Η πόλη της Κέρκυρας τον 16ο αι. αποτελεί ενδιαφέρουσα περίπτωση για τη διερεύνηση της σχέσης και της αλληλεπίδρασης αστικού χώρου και ιερών. Κατά την περίοδο αυτή η πόλη γνωρίζει την τουρκική βαρβαρότητα στις πολιορκίες του 1537 και 1571, αναζητεί εναγώνια την ασφάλειά της, οραματίζεται την περιτείχισή της και βρίσκεται σε φάση διαρκούς μεταβολής, λόγω των πραγματοποιούμενων οχυρωματικών έργων, τα οποία θα ολοκληρωθούν στο τέλος του αιώνα.
Η εργασία στηρίζεται στο υλικό που συγκεντρώθηκε κυρίως από τα νοταριακά κατάστιχα του 16ου αιώνα που φυλάσσονται στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας. Το υλικό αυτό περιλαμβάνει πλήθος στοιχείων που αφορούν σε ναούς της πόλης και των προαστείων, στην κατάστασή τους, στη μορφή τους, στη θέση τους, στους κτήτορες και στους ιερουργούς τους. Για πολλούς ναούς στα στοιχεία αυτά προστίθενται και άλλα που αναφέρονται στη συμπερίληψή τους μεταξύ των κατεδαφιστέων κτισμάτων και στην επικείμενη κατεδάφισή τους, στις ενέργειες των κτητόρων τους για τη διασφάλιση των περιουσιακών στοιχείων και των αντικειμένων τους, στην ανακομιδή των λειψάνων των θαμμένων στους χώρους τους ενοριτών, στην αγωνιώδη αναζήτηση τόπου για την ανοικοδόμησή τους.
Η εργασία χωρίζεται σε τρία μέρη εκ των οποίων το δεύτερο και το τρίτο μέρος, έχουν ρόλο συμπληρωματικό και τεκμηριωτικό των περιεχομένων του πρώτου μέρους. Αναλυτικότερα:
Στο πρώτο μέρος το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη γνωριμία της πόλης και των αλλαγών που υπέστη στη μακρά περίοδο των έργων για την οχυρωματική της ενίσχυση, στην αποτύπωση των ναών της και στη διερεύνηση των συνεπειών που είχαν σ? αυτούς τά έργα οχύρωσης. Πιο συγκεκριμένα, επιχειρείται η περιγραφή της πόλης, η οποία εκτεινόταν στο παλαιό φρούριο και στην ατείχιστη εμπρός από αυτό περιοχή, και δίνονται όλα τα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στην τοπογραφία της. Εξετάζεται η οχύρωσή της, περιγράφονται τα οχυρωματικά έργα στο κάστρο και στο εξώπολο και οι κατεδαφίσεις κτιρίων που πραγματοποιήθηκαν για τη διευκόλυνση των έργων. Ακολουθεί η παρουσίαση των ναών και των μονών του τόπου, εξετάζονται οι αρχειακές μαρτυρίες και τα ποικίλα προβλήματα ταύτισης που ανέκυψαν κατά την επεξεργασία του υλικού, διαγράφεται το πλέγμα των ναών της πόλης και των προαστείων, κατά γεωγραφική ενότητα, και η ενοριακή συγκρότηση της περιοχής. Ακολουθεί η εξέταση των συνεπειών των οχυρώσεων και των κατεδαφίσεων στους ναούς. Στην ενότητα αυτή καταγράφονται σε κάθε γεωγραφική περιφέρεια με χρονολογική σειρά οι ναοί που κατεδαφίστηκαν, και ακολούθως εξετάζονται οι συνέπειες που είχαν οι κατεδαφίσεις στην ενοριακή συγκρότηση της πόλης και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η κατάσταση από τους ενορίτες και τους κτήτορες των ναών.
Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται εκτενή ιστορικά σχεδιάσματα για 116 ορθόδοξους και λατινικούς ναούς και μονές της πόλης και των προαστείων, για τους οποίους εντοπίστηκαν πληροφορίες στις πηγές. Οι ορθόδοξοι ναοί και μονές παρουσιάζονται ταξινομημένοι αλφαβητικά κατά τόπο, ούτως ώστε να είναι εύκολη η αναζήτηση και η εύρεσή τους, οι δε λατινικοί ναοί και μονές παρουσιάζονται επίσης αλφαβητικά σε ξεχωριστή ενότητα.
Στο τρίτο μέρος δημοσιεύονται τα κυριότερα από τα ανέκδοτα έγγραφα που εντοπίστηκαν στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας και χρησιμοποιήθηκαν στην εργασία. Πρόκειται για μια συλλογή 29 νοταριακών πράξεων που καλύπτουν το διάστημα από το 1513 έως το 1597.
Η εργασία ολοκληρώνεται με τη Βιβλιογραφία και το Ευρετήριο προσώπων και τόπων.
ΔΙΑΘΕΣΗ: Σπύρος Καρύδης, Μονής Σέλτσου 7, 11143 Αθήνα. Τηλ. 2102522597.
FULL TEXT | CONTENTS | INDEX | SUMMARY