Θεματικός άξονας: Δάσος

Θέμα Προγράμματος: Το δάσος, η αξία του και η αναγκαιότητα βιωσιμότητάς του.

Σκοπός: Η γνωριμία με το δάσος και μέρος της βιοποικιλότητάς του, η κατανόηση της σχέσης ζωής δάσους ? κοινωνίας, η ευαισθητοποίηση στις συνέπειες των καταστροφών, η κατανόηση της αναγκαιότητας για αειφορική διαχείριση του δάσους.

Κριτήρια επιλογής του θέματος:

Η σημασία και η αξία του δάσους για τη ζωή στον πλανήτη.

Οι πρόσφατες καταστροφές απέραντων δασικών εκτάσεων ανά την Ελλάδα.

Η δυνατότητα βιωματικής προσέγγισης του θέματος από όλους, γιατί υπάρχει εύκολη πρόσβαση στους χώρους και στις πηγές πληροφόρησης.

Η ευκαιρία μέσω της υλοποίησης του προγράμματος, της σύνδεσης του σχολείου με την τοπική κοινωνία, φορείς, ειδικούς, υπηρεσίες.

Η δυνατότητα εύκολης σύνδεσης με πολλά γνωστικά αντικείμενα.

Επί μέρους θέματα (Υποθέματα):

Εθνικοί Δρυμοί (Πότε, Πώς, Γιατί) - Είδη δασών - Σημαντικά είδη χλωρίδας με έμφαση στα ενδημικά (δέντρα - θάμνοι) - Ζώνες βλάστησης.

Σημαντικά είδη πανίδας με έμφαση στα ενδημικά.

Ο Οικονομικός ρόλος του δάσους άλλοτε και τώρα (Ασχολίες, νέες ασχολίες, επαγγέλματα, μεταποιητικά επαγγέλματα, δάσος και ανακύκλωση).

Το δάσος ως Οικοσύστημα και προστάτης της σταθερότητας του μικροκλίματος, προστάτης από ατμοσφαιρική ρύπανση, ηχοενόχληση, πλημμύρες, διάβρωση εδάφους, ...

Απειλές - Πιέσεις «ποιοτικής» και «ποσοτικής» υποβάθμισης του δάσους (πυρκαγιές, ανορθόδοξη υλοτόμηση, μη ορθολογική τουριστική ανάπτυξη, όξινη βροχή).

Προτάσεις για ορθολογική/αειφορική διαχείριση. Η πυροπροστασία (Έμφαση στην Πρόληψη για αποφυγή της αντιμετώπισης πυρκαγιών)

Στόχοι /επιδιωκόμενα αποτελέσματα (γνωστικοί, συναισθηματικοί, δεξιοτήτων)

Μετά την υλοποίηση του προγράμματος, οι μαθητές/τριες θα είναι σε θέση:

Να περιγράφουν ορισμένα βασικά είδη από την χλωρίδα και την πανίδα του γειτονικού δάσους, διακρίνοντας τα κυριότερα ενδημικά.

Να ορίζουν τις έννοιες «οικοσύστημα», «τροφική αλυσίδα», «Τροφικό δίκτυο», «τροφική πυραμίδα», «Εθνικός Δρυμός», «Όξινη βροχή», «ρύπανση», «υποβάθμιση», «αειφορία - αειφορική διαχείριση», «αείφυλλα», «φυλλοβόλα».

Να απαριθμούν τα κυριότερα σχετικά με το δάσος επαγγέλματα και ασχολίες του παρελθόντος και να τα συγκρίνουν με τα σημερινά.

Να γνωρίσουν τρόπους «ανακύκλωσης», που σχετίζονται με λειτουργίες και υλικά του δάσους.

Να εκτιμήσουν τη σημασία των δασικών οικοσυστημάτων για τη ζωή στον πλανήτη και την οικονομική διάσταση του δάσους στο παρελθόν, στο σήμερα και στο μέλλον.

Να ενστερνιστούν την αναγκαιότητα της αειφορικής ανάπτυξης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το δάσος.

Να αναφέρουν τους κινδύνους που απειλούν το δάσος.

Να περιγράφουν τρόπους, μέτρα πυροπροστασίας, με έμφαση στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση επικίνδυνων σχετικών καταστάσεων.

Να επικοινωνούν με διάφορους τρόπους (επιστολή, συνέντευξη, συζήτηση, ...).

Να χρησιμοποιούν τεχνολογικά μέσα (φωτογραφική μηχανή, κάμερα, δημοσιογραφικό κασετόφωνο, Η/Υ).

Πεδία σύνδεσης με τα αναλυτικά προγράμματα:

Αναφέρονται τα γνωστικά αντικείμενα με τα οποία θα συνδεθεί ενδεχομένως το συγκεκριμένο θέμα, π.χ. με Γλώσσα: διαδικασία σύνταξης επιστολής και δημιουργίας αφίσας, με Γεωγραφία: τα δάση στην Πιερία, στην Ελλάδα, στις Μεσογειακές χώρες, με Φυσική ή Μελέτη Περιβάλλοντος, με Εικαστικά, με Μαθηματικά ?

Επισκέψεις/μετακινήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος, π.χ.

1. Γειτονικό Δάσος (Περιβαλλοντικό μονοπάτι κατά το οποίο π.χ. ανακαλύπτουν βιοδηλωτικά ίχνη διαφόρων οργανισμών, επισημαίνουν ανθρώπινες παρεμβάσεις προβληματικές για το δάσος, αναγνωρίζουν κάποια είδη φυτών, αναγνωρίζουν ήχους, ?)

2. ΚΠΕ Ανατ. Ολύμπου ή ΚΠΕ Νάουσας ή ΚΠΕ Βερτίσκου ή ? (Συμμετοχή στο σχετικό πρόγραμμα του ΚΠΕ)

Συνοπτική περιγραφή μεθοδολογίας / δραστηριοτήτων

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ: Ερέθισμα (με προβολή και σχολιασμό σχετικών εικόνων και δημοσιευμάτων), αρχική αξιολόγηση (ανίχνευση του γνωστικού υποβάθρου των παιδιών με συζήτηση ή ερωτηματολόγιο), επιλογή του θέματος, επί μέρους θέματα, χωρισμός σε ομάδες σε σχέση με τα επί μέρους θέματα.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ: Συγκέντρωση αποκομμάτων και στοιχείων από τον τύπο, τα ΜΜΕ και τα περιοδικά τα οποία να έχουν σχέση με το δάσος: η ζωή στο δάσος, οι κίνδυνοι που το απειλούν, οι πυρκαγιές των δασών, τα δασικά επαγγέλματα, κτλ.

Άντληση πληροφοριών/στοιχείων από άλλες πηγές πληροφόρησης (βιβλιοθήκη, διαδίκτυο, συνεντεύξεις με ειδικούς, εργαζόμενους, κατοίκους της περιοχής).

Αξιοποίηση φύλλων εργασίας από σχετικό εκπαιδευτικό υλικό.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ: Εντοπισμός στο Χάρτη της Πιερίας των δασικών εκτάσεων, εντοπισμός στο Χάρτη της Ελλάδας των Εθνικών Δρυμών.

Συζήτηση/αξιοποίηση των πληροφοριών που αφορούν στις αιτίες και επιπτώσεις της καταστροφής των δασών. 

Κατασκευή εννοιολογικού χάρτη / χάρτη ιδεών/εννοιών.

