Συντομευμένη έκδοση για μαθητική χρήση: 
Πηγή: Βικιπαίδεια
Ο Λυσίας (ίσως 444-380/375 π.Χ.), γιος του Κέφαλου, πλούσιου μετοίκου από τις Συρακούσες, θεωρείται ο πιο προικισμένος από τους ρήτορες. Στην εποχή των Τριάκοντα τυράννων θανατώθηκε ο αδελφός του Πολέμαρχος, δημεύτηκε η περιουσία της οικογένειας και, για να επιβιώσει, ο Λυσίας εργάστηκε ως λογογράφος.
Έγραψε 233 λόγους, από τους οποίους σώθηκαν 35. Όλοι είναι δικανικοί, εκτός από έναν επιδεικτικό (Ὀλυμπιακός) και τον Επιτάφιο. Ο σπουδαιότερος από τους λόγους του είναι ο Κατὰ Έρατοσθένους, που εκφωνήθηκε από τον ίδιο τον Λυσία στο δικαστήριο (403 π.Χ.), για να τιμωρηθεί ο τύραννος Ερατοσθένης ως υπεύθυνος για τον φόνο του Πολέμαρχου. Τα τελευταία λόγια είναι ονομαστά: «Έχετε ακούσει, έχετε δει, έχετε υποφέρει, κατέχετε τα γεγονότα. Δικάστε» («ἀκηκόατε, ἑοράκατε, πεπόνθατε, ἔχετε· δικάζετε»). Είναι άγνωστη η ετυμηγορία των ενόρκων.
Ο Ὑπὲρ ἀδυνάτου έχει θέμα την απόκρουση των κατηγοριών εναντίον πτωχού και ανάπηρου γέροντα, που κατηγορήθηκε ότι αδίκως παίρνει χρηματικό βοήθημα από την πόλη.
Ο Ὑπὲρ Μαντιθέου αναφέρεται στην κατηγορία της έμμεσης στήριξης που παρείχε ο Μαντίθεος στους Τριάκοντα τυράννους, αφού υπηρέτησε στο ιππικό, που διέκειτο φιλικά προς αυτούς. Θεωρείται από τους καλύτερους λόγους του Λυσία.
Πολύ γνωστοί επίσης λόγοι του Λυσία είναι ο Ἐπιτάφιος, για τους νεκρούς του Κορινθιακού πολέμου (392 π.Χ.), ο Κατά σιτοπωλών (= αισχροκέρδεια εμπόρων σιταριού), ο Κατά Ἀγοράτου (κατηγορία για θάνατο στρατηγού), ο Κατά Φίλωνος (ως ακατάλληλου υποψήφιου άρχοντα), ο Ὑπὲρ τῶν Ἀριστοφάνους χρημάτων (σχετικά με δήμευση περιουσίας), ο Κατὰ Ἐργοκλέους (για κακοδιοίκηση) κ.ά.
Ο Λυσίας είναι ο πιο αξιόλογος ρήτορας μετά τον Δημοσθένη. Χρησιμοποιεί την αττική διάλεκτο. Το λεξιλόγιό του χαρακτηρίζεται από ακρίβεια, δεν περιέχει υπερβολές και μεταφορικές έννοιες. Οι λόγοι του αναφέρονται σε πολλά θέματα και αποκαλύπτουν τις αντιλήψεις, τις αντιθέσεις και τα προβλήματα της καθημερινής ζωής, αλλά αποτελούν και σπουδαίες μαρτυρίες για την πολιτικοκοινωνική και οικονομική ζωή της Αθήνας στην εποχή του (όλοι οι λόγοι του αναφέρονται στη μετά το 404 π.Χ. περίοδο). Γνωρίσματα της τέχνης του Λυσία είναι η τεχνική αρτιότητα, η ηθοποιία, η συντομία, η σαφήνεια, η πειστικότητα, η περιεκτικότητα.
Έργα του Λυσία στη Βικιπαίδεια ή εδώ
Αποσπάσματα από έργα του Λυσία με μετάφραση στις Ψηφίδες
Πηγή: Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Αναστάσιος Στέφος, Εμμανουήλ Στεργιούλης, Γεωργία Χαριτίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, εκδ. Β, 2007
