανα του θανάτου: μια τανάλια κι ένα παλιό κατσαβίδι.
Έφτασε στο πλατύσκαλο. Εκεί βρέθηκαν αντιμέτωποι. Ο Γιάννης και το μηχάνημα! Αναμετρήθηκαν! Το μηχάνημα αστραφτερό, με το κίτρινο μάτι να λάμπει! Ο Γιάννης με τα καλαμάκια στο τσεπάκι, σκυφτός, κουρασμένος, μα αποφασισμένος! Παράξενη ησυχία απλωνόταν γύρω. Απόμακρα ακουγόντουσαν όπως σε όνειρο οι θόρυβοι της πόλης.
Ο Γιάννης προχώρησε, έσπρωξε το βαρύ μηχάνημα δαγκώνοντας τα χείλη και ξεβίδωσε με το κατσαβίδι τη λεία πλάτη. Βρέθηκε μπροστά σ' ένα λαβύρινθο από πυκνά, μπλεγμένα καλώδια…Ποιο απ' όλα οδηγούσε στην καρδιά;
Ζαλίζεται παρακολουθώντας τη δαιδαλώδη διαδρομή τους. Τα καλώδια σαλεύουν απειλητικά. Μοιάζουν με φίδια. Αναδεύονται, θαρρείς και ζωντανεύουν. Ένας βόμβος στ' αυτιά του. Η ανάσα του κοφτή. Σφίγγει τα δόντια. Απλώνει το χέρι…
Εκεί έπαθε ηλεκτροπληξία ο Γιάννης. Τινάχτηκε! Γονάτισε! Τον βρήκαν κάρβουνο τ' άλλο πρωί, πλάι στο μηχάνημα.
Στη θέση του Γιάννη έφεραν ένα μηχάνημα ακόμα.
Ευγένιος Τριβιζάς, Το μηχάνημα, «Η Γλώσσα μου», Ε' τάξη, ΟΕΔΒ, α' έκδοση 1984 (διασκευή)
1. Διαβάστε προσεκτικά το κείμενο και απαντήστε στις ερωτήσεις:
α. Ποια ήταν η απειλή που αισθάνθηκε ο καφετζής όταν είδε το μηχάνημα;
β. Ποια εξήγηση έδωσε ο προσωπάρχης στον παραπονούμενο καφετζή;
γ. Με ποιους τρόπους αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον εχθρό του ο καφετζής;
δ. Πέτυχαν τα σχέδιά του;
2. Πιστεύετε ότι οι μηχανές βλάπτουν ή εξυπηρετούν τους ανθρώπους; Συζητήστε τις απόψεις σας στην τάξη.
3. α. Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση; Ποιος διηγείται την ιστορία; Είναι κάποιος ήρωας της ιστορίας;
β. Θυμάστε ποιοι χρόνοι χρησιμοποιούνται στην αφήγηση; Χρησιμοποιούνται και στο κείμενο που διαβάσατε;
γ. Διαβάστε την τρίτη παράγραφο «Ο Γιάννης συνέχισε … συμβιώσουν». Φανταστείτε τώρα πως την ιστορία διηγείται ο ίδιος ο καφετζής. Σε ποιο πρόσωπο θα γραφτεί; Τι άλλο θα αλλάξει;
4. Να ποιες είναι, με σύντομο τρόπο, οι διαφορετικές φάσεις κατασκευής της ιστορίας που διαβάσατε:
α. Το μηχάνημα εμφανίζεται στα γραφεία και ο Γιάννης, ο καφετζής, φοβάται ότι θα χάσει τη δουλειά του.
β. Ο Γιάννης αλλάζει συμπεριφορά και γίνεται πιο εργατικός, χωρίς να πετύχει κάτι.
γ. Ο Γιάννης επινοεί διάφορους ύπουλους τρόπους για να ξεφορτωθεί το μηχάνημα, χωρίς επιτυχία.
δ. Ο Γιάννης αποφασίζει να καταστρέψει βίαια το μηχάνημα.
ε. Ο Γιάννης παθαίνει ηλεκτροπληξία και ένα άλλο μηχάνημα τον αντικαθιστά.
Αρκεί να αλλάξετε ένα ή περισσότερα στοιχεία από τα παραπάνω για να αλλάξει και η ιστορία. Φανταστείτε, για παράδειγμα, τι θα γινόταν εάν ο καφετζής δεν πάθαινε ηλεκτροπληξία.
Σκεφτείτε ποια άλλα στοιχεία θα θέλατε να αλλάξετε για να προχωρήσει η ιστορία με διαφορετικό τρόπο. Μην ξεχάσετε στην ιστορία σας να συμπεριλάβετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ήρωα.
