Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ      

http://users.sch.gr/kontaxis

 

Τα μαθήματα


Αγορά Εργασίας 

 

Παιδαγωγικά Θέματα

 

Ευκαιρίες

Νέα από τα σχολεία

Εκδηλώσεις

Εργαστήρια

Τεχνικός Πολιτισμός

Χρήσιμες Συνδέσεις

Ενθαρρύνοντας τους μαθητές του Επαγγελματικού σχολείου
σε συνθήκες κρίσης

 Εισαγωγή

Θεωρητική προσέγγιση για την ενθάρρυνση των μαθητών

Πως μπορούμε πρακτικά να ενθαρρύνουμε τους μαθητές

Ατομική ενθάρρυνση

Ομαδική Ενθάρρυνση

Για να ενθαρρύνουμε ένα μαθητή θα πρέπει να τον γνωρίσουμε καλά

Οδηγός Υπηρεσιών Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης

Κατά τις επισκέψεις στα σχολεία, προβάλλεται συχνά από τους εκπαιδευτικούς η ανάγκη βοήθειας για θέματα Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης των μαθητών. Σαν πρώτο βήμα παρουσιάζουμε εναν οδηγό Υπηρεσιών Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης που είναι σε θέση να υποστηρίξουν τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και βρίσκονται στην περιοχή ευθύνης του Σχολικού Σύμβουλου Αθανάσιου Κονταξή.

 

Εισαγωγή  

Σε διεθνές επίπεδο αλλά και στην Ελλάδα, οι μαθητές οι οποίοι επιλέγουν το επαγγελματικό σχολείο είναι συνήθως αυτοί οι οποίοι είχαν χαμηλές επιδόσεις στις προηγούμενες βαθμίδες εκπαίδευσης  Προφανώς, τα αίτια για τις χαμηλές επιδόσεις των συγκεκριμένων μαθητών είναι πολλά, κυρίως έχουν  κοινωνικές αναφορές, όπως αποδεικνύεται και από την επεξεργασία της έρευνα Pisa για την επαγγελματική εκπαίδευση [i].  Η χρόνια σχολική αποτυχία, σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα (μαθησιακές δυσκολίες, σοβαρά οικογενειακά προβλήματα κλπ) οδηγούν πολλούς μαθητές σε αποθάρρυνση, σε άρνηση ενεργούς συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία ή και σε γενικότερη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σε μια αποθάρρυνση, η οποία ξεκινάει ακόμη και από την άρνηση των μαθητών "να σηκωθούν στον πίνακα" για να μη βιώσουν άλλη μια αποτυχία ή να μην δείξουν τις αδυναμίες τους στην ορθογραφία, και καταλήγει σε πλήρη άρνηση να συμμετάσχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εφηβική ηλικία δεν αποτελεί την καλύτερη περίοδο παραδοχής των αδυναμιών μας, έχει ως αποτέλεσμα, στην καλύτερη περίπτωση,  την αδιαφορία που επιδεικνύουν πολλοί μαθητές στα επαγγελματικά σχολεία, ιδίως στις πρώτες τάξεις, ή και στη συνολική απόρριψη του σχολείου

Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στους μαθητές (πολλοί από τους οποίους είναι εργαζόμενοι) ή και στις οικογένειές τους (η πλειοψηφία των οποίων ανήκει σε χαμηλά οικονομικά στρώματα) επιτείνουν το φαινόμενο. Επισημαίνουμε ότι η πρόσφατη (Μάϊος 2012) έρευνα του Συνήγορου του Παιδιού στα σχολεία για τις συνέπειες της κρίσης αναδεικνύει το γεγονός ότι "Οι μαθητές πιστεύουν πως η κρίση έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή τους (89% στην οικογένεια, 82% στο σχολείο, 92% στην υπόλοιπη κοινωνία). Μάλιστα, το 29% των μαθητών συζητούν στις οικογένειές τους την πιθανότητα μετανάστευσης ενός τουλάχιστον μέλους της στο εξωτερικό".

Η δυνατότητα  κάποιου για την αντιμετώπιση της κρίσης εξαρτάται από τη βιωματική θετική ή αρνητική εμπειρία του στην επίλυση προβλημάτων κατά το παρελθόν [ii] . Αυτό σημαίνει ότι είναι δυσμενέστερες οι ψυχολογικές επιπτώσεις μιας  κρίσης σε αυτούς οι οποίοι έχουν βιώσει συνεχείς αποτυχίες κατά το παρελθόν, άρα αισθάνονται ακόμη περισσότερο αδύναμοι να την αντιμετωπίσουν.

