Ο φασισμός στην Ευρώπη

Ιταλία

Κατά το μεσοπόλεμο η βαθύτατη οικονομική και κοινωνική κρίση των ευρωπαϊκών χωρών έφερε τη γέννηση ενός νέου πολιτικού φαινομένου, το φασισμό.

Ονομάστηκε έτσι στην Ιταλία από το "Εθνικό Φασιστικό κόμμα" του Μπενίτο Μουσολίνι (fascio = δέσμη, σύμβολο των συγκλητικών στην αρχαία Ρώμη).

Οι πρώτες φασιστικές οργανώσεις στην Ιταλία εμφανίστηκαν το 1919 και το 1921 δημιούργησαν το φασιστικό κόμμα.

Ο Μουσολίνι, διευθυντής παλιότερα της σοσιαλιστικής εφημερίδας "avanti", κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο μετατρέπεται σε άκρο εθνικιστή. Στρέφεται κατά του σοσιαλισμού, αλλά και του καπιταλισμού.

Εκμεταλλευόμενος την οικονομική και κοινωνική κρίση της Ιταλίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και κατακρίνοντας την ανικανότητα των φιλελεύθερων κυβερνήσεων της Ιταλίας επιζητούσε ένα δυναμικό καθεστώς που θα αναστήλωνε το κράτος και θα του προσέδιδε μεγαλείο. Με αυτές τις αρχές ιδρύει τον πρώτο "Ιταλικό δεσμό πάλης", με μέλη ετερόκλητα στοιχεία. Το 1920 αναδιοργανώνεται το φασιστικό κίνημα και στρέφεται κατά των εργατικών σωματείων και των απεργιών, κατά των σοσιαλιστών, κομμουνιστών και κομμάτων της αριστεράς.

Το φασιστικό κόμμα ενισχύεται από μεγαλογαιοκτήμονες και μεγαλοβιομήχανους, συγκαλυμμένα από τους αρχηγούς του στρατού και της αστυνομίας, και ασκεί πολιτική τρομοκρατίας.

Το 1922 ο Μπενίτο  με μερικές χιλιάδες οπαδούς του κάνουν τη λεγόμενη "πορεία προς τη Ρώμη". Ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ τον ορίζει πρωθυπουργό. (Στη φωτογραφία είναι με κοστούμι και γραβάτα)

Η φασιστική Ιταλία έχει γίνει  μονοκομματικό, ολοκληρωτικό κράτος. Ο αρχηγός (ντούτσε) επιβάλλει τον έλεγχο της νεολαίας με υποχρεωτική ένταξη σε οργανώσεις, χρησιμοποιεί για προπαγάνδα υπέρ του καθεστώτος το ραδιόφωνο και τον τύπο, που λογοκρίνονται. Τα εργατικά συνδικάτα καταργούνται και αντικαθίστανται από μικτά συμβούλια εργαζομένων και εργοδοτών ελεγχόμενα από το μόνο νόμιμο κόμμα, το φασιστικό.

Ο φανφαρόνος Μουσολίνι ρητορεύει...   Η αφίσα του ιταλικού φασιστικού καθεστώτος για τη νεολαία

Η φασιστική νεολαία balilla πιστή στο Ντούτσε, σε χαιρετισμό φασιστικό

Ιδεολογικά προσεγγίζει τη ναζιστική Γερμανία με την οποία συνάπτει συμμαχία.

Γερμανία

Η οικονομία της Γερμανίας, μιας μεγάλης βιομηχανικής χώρας, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο βρισκόταν σε μέγιστη κρίση. Ανέχεια των αγροτών, ανεργία των εργατών, ενώ το κράτος πληρώνει μεγάλες πολεμικές αποζημιώσεις παίρνοντας δάνεια από τις Η.Π.Α.

Την κρίση εκμεταλλεύεται ο Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος ιδρύει το "Εθνικοσοσιαλιστικό ή Ναζιστικό" κόμμα (από τις δύο πρώτες συλλαβές του National Sozialistische Deutsche Arbeiterpartei = Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα)

 Ο Αδόλφος Χίτλερ απεχθανόταν το δημοκρατικό πολίτευμα: "Η πλειοψηφία δεν μπορεί να αναπληρώσει έναν άνθρωπο. Αντιπροσωπεύει όχι μόνο τους ηλίθιους αλλά και τους δειλούς." (Α. Χίτλερ, Ο Αγών μου)  Πιστεύοντας ότι ο γερμανικός στρατός στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο προδόθηκε από τους πολιτικούς, εντάσσεται το 1919 σε μια εθνικιστική οργάνωση των άκρων, της οποίας γρήγορα θα γίνει ο αρχηγός και θα τη μετατρέψει στο γνωστό και διαβόητο Ναζιστικό κόμμα με πολιτική αντικομμουνιστική, αντισημιτική (ενάντια στους Εβραίους), ρατσιστική. Σύμφωνα με την αντιεπιστημονική θεωρία του κόμματος οι Γερμανοί ανήκαν σε μια ...ανώτερη φυλή, την Αρεία, ενώ άλλες φυλές, όπως η Εβραϊκή θεωρούνταν κατώτερες.