5. Σκεφτείτε πώς θα άλλαζε η ιστορία εάν ο ήρωας, αντί για καφετζής, ήταν ο υπάλληλος στο γραφείο όπου εγκαθιστούν το μηχάνημα και αυτό πάθαινε βλάβη. Φτιάξτε το σχεδιάγραμμα της ιστορίας σας με λίγες φράσεις. Έπειτα, αναπτύξτε κάθε φράση σε μια παράγραφο. Για να αναπτύξετε κάθε παράγραφο, προσπαθήστε να απαντήσετε σε ερωτήματα όπως: ποιος ή ποιοι, πού, πότε, γιατί, πώς. Συμβουλευτείτε και τον παρακάτω πίνακα:
Θυμηθείτε να πείτε για:
1. τα πρόσωπα της ιστορίας, τον τόπο και την αρχική κατάσταση |
|
2. το γεγονός που ανατρέπει την αρχική κατάσταση |
|
3. τις διάφορες ενέργειες που γίνονται για την επίλυση του προβλήματος |
|
4. τα εμπόδια στην επίλυση του προβλήματος |
|
5. την αντίδραση – τις προσπάθειες των προσώπων, σκέψεις και συναισθήματα |
|
6. τα αποτελέσματα των προσπαθειών |
|
7. το τέλος της ιστορίας |
6. Σας αρέσουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια; Θα θέλατε να φτιάξετε μια ιστορία με θέμα τις περιπέτειες που παίζονται στο αγαπημένο σας ηλεκτρονικό παιχνίδι, για να το μάθουν και οι συμμαθητές σας; Δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε το σχεδιάγραμμα:
1. παρουσιάστε τους ήρωες, τον τόπο και τον χρόνο
2. ποια είναι η αποστολή τους
3. ποια εμπόδια ή κινδύνους συναντούν
4. τι εφόδια διαθέτουν
5. με ποιον τρόπο πρέπει να υπερπηδήσουν τα εμπόδια
6. με ποιον τρόπο φαίνονται τα συναισθήματα
7. των προσώπων που παίρνουν μέρος
8. πώς τερματίζεται το παιχνίδι
Μπορείτε να κάνετε και έναν διαγωνισμό. Διαβάστε τις ιστορίες που γράψατε και διαλέξτε την καλύτερη περιπέτεια. Καλή τύχη!
7. Πάρτε από ένα κομμάτι χαρτί και γράψτε σ' αυτό πέντε τυχαία γράμματα (χωρίς επαναλήψεις). Δώστε το χαρτί στον διπλανό σας και πάρτε εσείς το δικό του. Γράψτε μια πρόταση με λέξεις που αρχίζουν από τα γράμματα του χαρτιού (προσθέστε άρθρα όπου χρειάζονται). Προσπαθήστε να έχει κάποιο νόημα η πρότασή σας και να έχει σχέση με συσκευές και μηχανήματα.
Παράδειγμα:
Τ Σ Μ Β Α
Τα Σύγχρονα Μηχανήματα Βοηθούν τους Ανθρώπους ή
Το Σκουπάκι Μαζεύει τις Βρομιές Αμέσως ή
Το Σεσουάρ της Μαρίας Βγάζει Αέρα
Ήρθε η ώρα για επανάληψη. Προσπάθησε να λύσεις το σταυρόλεξο
• Προσπαθούμε να δίνουμε σαφείς και σωστές πληροφορίες.
• Χρησιμοποιούμε κυρίως προστακτική και υποτακτική (αλλά και οριστική μέλλοντα ή ενεστώτα).
• Προσέχουμε να γράφουμε σωστά τις καταλήξεις, κυρίως της προστακτικής, όπου συχνά γίνονται ορθογραφικά λάθη.
Σε ένα κείμενο οδηγιών χρήσης για μια συσκευή υπάρχουν συνήθως:
• Περιγραφή της συσκευής.
• Συμβουλές για να τη χρησιμοποιούμε με ασφάλεια.
• Οδηγίες για την πρώτη φορά που θα χρησιμοποιηθεί η συσκευή.
• Αναλυτικές οδηγίες για τον τρόπο λειτουργίας.
• Συμβουλές για τη συντήρηση της συσκευής και, αν χρειάζεται, για το καθάρισμά της.
Σε ένα κείμενο οδηγιών χρήσης για ένα παιχνίδι, υπάρχουν συνήθως:
• Τα περιεχόμενα-μέρη ενός παιχνιδιού.
• Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει ο κάθε παίκτης.
• Ο στόχος των παικτών και πότε τελειώνει το παιχνίδι.
Σε ένα κείμενο οδηγιών χρήσης για το διαδίκτυο, υπάρχουν συνήθως:
• Οι βασικές οδηγίες για να βρούμε μια διεύθυνση και να την επισκεφτούμε.