 

Τα χαρακτηριστικά των σχολείων που μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις καταστάσεις κρίσης θεωρούνται τα εξής [iii]:  

  • Είναι προετοιμασμένα

  • Γνωστική και συναισθηματική επάρκεια των εκπαιδευτικών σε θέματα ψυχικής υγείας

  • Καλή συνεργασία με δομές υποστήριξης

  • Καλή συνεργασία με γονείς (επαρκή στοιχεία για την οικ. κατάσταση/υγεία των μαθητών)

  • Καλή συνεργασία μεταξύ διευθυντή-εκπαιδευτικών

  • Δραστηριότητες που προωθούν την αίσθηση του ανήκειν

  • Σχολεία με σαφείς προαποφασισμένους κανόνες

 Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί της επαγγελματικής εκπαίδευσης πρέπει να αντιμετωπίσουν τις εξής αντιφάσεις:

Αντίφαση πρώτη: Η επαγγελματική εκπαίδευση, αντικειμενικά,  έχει υψηλές απαιτήσεις για γνώσεις και δεξιότητες, στις οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν οι περισσότεροι μαθητές που την επιλέγουν.

Για αυτόν τον λόγο, μια από τις κυριότερες προκλήσεις της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι η επανένταξη αυτών των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία, όχι όπως την έχουν βιώσει οι μαθητές στις προηγούμενες βαθμίδες, αλλά μέσα από διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης [iv].

Αντίφαση δεύτερη: Για να «δοκιμαστούν» οι διαφορετικοί αυτοί τρόποι προσέγγισης της γνώσης είναι απαραίτητη η εθελούσια συμμετοχή του ίδιου του μαθητή, η ενεργός συμμετοχή του και η δημιουργία κατάλληλου κλίματος μέσα στις τάξεις [v].  Όμως, η χρόνια σχολική αποτυχία, σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα (μαθησιακές δυσκολίες, σοβαρά οικογενειακά προβλήματα κλπ) οδηγούν πολλούς μαθητές σε αποθάρρυνση, σε άρνηση ενεργούς συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία ή και σε γενικότερη χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Για αυτόν το λόγο, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ατομική ενθάρρυνση των μαθητών και η δημιουργία συλλογικών εφικτών και συναρπαστικών στόχων σε επίπεδο τάξης.

 

Θεωρητική προσέγγιση για την  ενθάρρύνση των μαθητών [vi]

 

Πολλοί πιστεύουν ότι η ανάγκη της ενθαρρύνσεως είναι ολοφάνερη και δεν χρειάζεται καμία ειδική έμφαση. Αλλά είναι αυτό αληθινό; …
Ο ανεπηρέαστος παρατηρητής, που έχει την ευκαιρία να δει τους γονείς και τους δασκάλους επί το έργον, διαπιστώνει ότι η ενθάρρυνση δεν προσφέρεται εκεί που χρειάζεται περισσότερο και ότι πολλά ειλικρινά πρόσωπα που επιχειρούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά, αποτυγχάνουν με τρόπο αξιοδάκρυτο, γιατί έχουν παρανοήσει την υπόθεση αυτή… 

Η διαδικασία της ενθαρρύνσεως είναι πολύπλοκη. Δεν αρκεί να θέλει κανείς να ενθαρρύνει το παιδί. Χρειάζεται και να μάθει πολλά για τη μέθοδο και ακόμη περισσότερα για τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επίτευξη της  ενθαρρύνσεως.

Η συνεχής βελτίωση του ατόμου αποτελεί βιολογική τάση και ξεκινάει από τότε ακόμη που το παιδί βρίσκεται στη νηπιακή ηλικία και επιθυμεί να καταφέρει απλά πράγματα τα οποία κάνουν οι μεγάλοι. Όμοια,  η ανάγκη του ανήκειν σε ομάδα αποτελεί κυρίαρχη ανάγκη του ανθρώπου και έχει τις ιστορικές βάσεις της στην προϊστορική εποχή, εκεί που η ένταξη σε ομάδες αποτελούσε μοναδική διέξοδο για την προστασία του από ισχυρότερα όντα, την αναζήτηση τροφής κλπ.