Διαμορφωτική αξιολόγηση.

ΜΑΡΤΙΟΣ: Οργάνωση πρώτης επίσκεψης στο κοντινό δάσος και πιθανόν σε ένα άλλο κομμάτι δάσους που πρόσφατα κάηκε.

Εξερεύνηση και αποτίμηση των διαφορών που θα παρατηρηθούν από τις επισκέψεις.

Καταγραφή του πάχους των κορμών των δένδρων, του ύψους τους κατ' εκτίμηση, των ειδών τους και ιδιαίτερα της ηλικίας τους.

Καταγραφή των τυχόν ανθρώπινων παρεμβάσεων στο δάσος: υποδομή δασοπροστασίας, αποψίλωση, κάδοι απορριμμάτων, ανεξέλεγκτη ρήψη απορριμμάτων, ?

Διαμορφωτική αξιολόγηση.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ: Οργάνωση δεύτερης επίσκεψης στο δάσος. Ανίχνευση βιοδηλωτικών ιχνών. Αναγνώριση ήχων του δάσους, τοποθέτηση πινακίδων για την προστασία του.

Συλλογή νεκρής ύλης (ξυλάκια, ξερά φύλλα, κλπ.) για αξιοποίησή της στα εικαστικά.

Σύνθεση της όλης εργασίας. Εξαγωγή συμπερασμάτων και προτάσεων.

Διαμορφωτική αξιολόγηση.

ΜΑΙΟΣ:Οργάνωση συνάντησης με τους υπεύθυνους προστασίας του δάσους: δασαρχείο, πυροσβεστική υπηρεσία, ...

 Επιστολές σε κυβερνητικές υπηρεσίες, οργανώσεις για τη διαχείριση και προστασία του δάσους.

Ενημερωτικές συναντήσεις στο σχολείο με ειδικούς για το θέμα.

ΙΟΥΝΙΟΣ: Προετοιμασία παρουσίασης, δημιουργία σχετικής αφίσας, παρουσίαση των προϊόντων του προγράμματος σε γονείς και φορείς. Τελική αξιολόγηση.

Μετά την υλοποίηση του προγράμματος: (Ίσως και στην αρχή της επόμενης σχολικής χρονιάς) Διαπίστωση της ανταπόκρισης η μη ανταπόκρισης των αρμόδιων φορέων στις προτάσεις των μαθητικών ομάδων. Πιθανή νέα υπενθύμιση προς τους συγκεκριμένους φορείς.

Διαθεματικές έννοιες: Χώρος, χρόνος, αλληλεπίδραση, συνεργασία, προστασία, ισορροπία, αλληλεγγύη, ομάδα, αειφορία.

Σχετικό Εκπαιδευτικό Υλικό:

1. Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων, ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Θεματική Ενότητα "Δάση", σελ.44-49 & 108-116

2. Φλογαΐτη, Ευγ., (επιστ. επιμ., 1995), Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο δημοτικό σχολείο, ΥΠ.Ε.Π.Θ., WWF. Θεματική Ενότητα "δάσος", στον ιστότοπο της WWF - Ελλάς (Αρχεία PDF) Εισαγωγή,     Δραστηριότητες. Και στην Πύλη Παιδαγωγικού υλικού Θεματική Ενότητα "δάσος"(HTTP) και Θεματική Ενότητα "Απειλούμενα είδη" (HTTP).

3. Τα δάση γύρω απ? τη Μεσόγειο της WWF - Ελλάς (Εισαγωγή, Δραστηριότητες, Τετράδιο δραστηριοτήτων)

4.Το τετράδιο εργασιών "Στα μονοπάτια του Ολύμπου", του ΚΠΕ Ανατολικού Ολύμπου,

5. "Το Τετράδιο του Δάσους: Μια βιωματική μελέτη του δασικού κόσμου",   του ΚΠΕ Μακρινίτσας, στον Ιστότοπο του ΕΚΚΕ. 

6. "Στα μονοπάτια του Βερμίου" & "Εις το βουνό ψηλά εκεί" έντυπα του ΚΠΕ Νάουσας.

7. "Βαθιά μέσα στο δάσος",  έντυπο του ΚΠΕ Βερτίσκου.

8. "Τα δάση μας ... τα κάλλη μας", του ΚΠΕ Μελίτης.

9. "Δάσος, ο χορός των Δρυάδων", τετράδιο εργασιών του ΚΠΕ Γρεβενών.

10."To δάσος" στον ιστότοπο του ΚΠΕ Καστοριάς  (HTTP),     (FLASH) .

11.Η παρουσίαση «Εκπαίδευση ζωής στα καμένα» του ΚΠΕ Ακράτας, στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

12.Γνωριμία με τη Φύση της Προστατευόμενης Περιοχής Εθνικού Δρυμού Ολύμπου (Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου & Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία)

13. Ήχος και Φύση (ΚΠΕ Ποροΐων Σερρών)

14. Το Μέλλον των Δασών της WWF - Ελλάς

15. Το δάσος, ο Άγνωστος Ευεργέτης, (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ). Διαθέσιμο στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε.

16. Εξερευνώντας το Περιβάλλον της Ευρώπης, ΥΠΕΠΘ - WWF, Θεματ. Ενότητα "Δάση", στην Πύλη Παιδαγ. Υλικού

17. Παρατήρηση Δασών (Forestwatch), της WWF Ελλάς, Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού & Ερωτηματολόγιο διαθέσιμο στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού.

18. Γνωρίζω, Συμμετέχω, Προστατεύω(Οι Προστατευόμενες Περιοχές της Ελλάδας και το Παράδειγμα του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας), της WWF Ελλάς, στον ιστότοπο της WWF - Ελλάς (9 Αρχεία PDF).

19.  "Ο Κόσυνθος και το παραποτάμιο Δάσος του", Τετράδιο μαθητή, του ΚΠΕ Βιστωνίδας Ν. Ξάνθης.

20. Βλάχος, Ιω., Ζωδιάτου Ε., (2009), Η Αίσθηση των Πέντε Αισθήσεων. Παιχνίδια με τις Αισθήσεις για την ανακάλυψη της Φύσης και της φύσης μας, μέσα από την εμπειρία του ΚΠΕ Κλειτορίας. Έκδοση ΚΠΕ Κλειτορίας.

21. ΔΑΣΟΣ: γνώση και δράση. Έκδοση του ΚΠΕ Μουζακίου. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ http://www.kpem.gr/ekdoseis/dasosgnosi.pdf

22. Γκίκα, Αθ., Γκορίλας, Θ., (επιμ. 2006), Το Δάσος: Τριήμερο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Καρδίτσα, Έκδοση ΚΠΕ Μουζακίου. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

23. Φύλλα Εργασίας για το Δάσος. ΚΠΕ Μουζακίου. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

24. Τσιτσάς Σεραφείμ, (5η Έκδοση, 2003), Τ' αγριόδεντρα του βουνού και του λόγγου: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, ΠΟΙΗΣΗ, ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΕΙΑ.Καρδίτσα, ΚΠΕ Μουζακίου. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ http://www.kpem.gr/ekdoseis/tsitsas.pdf

25. Η αξία του δάσους. Ανασύρθηκε από  greek.akrotirienvironment.com (20-03-2013).