• Οδηγίες πώς να περιηγούμαστε σε μια ή περισσότερες διευθύνσεις και να βρίσκουμε όσες πληροφορίες μάς ενδιαφέρουν.
Aισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης (σελ.48)
Tζιάννι Pοντάρι, Περιπέτειες με την τηλεόραση (σελ.60)
Mηχανές, εκδ. Eρευνητές, Αθήνα, 1995
Σακελλαρίου Xάρης, Tρία παιδιά χαμένα στο διάστημα, εκδ. Kέδρος, Αθήνα, 1984
Σίνου Kίρα, Tο μεγάλο πείραμα, εκδ. Kέδρος, Αθήνα,1981
Yπολογιστές για μικρούς… και μεγάλους με εικόνες, εκδ. Γκιούρδας, Αθήνα, 2003
Bιομηχανικό Mουσείο Eρμούπολης, Γ. Παπανδρέου 11, Σύρος
Ίδρυμα Mείζονος Eλληνισμού, Πειραιώς 254, Tαύρος, Aθήνα
Tαχυδρομικό Mουσείο, πλατεία Παναθηναϊκού Σταδίου 5, Παγκράτι, Aθήνα
1. Διαβάστε το κείμενο και ξεχωρίστε τους τύπους των ρημάτων με τους οποίους δίνονται οδηγίες στην προστακτική και στην υποτακτική.
Γράψε τις απαντήσεις σου στις παρακάτω σειρές. Για γρήγορη μετακίνηση πάτα το πλήκτρο tab ⭾ και για επιστροφή τα πλήκτρα shift+tab ⭾
Προστακτική | Yποτακτική |
2. Ετοιμάζεστε να παίξετε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στο οποίο προσπαθείτε να μαντέψετε τη λέξη που ένας άλλος παίκτης ζωγραφίζει. Διαβάζετε λοιπόν τις οδηγίες για να γνωρίζετε τους κανόνες. ΄Oταν όμως κάποιος από εσάς δεν καταλαβαίνει μια οδηγία, προσπαθείτε να του την εξηγήσετε με άλλο τρόπο.
Στην αρχή, γεμίστε τη θήκη για τις κάρτες και φροντίστε όλες οι κάρτες με το ίδιο χρώμα να είναι γυρισμένες προς τα κάτω. Βάλτε την «κάρτα-δείκτη» στο τέλος.
|
Κάποιος δεν κατάλαβε. Διατυπώστε τις οδηγίες αλλιώς, στον ενικό αριθμό:
Γράψε την απάντησή σου στο παρακάτω γκρι πλαίσιο
Στην αρχή, πρέπει να
Τοποθετήστε τη θήκη για τις κάρτες και το ζάρι σε σημείο που να τα φτάνουν όλοι οι αντίπαλοι.
|
Κάποιος δεν κατάλαβε. Διατυπώστε τις οδηγίες αλλιώς, στον ενικό αριθμό:
Γράψε την απάντησή σου στο παρακάτω γκρι πλαίσιο
Kαλό είναι να
Πρέπει να σχεδιάσετε οτιδήποτε έχει σχέση με τη λέξη. Ακόμα, να χωρίσετε τη λέξη σε συλλαβές και να φτιάξετε ομόηχες λέξεις. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε γράμματα ή αριθμούς. Όμως δεν μπορείτε να μιλάτε με τους συμπαίκτες σας και να κάνετε νοήματα.
|
Κάποιοι δεν κατάλαβαν. Διατυπώστε τις οδηγίες αλλιώς, δηλαδή με προστακτική πληθυντικού αριθμού:
Γράψε την απάντησή σου στο παρακάτω γκρι πλαίσιο
Σχεδιάστε
Συνεχίζετε να προχωράτε ζωγραφίζοντας τις απαραίτητες λέξεις. Μαντέψτε σωστά το τελευταίο σκίτσο για να κερδίσετε.
