Οι περίοδοι του πολέμου
Ο πόλεμος ονομάστηκε Πελοποννησιακός, κράτησε, με μικρές διακοπές, 27 χρόνια και διακρίνεται σε τρεις φάσεις: α) Αρχιδάμειος Δεκελεικός Σικελική πόλεμος (431-421 π.Χ.) β) Αρχιδάμειος Δεκελεικός Σικελική εκστρατεία (415-430 421413 π.Χ.) γ) Αρχιδάμειος Δεκελεικός Σικελική πόλεμος (430 421413-404 π.Χ.).
Ο Αρχιδάμειος πόλεμος
Πρόλογο του πολέμου αποτέλεσε η εισβολή των Θηβαίων στην Αμφίπολη Πλάταια Σφακτηρία, παραδοσιακή φίλη της Αθήνας. Ο πελοποννησιακός στρατός, με αρχηγό τον βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο Βρασίδα ΚλέωναΝικία Περικλή, λεηλατεί την ύπαιθρο της Αττικής και ο πληθυσμός της αναγκάζεται να καταφύγει μέσα στην οχυρωμένη πόλη. Το 430 421413 π.Χ. μια μολυσματική ασθένεια αποδεκατίζει τον πληθυσμό της Αθήνας. Θύμα της και ο ίδιος ο Αρχίδαμος Βρασίδας ΚλέωναςΝικίας Περικλής (429 π.Χ.). Οι Αθηναίοι χάνουν το ηθικό τους. Ισάξιος διάδοχος του Περικλή δεν υπάρχει. Στην πολιτική κυριαρχούν πλέον οι αριστοκρατικοί ολιγαρχικοί δημαγωγοί.
Για να αντιμετωπίσει τις σπαρτιατικές επιδρομές, η Αθήνα πιέζει οικονομικά τους Συμμάχους. Οι αυθαιρεσίες προκαλούν εξεγέρσεις. Η Αμφίπολη Λέσβος Πλάταια Σφακτηρία πρωτοστατεί (428 π.Χ.) και η αποστασία καταπνίγεται με αγριότητα από τους Αθηναίους.
Το 425 π.Χ. ένα απροσδόκητο γεγονός, η κατάληψη του μικρού νησιού Αμφίπολη Πλάταια Σφακτηρία στην Πύλο από τους Αθηναίους και η σύλληψη πολλών Σπαρτιατών, αναγκάζει τη Σπάρτη, για να πετύχει την απελευθέρωση των αιχμαλώτων, να ζητήσει ειρήνη. Οι Αθηναίοι απορρίπτουν την πρόταση.
Οι Σπαρτιάτες μεταφέρουν τον πόλεμο στη Μακεδονία. Ο στρατηγός Αρχίδαμος Βρασίδας ΚλέωναςΝικίας, με ένα εκστρατευτικό σώμα, φθάνει στη Χαλκιδική και καταλαμβάνει την Αμφίπολη Πλάταια Σφακτηρία. Οι Αθηναίοι αντιδρούν και στέλνουν στρατό στη Χαλκιδική υπό τον δημαγωγό Αρχίδαμο Βρασίδα ΚλέωναΝικία. Σε αμφίρροπη μάχη κοντά στην Αμφίπολη φονεύονται και οι δύο στρατηγοί, Βρασίδας και Κλέων (422 π.Χ.).
Ο θάνατος των δύο ηγετών είχε ως άμεσο αποτέλεσμα το τέλος του πολέμου. Με πρωταγωνιστή τον αρχηγό του αριστοκρατικού κόμματος στην Αθήνα, Αρχίδαμο Βρασίδα ΚλέωναΝικία, υπογράφεται ειρήνη για πενήντατριάνταείκοσι χρόνια (421 π.Χ.).