26. Ευαγγέλου, Χ., Κρομυάδου, Χ., Λάμπου, Ελ., (2009), Δάσος: Πηγή Νερού και Ζωής (CD). ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ

27. Σκούλλος Μ. (επιμ.), (2008), Αλάμπεη Α., Κουρούτος Β., Μαλωτίδη Β., Μαντζάρα Μ., Ψαλλιδάς Β. (συγγραφή), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη σε Προστατευόμενες Περιοχές: Επιμορφωτικό υλικό, Αθήνα, Έκδοση MIO-ECSDE. Διαθέσιμο στο http://www.mio-ecsde.org/epeaek09/index.html

28. Παρασκευόπουλος, Σ., (Επιστημονική επιμέλεια) & Μπάρμπας, Τ., (Σχεδιασμός - Ανάπτυξη),  (1999), Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών και Στελεχών της Εκπαίδευσης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση  Περιλαμβάνει τα Κεφάλαια: α. Γενικό Μέρος Β. Το δάσος γ. Υγροβιότοποι. Θεσσαλονίκη, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης/ΑΠΘ.

29. Δάσος... ο μεγάλος μυσταγωγός. ΚΠΕ Σικυωνίων Κορινθίας. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

30.  Επιδαπέδιο παιχνίδι για το δάσος, στον ιστότοπο της WWF Ελλάς (Αρχείο PDF).

31.Τα μυστικά του δάσους, Εκπ/κό υλικό για παιδιά Προσχολικής & Πρώτης σχολικής Ηλικίας, ΚΠΕ Καστοριάς. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ. (Προσπελάστηκε 08-07-2012).

 

Διαδικασία αξιολόγησης του προγράμματος (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, χ.χ.)

Τι θα αξιολογηθεί:

1. Ο βαθμός επίτευξης των στόχων (η οικοδόμηση γνώσεων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η διαμόρφωση κώδικα αξιών, στάσεων και συμπεριφορών των μαθητών απέναντι στον εαυτό τους, την ομάδα, το περιβάλλον)

2. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε

3. Η πρωτοτυπία αντιμετώπισης του θέματος

4. Η διαθεματική προσέγγιση

5. Το πλήθος, η ετερογένεια και η ποιότητα των πηγών που επιλέχθηκαν

6. Η ικανότητα οργάνωσης και επεξεργασίας δεδομένων, πληροφοριών και στοιχείων που συγκεντρώθηκαν

Από ποιους:

Κυρίως (ως εσωτερική διαδικασία της σχολικής μονάδας), από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές.

Πότε:

Στην έναρξη, στη διάρκεια και στο τέλος υλοποίησης του προγράμματος.

Πώς:

Με ερωτηματολόγιο και συζήτηση (αρχική αξιολόγηση).

Με συζήτηση, σύνθεση και επεξεργασία των πληροφοριών στην ολομέλεια, με παρατήρηση των παιδιών στη διάρκεια υλοποίησης των επισκέψεων και δραστηριοτήτων (διαμορφωτική αξιολόγηση και ανατροφοδότηση).

Με συμπλήρωση του αρχικού ερωτηματολογίου και με παρουσίαση των προϊόντων του προγράμματος (Τελική αξιολόγηση). Κατά την παρουσίαση του προγράμματος διαπιστώνεται ο βαθμός επιτυχίας του και από γονείς και τοπικούς φορείς.

---

Δάσος     Νερό     Καταναλωτισμός - Απορρίμματα    Αστικό Περιβάλλον     Ενέργεια    Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

---

Επιστροφή στην αρχή της σελίδας

2^ο Σχέδιο προγράμματος

Θεματικός άξονας: Νερό

Θέμα Προγράμματος: Το νερό, η χρησιμότητά του, οι χρήσεις του και η βιωσιμότητά του.

Σκοπός του Προγράμματος: Η γνωριμία με την έννοια του νερού, η κατανόηση των προβλημάτων που σχετίζονται με την ποσοτική και ποιοτική υποβάθμισή του, η ευαισθητοποίηση και εν τέλει, η ενεργός συμμετοχή στην προσπάθεια ορθολογικότερης διαχείρισης και χρήσης του, για την βιωσιμότητά του.

Κριτήρια επιλογής του θέματος:

?Το νερό είναι αναγκαίο στην καθημερινή μας ζωή (ύδρευση, άρδευση, καθαριότητα, υγεία). Υπάρχει λοιπόν, ανάγκη βιωσιμότητας του φυσικού αυτού πόρου.

? Υπάρχει καθημερινή επαφή των παιδιών με το νερό.

? Πολλά παιδιά θεωρούν δεδομένο ότι πάντα θα το έχουν στη διάθεσή τους.

? Υπάρχει πρόβλημα ποιότητας και ποσότητας του νερού.

? Συνδέεται εύκολα με το Αναλυτικό πρόγραμμα.

? Το θέμα προσφέρεται για σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία.

Επί μέρους θέματα (Υποθέματα):

Ο υδρολογικός κύκλος. Οι καταστάσεις του νερού. Ρύπανση. Νερό και Υγεία. 

Η κατανάλωση του νερού - Χρήσεις και Καταχρήσεις.

Νερό και Γεωργία (Δεξαμενές, φράγματα και αντλίες της άρδευσης στο έδαφος, η χημεία στην υπηρεσία της Γεωργίας, Ερημοποίηση)

Νερό και βιομηχανία (Εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις και καινοτομίες)

Οικιακή χρήση του νερού (Η μεταφορά του νερού, η αποθήκευσή του, η επεξεργασία του, η διανομή του, οι διαρροές, η επεξεργασία των λυμάτων, σαπούνια, απορρυπαντικά)

Το νερό στην Ιστορία. Το νερό στις παραδόσεις. Το νερό στη θρησκεία. Νερό και επαγγέλματα άλλοτε & τώρα.

Στόχοι /επιδιωκόμενα αποτελέσματα (γνωστικοί, συναισθηματικοί, δεξιοτήτων)

Μετά την υλοποίηση του προγράμματος, οι μαθητές/τριες θα είναι σε θέση:

Να αναφέρουν τις τρεις μορφές (καταστάσεις) του νερού.

Να περιγράφουν το φυσικό κύκλο του νερού. Να διακρίνουν τις έννοιες «ρύπανση» και «μόλυνση».

Να διακρίνουν με ποιους τρόπους παρεμβαίνει ο άνθρωπος στα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Να απαριθμούν τους σπουδαιότερους κινδύνους που απειλούν το πόσιμο νερό.

Να διερευνούν και ανακαλύπτουν στοιχεία του ιστορικού - πολιτιστικού χαρακτήρα του νερού (σύνδεση με το τραγούδι, τη λαογραφία, τη μυθολογία, τη θρησκεία).

Να συνεργάζονται κατά ομάδες, μέσα σε κλίμα φιλίας, εμπιστοσύνης.

Να εκτιμήσουν τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα του νερού στη ζωή μας και να αποκτήσουν θετική στάση σε θέματα που αφορούν την αξία του νερού (αειφορία, οικονομία).

Να προτείνουν τρόπους επίλυσης προβληματικών καταστάσεων, με συλλογική λήψη αποφάσεων.

Να εκφράζονται μέσα από παιχνίδια ρόλων.

Χρησιμοποιώντας απλά μέσα, να δημιουργούν κατασκευές σχετικές με το θέμα.

Να κάνουν καλή χρήση τεχνολογικών μέσων (φωτογραφική μηχανή, κάμερα, μαγνητόφωνο, ...)

