Η παράγραφος που αναπτύσσεται με ορισμό πρέπει να απαντά στην υποτιθέμενη ερώτηση "τι εννοείτε με αυτό;" "τι είναι αυτό;". Φυσικά για να γίνει πιο σαφής η παράγραφος, πρέπει να διασαφηνιστεί πιο πέρα, ακολουθώντας άλλους τρόπους, χρησιμοποιώντας λεπτομέρειες, παραδείγματα, σύγκριση και αντίθεση κ.τ.λ.

Παράδειγμα:

Κατανάλωση είναι η χρήση αγαθών ή υπηρεσιών για την ικανοποίηση των αναγκών μας. Βέβαια με τον όρο ανάγκες δεν εννοούμε μόνο τη λήψη τροφής ή το κάψιμο των ξύλων· είναι και το ντύσιμό μας, η κίνηση των μηχανών, η μετάβαση στο σχολείο, η κόμμωσή μας, η επίσκεψη του γιατρού, το ταξίδι με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο.

Ο πιο εύκολος τρόπος για να βρούμε τον ορισμό μιας έννοιας είναι να καταφύγουμε σε ένα λεξικό. Αν όμως αυτό δεν είναι πρόσφορο, μπορούμε να βρούμε μόνοι μας τον ορισμό ακολουθώντας κάποια βήματα.

α. Η έννοια της οποίας πρέπει να βρούμε τον ορισμό, ονομάζεται οριστέα έννοια.

β. Πρώτα θα πρέπει να εντάξουμε την οριστέα έννοια σε μια μεγαλύτερη κατηγορία (γένη).

γ. Στο τέλος να βρούμε τη διαφορά από όλα τα παρόμοια (ειδοποιός διαφορά).

1^ο παράδειγμα:

α. Έστω ότι θέλουμε να βρούμε την έννοια της λέξης θρανίο (οριστέα έννοια), άρα θα πούμε: θρανίο είναι

β. Εντάσσουμε την οριστέα έννοια σε μια μεγαλύτερη κατηγορία (γένη), άρα θα πούμε: το έπιπλο

γ. Βρίσκουμε  τη διαφορά από όλα τα παρόμοια έπιπλα: που χρησιμοποιείται από τους μαθητές για να κάθονται κατά την ώρα του μαθήματος, να ακουμπούν τα βιβλία τους και να γράφουν τα μαθήματά τους.

2^ο παράδειγμα:

α. Έστω ότι θέλουμε να βρούμε την έννοια της λέξης βιβλιοθήκη (οριστέα έννοια), άρα θα πούμε: βιβλιοθήκη είναι

β. Εντάσσουμε την οριστέα έννοια σε μια μεγαλύτερη κατηγορία (γένη), άρα θα πούμε: το έπιπλο

γ. Βρίσκουμε  τη διαφορά από όλα τα παρόμοια έπιπλα: όπου τοποθετούνται και φυλάγονται βιβλία.

3^ο παράδειγμα:

α. Έστω ότι θέλουμε να βρούμε την έννοια της λέξης εκτυπωτής (οριστέα έννοια), άρα θα πούμε: εκτυπωτής είναι

β. Εντάσσουμε την οριστέα έννοια σε μια μεγαλύτερη κατηγορία (γένη), άρα θα πούμε: το ηλεκτρονικό μηχάνημα

γ. Βρίσκουμε  τη διαφορά από όλα τα παρόμοια ηλεκτρονικά μηχανήματα: το οποίο τυπώνει σε χαρτί ένα αρχείο ηλεκτρονικού υπολογιστή.

4^ο παράδειγμα:

α. Έστω ότι θέλουμε να βρούμε την έννοια της λέξης φιλία (οριστέα έννοια), άρα θα πούμε: φιλία είναι

β. Εντάσσουμε την οριστέα έννοια σε μια μεγαλύτερη κατηγορία (γένη), άρα θα πούμε: η στενή κοινωνική σχέση

γ. Βρίσκουμε  τη διαφορά από όλες τις παρόμοιες κοινωνικές σχέσεις: που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα και που βασίζεται στην αμοιβαία αγάπη, τη συμπάθεια και την εκτίμηση.