Οι παραπάνω ανάγκες του ανθρώπου όμως, προσπαθούν να ικανοποιηθούν μέσα στο άμεσο και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Το ίδιο όμως αυτό το περιβάλλον και οι ανάλογες επιδιώξεις των υπόλοιπων ατόμων δημιουργούν προβλήματα στην ικανοποίηση αυτών των αναγκών, ιδιαιτέρως σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα. (Για παράδειγμα, πολλοί, οι οποίοι δεν είναι ικανοί να αναδειχθούν με την αξία τους, επιδιώκουν να βρεθούν στην κορυφή της κοινωνικής ομάδας μέσα από τον υποβιβασμό της προσωπικότητας των υπολοίπων).

‘Έτσι, όλοι μας αποθαρρύνουμε ο ένας τον άλλο περισσότερο από όσο τον ενθαρρύνουμε, γιατί όλοι μας είμαστε πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για την αποθάρρυνση

 

Σύμφωνα με τον Ντράϋκωρς, βασικά θέματα τα οποία πρέπει να έχουμε υπόψη μας για την εκτίμηση της ανάγκης ενθάρρυνσης των ατόμων είναι τα παρακάτω.

  • Η συμπεριφορά του ανθρώπου πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με το κοινωνικό περιβάλλον του.

  • Το κοινωνικό ενδιαφέρον του ατόμου αποτελεί ένα σημαντικό κριτήριο. Κατά γενικό κανόνα, όσο περισσότερο ενδιαφέρεται για τους άλλους, τόσο καλύτερα προσαρμοσμένο και κοινωνικά ενταγμένο είναι.

  • Κάθε συμπεριφορά είναι σκόπιμη, ακόμη και η πλέον ανόητη και οφείλουμε να εντοπίζουμε τα αίτια.

  • Για να εργασθεί κανείς αποδοτικά στη διδασκαλία θα πρέπει να έχει επίγνωση της υποκειμενικής απόψεως του παιδιού, της ιδιωτικής λογικής του

  • Κάθε άτομο μπορεί ή και επιδιώκει να δίνει προκατειλημμένες ερμηνείες, οι οποίες τείνουν να επιβεβαιώσουν την εικόνα που έχει για τον εαυτό του

  • Η παρατήρηση της συμπεριφοράς του ατόμου δεν πρέπει να γίνεται μόνο σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον καθώς αυτή αλλάζει ανάλογα σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Άρα είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε με ποιον τρόπο συμπεριφέρεται ο μαθητής και σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, πλην του σχολείου (οικογένεια, αθλήματα κλπ)

  • Το σχέδιο ζωής του παιδιού προκύπτει από τη συνεχή επανάληψη των δυσχερειών, αληθινών ή φανταστικών, τις οποίες συναντά. Κάθε άτομο βρίσκει ιδιαίτερους τρόπους και μέσα, τα οποία φαίνονται ότι εξυπηρετούν το ιδιαίτερο σχέδιό του. Πολλές φορές, οι προκατειλημμένες αντιλήψεις για τον εαυτό μας, όχι μόνο καθορίζουν τη στάση μας ώστε να επιβεβαιώνονται (πχ ένας μαθητής που θεωρεί ότι δεν καταλαβαίνει τα μαθηματικά, προσπαθεί να το αποδείξει σε κάθε περίπτωση

Υπάρχουν αμυντικοί μηχανισμοί, δηλαδή, μηχανισμοί με τους οποίους το άτομο αποφεύγει ορισμένα καθήκοντα της ζωής ενώ παράλληλα προστατεύει την αυτοεκτίμησή του και την πιθανή λαθεμένη αντίληψή του για τη ζωή. Τέτοιοι μηχανισμοί αυτοί που επιτρέπουν στο άτομο να κατέχει μια θέση στην κοινωνία (να ανήκει) είναι οι εξής:

  • Η εκλογίκευση (χρησιμοποίηση μιας φαινομενικά λογικής αιτίας αντί της πραγματικής αιτίας των ανεπαρκειών).

  • Η προβολή (μεταθέτει τη μομφή για απαράδεκτες προθέσεις μας σε άτομα που δεν είναι τόσο αποδεκτά, σε άτομα που βρίσκονται έξω από την ομάδα μας).

  • Η ταύτιση (παίρνει τις ιδιότητες άλλων ατόμων, αποδεκτών στην ομάδα, ως δικές μας).

  • Η αναπλήρωση (επιτρέπει σε άτομο που δεν τα καταφέρνει καλά σε έναν τομέα να επιτύχει κάτι σε άλλο τομέα, θετικό ή αρνητικό).

Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι καθώς το ανθρώπινο πλάσμα αναπτύσσεται, διαμορφώνει ένα συγκεκριμένο πρότυπο – ιδεώδες για τον εαυτό του και μια αντίληψη για τον εαυτό του, τα οποία, εν πολλοίς σχηματίζουν τον τρόπο ζωής του. Μια σύγκρουση μεταξύ αντιλήψεως και ιδεώδους μπορεί να αναπτύξει συμπλέγματα κατωτερότητας αλλά και ορισμένα βασικά σφάλματα – ελαττώματα της λογικής του.

Το αποθαρρυμένο άτομο διαθέτει ικανότητες να ανακαλύπτει συνεχώς αποδείξεις της υποθέσεώς του. Το ερώτημα εδώ δεν είναι κατά πόσο έχει δίκαιο ή άδικο. Το μόνο που έχει σημασία είναι τι πιστεύει για τον εαυτό του. Αυτό και μόνο αποτελεί τη βάση της δράσεώς του. Από τη στιγμή που κάποιος αποκτήσει μια συγκεκριμένη πεποίθηση, δημιουργεί εμπειρίες για να ενισχύσει τις πεποιθήσεις του, αντιλαμβάνεται μόνο εκείνα που συμφωνούν με τις υποθέσεις του και αγνοεί όλα όσα έρχονται σε αντίθεση προς τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η λειτουργία της ενθαρρύνσεως είναι τόσο δύσκολη. Αν επιχειρήσουμε να ενθαρρύνουμε το αποθαρρυμένο άτομο, συχνά υποκύπτουμε στις απαισιόδοξες υποθέσεις του αντί να αλλάξουμε τις αντιλήψεις του.

Η αποθάρρυνση μπορεί να είναι ολική ή μερική. Μπορεί κάποιος να είναι αποθαρρυμένος για μια συγκεκριμένη ικανότητα, λειτουργία, εργασία ή μπορεί να είναι απογοητευμένος πλήρως για τη ζωή και τις ικανότητές του γενικότερα ως άτομο.

 Σκοποί κακής συμπεριφοράς

  • Προσέλκυση προσοχής (προτιμάει να τιμωρείται παρά να αγνοείται)

  • Δύναμη – Έλεγχος των άλλων (αν ο ενήλικας επιτύχει να επιδείξει μεγαλύτερη δύναμη και να νικήσει, το παιδί απλώς πείθεται για την αξία της δυνάμεως και την επόμενη φορά είναι περισσότερο αποφασισμένο να νικήσει)

  • Εκδίκηση (αποτέλεσμα βίαιου ανταγωνισμού και αποτυχίας να επιτύχει την προσοχή ή τη δύναμη, άρα βρίσκει τη θέση του στην ομάδα με το να γίνει μισητό)

  • Επίδειξη ανικανότητας (Χρησιμοποιεί την αδυναμία ή δείχνει ανικανότητα για να αποφύγει τη συμμετοχή που συνεπάγεται κατά τη γνώμη του ακόμη μια δραματική επιβεβαίωση της αδυναμίας του)

 Το πλαίσιο εκπαίδευσης που προτείνεται συνίσταται στους εξής βασικούς κανόνες: 

  • Σεβασμός τάξεως

  • Ομαδική ατμόσφαιρα

  • Αξία στη μεθοδικότητα και την τάξη

  • Σαφήνεια των υποχρεώσεων (για κάθε παιδί) και δικαιωμάτων

  • Καμία εξαίρεση από υποχρεώσεις (πιθανόν διαφοροποιημένες για κάθε παιδί)  για οποιονδήποτε λόγο

  • Και βέβαια, το παράδειγμα

  • Αποφυγή συγκρούσεων

  • Ενθάρρυνση

  

Πως μπορούμε πρακτικά να ενθαρρύνουμε τους μαθητές

 Ατομική ενθάρρυνση 

  • Αναγνωρίζουμε  ικανότητες που έχει ο μαθητής, συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων, ιδιαιτέρως στα εργαστηριακά μαθήματα και στις εργασίες . Δείχνουμε προσωπική εμπιστοσύνη σε αυτές – Τις αναδεικνύουμε [vii] (πχ αν "πιάνουν τα χέρια του" προσπαθούμε να του δώσουμε πειραματικές εργασίες όπου θα κατασκευάσει απλές ιδιοσυσκευές ή τον αξιοποιούμε στα εργαστήρια)

  • Αναγνωρίζουμε  τα ενδιαφέροντά του, τις εμπειρίες του (πχ εμπειρίες που έχουν οι εργαζόμενοι μαθητές, γνώσεις μουσικής, ενδιαφέρον για φωτογραφία, σκίτσο κλπ) και προσπαθούμε να τα εντάξουμε στην εκπαιδευτική διαδικασία (πχ να αποτυπώσει με φωτογραφίες μια εγκατάσταση και να την παρουσιάσει ως εργασία)