Πεδία σύνδεσης με τα αναλυτικά προγράμματα: π.χ.

·          Γλώσσα: Παραγωγή διάφορων κειμενικών ειδών

·          Μαθηματικά: Στατιστικά στοιχεία για κατανάλωση νερού

·          Εικαστικά: Ομαδικές και ατομικές δημιουργίες σχετιζόμενες με το νερό

·          Γεωγραφία: Η κατανομή του νερού στην Ελλάδα και στον κόσμο, (λεκάνες απορροής, υδατικά διαμερίσματα)

·          Ιστορία/Τοπική Ιστορία: Η χρήση του νερού άλλοτε και τώρα στον τόπο μας και αλλού

·          Φυσική: Ιδιότητες του νερού, υδρολογικός κύκλος

·          Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή: Πώς παρεμβαίνει ο νομοθέτης για τη βιωσιμότητα του νερού

·          Θρησκευτικά: Το νερό στις διάφορες θρησκείες

·          Μουσική: Τραγούδια για το νερό

·          Πληροφορική: Αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο

·          Ξένη γλώσσα: Επικοινωνία, ανταλλαγή απόψεων με μαθητικές ομάδες άλλων χωρών

Επισκέψεις/μετακινήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος, π.χ.

1. Εγκαταστάσεις Βιολογικού Καθαρισμού (Ενημέρωση - Συνέντευξη από τον Υπεύθυνο Βιολογικού καθαρισμού)

2. Δημαρχείο (Συνέντευξη από το Δήμαρχο ή τους αρμόδιους του Δήμου σχετική με την υδροδότηση, την αποχέτευση, τον τρόπο αποκομιδής και διάθεσης των στερεών απορριμμάτων)

3. ΚΠΕ Κορδελιού ή Βελβεντού ή Έδεσσας (Παρακολούθηση σχετικού προγράμματος του ΚΠΕ)

4. Επίσκεψη στο Μουσείο Ύδρευσης της ΔΕΥΑΘ (Θεσσαλονίκη).

Συνοπτική περιγραφή μεθοδολογίας / δραστηριοτήτων

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ? ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ: Παιχνίδια γνωριμίας, ανάπτυξης εμπιστοσύνης, συνεργατικότητας (π.χ. το κάθε παιδί παρουσιάζει το συμμαθητή/τριά του, το κάθε παιδί καθοδηγεί το συμμαθητή/τριά του, ο οποίος έχει τα μάτια κλειστά) (Αρχοντάκη & Φιλίππου, 2003).

Ερέθισμα, επιλογή θέματος και επί μέρους θεμάτων, χωρισμός σε ομάδες, ασκήσεις ανάπτυξης δεξιοτήτων ομαδικής εργασίας, σύνδεση με τα γνωστικά αντικείμενα του ΔΕΠΠΣ.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ: Φύλλα εργασίας σχετικά με κύκλο του νερού, χρήσεις του νερού, κατανομή του νερού στον πλανήτη, αναλογία πόσιμου με υπόλοιπο νερό, πηγές ρύπανσης. Αναζήτηση πληροφοριών σχετικών με τα υποθέματα από τις ομάδες (στο σχολείο & εκτός σχολείου). Παιχνίδια ρόλων για επίλυση προβληματικών καταστάσεων για το νερό.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ: Προετοιμασία συνεντεύξεων. Συνεντεύξεις από Δήμαρχο, υπεύθυνο υδροδότησης του Δήμου. Συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων από τις απαντήσεις. Έρευνα για την οικιακή χρήση του νερού (Δημιουργία ερωτηματολογίου για τους γονείς, σχετικού με την οικιακή κατανάλωση νερού και τη χρήση απορρυπαντικών στο σπίτι).

ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ: Ιστορικά στοιχεία για τη χρήση του νερού και τα σκεύη του νερού, έθιμα για το νερό, τραγούδια, λογοτεχνία για το νερό. Δημιουργία αφίσας για την αειφορική χρήση του νερού και σχετικές άλλες εικαστικές κατασκευές.

ΜΑΙΟΣ: Επεξεργασία ερωτηματολογίων έρευνας, ανάλυση των στατιστικών στοιχείων, εξαγωγή συμπερασμάτων.

ΙΟΥΝΙΟΣ: Αξιολόγηση ? ανατροφοδότηση. Παρουσίαση του όλου προγράμματος στο χώρο του σχολείου κατά την οποία θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα της έρευνας και οι προτάσεις.

Μετά την υλοποίηση του προγράμματος: (Ίσως και στην αρχή της επόμενης σχολικής χρονιάς) Διαπίστωση της ανταπόκρισης η μη ανταπόκρισης των αρμόδιων φορέων στις προτάσεις των μαθητικών ομάδων. Πιθανή νέα υπενθύμιση προς τους συγκεκριμένους φορείς.

Διαθεματικές έννοιες: Χώρος, χρόνος, σύστημα, αλληλεπίδραση, κοινωνική δικαιοσύνη, δικαίωμα, αειφορία.

Διαδικασία Αξιολόγησης του προγράμματος

---

Γιάννης Οργανόπουλος (2011),

Μια Ιστοεξερεύνηση με θέμα: "Το νερό στη ζωή μας. Χρήσεις και καταχρήσεις"

(Ημερομηνία Ανάρτησης 08-10-2011)

Καταιγισμός εικόνων για το νερό (Αρχείο Powerpoint Αρχείο .ppt)           Αρχείο .pps

(Ημερομηνία Ανάρτησης 13-10-2011)

Ένα μικρό σύνολο ασκήσεων κλειστού τύπου για το νερό

(Οι ασκήσεις δημιουργήθηκαν με το πρόγραμμα Hot Potatoes)

Σχεδιασμός-Δημιουργία: Γιάννης Οργανόπουλος  (Ημερομηνία ανάρτησης 22-10-2011)

.....................................................................................................................................................................................

Σχετικό Εκπαιδευτικό Υλικό:

1. Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων, ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Θεματ. Ενότητα "Νερό", σελ. 32-37 & 90-98.

2. Φλογαΐτη, Ευγ., (επιστ. επιμ., 1995), Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο δημοτικό σχολείο, ΥΠ.Ε.Π.Θ., WWF.  Θεματική ενότητα "Νερό", Θεματική Ενότητα "Επιφανειακά νερά: Υγρότοποι - Ποτάμια - Λίμνες", Θ.Ε. Θάλασσα,διαθέσιμα στην Πύλη Παιδαγωγικού υλικού.

3.Ένα κουτί γεμάτο νερό, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.

4.Το νερό: χθες, σήμερα, αύριο, ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού.

5. Το νερό και η αειφορική του διαχείριση, ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού.

6. "Το Ταξίδι του νερού στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού Έδεσσας" & "Λουτρά Λουτρακίου Πόζαρ", έντυπα του ΚΠΕ Έδεσσας.

7. "Το νιο το ευλογημένο τ' αθάνατο νερό", έντυπο με φύλλα εργασίας & "Τα κατορθώματα μιας δροσοσταλιάς", σχετική εικονογραφημένη ιστορία για νηπιαγωγείο και μικρές τάξεις δημοτικού, του ΚΠΕ Νάουσας.

8. "Η νόνα η σταγόνα", του ΚΠΕ Βελβεντού, παραμύθι για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας.

