Μήνας: Φεβρουάριος 2016

         Τα χαϊκού είναι είδος ποίησης που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία το δέκατο έκτο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές του εικοστού. Από εκεί πέρασαν τον Ατλαντικό και έφτασαν να γίνουν πολύ δημοφιλή σε όλο το Δυτικό κόσμο. Στην αυθεντική στιχουργική μορφή τους, τα χαϊκού είναι μικρά ποιήματα από 17 συλλαβές σε ένα ενιαίο στίχο. Τα χαϊκού συμπυκνώνουν ευφυΐα και σοφία, που εκφράζονται με λυρική, ή άλλοτε, χιουμοριστική διάθεση, ενώ συχνά υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Στα χαϊκού σημαντική θέση έχουν η φύση, οι εποχές και τα χρώματα, η ομορφιά των λέξεων και των αντιθέσεων, ενώ το νόημα κάποιες φορές αποκτά δευτερεύουσα σημασία.
Ο γνωστότερος Ιάπωνας ποιητής των χαϊκού ήταν ο Ματσούο Μπασό (Matsuo Basho, 1644-1694). (ΠΗΓΗ:http://www.sigmatropic.gr) Το χαϊκού, σύμφωνα με τον Donald Keene, «πρέπει να περιέχει δυο στοιχεία που συνήθως διαχωρίζονται με μία τομή, δηλαδή λέξη που κόβει. Το ένα από τα δύο στοιχεία αντιπροσωπεύει μια γενική κατάσταση και το άλλο, τη στιγμιαία αντίληψη ή αποκάλυψη.
    Το χαϊκού είναι ένας από τους δρόμους του βουδισμού-ζεν. Το ζεν, μία πνευματική πορεία πρακτικής άσκησης στην καθημερινή ζωή -ανάλογη αλλά άλλη από αυτή της δικής μας ανατολικής ελληνορθόδοξης- διαστέλλει τη συνείδηση, ανασύρει τον αληθινό άνθρωπο μέσα από τον άνθρωπο, τον επιστρέφει στη φύση, στη φύση μας δηλαδή, τον αναδημιουργεί. Στο χαϊκού ζωή και φύση, αίσθηση και έκφραση, πνευματική διάσταση και υλική κατάσταση είναι το ίδιο και το αυτό.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
    Τα χαϊκάι (η λέξη χαϊκού καθιερώθηκε πολύ αργότερα, τον 20ο αιώνα) άρχισαν ν’ αναπτύσσονται στο τέλος του 12ου αιώνα. Προήλθαν από την ομαδική ποίηση γνωστή σαν ρυάκα (ποίηση με ερωτήσεις-απαντήσεις). Λίγο λίγο και πάντα προφορικά, θέλοντας να ενώσουν τις στροφές νοηματικά και σαν ένα είδους ομαδικού παιχνιδιού, δημιουργήθηκε μια σειρά στίχων που οδήγησε στα λεγόμενα χαϊκάι-ρένγκα.
  Τα χαϊκάι αποτελούντο από δύο λέξεις και σήμαιναν «διασκεδαστικό» και «αστείο». Ήσαν δε γραμμένα στην καθημερινή γλώσσα, σαν αντίδραση στην επίσημη ανακτορική γλώσσα .
   Τον 13ο αιώνα, εμφανίζονται τα πρώτα χόκκου σαν ξεχωριστή μορφή, έχοντας έναν περιπαιχτικό κυρίως χαρακτήρα. Μέχρι τον 15ο αιώνα, αυτονομήθηκαν σαν ποίηση δίνοντας έμφαση στο παιχνίδι με τις λέξεις και τις εικόνες.
    Το «κλασσικό» χαϊκού, εδραιώθηκε τον 16ο αιώνα. Σημαντικοί εκπρόσωποι ήταν οι Ματσούο Μπασό και Κομπαγιάσι Ίσσα.
    Πρόκειται για βίωμα και γι’ αυτό, επειδή στους ποιητές των χαϊκού υπάρχει η συνείδηση ότι η ζωή είναι πάνω από τις λέξεις, τα λόγια είναι ελάχιστα, αφήνοντας τον αναγνώστη να «συμπληρώσει» αυτή την γεύση του αιώνιου. Γίνεται προσπάθεια να συλληφθεί η στιγμή και να περάσει στο απυρόβλητο του χρόνου.
Πρώτος ο Μασαόκα Σίκι (1867-1902) που θεωρείται ο ιδρυτής του σύγχρονου χαϊκού, ακολούθησε μια αυτόνομη μορφή ποίησης. Ο ίδιος μάλιστα καθιέρωσε τον όρο χαϊκού από χακάϊ ή χόκκου.  Στην Ευρώπη πρωτοεμφανίζεται στις αρχές του 20ού αι. Επηρεάζονται ή και γράφουν χαϊκού από τον Έζρα Πάουντ και τους Εικονιστές μέχρι τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ και τον Χ. Λ. Μπόρχες. Ο Ε. Πάουντ έλεγε πως το χαϊκού είναι ένα ποίημα εικόνων.  Στην Ελλάδα, το 1940 ο Γ. Σεφέρης δημοσιεύει τη συλλογή του Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937), όπου εκεί βρίσκονται τα γνωστά «Δεκαέξι Χαϊκού» γραμμένα από το 1929 και μετά. Είναι η πρώτη πιο γνωστή δοκιμή σε αυτήν την ιαπωνική τρίστιχη 17σύλλαβη ποίηση.
(ΠΗΓΗ:http://pteroen.wordpress.com)

Music : Japanese dream