|
Κάποιοι δεν κατάλαβαν. Διατυπώστε τις οδηγίες αλλιώς, διατηρώντας τον πληθυντικό αριθμό:
Γράψε την απάντησή σου στο παρακάτω γκρι πλαίσιο
Πρέπει να
3. Διαβάστε το τηλεοπτικό πρόγραμμα που ακολουθεί και σημειώστε ποιες εκπομπές θα προτείνατε σε κάποιον που ενδιαφέρεται για:
• τη μαγειρική:
• τα οικονομικά θέματα:
• το αυτοκίνητο:
• την ιστορία:
• την πολιτική:
• την κλασική μουσική:
• τον αθλητισμό:
περιοδικό «On-Off», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, τεύχος 97, 9/1/05
4. Βρείτε τις ταινίες που προβάλλονται και συμπληρώστε στον παρακάτω πίνακα τον τίτλο της καθεμιάς, το είδος της, πόσο καλή είναι (δείτε τα σύμβολα κάτω από το πρόγραμμα), το κανάλι και την ώρα. Στη συνέχεια σημειώστε ποιες νομίζετε ότι μπορούν να παρακολουθήσουν παιδιά:
Γράψε τις απαντήσεις σου στις παρακάτω σειρές. Για γρήγορη μετακίνηση πάτα το πλήκτρο tab ⭾ και για επιστροφή τα πλήκτρα shift+tab ⭾
τίτλος και είδος ταινίας | ποιότητα ταινίας (αν σημειώνεται στο πρόγραμμα) |
κανάλι | ώρα |
«Ησαΐα χόρευε» κωμωδία | μέτρια | NET | 19:15 |
5α. Τι νομίζετε ότι είναι μια μηχανή του χρόνου; Πώς δουλεύει; Αν μπαίνατε σε μια χρονομηχανή, σε ποια εποχή θα θέλατε να μεταφερθείτε; Γιατί;
5β. Έχετε την ευκαιρία να μπείτε στη μηχανή του χρόνου που ο Κύρος Γρανάζης, ο τρομερός εφευρέτης, έχει συνδέσει με το συγκινησιακό τηλεπαθόμετρο! Ποιον ήρωα παραμυθιού θα καλέσετε; Τι θα τον ρωτήσετε; Γιατί;
5γ. Τα παιδιά κάλεσαν τον Παπουτσωμένο Γάτο, τον ήρωα του παραμυθιού. Διαλέξτε κι εσείς το αγαπημένο σας παραμύθι και αλλάξτε τον τρόπο που προχωράει και τελειώνει η ιστορία γράφοντας ένα δικό σας κείμενο.
Γράψε την απάντησή σου στο παρακάτω γκρι πλαίσιο
6. Ξεχωρίστε τις προτάσεις που εισάγονται με το να σε αυτές που φανερώνουν σκοπό (τελικές) και σε προτάσεις που έχουν ρόλο αντικειμένου.
φανερώνουν σκοπό | λειτουργούν ως αντικείμενα |
Σύρτε τις παρακάτω προτάσεις στο ανάλογο πλαίσιο
• Εμείς πότε θα πάμε να παίξουμε μπάλα;
• Θα μπορέσετε να καλέσετε τους ήρωες των παραμυθιών.
• Ελπίζω να αστειεύεστε.
• Τι θέλεις να πεις;
• Θα καλέσετε τους ήρωες των παραμυθιών να μάθετε τις ιστορίες τους.
7. Συμπληρώστε τα κενά διαλέγοντας όποιες λέξεις θέλετε από τον πίνακα και βάζοντάς τες στον κατάλληλο τύπο.
Πολύ συχνά δεν τα καταφέρνω με τις καινούριες συσκευές. Άλλοτε φταίνε οι δύσκολες ... ..., άλλοτε φταίει που η συσκευή είναι πολύ ... Πάντως, η περιπέτεια που είχα τις προάλλες με την καινούρια μου φωτογραφική μηχανή οφειλόταν στη δική μου απροσεξία. Όσο κι αν προσπαθούσα να την κάνω να λειτουργήσει, δεν κατάφερνα τίποτα. Άλλαξα ..., διάβασα το ... ξανά και ξανά, αλλά όσο και να πατούσα το κουμπί δεν γινόταν τίποτα. Στο τέλος ήμουν βέβαιος ότι υπήρχε ... και πήγα στην ... . Εκείνοι με ρώτησαν αν η μηχανή καλύπτεται από την ... και, όταν τους είπα ότι ήταν καινούργια, μου είπαν να πάω στο τμήμα ... . Ευτυχώς, ένας πολύ ... υπάλληλος κοίταξε για λίγο τη μηχανή, μετά κοίταξε εμένα χαμογελώντας και μου έδειξε ότι, πριν τοποθετήσουμε στη μηχανή το ..., πρέπει πρώτα να το βγάλουμε από το πλαστικό του σακουλάκι! Ένιωσα τόσο ..., που υποσχέθηκα στον εαυτό μου να ζητάω πάντα βοήθεια πριν δοκιμάσω για πρώτη φορά μια καινούργια συσκευή.
κείμενο της συγγραφικής ομάδας
αδέξιος, οδηγίες χρήσης, εφευρετικός, εξυπηρετικός, περίπλοκος, επισκευή, ανταλλαγή, αντιπροσωπεία, κατάστημα, |
μπαταρία, φιλμ, φυλλάδιο, εγγύηση, βλάβη, κανόνες ασφαλείας, κάρτα αλλαγής, ακρίβεια, αλλαγή |