9. Οι δρόμοι του νερού - Η λίμνη της Καστοριάς,στον ιστότοπο του ΚΠΕ Καστοριάς (HTTP),     (FLASH) .

10. Σκούλος, Μ., (επιμ), (2003), Το νερό στη Μεσόγειο, MIO ECSDE, στον ιστότοπο της MIO ECSDE, με δωρεάν εγγραφή μέλους. Κατεβάστε το απ' ευθείας σε αρχείο PDF (10,5 Mb) εδώ.

11. Εξερευνώντας το Περιβάλλον της Ευρώπης, ΥΠΕΠΘ - WWF, Θ.Ε. "Νερό & Ποτάμια", στην Πύλη Παιδ. Υλικού

12. Εξοικονόμηση νερού, (Watersave), Δίκτυο "Μεσόγειος  SOS", στον ιστότοπο του δικτύου.

13.Τρικαλίτη, Α., Παλαιοπούλου ? Σταθοπούλου, Ρ., (1999), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για Βιώσιμες πόλεις, ΥΠ.Ε.Π.Θ., Θεματική Ενότητα "Το νερό στην πόλη".

14. Το γλυκό νερό στον πλανήτη μας, Ιστοεξερεύνηση για Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄,  Τάξεις των Ευθ. Σταμούλη, Α. Γρίλια, Παν.     Πήλιουρα. Διαθέσιμη στον Ιστότοπο του Παν. Πήλιουρα, Σχολικού Συμβούλου 10ης Εκπ/κής Περιφέρειας Αθηνών.

15. "Παρέα με το Σταγονούλη", Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας (ΕΥΔΑΠ).

16. Μπουτάκης Γ., Μπαΐρας  Χαρ., Αλεξούδης Ιω., Κουτσούλας, Ηλ., Μπιστίνας, Γρ., Λιανόπουλος Δ., Ιωαννίδης, Απ., Το νερό πηγή ζωής. Τετράδιο Εργασιών, ΚΠΕ Σουφλίου. Σουφλί, Μάρτιος 2009. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

17. Μπουτάκης Γ., Μπαΐρας  Χαρ., Αλεξούδης Ιω., Κουτσούλας, Ηλ., Μπιστίνας, Αργυρορρύτης Έβρος, "Ο Κάλλιστος των ποταμών", ΚΠΕ Σουφλίου. Σουφλί, 2008. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

18. Βίγκλας, Π., Γκράσσος, Γ., Καπλάνης, Ξ., Το Νερό: Οι κρήνες της Μακρινίτσας, ΚΠΕ Μακρινίτσας. Μακρινίτσα, Δεκέμβριος 2007. Στον ιστότοπο του ΕΚΚΕ. (Προσπελάστηκε 20-03-2013)

19. "Ακολουθώντας τον ποταμό Κόσυνθο", Έντυπο με πληροφόρηση για τον ποταμό, του ΚΠΕ Βιστωνίδας Ν. Ξάνθης (2009). Στον Ιστότοπο του ΚΠΕ & στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε.

20. "Ο Κόσυνθος και το παραποτάμιο Δάσος του", Τετράδιο Μαθητή, του ΚΠΕ Βιστωνίδας Ν. Ξάνθης (2009). Στον Ιστότοπο του ΚΠΕ & στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε.

21. Καλαϊτζίδης, Δ., Ψαλλιδάς, Β., (1999), Το ποτάμι, Εγχειρίδιο Παιδαγωγικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.  Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.

22α. "Τα μυστικά της Λίμνης Βιστωνίδας", Έντυπο με πληροφόρηση για τη λίμνη, του ΚΠΕ Βιστωνίδας Ν. Ξάνθης   (2009). Στον Ιστότοπο του ΚΠΕ & στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε.

22β. "Ανακαλύπτoντας τα μυστικά της Λίμνης Βιστωνίδας", Τετράδιο Μαθητή, του ΚΠΕ Βιστωνίδας Ν. Ξάνθης  (2009). Στον Ιστότοπο του ΚΠΕ & στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε.

23. "Απεργία στον κύκλο του νερού": Οικολογική Ιστορία για παιδιά, του ΚΠΕ Καλαμάτας. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

24. "Ο Μπαμπακένιος, το φαντασμένο σύννεφο". Οικολογική Ιστορία για παιδιά, του ΚΠΕ Καλαμάτας.

25. ΜΙΑ ΣΤΑΓΟΝΟΠΑΡΕΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΜΑΣ, ΚΠΕ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ. Εκπαιδευτικό υλικό σχετικό με τις λίμνες, για μικρά παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας.  Στον ιστότοπο του ΚΠΕ . Περιλαμβάνει:

α). Εικονογραφημένη ιστορία για τον κύκλο του νερού, με τίτλο: "Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας",

 β). Βιβλίο για τον Εκπαιδευτικό: "Δραστηριότητες για την προσέγγιση του οικοσυστήματος μιας λίμνης"(PDF 3,66 MB)

 γ). Ελάτε μαζί μου να γνωρίσουμε τα πουλιά της λίμνης (αρχείο PDF 1,72 MB)

26. Τα πουλιά της λίμνης της Καστοριάς και της λεκάνης απορροής της: Οδηγός αναγνώρισης. Έκδοση ΚΠΕ Καστοριάς. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ http://kpe-kastor.kas.sch.gr/bird_guide

27. Το νερό νεράκι, Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης, Θεσ/νίκη, 2001. Για μικρά παιδιά

    28. Ζωδιάτου, Ε., Πασσά, Μ., Σταυρόπουλος, Α., (2009), Οι δρόμοι του νερού: Τριήμερο Πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής του ΚΠΕ Κλειτορίας για παιδιά με νοητική υστέρηση. Έκδοση ΚΠΕ Κλειτορίας.

     29. Γκίκα, Αθ., Γκορίλας, Θ., (επιμ. 2008), Υγρότοποι: Τριήμερο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,   Φύλλα Εργασίας.    Καρδίτσα, Εκδ'οσεις του ΚΠΕ Μουζακίου. Διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΚΠΕ (PDF 13,37 MB).

     30. Ο Κύκλος του νερού σε παζλ, στο πλαίσιο του προγράμματος "Οι περιπέτειες του Νερούλη στον ποταμό Λουδία". ΚΠΕ Γιαννιτσών, 2009.

31. Σκούλλος Μ. (επιμ.), (2008), Αλάμπεη Α., Κουρούτος Β., Μαλωτίδη Β., Μαντζάρα Μ., Ψαλλιδάς Β. (συγγραφή), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη σε Προστατευόμενες Περιοχές: Επιμορφωτικό υλικό, Αθήνα, Έκδοση MIO-ECSDE. Διαθέσιμο στο http://www.mio-ecsde.org/epeaek09/index.html

     32. Το δώρο της βροχής - Αποστολή Νερό, Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον  τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE, 2009).

    33. Παρασκευόπουλος, Σ., (Επιστημονική επιμέλεια) & Μπάρμπας, Τ., (Σχεδιασμός - Ανάπτυξη),  (1999), Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών και Στελεχών της Εκπαίδευσης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση  Περιλαμβάνει τα Κεφάλαια: α. Γενικό ΜέροςΒ. Το δάσος γ. Υγροβιότοποι. Θεσσαλονίκη, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης/ΑΠΘ.

