- A.C. (ante Christum) : προ Χριστού (π.Χ.)
- A.D. Anno Domini : (κατά λέξη: έτος Κυρίου) μετά Χριστόν (μ.Χ.)
- ad hominem (argumentum) : επιχείρημα που απευθύνεται επιθετικά εναντίον του προσώπου και όχι εναντίον της θέσης που το πρόσωπο αυτό εκφράζει, η προσωπική επίθεση, η απάντηση/επίθεση στο πρόσωπο που εξέφρασε μια άποψη με την οποία διαφωνούμε, αντί η απάντηση να αφορά την άποψη αυτή
- ad populum (argumentum) : επιχείρημα που αποτελεί μια ψευδή θέση αλλά αντλεί τη βαρύτητά του από την ευρεία απήχηση της θέσης αυτής
- alea iacta est : o κύβος ερρίφθη
- altera pars : η άλλη πλευρά, η άλλη άποψη
- alter ego : το άλλο Εγώ, το δεύτερο Εγώ, το πρόσωπο με το οποίο ταυτίζεται κανείς, το συμπλήρωμά του, ο άλλος του εαυτός
- A.M. (Ante Meridiem) : προ μεσημβρίας (π.μ.)
- a posteriori : εκ των υστέρων
- a priori : εκ των προτέρων
- ca., cir., circ. (circa) : περί, περίπου
- carpe diem : εκμεταλλεύσου τη μέρα (Οράτιος, Ωδ. 1.11.8), άδραξε τη μέρα
- casus belli : κατά λέξη: περίπτωση πολέμου. Συχνότερα χρησιμοποιείται με την έννοια «αιτία πολέμου»
- Curriculum Vitae, CV : (κατά λέξη: η πορεία του βίου), το βιογραφικό σημείωμα
- de facto : εκ των πραγμάτων, αυτό που προκύπτει από τα πράγματα, από την πραγματικότητα, στην πραγματικότητα. Πολιτικός και διπλωματικός όρος που δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση, απαίτηση, κ.λπ.
- de iure : εκ του δικαίου, εκ του νόμου, νομίμως, αυτό που προκύπτει από την εφαρμογή του δικαίου, νομικά. Πολιτικός και διπλωματικός όρος που δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση, κ.λπ., που προέκυψε από την εξέλιξη των γεγονότων, αναγνωρίζεται ως πραγματική, παρόλο που η νομιμότητά της αμφισβητείται ή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί
- erga omnes : έναντι όλων
- et alii, et al. : και άλλοι, και άλλα, κ.ά.
- et cetera, etc. : και λοιπά, κ.λπ.
- ex cathedra : «από καθέδρας». Λέγεται για ομιλητή που εκφράζεται με ύφος αυθεντίας ή από θέση που του δίνει το δικαίωμα να θεωρείται αυθεντία
- exempli gratia, e.g. παραδείγματος χάριν (π.χ.)
- ex officio : αυτό που προκύπτει από τη θέση καθήκοντος κάποιου, από τη θέση κάποιου, από το αξίωμα κάποιου
- in medias res : στο μέσο της υπόθεσης ή της πλοκής
- in memoriam : εις μνήμην, στη μνήμη κάποιου
- lapsus linguae : γλωσσικό λάθος, λάθος εκ παραδρομής στην ομιλία
- lapsus calami : λάθος της γραφίδας, λάθος εκ παραδρομής στον γραπτό λόγο
- mea culpa : λάθος μου
- memorandum : μνημόνιο, υπόμνημα
- modus operandi (M.O.) : τρόπος ενέργειας
- modus vivendi : τρόπος ζωής
- moratorium : καθυστέρηση
- mutatis mutandis : τηρουμένων των αναλογιών, μετά τις απαραίτητες αλλαγές
- passim : σποράδην, σποραδικά, εδώ κι εκεί, σε διάφορα σημεία του κειμένου
- persona grata : πρόσωπο επιθυμητό, ευπρόσδεκτο
- persona non grata : πρόσωπο ανεπιθύμητο
- placebo : (κατά λέξη: θα προσφέρω ευχαρίστηση, ικανοποίηση) φάρμακο που χορηγείται στον ασθενή για ψυχολογική του στήριξη παρά για τη θεραπεία της αρρώστιας του
- P.M. (Post Meridiem) : μετά μεσημβρίαν (μ.μ.)
