Έρευνα και πειραματισμόςΠορεία διδασκαλίας
Η πορεία διδασκαλίας που ακολουθώ είναι σε γενικές γραμμές η εξής:
Στο πρώτο τετράμηνο γίνεται συνδυασμός συμβατικής μετωπικής διδασκαλίας με ομαδικές (συν)εργασίες και πρόχειρες εργασίες. Παράλληλα με την πρακτική, γίνονται και τα σχετικά τεστ και διαγωνίσματα με τα οποία ελέγχεται η κατανόηση του πως οργανώνεται και τι περιλαμβάνει μια έρευνα και ποιά σφάλματα μπορούν να κλονίσουν την αξιοπιστία της. Δίδονται πολλά παραδείγματα, πράγμα που λείπει από το βιβλίο. Παρουσιάζονται παλιές εργασίες, κυρίως καλές αλλά και κάποιες με σφάλματα που πρέπει να αποφευχθούν, κάποιες κατασκευές που χρησίμευσαν σε πειράματα και κάποια βίντεο που γύρισαν μαθητές από την πορεία της έρευνάς τους. Οι μαθητές έχουν αργότερα τη δυνατότητα να δανειστούν τις εργασίες. Η διαπίστωση από το βίντεο ότι η δουλειά για το μάθημα μπορεί να είναι και διακέδαση ταυτόχρονα, ξαφνιάζει και παράλληλα δίνει θάρρος και ενθουσιασμό στους συνήθως κάπως αγχωμένους μαθητές.
Όταν η επιθυμητή δομή, τα ενδεχόμενα σφάλματα αξιοπιστίας και οι μεταβλητές της έρευνας γίνουν κατανοητές, κάνω μια υποδειγματική παρουσίαση μιας (κατάλληλα στημένης) έρευνας, ενώ στη διάρκειά της (2 διδακτκές ώρες) οι μαθητές ασκούνται στη μορφή σεμιναρίων την οποία θα πάρει το μάθημα το Β΄ Τετράμηνο.
Προς το τέλος του τετραμήνου οι μαθητές παραδίδουν ένα σκελετό μιας έρευνας ("προκαταρκτική έρευνα") που δεν περιλαμβάνει αποτελέσματα / συμπεράσματα (αφου δεν έχει ακόμα γίνει) ούτε βιβλιογραφία. Η εργασία αυτή (κείμενο 2 - 3 σελίδων χωρις εικόνες, διαγράμματα κλπ) είναι αυστηρά ατομική, το δε θέμα μπορεί να συμπίπτει ή όχι με της τελικής. Στόχος είναι να βεβαιωθώ ότι τα παιδιά έχουν κατανοήσει τι θα περιλαμβάνει η έρευνα. Η έρευνα επιστρέφεται με τα σχετικά σχόλια και προτάσεις και όχι μόνο με το βαθμό.
Οι έρευνες μπορεί να είναι πειραματικές, δημοσκοπήσεις ή παρατηρήσεις (καταγραφή και μέτρηση ενός φαινομένου) αλλά όχι βιβλιογραφικές (διότι παραλαμβάνουμε τόμους τυπωμένων copy - paste κειμένων από το διαδίκτυο που συχνά ούτε καν έχουν υποστεί ανάγνωση).
Στο Β΄ τετράμηνο το μάθημα γίνεται απολύτως μαθητοκεντρικό, με τον καθηγητή να είναι μέλος του ακροατηρίου, καθώς οι μαθητές παρουσιάζουν την πορεία (αρχικά) και τα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Λίγα πρακτικά κομμάτια θεωρίας (είδη και τρόπος δημιουργίας διαγραμμάτων, μέσοι όροι κ.ά. απλά στατιστικά μεγέθη) τα έχω κρατήσει για το πρώτο διάστημα που δεν υπάρχουν πολλοί εθελοντές για παρουσίαση ή τυχαίνει να λείπουν.
Οι μαθητές μπορούν αν θέλουν να εργαστούν σε ζεύγη ή ομάδες έως τρεις, αφού όμως τους επιστήσω την προσοχή στα προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν. Το σχολικό βιβλίο προβλέπει κάτι τέτοιο (σελ. 66) το οποίο άλλωστε προωθείται γενικά στην εκπαίδευση, όντας μια επιθυμητή σύγχρονη μέθοδος μάθησης. Προφανώς οι απαιτήσεις σε μέγεθος ή πολυπλοκότητα μιας ομαδικής εργασίας είναι μεγαλύτερες. Προϋπόθεση είναι να ξέρω τη συνεισφορά του κάθε μέλους της ομάδας ώστε να είμαι σε θέση να το αξιολογήσω. Προτιμότερη πάντως είναι μια συνεργασία στην οργάνωση παρεμφερών ερευνών που (πιθανώς με το ίδιο ερευνητικό εργαλείο) ελέγχουν άλλες πλευρές ενός φαινομένου οι δε εργασίες παρουσιάζονται χωριστά.
Ενθαρρύνεται η λήψη φωτογραφιών ή και η βιντεοσκόπηση διαφόρων σταδίων της έρευνας. Το υλικό χρησιμεύει και ως πειστήριο και ως υλικό για τις παρουσιάσεις.
Ενημερώνω τους μαθητές από την αρχή για το πως γίνεται η αξιολόγηση, και της εργασίας και των ρόλων που καλούνται να αναλάβουν. Όλοι ανεξαιρέτως θα παρουσιάσουν, θα κρατήσουν τα πρακτικά και θα διευθύνουν τα "σεμινάρια" με κυκλική εναλλαγή που καθορίζεται νωρίς. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται στο να καταλάβουν ότι η γραπτή εργασία που παραδίδουν έχει θέση κόλλας τελικών εξετάσεων.