  • Προσπερνάμε και δεν τονίζουμε τις αδυναμίες του

  • Προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα αίτια της πιθανής κακής συμπεριφοράς

  • Δείχνουμε εκτίμηση και αναδεικνύουμε την αξία του μαθητή, όπως είναι (όχι πρώτα να αλλάξει). Έτσι ο μαθητής αποκτάει και ο ίδιος πίστη στον εαυτό του. Προσπαθούμε να αναιρέσουμε πρακτικά ιδέες του τύπου «Δεν ενδιαφέρεται κανείς για μένα», «Δεν αξίζω τίποτα», «Το σχολείο (ή γενικότερα η κοινωνία) είναι εχθρικό απέναντί μου ως άτομο»

  • Δίνουμε ευκαιρίες προσαρμοσμένες στις ικανότητές του, στις οποίες όμως επιμένουμε να ανταποκριθεί - Δραστηριότητες στις οποίες μπορεί να έχει επιτυχία. Αυτό όμως πρέπει να γίνεται με προσοχή, ώστε ο μαθητής να κάνει ιδιαίτερα πράγματα, όχι υποβαθμισμένες δραστηριότητες. Αν είναι δυνατόν αυτά που δεν μπορούν να κάνουν άλλοι, παραδοσιακά καλοί μαθητές. Διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος να επιδεινώσουμε την κατάσταση. Αυτός είναι ένας από τους λόγους όπου δημιουργούμε ανομοιογενείς ομάδες για την εκπόνηση εργασιών ή πραγματοποίηση δραστηριοτήτων και προσπαθούμε οι επιμέρους ρόλοι να συμπληρώνουν, ο ένας τον άλλο. Για παράδειγμα, αν δώσουμε μια μελέτη μιας εγκατάστασης και ζητήσουμε από ομάδα μαθητών να φτιάξει κατάλογο υλικών και προσφορά, θα δώσουμε την ευκαιρία σε μαθητές οι οποίοι γνωρίζουν τα υλικά επειδή δουλεύουν, να διαπρέψουν, ενώ αυτοί που είναι έχουν καλύτερες επιδόσεις θα ασχοληθούν με τη θεωρία, τις πράξεις, την εμφάνιση της προσφοράς. .

  • Αναζητούμε τρόπους για ανάδειξη πρακτικών θετικών εφαρμογών που βασίζονται στα όσα κατάφερε τελικά να μάθει ο μαθητής και προσπαθούμε να αποκτήσει μεταγνωστικές δεξιότητες (να διερευνήσει το πώς μαθαίνει) [viii]. Έχει πολύ μεγάλη σημασία οι πρακτικές εφαρμογές αυτές να μπορούν να αποτυπωθούν σε ένα έργο, μια εργασία που μπορεί να δείξει ο μαθητής στο σχολείο, στο σπίτι του, στην τοπική κοινωνία [ix]

  • Αναγνωρίζουμε κάθε καλή εργασία και προσπάθεια, προσπαθώντας να τον κάνουμε να κατανοήσει ότι η αποτυχία δεν είναι αμάρτημα αλλά άλλη μια ευκαιρία για μάθηση. Την ενδεχόμενη επιμέρους βελτίωσή του προσπαθούμε τελικά να την εντάξουμε σε ένα συμβόλαιο μάθησης ή και σε ένα σχέδιο για τη ζωή του. Προφανώς, δίνοντας ως εκπαιδευτικοί το παράδειγμα, θα πρέπει να μην φοβόμαστε να παραδεχθούμε ότι και εμείς είμαστε ατελείς. Πχ να μην κρύβουμε ότι μάθαμε κάτι από κάποια εργασία κάποιου μαθητή.  

  • Αναγνωρίζουμε τη  βελτίωση του μαθητή σε σχέση με το παρελθόν και καταβάλλουμε προσπάθεια να την αναγνωρίσει και ο ίδιος ή η ομάδα στην οποία ανήκει

  • Αν ο μαθητής είναι απομονωμένος προσπαθούμε να τον εντάξουμε ή, αν δεν έχει ενεργητικό ρόλο αλλά απλά ακολουθεί, να του αλλάξουμε ρόλο στην ομάδα πχ να του αναθέσουμε κάποια φορά ρόλο συντονιστή σε μια δραστηριότητα ή μία εργαστηριακή άσκηση (και να τον βοηθήσουμε ατομικά ώστε να τα καταφέρει), να τον προτρέψουμε να συμμετάσχει σε μια εκδήλωση, μια θεατρική ομάδα κλπ.  