- primus inter pares : πρώτος μεταξύ ίσων
- prima facie : εκ πρώτης όψεως
- (sic) : έτσι ακριβώς (γραμμένο, διατυπωμένο κ.λπ.). Βρίσκεται πάντα σε παρένθεση και δίνει έμφαση σε ένα στοιχείο του λόγου που πρέπει να προσέξει ο αναγνώστης, επειδή αυτό είναι εσφαλμένο, παράδοξο ή αδόκιμο
- sine qua non : (συχνά μαζί με τις λέξεις conditio, causa) (κατάσταση, αιτία) εκ των ων ουκ άνευ, αναγκαία προϋπόθεση
- s.o.s. (si opus sit) : αν χρειάζεται, αν υπάρχει ανάγκη
- status quo : (κατά λέξη: η κατάσταση στην οποία…) η ισχύουσα κατάσταση
- sui generis : (κατά λέξη: του δικού του γένους) ιδιόμορφος, ιδιότυπος. Λέγεται συνήθως ως χαρακτηρισμός προσώπων ή καταστάσεων που έχουν κάτιτο ιδιαίτερο, ιδιότητα χαρακτηριστική των ίδιων και μόνο
- tabula rasa : (κατά λέξη: άγραφη πλάκα, αποξεσμένος, σβησμένος πίνακας). Λέγεται για τον νου, που θεωρείται ως κάτι άγραφο, κενό, πριν γεμίσει με εντυπώσεις, γνώσεις, εμπειρίες
- terra incognita : άγνωστη γη, άγνωστος τόπος, άγνωστο θέμα, αντικείμενο
- urbe et orbi : στην πόλη και στην οικουμένη, στην πόλη και σε ολόκληρο τον κόσμο, δηλαδή παντού
- verba volant, scripta manent : τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν
- verbatim: κατά λέξη, ακριβώς
- vs. (versus) : εναντίον (κάποιου)
- “Habeas cοrpus” (Χάμπεας κόρπους) Κατά λέξη σημαίνει: Να έχεις το σώμα σου. (Υπονοείται): ad subyciendum, δηλαδή για να το οδηγήσεις στο δικαστήριο) Νόμος που θεσπίστηκε το 1679 στην Αγγλία ο οποίος εξασφάλιζε την προστασία των πολιτών από αδικαιολόγητη κράτηση.
- In medias res (ιν μέντιας ρες). Λατινική έκφραση που σημαίνει στο μέσον των πραγμάτων. Τη χρησιμοποίησε ο Οράτιος στο έργο του: “Ars poerita”. (Ποιητική τέχνη). Είναι ο τρόπος εκείνος κατά τον οποίο η έναρξη ενός αφηγήματος ή δράματος γίνεται από το μέσον της δράσης σε κάποιο κρίσιμο σημείο της όταν ορισμένα σημαντικά γεγονότα έχουν ήδη συμβεί.
- Terra incognita (τερρα ινκόγκνιτα). Κατά λέξη σημαίνει: άγνωστη γη. Μεταφορικά τη χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε την πλήρη άγνοια κάποιου θέματος.
- “Status quo” (στάτους κβο). Η πλήρης φράση είναι: Instatu quo ante, που σημαινει το δημιουργημένο ήδη καθεστώς. Είναι η ισχύουσα κατάσταση, η παγιωμένη σε πολιτικό, κοινωνικό ή οικονομικό τομέα.
- “Sui generis” (σουι γκένερις). Κατά λέξη σημαίνει: Του δικού του γένους. Χρησιμοποιείται ως χαρακτηρισμός προσώπων και καταστάσεων με συγκεκριμένο ιδιαίτερο γνώρισμα, η ιδιομορφία.
- “De facto”. (Ντε φάκτο). Κατά λέξη σημαίνει: Εκ των πραγμάτων, στην πράξη. Τη χρησιμοποιούμε για να δηλωθεί το τετελεσμένο γεγονός που δεν επιδέχεται ανάκληση ή ακύρωση.
- “Mea culpa”. (μέα κούλπα). Η λέξη culpa σημαίνει λάθος, έγκλημα. Στη διπλωματική γλώσσα χρησιμοποιείται για να δηλωθεί ότι κάποιος σε στιγμές αυτοκριτικής ευθύνεται για κάτι.
“De facto”. (Ντε φάκτο). Κατά λέξη σημαίνει: Εκ των πραγμάτων, στην πράξη. Τη χρησιμοποιούμε για να δηλωθεί το τετελεσμένο γεγονός που δεν επιδέχεται ανάκληση ή ακύρωση.