5^ο παράδειγμα:

α. Έστω ότι θέλουμε να βρούμε την έννοια της λέξης βιολογία (οριστέα έννοια), άρα θα πούμε: βιολογία είναι

β. Εντάσσουμε την οριστέα έννοια σε μια μεγαλύτερη κατηγορία (γένη), άρα θα πούμε: η επιστήμη

γ. Βρίσκουμε  τη διαφορά από όλες τις επιστήμες: που ασχολείται με τα φαινόμενα της ζωής και τους νόμους που διέπουν τη λειτουργία των ζώντων οργανισμών.

Η παράγραφος που αναπτύσσεται με διαίρεση αναφέρεται στο πλάτος μιας έννοιας. Πιο απλά: μια έννοια (π.χ. άνθρωπος) μπορεί να περιλαμβάνει διάφορα είδη, δηλαδή έχει πλάτος. Θα μπορούσαμε να διαιρέσουμε την έννοια με κάποιο κριτήριο. Αν διαιρέσουμε την έννοια άνθρωπος με το κριτήριο του χρώματος, τότε θα μιλήσουμε για: λευκούς, μαύρους, κίτρινους, ερυθρόδερμους. Χρησιμοποιώντας ως κριτήριο το θρήσκευμα θα διαιρέσουμε την έννοια άνθρωπος σε: χριστιανούς, μωαμεθανούς, βουδιστές. Εκείνο που πρέπει να προσέχουμε στη διαίρεση είναι να χρησιμοποιούμε ένα μόνο κριτήριο, ή μία διαιρετική βάση, όπως λέγεται επιστημονικά.

Παράδειγμα:

Η ποίηση μπορεί να διαιρεθεί σε τρία είδη: στην επική, στη λυρική και στη δραματική. Οι μορφές αυτές αντανακλούν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες εμφανίστηκαν και αναπτύχθηκαν. Έτσι η επική ποίηση εκφράζει το πνεύμα και τα ιδανικά κατά την εποχή της βασιλείας, όπου η αγωνιστική διάθεση και η παλικαριά θεωρούνταν οι μεγαλύτερες αρετές του ανθρώπου. Αντίθετα, την ταραγμένη εποχή που στα πράγματα βρίσκονταν οι ευπατρίδες αριστοκρατικοί, και κάτω από την απειλή των ναυτικών και των βιομηχάνων που με τον πλούτο τους κατακτούσαν όλο και περισσότερα πολιτικά δικαιώματα, αναπτύχθηκε η λυρική ποίηση. Αργότερα, την εποχή της δημοκρατίας, δημιουργείται μια νέα μορφή ποίησης, που αγκαλιάζει τις λαχτάρες και τους πόθους ολόκληρου του λαού, η δραματική ποίηση.

Παράδειγμα:

Ανάλογα με το περιεχόμενό τους τα έπη διακρίνονται σε τρία είδη: α) το μυθολογικό - ηρωικό, β) το διδακτικό και γ) το ιστορικό. Στο μυθολογικό – ηρωικό έπος ανήκουν τα έπη του Ομήρου η «Ιλιάδα» με θέμα τα ηρωικά κατορθώματα των βασιλιάδων κατά τη διάρκεια του τρωικού πολέμου και η «Οδύσσεια» με ναυτικές ιστορίες και μυθικά τέρατα. Στο διδακτικό έπος ανήκει το έπος «Ἐργα και Ημέρες» του Ησίοδου με θέμα την καλλιέργεια της γης και τη ναυτιλία. Στο ιστορικό έπος ανήκουν η «Σμυρνηΐδα» του ελεγειακού ποιητή Μίμνερμου με θέμα την ιστορία της Σμύρνης και τη σύγκρουση της πόλης με τους Λυδούς και τα «Περσικά» του Χοιρίλου από τη Σάμο με θέμα τη σύγκρουση Ελλήνων και Περσών.