  • Μέσα από τις δραστηριότητες, δεν λησμονούμε να προσφέρουμε ευκαιρίες  για Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων πχ να παρουσιάζει μια εργασία, να επικοινωνεί με τα μέλη της  ομάδας του, να  επικοινωνεί με φορείς για συλλογή πληροφοριών κλπ

  • Ευκαιρίες να κάνει ο μαθητής κάτι σημαντικό για εσάς ή την ομάδα. Αυτό σημαίνει ότι δεν αναθέτουμε υπεύθυνες εργασίες στην τάξη ή κυρίως στο εργαστήριο συνεχώς στους ίδιους μαθητές οι οποίοι τις φέρνουν σε πέρας. Το σωστό είναι να αναθέτουμε υπεύθυνες εργασίες στα παιδιά εκείνα που τις έχουν ανάγκη και όχι σε εκείνα που τις έχουν "κερδίσει"

 Ομαδική ενθάρρυνση

  • Αξιοποιούμε την ομάδα, για την ενθάρρυνση των μαθητών, γιατί η γνώμη των συνομηλίκων τους και των φίλων τους έχει μεγαλύτερη αξία για αυτούς.

  • Η δημιουργία ομαδικής ατμόσφαιρας μέσα στην τάξη αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαδική ενθάρρυνση . Μερικές παράμετροί της είναι ο σεβασμός των μαθητών από την πλευρά του εκπαιδευτικού, η δημιουργία και τήρηση σταθερού πλαισίου κανόνων κοινά (κατά το δυνατόν) συνομολογημένων, η οικοδόμηση καλής επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας  και η αποφυγή συγκρούσεων, ιδιαιτέρως κατά την αρχή του σχολικού έτους. [x]

  • Αναγνωρίζουμε τις υφιστάμενες ομάδες, τα  χαρακτηριστικά τους, τους αρχηγούς, τους υπαρχηγούς, τους ακολουθούντες  κλπ. Αν τα χαρακτηριστικά μιας υφιστάμενης ομάδας  βασίζονται σε αρνητικά στοιχεία, προσπαθούμε να προσφέρουμε ευκαιρίες αλλαγής στην ομάδα, ξεκινώντας από τους ηγέτες της. Προσοχή γιατί "Αν ο δάσκαλος αρνείται να ασχοληθεί με τις σχέσεις της ομάδας, ώστε να την πιέσει προς την κατεύθυνση των εκπαιδευτικών στόχων, μπορεί να επιτρέψει στο ενοχλητικό παιδί να κάνει την τάξη να συνεργασθεί μαζί του, αντί με το δάσκαλο"

  • Αξιοποιούμε τις ομάδες για τους στόχους μας  – Ανάθεση υπευθυνότητας στα μέλη, ιδιαιτέρως, σε πρώτη φάση, στους αρχηγούς. Για παράδειγμα, υπεύθυνους για την προετοιμασία των εποπτικών μέσων στην τάξη, βοήθεια στην προετοιμασία ενός πειράματος, εργασία στην εύρεση εφαρμογών από το χώρο του αυτοκινήτου (συνήθως υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για το αυτοκίνητο) στη θεωρία που έχουμε να διδάξουμε ώστε να γίνει καλύτερο μάθημα, υπευθυνότητα για τις διαδικασίες χρέωσης εργαλείων στα εργαστήρια, εναλλασσόμενους ρόλους εργοδηγών στα εργαστήρια (πχ σε εβδομαδιαία βάση ή στη βάση της κάθε εργαστηριακής άσκησης)  κλπ.

  • Ξεκινάμε από απλές πρακτικές ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων πχ Ομάδες των δύο - αλληλοβοήθεια μεταξύ μαθητών. Στη συνέχεια δοκιμάζουμε πιο σύνθετες ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες [xi].