   34. Ρεπούση, Μ.,  Δαγκλή, Ολ., Κουτσουρά, Ζ., Μπενιάτα Ε., Γκούγκαρα Ε., (2006), Υδάτινες διαδρομές από το χτες στο σήμερα. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το μουσείο ύδρευσης και την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.

   35. Λίμνη Στυμφαλίας. ΚΠΕ Σικυωνίων Κορινθίας. Διαθέσιμο στον Ιστότοπο του ΚΠΕ.

  36. Θεοδωρίδου, Σ., Τσιγγενοπούλου, Ε., Κολίνη, Κ., Τεστέμπαση, Α., Λόγγος, Δ., Λόγγος, Ε., (2009), Το κάλεσμα της Λίμνης: Εκπαιδευτικός Οδηγός για τη Λίμνη Βεγορίτιδα βασισμένος στις Αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης. Έδεσσα, ΚΠΕ Έδεσσας.

  37. Γνωριμία με τη φύση της Προστατευόμενης περιοχής ΛΙΜΝΗΣ ΚΕΡΚΙΝΗΣ. Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ).

Οδηγός - εγχειρίδιο εκπαιδευτικού (1,10 MB)           Εκπαιδευτικό υλικό για την Κερκίνη (πακέτο αρχείων 10,6 MB)

  38. ΚΠΕ Ανωγείων, (2008, 2009), Όταν το νερό αγκάλιασε την πέτρα,

α) Θεωρητικό μέρος          β) Τετράδιο δραστηριοτήτων. Διαθέσιμα στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

  39. ΚΠΕ Ανωγείων, (2008), "Α μπε μπα μπλομ ...πού τρέχει το νερό;",

α) Τετράδιο δραστηριοτήτων           β) Τετράδιο γνώσεων. Διαθέσιμα στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

  40. Ταμουτσέλη, Κ., (2003), Το Μυλοτόπι της Πολίχνης: Εκπαιδευτικό υλικό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (με θέμα τους νερόμυλους), Πολίχνη Ν. Θεσσαλονίκης, Έκδοση Δήμου Πολίχνης. Διαθέσιμο στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε. (Προσπελάστηκε 18-10-2010).

  41. Βασάλα, Π., (2006), Κεφαλονιά ? Υγρότοποι: Προγράμματα & Δραστηριότητες Π.Ε. Έκδοση ΤΕΔΚ Κεφαλονιάς και Ιθάκης. Διαθέσιμο στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού (Προσπελάστηκε 18-10-2010)

Υλικό για τον εκπαιδευτικό             Υλικό για το μαθητή         Συμπληρωματικό υλικό

 42. MEDASSET (Μεσογειακός Σύνδεσμος για τη Σωτηρία των θαλασσίων χελωνών), (2002), Μεσόγειος θάλασσα - Πηγή ζωής. Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.

  43. «Ο υδρολογικός κύκλος». Γεωλογική Υπηρεσία ΗΠΑ. Ελληνικό κείμενο: Χρήστος Μακρόπουλος (Imperial College).(Προσπελάστηκε 06-11-2010).

  44. Μάναλης, Π., Μαργαρίτη, Σ., Σούρμπη, Α., (2010), Εκπαίδευση για την αειφορία: Ταξιδεύοντας με την αειφορία στον Αργοσαρωνικό (Αρχείο PDF 8,59 MB). Αθήνα. Οργανισμός Ανάπτυξης Περιβαλλοντικής Προστασίας Νομαρχίας Πειραιά - Διεύθυνση Β/θμιας Εκπ/σης Πειραιά. (Αρχείο PDF 4,54 MB). Αναρτήθηκε 29-11-2010.

  45. Αγγελίδης, Ζ., Αθανασίου, Χρ., Υφαντής, Γ., (2009), Νερό: Αειφορική Διαχείριση και Περιβάλλον. Θεσσαλονίκη. ΚΠΕ Κορδελιού. Διαθέσιμο στον Ιστότοπο του ΕΚΚΕ http://www.ekke.gr/estia/gr_pages/F_synerg/Zissis_nero/2010_10_26/Nero_aeiforiki%20diaxeirisi_perivallon.pdf .  (Προσπελάστηκε 12-01-2011).

46. "Ερασίνος, ο γιος του βράχου". Έκδοση ΚΠΕ Νέας Κίου.

 47. "Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας ποταμός". Έκδοση ΚΠΕ Νέας Κίου.

 48. "Όταν οι πηγές της Αργολίδας αναβλύζουν μύθους". Έκδοση ΚΠΕ Νέας Κίου.

 49. "Νερό: Κοινό αγαθό για όλους" (CD). Κέντρο Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Ανάπτυξη "ΔΗΜΗΤΡΑ". Εκστρατεία Ευαισθητοποίησης για του υδάτινους Πόρους του Πλανήτη μας.

---

Δάσος     Νερό     Καταναλωτισμός - Απορρίμματα    Αστικό Περιβάλλον     Ενέργεια    Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

---

Επιστροφή στην αρχή της σελίδας

3^ο Σχέδιο προγράμματος

   

    Θεματικός άξονας: Καταναλωτισμός - Απορρίμματα

   

    Θέμα Προγράμματος: Ο καταναλωτισμός σε σχέση με την παραγωγή απορριμμάτων. Λιγότερα ψώνια, λιγότερα σκουπίδια. Ανακύκλωση.

    Σκοπός του Προγράμματος: Η κατανόηση των προβλημάτων που σχετίζονται με την υπερκατανάλωση (παραγωγή σκουπιδιών), που οδηγεί στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η ευαισθητοποίηση και εν τέλει, η δημιουργία ορθολογικότερης καταναλωτικής συμπεριφοράς. Ο ενστερνισμός της αναγκαιότητας της ανακύκλωσης προς χάριν της βιωσιμότητας των φυσικών πόρων.

    Κριτήρια επιλογής του θέματος:

    Η αναγκαιότητα επαναπροσδιορισμού και ιεράρχησης των αναγκών μας.

    Υπάρχει καθημερινή επαφή των παιδιών με καταναλωτικά πρότυπα και διαφημιστικά μηνύματα που τα ωθούν, όπως και όλη την κοινωνία σε ανεξέλεγκτο υπερκαταναλωτισμό.

    Η υπερκατανάλωση οδηγεί σε υπερπαραγωγή σκουπιδιών, για τα οποία υπάρχει πρόβλημα απόρριψης.

    Οι συσκευασίες των προϊόντων που χρησιμοποιούν τα παιδιά και οι περισσότεροι από εμάς, είναι πάρα πολλές και συνήθως μη ανακυκλώσιμες.

    Το θέμα συνδέεται εύκολα με το Αναλυτικό πρόγραμμα.

    Το θέμα προσφέρεται για σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία.

     Επί μέρους θέματα (Υποθέματα):

    Οι βασικές μας ανάγκες.

    Οι άλλες τεχνητές ανάγκες.

    Οι ανθρώπινες ανάγκες εδώ και αλλού (ανά τον κόσμο) άλλοτε και τώρα.

    Η κατανάλωση εδώ και αλλού (ανά τον κόσμο) άλλοτε και τώρα.

    Διαφήμιση και κατανάλωση.

    Περισσότερα συσκευασμένα προϊόντα, περισσότερα σκουπίδια, λιγότεροι διαθέσιμοι πόροι.

    Η αναγκαιότητα της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης.

    Η επικινδυνότητα διάφορων τοξικών απορριμμάτων.