- “Casus belli”. (κάζους μπέλλι). Η φράση κατά λέξη σημαίνει αιτία πολέμου. Μεταφορικά είναι η αιτία ή αφορμή προστριβής, διένεξης ή εχθρότητας μεταξύ πολιτών.
- “Sripta manent, verba volant”. (σκρίπτα μάνεντ, βέρμπα βόλαντ). Η φράση σημαίνει: Τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν. Τη χρησιμοποιούμε για να δηλωθεί η σημασία του γραπτού λόγου ως αποδεικτικού στοιχείου.
- “Persona grata”. (περσόνα γκράτα). Κατά λέξη σημαίνει πρόσωπο προσφιλές, αγαπητό. Η φράση στη διπλωματική γλώσσα δηλώνει ότι κάποιο πρόσωπο θα γίνει δεκτό σε μια χώρα με ευμένεια και φιλία. Είναι δηλαδή πρόσωπο ευπρόσδεκτο. Παράλληλα με αυτήν τη φράση ακούγεται και η αντίθετή της: Persona non grata για ανεπιθύμητα πρόσωπα.
- “Primum vivere, deinde philosophari”. (πρίμουμ βίβερε, ντέιντε φιλοσοφάρι). Πρώτα να ζεις έπειτα να φιλοσοφείς. Η επιβίωση δηλαδή προηγείται της φιλοσοφίας.
- “Ex officio” (εξ οφφίκιο). Λόγω θέσεως εκ του αξιώματος που κατέχει κανείς. Χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή με την έννοια ότι ενεργεί κανείς αυτεπάγγελτα ή κατά καθήκον.
- “Dura lex, sed lex” (ντουρα λεξ, σεντ λεξ). Σκληρός ο νόμος αλλά νόμος. Ρωμαϊκό αξίωμα σύμφωνα με το οποίο πρέπει να υπακούει κανείς στους νόμους της Πολιτείας έστω και αν αυτοί είναι πολύ αυστηροί.
- “Errare humanum est” (εράρε χουμάνουμ εστ). Το να πλανιέσαι είναι ανθρώπινο. Φράση του Αγίου Ιερωνύμου (347-420 μ.Χ.) Λατίνου αγίου Πατέρα της Εκκλησίας από την Ιλλυρία.
“Dura lex, sed lex” (ντουρα λεξ, σεντ λεξ). Σκληρός ο νόμος αλλά νόμος. Ρωμαϊκό αξίωμα σύμφωνα με το οποίο πρέπει να υπακούει κανείς στους νόμους της Πολιτείας έστω και αν αυτοί είναι πολύ αυστηροί.
- “Altera pars” (άλτερα παρς). Η άλλη πλευρά. Πληρέστερη μορφή είναι: audiatur et altera pars. Ας ακουστεί και η άλλη πλευρά. Θεμελιώδης αρχή διεξαγωγής της δίκης κατά την οποία πρέπει να ακούγονται οι διάδικοι από τον δικαστή.
- “Unus testis, nullus testis” (ούνους τέστις, νούλους τεστίς) (ένας μάρτυρας, κανένας μάρτυρας). Η παραπάνω φράση είναι νομικός όρος και σημαίνει ότι απαιτούνται περισσότεροι του ενός μάρτυρες για να επιβεβαιωθεί κάτι.
- “Per terram, per mare” (Περ τέραμ, περ μάρε). Κατά λέξη μεταφράζεται στην ξηρά και στη θάλασσα. Χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή για να δείξουμε ότι μια ιδέα, μια είδηση, μια φήμη ενός προσώπου, ένα γεγονός, ένα έργο ή ένα σύστημα έχει διαδοθεί παντού και με κάθε τρόπο.
- “Homo homini lupus”. (Χόμο χόμινι λούπους) (Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος). Η φράση προέρχεται από την κωμωδία του Ρωμαίου ποιητή Πλαύτου (254-184 π.Χ.) “Αsinaria” ΙΙ, 4, 88 και δηλώνει ότι ο άνθρωπος συναντά παντού εχθρούς και ανταγωνιστές. Ο Πλαύτος είναι ο μεγαλύτερος κωμικός ποιητής της λατινικής γραμματείας.
- “Hannibal ante portas” (Χάννιμπαλ άντε πόρτας). (Ο Αννίβας προ των πυλών) (της Ρώμης). Κραυγή απόγνωσης των Ρωμαίων οι οποίοι φοβούνταν ότι ο Αννίβας θα επιτεθεί κατά της Ρώμης μετά τη μεγάλη ήττα τους στις Κάννες της Απουλίας (216 π.Χ.). (Κικέρωνα: “De finibus” IV, 9, T. Liv. 23, 16). Η φράση χρησιμοποιείται για να δηλωθεί ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος.