  • Προσπαθούμε να δώσουμε ρόλους στο πλαίσιο της ομάδας στους αποθαρρυμένους μαθητές ώστε να έχουν επιτυχία για το καλό της ομάδας και έτσι να ενθαρρυνθούν από τους συμμαθητές τους πχ να παρουσιάσουν ένα θέμα που γνωρίζουν λόγω της εργασίας τους ή του επαγγέλματος κάποιου γνωστού τους, να εξηγήσουν έναν μηχανισμό από παρουσίαση (διαφάνεια, applet), να εξηγήσουν κάποιους μηχανισμούς στο εργαστήριο κλπ

  • Δημιουργούμε συλλογικούς στόχους  (να κάνουμε όμορφους τους χώρους των αιθουσών ή των εργαστηρίων αξιοποιώντας αφίσες, να συντηρήσουμε και να  βάλουμε μπροστά χαλασμένη μηχανή, να δημιουργήσουμε εγκαταστάσεις στο σχολείο ως πραγματικοί επαγγελματίες– στη βάση ολοκληρωμένου project (σχεδιασμός, χρονοδιάγραμμα, προϋπολογισμός κλπ), να δημιουργήσουμε εναλλακτικό εξοπλισμό από παλιά αντικείμενα για πειράματα ή εργαστηριακές ασκήσεις,  για τις οποίες το σχολείο μας δεν έχει εξοπλισμό, να βοηθήσουμε τους άπορους της περιοχής μας δημιουργώντας ένα φυλλάδιο για εξοικονόμηση ενέργειας στο σπίτι ή προσφέροντας συμβουλές εξοικονόμησης ενέργειας κλπ)

  • Διοργανώνουμε σημαντικά εξωστρεφή γεγονότα πχ μια θεατρική παράσταση, μια μουσική εκδήλωση, ένα συλλογικό περιοδικό ή μια ιστοσελίδα με τεχνικές οδηγίες για την τοπική κοινωνία, σειρά ενημερωτικών ραδιοφωνικών εκπομπών μέσω Ιντερνετ  web – radio κλπ

 

Για να ενθαρρύνουμε κάποιον πρέπει πρώτα να τον γνωρίσουμε καλά

 Προφανώς, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στα παραπάνω θα πρέπει να γνωρίσουμε καλά τους μαθητές. Ιδιαιτέρως μάλιστα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης θα πρέπει να αναπτύξουμε διαύλους επικοινωνίας με τους μαθητές και τις οικογένειές τους, ώστε να μπορούμε να διαγνώσουμε έγκαιρα τυχόν σημαντικά προβλήματα και αν δεν είναι δυνατόν να βοηθήσουμε άμεσα, τουλάχιστον να τα λάβουμε υπόψη μας στην προσέγγιση των μαθητών.

 Μερικοί τυπικοί τρόποι για αυτό είναι οι παρακάτω:

  • Παρατήρηση στην τάξη, στο προαύλιο, στις εκδηλώσεις του σχολείου κλπ Δείτε για παράδειγμα σχετική σκηνή από το έργο "Οι συγγραφείς της Ελευθερίας - Freedom Writers" και τρόπο προσέγγισης της εκπαιδευτικού. http://youtu.be/eYYf-mUmPqI

  • Οικοδόμηση καλής Επικοινωνίας από τις πρώτες ημέρες. Κυρίως να μάθουμε να τους ακούμε! Γιατί "Μερικές φορές, ένα μικρό περιθώριο χρόνου που αφιερώνεται σε ένα παιδία ατομικά, μπορεί να παράγει καρπούς που είναι αδύνατον να επιτευχθούν με τις μαζικές διδακτικές προσπάθειες

  •  Αυτοπαρουσιάσεις - Συνεντεύξεις με μαθητές (ποιος είμαι, τι θέλω, ευχάριστες σχολικές εμπειρίες του παρελθόντος)

  • Διαγνωστικά τεστ (για διερεύνηση του επιπέδου γνώσεων των μαθητών αλλά και για την αυτογνωσία των μαθητών)

  • Δίνουμε ευκαιρίες μέσα από ατομικές ή και ομαδικές εργασίες σε όλα τα μαθήματα καθώς έτσι, πέραν των άλλων,  βοηθάμε τον μαθητή στη "μετάβαση από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία",  κάτι που αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενθάρρυνσης. Επιπλέον, έτσι μπορούμε να γνωρίσουμε μαθησιακό προφίλ, τρόπο σκέψης, ενδιαφέροντα, εμπειρίες και βαθμό κοινωνικοποίησης

  • Επιδιώκουμε Συνεργασία - Συνεντεύξεις με γονείς

  • Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε Ειδικές ομάδες (Ενήλικες, εργαζόμενοι, μη ενταγμένοι, Αλλοδαποί – Παλλινοστούντες )

 Και προσοχή! Δεν μπορούμε όλα αυτά να τα κάνουμε μόνοι μας. Είναι απαραίτητος ένας καταμερισμός μεταξύ των εκπαιδευτικών κάθε τμήματος και η συζήτηση σε συμβούλια τμήματος ή τάξης.