    Ανακύκλωση γυαλιού, χαρτιού, αλουμινίου.

    Αξιοποίηση άχρηστων υλικών.

     Στόχοι /επιδιωκόμενα αποτελέσματα (γνωστικοί, συναισθηματικοί, δεξιοτήτων)

    Οι μαθητές/τριες

    (Γνωστικοί)

    Να κατανοήσουν τη διαφορά μεταξύ βασικών και δευτερευουσών τεχνητών αναγκών.

    Να κατανοήσουν ότι οι ανθρώπινες ανάγκες διαφοροποιούνται ανά τον κόσμο, αλλά και ότι αυτό δεν είναι πάντα απαραίτητο και «κοινωνικά δίκαιο».

    Να κατανοήσουν τα παιδιά, αλλά και γενικότερα η τοπική κοινωνία, τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα του περιορισμού της κατανάλωσης.

    Να γνωρίσουν αειφορικές συνήθειες του παρελθόντος.

    Να αντιληφθούν τους πιθανούς κινδύνους από την υπερπαραγωγή σκουπιδιών.

   

    (Συναισθηματικοί)

    Να δημιουργηθεί κλίμα φιλίας, εμπιστοσύνης, συνεργασίας μεταξύ δασκάλων και μαθητών και να ενθαρρυνθούν οι μαθητές στην ομαδική εργασία.

    Να αποκτήσουν θετική στάση σε θέματα που αφορούν τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και ισότητα σε θέματα κατανάλωσης των πόρων του πλανήτη.

    (Ψυχοκινητικοί)

    Να αποκτήσουν δεξιότητες επίλυσης προβληματικών καταστάσεων, με συλλογική λήψη αποφάσεων.

    Nα μάθουν να εκφράζονται μέσα από παιχνίδια ρόλων, χρησιμοποιώντας ανάλογα το σώμα τους (διάφορα παιχνίδια, θεατρικά δρώμενα).

    Χρησιμοποιώντας απλά μέσα και «άχρηστα υλικά», να δημιουργήσουν κατασκευές σχετικές με το θέμα.

    Να βελτιώσουν  την παρατηρητικότητα και την οξυδέρκειά τους.

    Να αποκτήσουν δεξιότητες χρήσης τεχνολογικών μέσων (φωτογραφική μηχανή, κάμερα, μαγνητόφωνο, ?)

     Πεδία σύνδεσης με τα αναλυτικά προγράμματα: π.χ.

    Γλώσσα: Παραγωγή διάφορων κειμενικών ειδών.

    Μαθηματικά: Στατιστικά στοιχεία για καταναλωτισμό γενικά.

    Εικαστικά:Ομαδικές και ατομικές δημιουργίες με άχρηστα υλικά.

    Γεωγραφία: Οι ανθρώπινες ανάγκες καιο καταναλωτισμός στην Ελλάδα και στον κόσμο

    Ιστορία/Τοπική Ιστορία: Οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου άλλοτε και τώρα.

    Φυσική: Τα σκουπίδια και ο υδροφόρος ορίζοντας.

    Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή: Κατανάλωση, σκουπίδια  και Νομοθεσία

    Μουσική: Η μουσική των σκουπιδιών.

    Πληροφορική: Αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο.

    Επισκέψεις/μετακινήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος, π.χ.

     1. Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Ενημέρωση από τον υπεύθυνο του ΧΥΤΑ, παρατήρηση του όλου χώρου.

    2. Δημαρχείο. Συνέντευξη με το Δήμαρχο ? σχετική με την διάθεση σκουπιδιών του Δήμου. Συνέντευξη με τον υπεύθυνο καθαριότητας του Δήμου.

    3. Πολυκαταστήματα της περιοχής. Καταγραφή των συσκευασιών (είδος υλικού, πλήθος συσκευασιών).

    4. Χώροι συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων υλικών. Παρατήρηση, ενημέρωση για το πού καταλήγουν.

    5. Σε κάποιο ΚΠΕ για παρακολούθηση σχετικού προγράμματος (π.χ. ΚΠΕ Κορδελιού, ΚΠΕ Βερτίσκου, ΚΠΕ Μουζακίου, ΚΠΕ Δραπετσώνας, ...).

    Συνοπτική περιγραφή μεθοδολογίας / δραστηριοτήτων

    1^ος μήνας: Ερέθισμα, επιλογή θέματος και επί μέρους θεμάτων, χωρισμός σε ομάδες. Ασκήσεις ανάπτυξης εμπιστοσύνης και ανάπτυξης δεξιοτήτων ομαδικής εργασίας (Σχετικό το Βιβλίο των Αρχοντάκη, Ζ. & Φιλίππου, Δ. (2003), 205 βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση ομάδων, ψυχοθεραπείας, κοινωνικής εργασίας, εκπαίδευσης, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη).Σύνδεση με τα γνωστικά αντικείμενα του Α.Π.Σ. Χαρτόνι εργασίας, (ομαδική δραστηριότητα), «Εμείς και τα απορρίμματα στο σπίτι και στο σχολείο».

    2^ος μήνας: Φύλλα εργασίας σχετικά με τις ανθρώπινες ανάγκες ανά τον κόσμο άλλοτε και τώρα. Σχετικά Παιχνίδια ρόλων. Αναζήτηση πληροφοριών σχετικών με τα υποθέματα από τις ομάδες (στο σχολείο & εκτός σχολείου). Καταγραφή προϊόντων και συσκευασιών σε πολυκατάστημα της περιοχής. Εξαγωγή συμπερασμάτων για τα είδη το πλήθος και την αναγκαιότητα και χρησιμότητα ή μη των συσκευασιών.

    3^ος μήνας: Χαρτόνι εργασίας, (ομαδική δραστηριότητα), «Εμείς και τα απορρίμματα στην πόλη». Προετοιμασία συνεντεύξεων. Συνεντεύξεις από Δήμαρχο, υπεύθυνο Καθαριότητας του Δήμου. Συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων από τις απαντήσεις. Δημιουργία ερωτηματολογίου για τους γονείς, σχετικού με τις συσκευασίες προϊόντων  στο σπίτι και πού καταλήγουν αυτές.

    4^ος μήνας: Επίσκεψη σε ΧΥΤΑ Κατερίνης (Τα παιδιά βλέπουν, ακούν, μυρίζουν, ανακαλύπτουν τον όγκο που καταλαμβάνουν συσσωρευτικά τα σκουπίδια ενός δήμου και ανιχνεύουν πιθανές επιπτώσεις στην υγεία ανθρώπων και ζώων από ανοικτές χωματερές). Επίσκεψη σε χώρο συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων σκουπιδιών. Χαρτόνι εργασίας, (ομαδική δραστηριότητα), «Εμείς, τα απορρίμματα στον κόσμο, οι εμπλεκόμενοι φορείς και νομικά πρόσωπα».

    5^ος μήνας: Πειράματα σχετικά με το χρόνο αποσύνθεσης των διάφορων προϊόντων (θάβουμε στην αυλή του σχολείου διάφορα οργανικά και ανόργανα προϊόντα και ελέγχουμε μετά από αρκετό χρόνο, ποια αποδομήθηκαν και ποια όχι). Διάφορες εικαστικές κατασκευές από «άχρηστα» υλικά.

