Κατεβάστε τις ενότητες 1-5 σε αρχείο 
ΕΝΑΣ ‘ΛΑΤΡΗΣ’ ΤΟΥ ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ
Ο Σίλιος Ιταλικός (Silius Italicus, 26-101 μ.Χ.) ήταν επικός ποιητής. Συνέθεσε το μεγαλύτερο σωζόμενο ρωμαϊκό έπος με τον τίτλο «Punica» και με θέμα τον Β' Καρχηδονιακό πόλεμο. Η ποιότητα του έργου όμως δε συμβαδίζει με την έκτασή του.Υπήρξε φανατικός θαυμαστής του Βιργιλίου, τον οποίο λάτρεψε κυριολεκτικά: συγκέντρωνε εικόνες του· αγόρασε και ανακαίνισε το μνημείο του ποιητή στη Νεάπολη και το επισκεπτόταν όπως ένα ναό· τιμούσε, τέλος, τα γενέθλιά του με θρησκευτική κατάνυξη.
Διάβασε για τον Β' Καρχηδονιακό πόλεμο
Το κείμενο
Silius Italicus, poēta epicus, vir clarus erat. XVII (septendecim) libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt. Ultimis annis vitae suae in Campaniā se tenēbat. Multos in illis locis agros possidēbat.Silius animum tenerum habēbat. Gloriae Vergili studēbat ingeniumque eius fovēbat. Eum ut puer magistrum honorābat. Monumentum eius, quod Neapoli iacēbat, pro templo habēbat.
Λεξιλόγιο
vir, viri άνδρας
clarus -a -um ένδοξος
septendecim (XVII) = δεκαεπτά(1)
lĭber -bri βιβλίο(2)
Punicus -a -um Καρχηδονιακός
secundus -a -um δεύτερος(3)
pulcher -chra -chrum όμορφος
ultimus -a -um τελευταίος, ύστερος
Campania -ae η Καμπανία περιοχή της Ν. Ιταλίας με πρωτεύουσα την Capua (και φημισμένα κρασιά)(4)
teneo, 2 κρατώ(5)· me - παραμένω, μένω μόνιμα
multus -a -um πολύς(6)
illis αφ. του πληθ. του ille (δεικτ. αντ.) εκείνος
locus -i τόπος (βλ. Π3)
ager -gri = αγρός
possideo, 2 κατέχω
animus -i ψυχή(7)
gloria -ae δόξα
studeo, 2 (+δοτ.) σπουδάζω· επιδιώκω
foveo, 2 περιβάλλω με αγάπη
-que (σύνδ.) και· εγκλιτικό, προσκολλιέται στο τέλος της λέξης
που συνδέει (αρχ. τε)
ut, (αναφ. επίρρ.) ως, σαν
puer -eri = παιδί(8)
magister -stri δάσκαλος(9)
honōro, 1 τιμώ
monumentum -i = μνημείο, τάφος
qui, quae, quod (αναφ. αντ.) ο οποίος, που
Neapolis -is, (θ. γ' κλ.) η Νεάπολη· Neapoli (αφ. τοπ.) στη Νεάπολη
iaceo, 2 κείμαι, βρίσκομαι(10)
templum -ί ναός(11)
sacer -era -crum ιερός
habeo, 2 θεωρώ
pro (πρόθ. + αφ.) ως, σαν.
Ετυμολογικά: 1. < septem = ἑπτά + decem = δέκα 2. πρβ. λιμπρέττο << ιτ. 3. κυρ. «επόμενος»· sequor= ακολουθώ· πρβ. soc-ius· σεκόντο << ιτ. 4. campus > κάμπος· πρβ. σαμπάνια << γαλλ. 5. πρβ. τανάλια << ιτ. 6. μάλ-α, μᾶλ-λον 7. κυρ. «πνοή, φύσημα»· πρβ. άνεμος 8. πρβ. pullus = μικρό ζώο ( < υποκορ. puerulus)· > -πουλο(ς) 9. > μάστορας· πρβ. μαέστρος << ιτ. 10. κυρ. «είμαι ριγμένος»· αρχ. ἵεμαι 11. > τέμπλο
Κείμενο και μετάφραση
Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ
ΡΗΜΑΤΑ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΘΕΤΑ
Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ
Β΄ ΚΛΙΣΗΣ
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
is, ea, id (οριστική)
suus -a -um (κτητική)
se (προσωπική)
ille, illa, illud (δεικτική)
qui, quae, quod (αναφορική)
Γραμματικές παρατηρήσεις
Κλίση ουσιαστικών
| Ενικός αριθμός | ||||
| ονομ. | vir | liber | locus | magister |
| γεν. | viri | libri | loci | magistri |
| δοτ. | viro | libro | loco | magistro |
| αιτ. | virum | librum | locum | magistrum |
| κλ. | vir | liber | loce | magister |
| αφ. | viro | libro | loco | magistro |
| Πληθυντικός αριθμός | ||||
| ονομ. | viri | libri | loci,loca | magistri |
| γεν. | virorum | librorum | locorum | magistrorum |
| δοτ. | viris | libris | locis | magistris |
| αιτ. | viros | libros | locos,loca | magistros |
| κλ. | viri | libri | loci,loca | magistri |
| αφ. | viris | libris | locis | magistris |
Χρονικές αντικαταστάσεις
| εν. | est | sunt | tenet | possidet | studet | fovet | honorat | iacet | habet |
| πρτ. | erat | erant | tenebat | possidebat | studebat | fovebat | honorabat | iacebat | habebat |
| μελ. | erit | erunt | tenebit | possidebit | studebit | fovebit | honorabit | iacebit | habebit |
| πρκ. | fuit | fuerunt/ fuere | tenuit | possedit | studuit | fovit | honoravit | iacuit | habuit |
| υπρ. | fuerat | fuerant | tenuerat | possederat | studuerat | foverat | honoraverat | iacuerat | habuerat |
| σ.μ. | fuerit | fuerint | tenuerit | possederit | studuerit | foverit | honoraverit | iacuerit | habuerit |
Συντακτικές παρατηρήσεις
Ανάλυση δευτερευουσών προτάσεων
ut puer magistrum (honorat) δευτερεύουσα επιρρηματική, απλή παραβολική, συγκριτική ελλειπτική πρόταση που δηλώνει τον τρόπο. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική η οποία δηλώνει το πραγματικό (εννοούμενο ρήμα honorat), αφού η σύγκριση αφορά σε δύο καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται ότι είναι αντικειμενική πραγματικότητα. Η παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Ως α΄ όρος σύγκρισης θεωρείται η κύρια πρόταση «(Silius Italicus) eum (sic) honorabat».
ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ
Η λατινική δε διαθέτει ιδιαίτερο τύπο αυτοπαθούς αντωνυμίας. Για να δηλωθεί η αυτοπάθεια χρησιμοποιούνται οι προσωπικές και οι κτητικές αντωνυμίες.
→ Στη θέση της αυτοπαθούς αντωνυμίας α’ και β’ προσώπου χρησιμοποιούνται οι προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες α’ και β’ προσώπου αντίστοιχα, π.χ.
(ego) amo me = αγαπώ τον εαυτό μου
(tu) amas te = αγαπάς τον εαυτό σου
(ego) vidi patrem meum = είδα τον δικό μου πατέρα
(tu) vidisti patrem tuum = είδες τον δικό σου πατέρα
Οι αντωνυμίες αυτές έχουν έννοια αυτοπάθειας μόνον όταν αναφέρονται στο υποκείμενο του ρήματος.
→ Οι προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες γ’ προσώπου sui – sibi – se, suus – sua – suum έχουν πάντα έννοια αυτοπάθειας.
Η αυτοπάθεια διακρίνεται σε:
α) Ευθεία αυτοπάθεια: η αντωνυμία αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκεται, π.χ.
(Silius Italicus) ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat.
β) Πλάγια αυτοπάθεια: η αντωνυμία βρίσκεται σε δευτερεύουσα πρόταση αλλά αναφέρεται στο υποκείμενο της κύριας, π.χ.
Puella rogavit materteram, ut sibi paulisper loco caederet (=η κοπέλα ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της).
→ Για να εκφράσουμε κτήση χωρίς αυτοπάθεια χρησιμοποιούμε τις πλάγιες πτώσεις της αντωνυμίας is – ea – id
→ Προσοχή στη διαφορά, π.χ.
▪ Vidit patrem suum = είδε τον πατέρα του (τον δικό του πατέρα)
▪ Vidit patrem eius = είδε τον πατέρα του (τον πατέρα κάποιου άλλου)
→ Προσοχή επίσης στον συντακτικό χαρακτηρισμό: στο πρώτο παράδειγμα η αντωνυμία suum είναι επιθετικός προσδιορισμός στο patrem, ενώ στο δεύτερο η αντωνυμία eius είναι γενική κτητική στο patrem.
Σύνταξη προθέσεων (1 - 5)
In + αφαιρετική: στάση σε τόπο (κυριολεκτικά και μεταφορικά εντοπισμός στον χρόνο και κατάσταση)
In + αιτιατική: κίνηση προς τόπο
De + αφαιρετική: αναφορά
Contra + αιτιατική: εναντίωση
Απλή αφαιρετική: όργανο, μέσο, τρόπος, αιτία, αναφορά, χρόνος (πότε έγινε μια πράξη).
Apud + αιτιατική: τόπος
Inter + αιτιατική: τόπος ή αλληλοπάθεια
Εx + αφαιρετική: τόπο, προέλευση, αιτία
Propter + αιτιατική: αιτία
Pro + αφαιρετική: τόπος, υπεράσπιση ή αντικατάσταση
Απλή αιτιατική: χρόνος (πόσο χρόνο κράτησε κάτι).
Εφαρμογές συντακτικού:
Η άμεση/ ευθεία αυτοπάθεια:
Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat
Κτήση χωρίς αυτοπάθεια:
→ libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt
→ Monumentum eius … pro templo habebat
Προκειμένου να εκφραστεί κτήση χωρίς αυτοπάθεια με αντωνυμία στο γ πρόσωπο χρησιμοποιείται η γενική (ως κτητική) των οριστικών και δεικτικών αντωνυμιών (eius, illius κλ.π.)
Μετατροπή δευτερευουσών προτάσεων σε μετοχή
Quod Neapoli iacebat: (δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο monumentum.) → επιθετική μετοχή συνημμένη στο monumentum: iacens Neapoli
Μετατροπή σύνταξης
| Μετατροπή ενεργητικής | Σε παθητική σύνταξη |
| Multos agros possidebat (Silius) | Multi agri possidebantur a Silio |
| Silius animum tenerum habebat | A Silio animus tener habebatur |
| Silius ingenium fovebat | A Silio ingenium fovebatur |
| Eum, ut puer magistrum, honorabat (Silius) | Is, ut a puero magister, honorabatur (a Silio) |
| Monumentum… pro templo habebat (Silius) | Monumentum… pro templo habebatur (a Silio) |
Απαρεμφατική σύνταξη
| Ευθύς λόγος | Πλάγιος λόγος |
| Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat. | Ille dixit Silium Italicum, poetam epicum, virum clarum esse. |
| Silius animum tenerum habebat. | Scriptor narrat Silium animum tenerum habere. |
| Silius multos agros in illis locis possidebat. | Scriptor narrat Silium multos agros in illis locis possidere. Silius dicitur multos agros in illis locis possidere. |