Παράδειγμα

Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται μια ακόμα πιο ενδιαφέρουσα τάση, καθώς ανοίγουν μικρά ξενοδοχεία σε ιστορικά κτίρια, είτε μέσα στο Κάστρο είτε έξω από αυτό, πάντα όμως στα όρια της παλιάς πόλης. Ο πρώτος ξενώνας που λειτούργησε μέσα στο Κάστρο αποτελεί και σήμερα μια από τις πιο αξιοπρόσεκτες επιλογές διαμονής. Στεγάζεται σε ένα απλό γιαννιώτικο σπίτι των αρχών του 20ού αιώνα και τα δωμάτιά του, αν και λιτά, έχουν ατμόσφαιρα. Η δεύτερη επιλογή, αν θέλετε να μείνετε εντός του Κάστρου, βρίσκεται σε έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους του παραδοσιακού οικισμού, στην Ανδρόνικου Παλαιολόγου, και στεγάζεται σε ένα πέτρινο εβραϊκό σπίτι. Τρίτη επιλογή: λίγο έξω από το κάστρο, δίπλα στη μητρόπολη, υπάρχει ένα παλιό κτίριο του 18ου αιώνα, το οποίο ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε ένα μικρό ξενώνα 9 δωματίων.

Πηγή σχολικό βιβλίο Β' Γυμνασίου, περ. Αθηνόραμα, 2004

Είναι η μέθοδος η οποία αιτιολογεί μια θέση. Με άλλα λόγια, η θεματική περίοδος είναι μια πρόταση κρίσης που χρειάζεται να αποδειχτεί η ισχύς της. Στην ανάπτυξη - σχόλια αναφέρουμε τις προτάσεις εκείνες που αποδεικνύουν την άποψη που διατυπώθηκε στη Θ.Π.

Παράδειγμα.

Το πάρτι που οργανώναμε με τόση φροντίδα ολόκληρο το καλοκαίρι κατέληξε σε πλήρη αποτυχία. Εγώ ήμουν πολύ κρυωμένος, η μύτη μου έσταζε και η φωνή μου μόλις που σχημάτιζε ένα δυσάρεστο ψίθυρο. Η αδελφή μου έσπασε το χέρι της και έπρεπε να το έχει κρεμασμένο σε θηλιά. Με το ένα της χέρι λίγη βοήθεια μπορούσε να δώσει. Κατά τις έξι το απόγευμα βροντές και αστραπές τράνταζαν το σύμπαν και στις επτά η βροχή είχε πια σχηματίσει χειμάρρους. Πέντε από τα δέκα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, που είχα καλέσει, δεν μπόρεσαν να 'ρθουν, γιατί η καταιγίδα πλημμύρισε τους δρόμους και ακινητοποίησε όλα σχεδόν τα λεωφορεία. Όσα έφτασαν, ήταν πολύ αργοπορημένα. Θαρρείς για να δοθεί η χαριστική βολή στο πάρτι μας, το παγωτό είχε λιώσει τόσο πολύ, ώστε θα ήταν ευκολότερο να το πιει κανείς, παρά να δοκιμάσει να το φάει με το κουτάλι. Είχα σίγουρα κι άλλοτε αποτυχίες σε πάρτι, αλλά αυτή ξεπέρασε κάθε προηγούμενη.

Παράδειγμα

Το ράφτινγκ είναι ο ιδανικός τρόπος για να πλησιάσουμε την ομορφιά της φύσης. Περισσότερο κι από την έκκριση αδρεναλίνης, απ' το πνεύμα ομαδικότητας, το ράφτινγκ μάς προσφέρει πρόσβαση σε υδάτινα τοπία που δεν μπορείς να τα γνωρίσεις με κανέναν άλλο τρόπο. Επιπλέον το ράφτινγκ είναι μια ήπια δραστηριότητα, που μπορούν να τη γευτούν παιδιά και μεγάλοι. Αρκεί να βρίσκονται σε καλή φυσική κατάσταση, να ξέρουν κολύμπι και φυσικά να σέβονται τη δύναμη του νερού και να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες του συνοδού.

Σχετικές λέξεις: γι’ αυτό, επειδή, εφόσον, μια και, γιατί… ένας λόγος που συμβαίνει αυτό, ένας παράγοντας..., η αιτία...,

Συχνά η ανάπτυξη μιας παραγράφου γίνεται με επεξηγηματικό τρόπο. Αυτό σημαίνει πως στη θεματική περίοδο τίθεται ένα γενικότερο ζήτημα, το οποίο στη συνέχεια, αποσαφηνίζεται με περισσότερες ή λιγότερες λεπτομέρειες. Η έννοια που πρέπει να αποσαφηνιστεί μπορεί να δηλώνεται με ολόκληρη τη θεματική περίοδο ή ακόμα και με μια λέξη της.