"Απαιτούμε το κράτος να απασχοληθεί πρωταρχικά με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Εάν δεν είναι δυνατόν να τραφεί όλος ο λαός, τότε όλοι οι ξένοι πρέπει να διωχθούν από τη Γερμανία." (Από το πρόγραμμα του ναζιστικού Κόμματος)

Ο Χίτλερ στοχεύει σε δικτατορία και για να το πετύχει στηρίζεται στη βία. Οργανώνει τα Τάγματα Εφόδου, από τα οποία θα προέλθουν τα περιβόητα ES-ES, και τη φοβερή Γκεστάπο.

Το Ναζιστικό κόμμα λαμβάνει μέρος στις εκλογές το 1923 χωρίς επιτυχία, αλλά το 1930 ανεβάζει θεαματικά την εκλογική του δύναμη, ενώ το 1932 πέτυχε πλειοψηφία με 13.000.000 ψήφους καταλαμβάνοντας 240 βουλευτικές έδρες. Βέβαια είχαν προηγηθεί διάφορες παρανομίες, βιαιότητες προς εκφοβισμό αντιφρονούντων, απεργών εργατών... Το γερμανικό κεφάλαιο είχε υποστηρίξει το κόμμα, ενώ μέλη του είχαν ήδη γίνει σημαίνοντα πρόσωπα της γερμανικής κοινωνίας, στελέχη της αστυνομίας και του στρατού...

Με νόμο που ψηφίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία στη Βουλή καταργήθηκαν τα κόμματα και η Βουλή και άρχισε η δικτατορία του Γ΄ Ράιχ.

Τον Οκτώβριο 1933 μέλη των Ναζί πυρπόλησαν τη Βουλή (Ράιχσταχ) και διέδωσαν ότι ευθύνονταν οι κομμουνιστές. Ήταν μια δικαιολογία για το διωγμό που ακολούθησε...

Στρατόπεδα συγκέντρωσης δέχονται κομμουνιστές, Εβραίους και άλλες εθνικές μειονότητες (Τσιγγάνους, Σλάβους) και γενικά αντιφρονούντες, αλλά και ομοφυλόφιλους. Ακολουθούν φρικτά βασανιστήρια εναντίον τους, ασύληπτης φρίκης!.. Καίγονται βιβλία που οι ιδέες τους δεν συμφωνούν με τις ναζιστικές... Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (Άουσβιτς, Μπιρκενάου, Μαουτχάουζεν) θα γίνουν από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας μέχρι τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

9 Νοεμβ. 1938 ο υπουργός Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκαίμπελς οργανώνει την ονομαζόμενη "νύχτα των κρυστάλλων": παντού σπάζονται οι βιτρίνες των εβραϊκών καταστημάτων, πυρπολούνται συναγωγές, λεηλατούνται και κατεδαφίζονται σπίτια και καταστήματα Εβραίων, πλήθος συλλαμβάνονται, σύρονται σε καταναγκαστικά έργα ή θανατώνονται. Οι εβραϊκές συνοικίες θεωρούνται "γκέτο", αποκλεισμένες περιοχές και ελεγχόμενες από τις δυνάμεις ασφαλείας... Η γενοκτονία των Εβραίων ήταν πρωτοφανής και έμεινε στην ιστορία ως το "ολοκαύτωμα".

Η νεολαία διαπαιδαγωγείται και σκληραγωγείται με αυστηρά στρατιωτικό τρόπο.

 Η ναζιστική αφίσα: "Έξω όλοι οι ταραξίες! ενότητα της νεολαίας μέσα στη χιτλερική νεολαία"

Ντοκουμέντα από τις θηριωδίες του ναζισμού

Ο φασισμός στην Ελλάδα Η Ελλάδα στον πόλεμο και η κατοχή

 Εθνική αντίσταση  Ο Εμφύλιος πόλεμος

Οι πρώτες ατομικές βόμβες (Χιροσίμα -Ναγκασάκι)

πηγές:

e- δομή, Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια «δομή»

Β. Σκουλάτου-Ν. Δημακοπούλου-Σ. Κόνδη, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1983

Ό,τι μένει στη μνήμη, Goethe-Institut Athen,Αθήνα 1998

επιστροφή:  Μαθήματα Ιστορίας

Χαλούλος Παναγιώτης

Σεπτέμβριος, 2007