Για να γράψουμε μια καλή περίληψη ενός κειμένου χρειάζεται:

α. Να διαβάσουμε το κείμενο μία φορά προσπαθώντας:

• να βρούμε το θέμα του,

• να κατανοήσουμε τον ρόλο του τίτλου ή και των υπότιτλων-πλαγιότιτλων (αν υπάρχουν),

• να υπογραμμίσουμε τις λέξεις κλειδιά ώστε να προσέξουμε ποια είναι η στάση ή άποψη του συγγραφέα για το θέμα,

• να διατυπώσουμε το θέμα και τη θέση με δικά μας λόγια,

• να αναγνωρίσουμε το είδος του κειμένου,

• να αντιληφθούμε τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε.

 

β. Στη συνέχεια πρέπει να το διαβάσουμε δεύτερη φορά με σκοπό πρώτα:

• να επιβεβαιώσουμε ό,τι καταλάβαμε με την πρώτη ανάγνωση κι έπειτα

• να διακρίνουμε τα διάφορα σύνολα πληροφοριών (προτάσεις, περιόδους, ευρύτερες νοηματικές ενότητες),

• να αναγνωρίσουμε τον τρόπο ή τους τρόπους ανάπτυξης των παραγράφων,

• να παρακολουθήσουμε τον ρόλο κάθε πληροφοριακού συνόλου στην ανάπτυξη του κειμένου,

• να παρατηρήσουμε τους τρόπους με τους οποίους διακρίνονται ορισμένα στοιχεία του κειμένου από τα υπόλοιπα (λ.χ., έντονη γραφή, πλάγια γράμματα, υπογραμμίσεις),

• να προσέξουμε τις τυχόν εικόνες και τα διαγράμματα και να βρούμε τη σχέση τους με το κείμενο.

 

Στο τελευταίο στάδιο θα πρέπει να γράψουμε για κάθε παράγραφο έναν πλαγιότιτλο, τον οποίο θα τον χρησιμοποιήσουμε για να γράψουμε την περίληψη.

Γράφοντας την περίληψη

Γράφοντας την περίληψη πρέπει να προσέξουμε να έχει συνοχή, δηλ. το κείμενό μας να κυλά φυσιολογικά. Αυτό θα γίνει αν χρησιμοποιήσουμε κάποιες λέξεις ή εκφράσεις που μας βοηθούν να περνάμε από το ένα μέρος στο άλλο.

 

Συνηθισμένες λέξεις ή εκφράσεις για τη γραφή της περίληψης

Στην αρχή της περίληψης μπορούμε να γράψουμε:

ο συγγραφέας στο κείμενο αναφέρει, σχολιάζει, παρατηρεί, διαπιστώνει, συγκρίνει, επιχειρηματολογεί, αποδεικνύει, τονίζει, ισχυρίζεται, υποστηρίζει, σημειώνει, περιγράφει, αφηγείται, εύχεται, απορεί κλπ.

 

Στην ανάπτυξη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις φράσεις:

Ο συγγραφέας συνεχίζει με…, συνεχίζοντας τονίζει, σχολιάζει, αναφέρει, διαπιστώνει, συγκρίνει, επιχειρηματολογεί, αποδεικνύει, τονίζει, ισχυρίζεται, υποστηρίζει, σημειώνει, περιγράφει, αφηγείται, εύχεται, απορεί κλπ. …

 

Στον επίλογο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις φράσεις:

Ο συγγραφέας τελειώνει, καταλήγει, συμπεραίνει, ανακεφαλαιώνει… Καταληκτικά, Στο τέλος, Τελικά, Εν κατακλείδι, Συμπερασματικά Κλείνοντας, Συμπεραίνοντας, Στον επίλογο…

 

Τι ελέγχουμε για να βεβαιωθούμε ότι γράψαμε τη σωστή περίληψη (πληροφοριακή ή περιγραφική)

Α. ΜOΡΦΗ

• Έχουμε αποφύγει τα γραμματικά, συντακτικά και ορθογραφικά σφάλματα;

• Χρησιμοποιήσαμε σωστά τα σημεία στίξης;

• Το ύφος και η γλώσσα της περίληψής μας είναι κατάλληλα για τον σκοπό και τον αποδέκτη της;

• Η διατύπωσή μας είναι ακριβής και σαφής;