Παράδειγμα:

Γιατί αυτό ήταν, τον παλιό καιρό, το Ταχυδρομείο. Εκτός από τους ιδιωτικούς ταχυδρόμους, δηλαδή, κι οι επιβάτες, οι ταξιδιώτες, συγγενείς ή φίλοι, παραγέμιζαν τις τσέπες τους με γράμματα ―χωρίς γραμματόσημο, εννοείται― για συγγενείς ή φίλους "ξενιτεμένους" εκεί όπου πήγαιναν κι αυτοί. Κι αφού ιδρύθηκαν ακόμα τα κρατικά Ταχυδρομεία, πολλοί, από δυσπιστία ή για οικονομία, εξακολουθούσαν να στέλνουν τα γράμματά τους με "επιβάτη". Τόσο που το Κράτος αναγκάστηκε να το απαγορέψει αυτό με νόμο. Και στα βαπόρια πριν ξεκινήσουν, έψαχναν τους ταξιδιώτες μην έχουν επάνω τους γράμματα.

(Γρ. Ξενόπουλος, Αθηναϊκές επιστολές.)

Παράδειγμα:

Η επαγγελματική απασχόληση της γυναίκας τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στην οικογένεια. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς η μητέρα βρίσκεται πολλές ώρες στη δουλειά, η φροντίδα για το σπίτι και τα μέλη της οικογένειας απαιτεί αλλαγές: οι παραδοσιακοί ρόλοι αναθεωρούνται, οι ευθύνες μοιράζονται, όλοι χρειάζεται να αναλάβουν δουλειές, ώστε το σύστημα της οικογένειας να συνεχίσει να λειτουργεί αποτελεσματικά ως προς τις ανάγκες που υπάρχουν.

Βοηθητικό λεξιλόγιο: δηλαδή, με άλλα λόγια, για να το πούμε αλλιώς, αυτό σημαίνει ότι…,

Ένας άλλος τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου είναι με την παράθεση λεπτομερειών. Ως μέθοδος μοιάζει με την "επεξήγηση", αφού οι απαριθμούμενες λεπτομέρειες στην ουσία επεξηγούν τη θεματική περίοδο. Εννοείται πως όσο σημαντικότερες είναι οι λεπτομέρειες που επιλέγουμε να παραθέσουμε, τόσο αποτελεσματικότερος γίνεται ο λόγος της παραγράφου.

Παράδειγμα:

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η αυτοματοποίηση έδειξε πως είναι ικανή να επιτελέσει κάθε παραγωγικό έργο. Όχι μόνο κάνει σχετικά απλές δουλειές, όπως η κατασκευή τμημάτων αυτοκινήτων ή ψυγείων, αλλά στοιχειοθετεί εφημερίδες ή οδηγεί αυτόματα τα τρένα σύμφωνα με προκαθορισμένο πρόγραμμα. Δεν απέχει πολύ η μέρα που ουσιαστικά όλα τα αγαθά που χρειαζόμαστε θα κατασκευάζονται σε αυτόματα εργοστάσια, χωρίς τη βοήθεια χειριστών μηχανημάτων. Οι άνθρωποι θα είναι αναγκαίοι, όσον αφορά την παραγωγή, μόνο για τη λήψη διευθυντικών αποφάσεων και για το σχεδιασμό και τη συντήρηση των αυτόματων μηχανών. Έτσι, οι μηχανές θα δουλεύουν και οι άνθρωποι θα κάθονται.

Αναπτύσσοντας μια παράγραφο με παραδείγματα θα πρέπει μετά τη Θ.Π. να παρουσιάσουμε διάφορα παραδείγματα παρμένα από την καθημερινή ζωή, την ιστορία, τη λογοτεχνία κτλ. που να ενισχύουν τη Θ.Π.

Παράδειγμα:

Οι θρησκευτικές γιορτές αποτελούσαν στα παλαιότερα χρόνια μια ευκαιρία για τους κατοίκους ενός χωριού να συγκεντρωθούν, να βρεθούν όλοι μαζί, να ανταλλάξουν απόψεις και να κοινωνικοποιηθούν. Για παράδειγμα στη γιορτή του πολιούχου ενός χωριού γινόταν πανηγύρι που διαρκούσε δυο ή και τρεις μέρες στο οποίο οι άνθρωποι έτρωγαν, χόρευαν και διασκέδαζαν. Άλλη θρησκευτική γιορτή ήταν η περιφορά του επιτάφιου τη Μ. Παρασκευή κατά την οποία οι άνθρωποι ο ένας δίπλα στον άλλο εκτός από το να συμμετέχουν στη λατρεία εύρισκαν και την ευκαρία να συναντήσουν ο ένας τον άλλον, να νιώσουν μέλη της ίδιας κοινωνίας.

