Ψυχική Υγεία- ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων
Ένα εξαιρετικό πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με θέμα: «Ψυχική υγεία ? ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων» υλοποιήθηκε σε δύο σχολικά έτη, στη Δευτέρα και την Τρίτη τάξη του 21ου Δημ. Σχ. Ιωαννίνων στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Ευέλικτης Ζώνης από τη δασκάλα του τμήματος κ. Ζωή Κεραμάρη και τον δάσκαλο του Τμήματος Ένταξης Δημήτριο Ντούτση. Να πώς παρουσιάζεται σύντομα το πρόγραμμα από τους υπεύθυνους δασκάλους:
Η εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων είναι πολύ σημαντική, δεδομένου ότι το σχολείο δεν αποτελεί μόνο τον κυριότερο χώρο μετάδοσης της γνώσης, αλλά και τον κατεξοχήν παράγοντα διαμόρφωσης της προσωπικότητας των παιδιών.
Οι βασικοί στόχοι του συγκεκριμένου προγράμματος ήταν καταρχάς η αναγνώριση, η έκφραση και η διαχείριση συναισθημάτων, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών, η βελτίωση δεξιοτήτων επικοινωνίας, καθώς επίσης και η διαχείριση των συγκρούσεων στο σχολείο.
Μεθοδολογικά βασιστήκαμε στα ευρήματα των ερευνών που αφορούν στην προαγωγή της υγείας στο σχολείο. Στην πράξη δηλαδή αξιοποιήσαμε βιωματικές μεθόδους ενεργητικής μάθησης, όπως ομαδοσυνεργατική εργασία, μουσικοκινητική και γραπτή έκφραση, συζήτηση, ζωγραφική και παιχνίδι. Πρώτα απ? όλα όμως προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, αποδοχής και ενθάρρυνσης, προϋποθέσεις απαραίτητες για την εφαρμογή οποιουδήποτε προγράμματος. Για να δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα έπρεπε να προετοιμαστεί κατάλληλα η αίθουσα, να τοποθετηθούν δηλαδή οι καρέκλες σε κύκλο, ώστε να βλέπουμε ο ένας τον άλλο και να επικοινωνούμε καλύτερα. Πρώτα απ? όλα όμως συνδιαμορφώσαμε με τα παιδιά το συμβόλαιό μας, κανόνες δηλαδή απαραίτητους για να μπορούμε να εργαστούμε σε μια μεγάλη ομάδα. Για την εφαρμογή τους δεσμεύτηκαν και υπέγραψαν όλα τα μέλη της ομάδας. Με βάση τα παραπάνω, καθώς και τους στόχους του προγράμματος, τα παιδιά έφτιαξαν το προσωπικό τους σχέδιο δράσης.
Η πρώτη βασική θεματική ενότητα αφορούσε την αυτοεκτίμηση. Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες τονίσαμε πόσο σημαντικό είναι να πιστεύουν τα παιδιά στον εαυτό τους και πόσο αυτό τα βοηθάει να προσπαθούν περισσότερο και να πετυχαίνουν τους στόχους τους. Ενδεικτικές δραστηριότητες: ο μαγικός καθρέφτης, όπου τα παιδιά ζωγράφισαν και μίλησαν για τον εαυτό τους, εγώ ένας ξεχωριστός άνθρωπος, δραστηριότητα με την οποία ζητήσαμε αναλυτικότερες πληροφορίες για τον εαυτό τους, όπως εσωτερικά και εξωτερικά χαρακτηριστικά, τι τους αρέσει να κάνουν και τα δυνατά τους σημεία, το δέντρο του θέλω και του μπορώ, όπου τα παιδιά έγραψαν σε χάρτινα φύλλα δέντρου τι θέλουν και τι μπορούν να κάνουν, ο μετρητής αυτοεκτίμησης, μία διαβαθμισμένη κλίμακα που έδειχνε που βρίσκονται τα παιδιά ανάμεσα στα δύο άκρα: «δεν πρόκειται να τα καταφέρω- δεν είμαι άξιος», «όλα εξαρτώνται από μένα- αξίζω πολλά». Διαβάσαμε το βιβλίο του Βαγγέλη Ηλιόπουλου, «Ο Τριγωνοψαρούλης» και γράψαμε το σύνθημά μας, που το θυμόμαστε πάντα γιατί μας βοηθάει να πετυχαίνουμε τους στόχους μας.
Στην ενότητα για τα συναισθήματα ο κύριος σκοπός ήταν να μάθουν τα παιδιά να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματα, κυρίως όμως να διαχειρίζονται τα αρνητικά συναισθήματα. Ενδεικτικές δραστηριότητες: ο τροχός των συναισθημάτων, όπου τα παιδιά αναγνώρισαν ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα, ξεχωριστό φύλλο εργασίας στο οποίο κατέγραψαν προσωπικές εμπειρίες σχετικές με διάφορα συναισθήματα, το φάντασμα του φόβου, μέσα στο οποίο τα παιδιά έγραψαν τους φόβους τους. Στις δεξιότητες επικοινωνίας βασικός μας στόχος ήταν να μάθουν τα παιδιά το πόσο σημαντικό είναι να επικοινωνούν ουσιαστικά, δηλαδή να είναι καλοί ομιλητές, αλλά κυρίως καλοί ακροατές. Μία από τις δραστηριότητές μας ήταν η αφίσα της καλής ακρόασης. Μιλήσαμε επίσης για την αξία της φιλίας στη ζωή του ανθρώπου και τα παιδιά με το δικό τους τρόπο αποτύπωσαν τα «συστατικά» της φιλίας. Τελευταία ενότητα ήταν η διαχείριση συγκρούσεων και ο τρόπος διαχείρισής τους. Ενδεικτικές δραστηριότητες: α) η απόδοση σε γραπτό λόγο για μια παρεξήγηση που συνέβη στο σχολείο μεταξύ δύο φίλων και η λύση που έπρεπε να δοθεί, β) το παιχνίδι «οι μικροί δικηγόροι» για να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά την ουσία μιας σύγκρουσης, ότι δηλαδή σε μια σύγκρουση υπάρχουν δύο μέρη που θέλουν να επιβάλουν τη δική τους γνώμη, αγνοώντας ουσιαστικά ο καθένας τις θέσεις του άλλου, γ) το φανάρι του θυμού, μία τεχνική για το πώς μπορούν να ελέγχουν το θυμό τους. Ιδιαίτερη έμφαση τέλος δόθηκε στην ενδοσχολική βία, την οποία ορίσαμε, επισημάναμε το βασικό δικαίωμα κάθε παιδιού που πηγαίνει στο σχολείο, γράψαμε συνθήματα και κυρίως συζητήσαμε διεξοδικά τι μπορεί να κάνει κάθε μαθητής για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Καταληκτικά, θα θέλαμε να επισημάνουμε το αμείωτο ενδιαφέρον των παιδιών κατά τη διάρκεια του προγράμματος και τον ενθουσιασμό με τον οποίο συμμετείχαν. Θετικές ενδείξεις αποτελούν η βελτίωση της συμπεριφοράς τους, η καλύτερη εικόνα για τον εαυτό τους και οι δεξιότητες που απέκτησαν σχετικά με την επικοινωνία και τη διαχείριση των συναισθημάτων.