- “Divide et impera” (Ντιβιντε ετ ίμπερα). Διαίρει και βασίλευε. Αξίωμα του Μακιαβέλι, Φλωρεντιανού πολιτικού και στοχαστή (1469-1527).
- “Si vis pacem, para bellum” (Σι βις πάκεμ, πάρα μπέλλουμ). Εάν θέλεις ειρήνη, προετοίμαζε πόλεμο. (Βενέτιος 4ος αι. μ.Χ.). Η φράση δηλώνει ότι κάθε λαός οφείλει να είναι ετοιμοπόλεμος για να αποφύγει την υποδούλωσή του.
- “Ecce homo” (Έτσε χόμο). Ίδε ο άνθρωπος. Φράση του Πιλάτου, όταν παρουσίασε τον Χριστό στον όχλο.
- “Ex cathedra” (Εξ καθέντρα). Από καθέδρας, για δήλωση αυθεντίας. Γνώμη που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Πολλές φορές λέγεται και ειρωνικά για ανθρώπους που εκφέρουν γνώμη χωρίς να έχουν και τις ανάλογες γνώσεις.
- “Alter ego” (άλτερ έγκο). Το άλλο εγώ μας. Χρησιμοποιούμε τη φράση προκειμένου να χαρακτηρίσουμε ένα πρόσωπο απόλυτης εμπιστοσύνης μας, σαν να ήταν ο ίδιος ο εαυτός μας.
- “De jure” (Ντε γιούρε). Δια νόμου. Αντίθετο του “De facto”. Είναι η κατάσταση που απορρέει από τον νόμο, κατά το δίκαιο, αυτοδίκαια.
- “Filioque” (Φιλιόκβε) Και εκ του Υιού. Δόγμα που προστέθηκε από τη Δυτική Εκκλησία στο 8ο άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως και σημαίνει ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται όχι μόνο από τον Πατέρα αλλά και από τον Υιό.
- «Verus amicus amore, more, ore, re cognoscitur» (Βέρους αμίκους αμόρε, μόρε, όρε, ρε κογνοσκίτουρ): Ο αληθινός φίλος από την αγάπη, το ήθος, τις λέξεις και τις πράξεις αναγνωρίζεται….
- «qui tacet, consentit» (κβι τάκετ, κονσέτιτ): «όποιος σιωπά συναινεί». Ιδίως όσοι κρατούν το στόμα τους κλειστό μπροστά στην παρανομία είναι και οι ίδιοι συνένοχοι…
- cogito, ergo sum ( κόγκιτο, έργκο σουμ) : σκέφτομαι, άρα υπάρχω
- «Quidquid latine dictum sit, altum videtur» : Λατινικό ρητό που σημαίνει: «Ό,τι λέγεται στα λατινικά, φαίνεται βαθυστόχαστο».
-
«dum vivimus, vivamus» : «όσο ζούμε, ας ζούμε». Δηλαδή ας απολαμβάνουμε πλήρως τη ζωή. Η φράση αυτή ανάγει την προέλευση της στη φιλοσοφία του Επικούρου.
- «dum spiro, spero» : όσο ζω, ελπίζω
- «minima maxima sunt» : τα μικρότερα πράγματα είναι πιο σημαντικά.
- «dictum factum» : «αμ’ έπος αμ έργον (=αμέσως, στη στιγμή)»… πέστο κι έγινε
-
«res, non verba» : «έργα, όχι λόγια». Φράση που δηλώνει ότι απαιτούνται έργα, αποτελέσματα, πράξεις και όχι κούφια λόγια. π.χ. σας ακούω τόσα χρόνια να μιλάτε για υλοποίηση μεγάλων στόχων, αλλά δεν βλέπω τίποτε να κάνετε. Έχετε ξεχάσει, φαίνεται, ότι χρειάζονται έργα και όχι λόγια – res, non verba.
- «alea iacta est» : o κύβος ερρίφθη. είναι θρυλική ιστορική φράση που αναφώνησε ο Ιούλιος Καίσαρας στις 10 Ιανουαρίου 49 π.Χ.. Χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα σε διάφορες χώρες όπως στην Ιταλία (Il dado è tratto) και την Ισπανία (La suerte está echada).
- «vultus est index animi» : «η όψη είναι ο πίνακας (το κάτοπτρο) της ψυχής».
- «ave, vale» : σας χαιρετώ και αντίο!