Παράδειγμα:

Οι Έλληνες έχουν μια χαρακτηριστική λέξη που περιγράφει θαυμάσια τη διάθεσή τους απέναντι στους ξένους: φιλοξενία. Η φιλοξενία είναι μια αρετή των Ελλήνων από τότε που εμφανίστηκαν στην ιστορία. Ήδη στα ομηρικά έπη περιγράφονται σκηνές πολύ εγκάρδιας φιλοξενίας, όπου ο ξένος επισκέπτης αντιμετωπίζεται ως ιερό πρόσωπο. Οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων – και ειδικά ο Δίας – πολύ συχνά έπαιρναν ανθρώπινη μορφή και εμφανίζονταν ως ξένοι στα σπίτια των ανθρώπων, για να τους βοηθήσουν σε διάφορα σημαντικά ζητήματα αλλά και για προσωπικές τους υποθέσεις (κυρίως ερωτικές). Οι αρχαίοι Έλληνες λοιπόν, κάθε φορά που ένας ξένος χτυπούσε την πόρτα τους, τον υποδέχονταν με τιμές και τον αντιμετώπιζαν ως ιερό πρόσωπο, έχοντας πάντα στο νου τους ότι μπορεί να είναι κάποιος θεός. Του έβαζαν να φάει, του γέμιζαν το ποτήρι με εκλεκτό κρασί, του έστρωναν να κοιμηθεί, και μόνο όταν είχε χορτάσει και είχε ξεκουραστεί έπαιρναν το θάρρος να τον ρωτήσουν ποιος είναι και από πού έρχεται.

Πηγή σχολικό βιβλίο Β' Γυμνασίου

Παράδειγμα:

Οι σημερινοί Έλληνες είναι αρκετά διαφορετικοί. Πολλοί από αυτούς που ζουν και εργάζονται στις τουριστικές περιοχές, αν και περηφανεύονται για την καταγωγή τους, αγνοούν παντελώς το νόημα της λέξης φιλοξενία. Για να μην αναφέρουμε ότι οι περισσότεροι δεν είναι καν Έλληνες. Ξανθές τουρίστριες που βρήκαν τον τρόπο για δωρεάν ή και κερδοφόρες διακοπές σάς σερβίρουν μη ελληνικά ποτά ενώ εσείς απολαμβάνετε ξένη μουσική παρέα με δεκάδες άλλους ξένους. Ξένοι σερβιτόροι σάς δίνουν ξενόγλωσσα μενού για να παραγγείλετε ξένες σπεσιαλιτέ. Ξένες ρεσεψιονίστ σάς εξυπηρετούν μιλώντας τη δική τους γλώσσα, για να έχετε μια αξέχαστη διαμονή σε ένα περιβάλλον που δεν έχει καμία σχέση με την πατρίδα μας. Και ίσως κάποια αφίσα στον τοίχο του δωματίου σας, με κάποια ερημική ακρογιαλιά από αυτές που δεν ξέρει κανείς να σας πει πού ακριβώς είναι, να σας θυμίζει με ένα τεράστιο GREECE τη χώρα στην οποία κάνετε διακοπές.

Πηγή σχολικό βιβλίο Β' Γυμνασίου

Σχετικές λέξεις: για παράδειγμα, λόγου χάρη, παραδείγματος χάρη, με το εξής παράδειγμα…

Στην ανάπτυξη μιας παραγράφου με σύγκριση - αντίθεση μπορεί:

να συγκρίνουμε δύο έννοιες ή δύο αντικείμενα και να σημειώνουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές τους ή

να αντιθέτουμε δύο έννοιες ή δύο αντικείμενα, τονίζοντας τις διαφορές τους.

Δύο είναι οι πιο συνηθισμένοι τρόποι παράθεσης των ομοιοτήτων ή των διαφορών:

α) παρουσιάζονται πρώτα συνολικά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ενός από τα συγκρινόμενα και ύστερα του άλλου και ακολουθεί, στο τέλος, σχόλιο που αναφέρεται και στα δύο.