Προτάσεις προς το Δήμαρχο. Προτάσεις προς τους γονείς και άλλους κατοίκους της τοπικής κοινωνίας (π.χ. πάντα χρήση πάνινης τσάντας για τα ψώνια μας και ποτέ χρήση πλαστικής).

    6^ος μήνας: Ανακυκλώνουμε χαρτί στο σχολείο μας, δημιουργούμε τις προσκλήσεις παρουσίασης του προγράμματός μας από το δικό μας ανακυκλωμένο χαρτί. Δημιουργούμε αφίσα για την «λιγότερη κατανάλωση και την ανακύκλωση». Αξιολόγηση ? ανατροφοδότηση, Παρουσίαση του προγράμματος σε μαθητές, γονείς και άλλα μέλη της τοπικής κοινωνίας.

   Μετά την υλοποίηση του προγράμματος: (Ίσως και στην αρχή της επόμενης σχολικής χρονιάς) Διαπίστωση της ανταπόκρισης η μη ανταπόκρισης των αρμόδιων φορέων στις προτάσεις των μαθητικών ομάδων. Πιθανή νέα υπενθύμιση προς τους συγκεκριμένους φορείς.

     Προβλεπόμενη συνεργασία με φορείς και πρόσωπα:

   Δήμαρχο ????.., Υπεύθυνο Καθαριότητας Δήμου ????., Υπεύθυνους Πολυκαταστημάτων, Υπεύθυνο ΧΥΤΑ, Σύλλογο Διδασκόντων του σχολείου, Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, ΜΚυΟ που ασχολούνται με το θέμα.

 

  Διαθεματικές έννοιες:Χώρος, χρόνος, συνεργασία, σύστημα, αλληλεπίδραση, οικονομία, κοινωνική δικαιοσύνη, δικαίωμα, αειφορία.

Διαδικασία Αξιολόγησης του προγράμματος

Σχετικό Εκπαιδευτικό Υλικό:

1. «Απορρίμματα: Τα χρήσιμα?άχρηστα», στον Ιστότοπο του ΚΠΕ Έδεσσας http://kpe-edess.pel.sch.gr , στο σύνδεσμο «Εθνικό Δίκτυο».

2. Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων, ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Θεματική Ενότητα «Διαχείριση απορριμμάτων & αποβλήτων», σελ. 62-67 & 135-143.

      3. Θησαυρός από σκουπίδια, (Για την ανακύκλωση χαρτιού, γυαλιού, μετάλλου, πλαστικού), Καλειδοσκόπιο.

      4. Ανακύκλωση, μια ιστορία χωρίς τέλος, ΚΠΕ Κορδελιού.

    5. Τρικαλίτη, Α., Παλαιοπούλου ? Σταθοπούλου, Ρ., (1999), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για Βιώσιμες πόλεις, Θεματική Ενότητα «Μετακινήσεις, μεταφορές, ηχορύπανση, πόλη και Απορρίμματα».

   6.Η ανακύκλωση ως αφορμή, Γραφείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Β΄ Διεύθυνσης Α/θμιας Εκπ/σης Θεσσαλονίκης.

     7. Τα απορρίμματα στη Ζωή μας, MEdIES (Μεσογειακή Πρωτοβουλία για το Περιβάλλον και την Αειφορία), στον ιστότοπο των MEdIES, με δωρεάν εγγραφή μέλους. ΤΕΥΧΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ (PDF 16,5 ΜΒ ),   ΤΕΥΧΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ (PDF 9,5 ΜΒ),  ΤΕΥΧΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΗ (PDF 16,6 ΜΒ)

      8. Οδηγός. Εγχειρίδιο για την υπεύθυνη κατανάλωση, UNESCO ? UNEP, στον ιστότοπο των MEdIES, με δωρεάν εγγραφή μέλους. («[?] αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η Υπεύθυνη Κατανάλωση συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής, την αποτελεσματική χρήση πόρων (ανθρώπινων και φυσικών), τη μείωση των απορριμμάτων, καθώς και με διάφορα ηθικά ζητήματα, όπως την παιδική εργασία, την κακομεταχείριση των ζώων, το δίκαιο εμπόριο και την ισότητα»).

     9. Γκλιάος, Κ., (2004), Οδηγός Κομποστοποίησης: Πώς να βελτιώσουμε το έδαφος ανακυκλώνοντας οργανικά απορρίμματα, Πολύγυρος Χαλκιδικής, Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Χαλικιδικής/Υπεύθυνος Π.Ε.

    10. Κάβουρας, Π., Βουδρισλής, Ν., Καλαϊτζής, Γ., Καλλιτσάρης, Χ., Διαχείριση Απορριμμάτων - Ανακύκλωση, ΚΠΕ Σουφλίου. Σουφλί, 1998.Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

    11. Μπουτάκης Γ., Μπαΐρας  Χαρ., Αλεξούδης Ιω., Κουτσούλας, Ηλ., Μπιστίνας, Γρ., Λιανόπουλος Δ., Ιωαννίδης, Απ., Τετράδιο Εργασιών για το πρόγραμμα Διαχείριση Απορριμμάτων - Ανακύκλωση, ΚΠΕ Σουφλίου. Σουφλί, Μάρτιος 2009. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

      12. Σωτηράκου, Μ., Κούκλης, Β., Κούβελου, Μ., Σμπαρούνης, Θ., Κωνσταντογιάννη, Μ., Λέκκα, Αλ., Βεργή, Καλ., Ανακύκλωση - Ανακύκλωση,  ΥΠ.Ε.Π.Θ./Δνση ΣΕΠΕΔ/Τμήμα Α.Υ. & Π.Α. - ΚΠΕ Σουφλίου, Σουφλί, Ιούλιος 2009.Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

    13. "Μην κλαις Τενεκεδούλα": Άχρηστα υλικά σε νέες περιπέτειες. Οικολογική ιστορία για παιδιά, του ΚΠΕ Καλαμάτας. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

     14. "Τα όνειρα των σκουπιδιών". Οικολογική Ιστορία για παιδιά, του ΚΠΕ Καλαμάτας. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

     15. Παπαντώνης, Μ. (Κείμενο - Επεξεργασία), (2002), Διαχείριση απορριμμάτων: Ενημερωτικός Οδηγός, Καρδίτσα, Έκδοση ΚΠΕ Μουζακίου. Στον ιστότοπο του ΚΠΕ.

     16. "Δεν είναι παραμύθι". Οικολογική ιστορία για την ανακύκλωση. Online στον ιστότοπο της εταιρείας "ανακύκλωση συσκευών α.ε."

     17. «Παρέα με την κυρία ΜΕΑ». Πρόγραμμα για τη Μείωση, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση Υλικών, του ΚΠΕ Ανατ. Ολύμπου. 

      18.  Βέμμου, Ειρ.,  Γκότζος, Δημ., (2009), Δεν το θες; Μην το πετάς!, Πανεπιστήμιο Αθηνών/ΠΤΔΕ

  19. Γαβριλάκης, Κ., (2000), Απορρίμματα - Προβλήματα και η αντιμετώπισή τους: Οδηγός Εκπαιδευτικών. Αθήνα, ΥΠ.Ε.Π.Θ. Διαθέσιμο στην Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού για την Π.Ε. (Προσπελάστηκε 11-10-2010).

---

Δάσος     Νερό     Καταναλωτισμός - Απορρίμματα    Αστικό Περιβάλλον     Ενέργεια    Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα