Συντομευμένη έκδοση για μαθητική χρήση: 
Πηγή: Βικιπαίδεια
Ο Ισοκράτης (436-338 π.Χ.), από τον δήμο της Ερχείας, υπήρξε μαθητής του Πρόδικου, του Γοργία, του Πρωταγόρα και ίσως του Σωκράτη. Ο πατέρας του Θεόδωρος, ιδιοκτήτης εργαστηρίων κατασκευής αυλών, υπέστη οικονομική καταστροφή εξαιτίας του Πελοποννησιακού πολέμου και ο Ισοκράτης, για να ζήσει, έγινε λογογράφος και, στη συνέχεια, άνοιξε σχολή ρητορικής στη Χίο και κατόπιν στην Αθήνα, με διάσημους μαθητές, ρήτορες και ιστορικούς.
Οι απόψεις του για τα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας ήταν πρωτοποριακές. Πρότεινε στον Πανηγυρικό του (380 π.Χ.) τη συνένωση όλων των Ελλήνων σε αγώνα εναντίον των Περσών με ηγέτη τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο. Το πολιτικό του όραμα όμως δεν εκπληρώθηκε όσο ζούσε, παρά μόνο μετά τον θάνατό του, στο πρόσωπο του Μ. Αλεξάνδρου. H μάχη στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.) διέψευσε τις ελπίδες για συνένωση των Ελλήνων και ύστερα από λίγες μέρες ο ρήτορας πέθανε, από εκούσια ασιτία.
Από το έργο του διασώθηκαν 21 λόγοι (δικανικοί, παραινετικοί, επιδεικτικοί) και 9 επιστολές.
Ἰσοκράτης, Πανηγυρικός, 50
«Τόσο πολύ ξεπέρασε η πόλη μας όλους τους άλλους στην πνευματική ανάπτυξη και στην τέχνη του λόγου, ώστε οι δικοί της μαθητές έγιναν δάσκαλοι στους άλλους·
το όνομα πάλι Έλληνες κατόρθωσε να μην συμβολίζει πια την καταγωγή, αλλά την καλλιέργεια του πνεύματος, και Έλληνες να ονομάζονται πιο πολύ όσοι δέχθηκαν τον τρόπο της δικιάς μας αγωγής και μόρφωσης παρά αυτοί που έχουν την ίδια με μας καταγωγή». (μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἢ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας.)
(Μτφρ. Στέλ. Μπαζάκου-Μαραγκουδάκη)
O ρήτορας πλέκει το εγκώμιο της πνευματικής Αθήνας, που αποτελεί τη βάση του μεγαλείου της πόλης, και φέρνει στο νου τον περίφημο ύμνο του Θουκυδίδη στον Επιτάφιο του Περικλή.
- Με τον Κατά τῶν Σοφιστῶν λόγο του στρέφεται ενάντια στους σοφιστές.
- Παρόμοια υπόθεση έχουν η Ἑλένη [εγκώμιο της ομορφιάς της και επίκριση εριστικών (= αυτοί που αγαπούν τις συζητήσεις, φιλόνικοι)] και ο
- Βούσιρις (επίκριση Αθηναίου σοφιστή, που υπερασπίστηκε τον Αιγύπτιο Βούσιρη).
- Στον Πανηγυρικό (σύνθεση επιδεικτικού και συμβουλευτικού λόγου) εξυμνεί το μεγαλείο της Αθήνας και καλεί τους Έλληνες να ομονοήσουν, πολεμώντας τους βαρβάρους, ενώ στον
- Πλαταϊκό παρουσιάζει στους Αθηναίους τις αδικίες που διέπραξαν οι Θηβαίοι μετά την κατάληψη των Πλαταιών.
- Στον Περὶ (τῆς) εἰρήνης ο ρήτορας τάσσεται υπέρ της ειρήνης μεταξύ Αθηναίων και των συμμάχων τους Χίων, Ροδίων και Βυζαντίων.
- O Ἀρεοπαγιτικός εκθειάζει το πολίτευμα της μετριοπαθούς δημοκρατίας του παρελθόντος, στο οποίο, κατά τον Ισοκράτη, πρέπει να επιστρέψει η Αθήνα.
- O Εὐαγόρας και ο Πρὸς Νικοκλέα λόγος («Κυπριακοί λόγοι») σκιαγραφούν τον ιδανικό ηγεμόνα, ενώ στο ίδιο πνεύμα κινείται και ο
Πρὸς Δημόνικον, με τον οποίο συμβουλεύει, με μια σειρά ρητών, τον γιο φίλου του για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ζει.
- Στον Περὶ ἀντιδόσεως εκθέτει λεπτομερώς τη δράση του και υπερασπίζεται τον εαυτό του στο δικαστήριο, όταν κάποιος τον προσκάλεσε σε αντίδοση (= πρόταση για ανταλλαγή περιουσίας).
- O Φίλιππος, προτρέπει τον βασιλιά της Μακεδονίας να ηγηθεί των Ελλήνων και να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών.
- Τέλος, ο Παναθηναϊκός εγκωμιάζει την Αθήνα και τον πολιτισμό της.
Ένα μέρος των λόγων του αφορά πολιτικά προβλήματα μεγάλης σημασίας, όπως η αυταρχική διαμόρφωση του αθηναϊκού πολιτεύματος, η εξωτερική πολιτική της Αθήνας, η συνένωση των Ελλήνων κατά των Περσών κ.ά.
O Ισοκράτης επέφερε αλλαγές στην επιδεικτική ρητορεία. Απέφυγε τις μεταφορικές έννοιες, χρησιμοποίησε λίγες εικόνες και πολλά σχήματα λόγου και έγραψε μεγάλες περιόδους, που συχνά εκτείνονταν σε μισή σελίδα, αλλά με ομαλή διάταξη των λέξεων. Διακρίθηκε επίσης για το επιδεικτικό ύφος, τη σαφήνεια και την τελειότητα της δομής.
Έργα του Ισοκράτη στη Βικιπαίδεια
Αποσπάσματα από έργα του Ισοκράτη με μετάφραση στις Ψηφίδες
Πηγή: Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Αναστάσιος Στέφος, Εμμανουήλ Στεργιούλης, Γεωργία Χαριτίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, εκδ. Β, 2007