β) αντιπαραβάλλονται ένα προς ένα, σημείο προς σημείο, με σχόλιο ή χωρίς σχόλιο, τα γνωρίσματα των συγκρινόμενων.

Μερικές φορές η ανάπτυξη της παραγράφου με σύγκριση - αντίθεση μπορεί να περιλαμβάνει και ορισμό ή διαίρεση.

Στη σύγκριση - αντίθεση χρησιμοποιούνται ως μεταβατικές - συνδετικές λέξεις οι αντιθετικοί σύνδεσμοι ή άλλες λέξεις ή φράσεις που εκφράζουν αντίθεση.

Αντιθετικοί Σύνδεσμοι: μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, αν και, μολονότι, μόνο.

Λέξεις ή φράσεις που εκφράζουν αντίθεση: αντίθετα, διαφορετικά, σε αντίθεση, εξάλλου, ειδάλλως, παρόλα αυτά, εντούτοις, όχι μόνο - αλλά και.

Παράδειγμα.

Χαρακτηρολογικά οι άνθρωποι μπορούν να μοιραστούν σε δύο κατηγορίες: στους ανθρώπους του "ναι" και στους ανθρώπους του "όχι". Οι πρώτοι όταν προκαλούνται να εκδηλωθούν (με μιαν απάντηση ή προσφορά, με τη στάση τους απέναντι σ' ένα αίτημα ή σ' ένα αμφιλεγόμενο θέμα), αυθόρμητα συμπεριφέρονται θετικά, έστω κι αν αργότερα, άμα καλοσκεφτούν και ζυγίσουν πιο ψύχραιμα τα δεδομένα, νικηθούν από τις αμφιβολίες (τις θεωρητικές) ή τις δυσκολίες (τις πρακτικές) και αναθεωρήσουν την αρχική τους τοποθέτηση. Το «ναι» έρχεται και τις περισσότερες φορές στο στόμα τους: «ω βέβαια, γίνεται», «μάλιστα, δεν αποκλείεται», «δε σας υπόσχομαι, αλλά θα προσπαθήσω», «θα το ξαναδώ, ελπίζω να το πετύχω», «συμφωνώ, έχει και αυτή η άποψη την αλήθεια της» κ.ο.κ. Αντίθετα οι άνθρωποι της άλλης κατηγορίας αρχίζουν πάντα με το «όχι». Η άρνηση είναι κατά κανόνα η πρώτη τους αντίδρασή τους, ακόμα και όταν, έπειτα από ψυχραιμότερη κρίση ή επιγενέστερη συμπάθεια, φανούν υποχωρητικοί. Αυτοί ξεκινούν αρνητικά: «αδύνατον, δε γίνεται», «αποκλείεται, μην το συζητείτε», «έχω την εντελώς αντίθετη γνώμη», «μη ματαιοπονείτε, χαμένος κόπος», «δεν είναι πολλές οι αλήθειες, αλλά μία» κ.ο.κ. Νομίζει κανείς ότι, στην κάθε περίπτωση, έχει να κάμει με ένα εντελώς διαφορετικό ψυχικό κλίμα. Εκεί αιθρία, ανοιχτός ορίζοντας, κάτι το μαλακό και λείο. Εδώ συννεφιά, κλεισούρα, κάτι το σκληρό και το τραχύ.

Παράδειγμα

Δύο είναι οι ήρωες αυτών των περιπετειών, ο Αστερίξ και ο Οβελίξ. Ο Αστερίξ είναι μικρόσωμος πολεμιστής αλλά παμπόνηρος και με κοφτερό μυαλό, του εμπιστεύονται χωρίς αμφιβολίες όλες τις επικίνδυνες αποστολές, για τις οποίες συνήθως καταστρώνει και το σχέδιο δράσης. Ο Αστερίξ αντλεί την υπεράνθρωπη δύναμή του από το μαγικό ζωμό του Δρυΐδη Πανοραμίξ. Από την άλλη ο Οβελίξ, ο αχώριστος φίλος του Αστερίξ, είναι μεγάλων σωματικών διαστάσεων, προμηθευτής μενίρ σε ολόκληρη την επικράτεια και μεγάλος εραστής του ψητού αγριογούρουνου! Είναι πάντοτε έτοιμος να ακολουθήσει τον Αστερίξ σε μια νέα περιπέτεια και ας μην καταλαβαίνει πάντοτε τι ακριβώς συμβαίνει, αρκεί να υπάρχουν αγριογούρουνα και τρανοί καυγάδες! Η δύναμή του είναι ατελείωτη, επειδή είχε βουτήξει στη μαρμίτα με το μαγικό ζωμό, όταν ήταν μικρός.