Και κάτι άλλα σημαντικό! "Το θάρρος να είσαι ατελής αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη. Αν προσπαθούμε να κάνουμε περισσότερα από όσα μπορούμε και δεν έχουμε τη διάθεση να δεχθούμε με καλοσύνη τις αποτυχίες και τις ελλείψεις μας, τότε η απαισιοδοξία και η αποθάρρυνση είναι αναπόφευκτες. Αλλά αν ικανοποιούμαστε με την ελάχιστη βελτίωση, αν μπορούμε να χαρούμε ακόμη και για την ελάχιστη πρόοδο, τότε μπορούμε να βελτιωθούμε και να επιτύχουμε ακόμη περισσότερα"

 Δείτε επίσης τα παρακάτω άρθρα, σχετικά με τη γνωριμία με τους μαθητές :

 Υποδοχή νέων μαθητών  http://users.att.sch.gr/kontaxis/paidagogika/ypodoxi.htm

Αντιμετωπίζοντας τον τοίχο της αδιαφορίας από τις πρώτες ημέρες http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0909toixosadiaforias.htm

Εφαρμογές βασικών αρχών επικοινωνίας στο σχολείο http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/epikoinonia.htm

Ten tips for classroom management http://www.edutopia.org/classroom-management-resource-guide  

Reducing student stress http://www.edutopia.org/stw-student-stress-meditation-overview

Οδηγός Υπηρεσιών Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης

Κατά τις επισκέψεις στα σχολεία, προβάλλεται συχνά από τους εκπαιδευτικούς η ανάγκη βοήθειας για θέματα Συμβουλευτικής, Ψυχολογικής και Κοινωνικής Υποστήριξης των μαθητών. Σαν πρώτο βήμα παρουσιάζουμε διάφορες υπηρεσίες που είναι σε θέση να υποστηρίξουν τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και βρίσκονται στην περιοχή ευθύνης του Σχολικού Σύμβουλου Αθανάσιου Κονταξή. Περισσότερα...

 


ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[i] Kollias A. (2011) The intake of initial vocational orientation programmes and schools and student performance: Some preliminary PISA 2009 findings

http://e-demos.iacm.forth.gr/index.php/el/-a-/350-vetintake

[ii] Dattilio & Freeman, 1994 Cognitive – Behavioral Strategies in crisis intervention, The Guilford Press p.462

[iii]  Σύμφωνα με εισήγηση του Δρ Τσίτσα Γεωργίου, Συμβουλευτικού Ψυχολόγου, με θέμα: Διαχείριση κρίσεων στη σχολική κοινότητα, Ελληνο - Γαλλική Σχολή, Ιούνιος 2011

[iv] Δείτε σχετικά στα Παιδαγωγικά Θέματα http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika.htm   και πρακτικές συμβουλές στις Οδηγίες Μαθημάτων http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata.htm

[v] Δείτε σχετικά το άρθρο: Πως μαθαίνουν οι μαθητές http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/pos_mathainoun.htm

[vi] Ντράϋκωρς Ρ. (1975) Ενθαρρύνοντας το παιδί στη μάθηση, Αθήνα, Εκδόσεις Γλάρος. Βασική πηγή πληροφοριών για το κείμενο. Όλες οι προτάσεις σε εισαγωγικά προέρχονται από αυτό το βιβλίο, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. 

[vii] Δείτε σχετικά και το άρθρο: Το σχολείο που σκοτώνει τη δημιουργικότητα http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/1005sxoleiodimiourgikotita.htm

[viii] How people learn http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=9853&page=51 από Stanford University, School of Education, ED269, Principles of Learning for Teaching http://www.stanford.edu/class/ed269/

[ix] Δείτε ενδεικτικά παραδείγματα εργασιών στο άρθρο: Ιδέες για ερευνητικές εργασίες http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata/ataxi/0902ideesergasion.htm και στις Οδηγίες μαθημάτων των Μηχανολόγων όπου υπάρχουν ιδέες ανά διδακτική ενότητα για τα περισσότερα μαθήματα http://users.sch.gr/kontaxis/mathimata.htm

[x] Δείτε και το άρθρο: Συμπεριφορά μαθητών, Σχολικοί κανονισμοί και δημοκρατική διοίκηση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/091118synigorospaidiou.htm

[xi] Δείτε το άρθρο: Ενεργητική μάθηση και ομαδοσυνεργατικές πρακτικές στα τεχνολογικά μαθήματα, με παραδείγματα δραστηριοτήτων και εργασιών http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/0810omadosynergatiki.htm

      Δείτε περισσότερα Παιδαγωγικά θέματα