Χάρωνας, αυτός που προκαλεί χαρά. Αλλά, βέβαια, ένας τέτοιος χαρακτηρισμός για οντότητα του Κάτω Κόσμου μόνο κατ’ ευφημισμό μπορεί να έχει δοθεί (η ίδια επωνυμία, κατὰ τὴν ἰδίαν διάλεκτον, χαρακτήριζε και την αντίστοιχη μορφή στην αιγυπτιακή μυθολογία, Διόδ. 1.91-96). Ο Χάρωνας ως πορθμέας, ως αυτός που μεταφέρει τις ψυχές, δεν αναφέρεται στον Όμηρο, όπου τον ρόλο του ψυχοπομπού τον έχει καθαρά ο Ερμής. Η μορφή του διαμορφώνεται κατά τα ύστερα ιστορικά χρόνια, οπότε και του αποδίδονται διάφοροι γονείς: η Στύγα και το Έρεβος, ταιριαστοί γονείς για έναν τέτοιο γιο· ή ο Άκμονας, γιος της Γαίας, οπότε και αποκαλούνταν Ακμονίδης. Αλλά Ἀκμονίδης αποκαλούνταν και ο Ουρανός και ο Αιθέρας και ο Ωκεανός, με την έννοια των ἀκαμάτων στοιχείων. Με αυτή την έννοια, σαφώς και ο Χάρωνας ήταν ακμονίδης, ακάματος, καθώς δεν σταματούσε να οδηγεί τους ανθρώπους εἰς ἀναπαύλας, στην ξεκούραση μετά τις ταλαιπωρίες της ζωής.
Ο Πολύγνωτος, στη σύνθεση που ζωγράφισε στους Δελφούς, στη Λέσχη των Κνιδίων, πριν από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. με θέμα την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη, τον ζωγράφισε γέροντα, περιγράφεται και στο αρχαϊκό έπος
Μινυάς. Και σε άλλες παραστάσεις ο Χάρωνας παρουσιάζεται σαν άσχημος γέροντας, με παχιά γκρίζα γενειάδα, κουρελιασμένο πανωφόρι και στρογγυλό καπέλο στο κεφάλι. [Eικ.
1,
2,
3,
4,
5]
Παριστάνεται, κυρίως σε ετρουσκικούς τάφους, και σαν φτερωτός δαίμονας,
δαιμονιώδης, με μαλλιά ανακατεμένα με φίδια, με μάτια υγρά και τσιμπλιασμένα, ενώ στα χέρια κρατά διπλό ξύλινο σφυρί. Οι άποικοι της Ποσειδωνίας διαμόρφωσαν τον τύπο του Χάρωνα που διευθύνει τη νεκρική βάρκα σαν «θρανίτης των ναυτών» αλλά ο ίδιος δεν κωπηλατεί τη
μελάγκροκον θεωρίδα, δηλαδή το πλοιάριο με τα σταχτιά ιστία –ἔχοντας Χάρωνα ναύκληρον καὶ κυβερνήτην (Φώτ., Βιβλ. 250.443b). Αυτό το κάνουν οι ψυχές, οι οποίες τον περιμένουν στον όρμο, όπου εκβάλλει ο ποταμός Αχέροντας, τα νερά του οποίου, ή της Αχερουσίας λίμνης, όφειλαν οι νεκροί να διασχίσουν προκειμένου να περάσουν στο Βασίλειο των Νεκρών, τις πύλες του οποίου φυλάει ο τρικέφαλος
Κέρβερος. Ο Χάρωνας δείχνεται τυραννικός και βίαιος, σαν πραγματικός υποτακτικός άλλου. (Αριστοφ., Βάτρ.
180-209
) [Εικ. 6] Οι νεκροί έπρεπε οπωσδήποτε να πληρώσουν στον Χάροντα έναν οβολό. Γι' αυτό οι συγγενείς τοποθετούσαν έναν οβολό κάτω από τη γλώσσα του νεκρού, για να έχει να πληρώσει ο νεκρός τα ναύλα στον Χάρωνα. Όσοι δεν είχαν να πληρώσουν ήταν καταδικασμένοι να περιπλανιούνται στις όχθες του Αχέροντα για εκατό χρόνια. Για τιμωρία που άφησε ένα ζωντανό, τον Ηρακλή, να περάσει στον κόσμο των νεκρών, υποχρεώθηκε να περάσει ένα χρόνο αλυσοδεμένος.
Σχετικά λήμματα