Πηγή σχολικό βιβλίο Β' Γυμνασίου

Σχετικές λέξεις: όμως, μολονότι, εντούτοις, άλλωστε, ενώ, ωστόσο, σ’ αντίθεση, αντιθέτως, αν και, αλλά, εξάλλου, σ’ αντίθετη περίπτωση, εντελώς διαφορετικό…

Με την αναλογία τονίζεται κάποια ομοιότητα ανάμεσα σε πράγματα τα οποία εκ πρώτης όψεως φαίνονται ή είναι διαφορετικά. Σκοπός της είναι να καταστήσει κατανοητό και παραστατικό κάτι που παρουσιάζει δυσκολίες. Πολλοί ποιητές ή φιλόσοφοι, ακόμα κι ο Χριστός, χρησιμοποίησαν την αναλογία για να κάνουν περισσότερο αποτελεσματικό το λόγο τους.

Κλασικά παραδείγματα αναλογίας αποτελούν οι παρομοιώσεις του Ομήρου και οι παραβολές του Χριστού. Χρησιμοποιήθηκε όμως και από τους επιστήμονες. Αρκετά συχνά ο ανθρώπινος οργανισμός παραλληλίζεται με φυτό ή μηχανή.

Παράδειγμα:

Μια ανθρώπινη ψυχή χωρίς την πρέπουσα παιδεία μοιάζει με ένα μάρμαρο λατομείου. Στην αρχή το μάρμαρο δεν αποκαλύπτει καμιά από τις ομορφιές του, ως τη στιγμή που η τέχνη του μαρμαρά αποκαλύψει τα χρώματα και φέρει στο φως κάθε απόχρωση, κηλίδα και φλέβα που περνά μέσα από τον κορμό του. Με τον ίδιο τρόπο και η παιδεία, όταν επενεργήσει πάνω σε ένα έξοχο πνεύμα, μας αποκαλύπτει όλες τις κρυφές αρετές και τα προτερήματά του, που χωρίς μια τέτοια βοήθεια δεν μπορούσαν ποτέ να βγουν στο φως.

Παράδειγμα:

Στη μυθολογία μας η μάγισσα Μήδεια, εξαγριωμένη που ο άντρας της, ο Ιάσονας, αποφάσισε να την αντικαταστήσει και να παντρευτεί μια άλλη, έστειλε τάχα ως δώρο στη νεόνυμφη αντίζηλό της ένα χιτώνα, που είχε όμως μαγικές ιδιότητες. Όποιος το φορούσε κατέληγε αναπόφευκτα σε ένα βίαιο και φριχτό θάνατο. Αυτός ο έμμεσος τρόπος θανάτου έχει τώρα το αντίστοιχό του στα γνωστά μας "συστηματικά εντομοκτόνα", τα χημικά δηλαδή παρασκευάσματα που χρησιμοποιούνται να προσελκύσουν φυτά ή ζώα σ' ένα είδος χιτώνα της Μήδειας. Αντικειμενικός σκοπός είναι να εξοντωθούν έντομα που τυχαίνει να έρχονται σε επαφή με τις δηλητηριώδεις αυτές ουσίες. Ο κόσμος των εντομοκτόνων είναι ένας κόσμος μυστηριώδης, όπου το μαγεμένο δάσος των παραμυθιών με τις νεράιδες έχει μεταβληθεί σε ένα δάσος γεμάτο δηλητήρια. Είναι ένας κόσμος, όπου ο ψύλλος που τσιμπάει ένα σκύλο, βρίσκει ακαριαίο θάνατο, όπου το έντομο μπορεί να πεθάνει μασώντας ένα φυλλαράκι ή εισπνέοντας μόνο την άχνα που βγαίνει απ' το φυτό, χωρίς να χρειαστεί να το αγγίξει, όπου μια μέλισσα μπορεί να κουβαλάει δηλητηριασμένο νέκταρ στην κυψέλη της και να φτιάχνει ακολούθως δηλητηριασμένο μέλι.