• Έχουμε παρουσιάσει τα βασικά σημεία του αρχικού κειμένου σε πλάγιο λόγο, για να καταστήσουμε σαφές ότι η περίληψή μας παρουσιάζει συνοπτικά το κείμενο ενός άλλου;

Β. ΔOΜΗ

• Yπάρχουν στην περίληψή μας ασύνδετα σημεία που δημιουργούν πρόβλημα στην κατανόηση;

• Oι συνδετικές λέξεις της περίληψής μας αντικατοπτρίζουν τις λογικές σχέσεις που συνδέουν τις πληροφορίες στο αρχικό κείμενο;

• Έχουμε παρουσιάσει με τις κατάλληλες φράσεις τον τρόπο οργάνωσης του αρχικού κειμένου (βασικά μέρη και μεταξύ τους σχέσεις);

• Έχουμε συμπεριλάβει ένα εισαγωγικό τμήμα στην περίληψή μας με όλες εκείνες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο αποδέκτης της;

Γ. ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝO

• Έχουμε επιλέξει τις βασικές πληροφορίες του αρχικού κειμένου και όχι κάποιες ασήμαντες ή πλεονάζουσες λεπτομέρειες;

• Έχουμε διατυπώσει τις βασικές ιδέες του αρχικού κειμένου με δικά μας λόγια;

• Είναι σαφή στην περίληψή μας το θέμα και η θέση του αρχικού κειμένου;

• Έχουμε αποδώσει στην περίληψή μας με ανάλογη έμφαση κάθε βασική πληροφορία του αρχικού κειμένου;

• Έχουμε αποφύγει προσωπικά σχόλια και αξιολογικές κρίσεις για το αρχικό κείμενο;

• Έχουμε τηρήσει το όριο λέξεων;

Πύκνωση

Επειδή η περίληψη απαιτεί συγκεκριμένο αριθμό λέξεων, θα πρέπει να γίνει πύκνωση του αρχικού περιληπτικού κειμένου, ώστε να μειώσουμε τον αριθμό των λέξεων. Για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα επίθετα ή επιθετικές μετοχές στη θέση προθετικών συνόλων ή να αντικαταστήσουμε τις ονοματικές προτάσεις με αντίστοιχες λέξεις.

 

Παράδειγμα:

Για πολλά χρόνια το σπίτι εκείνο, το σπίτι-φάντασμα των παιδικών μου χρόνων, δεν κατοικούνταν. Δεν έχανα όμως ευκαιρία να το επισκέπτομαι, με κάποιο φόβο κάθε φορά, που δεν μπορούσα να εξηγήσω. Το σπίτι είχε δυο ορόφους και μια παλιά αυλή στρωμένη με πλάκες. Οι τοίχοι ήταν μεγάλου πάχους και ύψους. 'Hταν από πέτρα. Tα παράθυρά του ήταν φραγμένα με κάγκελα και τα παντζούρια είχαν σχεδόν σαπίσει. Σπρώχνοντας τη βαριά από ξύλο πόρτα του, αντίκριζα μια εικόνα που με γοήτευε: Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι με διακοσμήσεις, το ταβάνι όλο στολίδια και, αυτό που με εντυπωσίαζε περισσότερο, τα τζάμια στα παράθυρα είχαν πολλά χρώματα. (102 λέξεις)

 

Για πολλά χρόνια το σπίτι εκείνο, το σπίτι-φάντασμα των παιδικών μου χρόνων, ήταν ακατοίκητο. Δεν έχανα όμως ευκαιρία να το επισκέπτομαι, με κάποιο ανεξήγητο φόβο κάθε φορά. Το σπίτι ήταν διώροφο με μια παλιά αυλή πλακοστρωμένη. Οι τοίχοι ήταν παχιοί, ψηλοί και πέτρινοι. Tα παράθυρά του ήταν καγκελόφρακτα και τα παντζούρια σάπια. Σπρώχνοντας τη βαριά ξύλινη πόρτα του, αντίκριζα μια εικόνα γοητευτική: Οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι, το ταβάνι καταστόλιστο και το εντυπωσιακότερο, τα τζάμια στα παράθυρα ήταν πολύχρωμα. (78 λέξεις)

Πηγή: Βιβλίο Γλώσσας Στ' Δημοτικού

Δες κι εδώ: Η περίληψη κειμένου στο πι και φι!, © Κωνσταντίνα Σάιτ

-