Εθισμός στο Διαδίκτυο

Πηγή:www.cyberkid.gov.gr

Το διαδίκτυο είναι μια εικονική κοινωνία, ένας νέος κόσμος γεμάτος γνώση και διασκέδαση στοιχεία που τον κάνουν ένα πολύ ελκυστικό περιβάλλον.

Θυμηθείτε όμως ότι αυτό τον κόσμο πρέπει να τον ελέγχετε εσείς. Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι πολύ συχνός στους ενήλικες και ακόμα πιο συχνός στα παιδιά που εύκολα χάνουν τον έλεγχο και δεν αντιλαμβάνονται τους κινδύνους.

Αλήθεια, πόση ώρα περνάτε μπροστά στον υπολογιστή καθημερινά; Τα παιδιά σας;

Ο εθισμός στο διαδίκτυο παρασύρει ενήλικες αλλά και μικρά παιδιά σε μια άλλη πραγματικότητα. Δημιουργεί αποξένωση και μονομανία. Αποτέλεσμα είναι η παραμέληση των υποχρεώσεων, η αδιαφορία για τον πραγματικό κόσμο ή ακόμα πονοκέφαλοι και ξηρότητα στα μάτια που δημιουργούνται από τις πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή.
Σε προχωρημένες περιπτώσεις, ανεξαρτήτως ηλικίας, το άτομο δεν κοιμάται, δεν τρώει, παραμελεί την προσωπική του υγιεινή, μπορεί να σταματήσει το σχολείο ή να αφήσει τη δουλειά του. Υπάρχουν φορές που απομονώνεται από την οικογένεια και τους φίλους του, γίνεται επιθετικό, μπορεί ακόμη και να κλέβει χρήματα από τους οικείους του για να ικανοποιήσει τον εθισμό του. Τέλος, μπορεί να φτάσει στο σημείο να εκδηλώσει πρόθεση να αυτοκτονήσει.

Ποια είναι όμως η ορθή χρήση του διαδικτύου ;

Ξεκινήστε βάζοντας ωράριο στη χρήση του υπολογιστή τόσο σε εσάς όσο και στα παιδιά σας.

1.5 ώρα τη μέρα αρκεί για να ψυχαγωγηθείτε αλλά και να πάρετε τις πληροφορίες που χρειάζεστε.
Μία μέρα εκτός διαδικτύου μπορεί να σας φανεί και πιο ενδιαφέρουσα και πιο διασκεδαστική. Μην ξεχνάτε ότι τον χρόνο που περνάτε μπροστά στον υπολογιστή συνήθως τον στερείτε από κάποιον αγαπημένο σας.
Συνάψτε σύμφωνο με τα παιδιά σας με κοινά αποδεκτούς όρους που θα βάλετε δίπλα στον υπολογιστή και θα τους τηρείτε και οι δύο.
Αφιερώστε περισσότερο χρόνο σε άλλες δραστηριότητές που σας ευχαριστούν ή ελάτε σε επαφή με χαμένους φίλους σας και διασκεδάστε μαζί τους.

Το διαδίκτυο χρειάζεται μέτρο και έλεγχο. Αν αντιληφθείτε ότι το μέτρο έχει χαθεί ζητήστε τη βοήθεια των ειδικών.

Μπορείτε να απευθυνθείτε στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πα­νεπιστημίου Αθηνών του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» (Μεσογείων 24, 6ος όροφος).

Τι έκταση έχει το φαινόμενο στην Ελλάδα;

 Στην Ελλάδα έχουν γίνει ορισμένες από τις πλέον έγκυρες έρευνες παγκοσμίως από μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, καθώς το δείγμα ήταν είτε αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού είτε απογραφικό. Στη περιφέρεια Θεσσαλίας (αντιπροσωπευτικό δείγμα του μαθητικού πληθυσμού, 2006) το ποσοστό ατόμων με πιθανό πρόβλημα εθισμού ήταν 8.2% και στη νήσο Κω (απογραφικό δείγμα του μαθητικού πληθυσμού σε δύο φάσεις, 2008 και 2010) το ποσοστό ήταν το 2008 11%. Στο Συνέδριο μας στη Θεσσαλονίκη πρόκειται να παρουσιαστούν τα στοιχεία της δεύτερης διαδοχικής έρευνας στη νήσο Κω (2010) όπου και θα αναλυθεί η ανησυχητική διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου.

Σε σύγκριση με ξένες χώρες που βρίσκεται η Ελλάδα;

 Τα ποσοστά παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση ανάλογα με τη μεθοδολογία και το μέρος διεξαγωγής τους, οι χώρες της Άπω Ανατολής τυπικά αναφέρουν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Στη Κίνα ο αριθμός υπολογίζεται μεταξύ 9,72%-11% των χρηστών ηλικίας κάτω των 24 ετών. Πρόσφατη ανασκόπηση της καθηγήτριας Kimberly Young, υπολογίζει ότι παγκοσμίως το ποσοστό τείνει να είναι χαμηλότερο στο μαθητικό πληθυσμό με τιμές περί το 4,6-4,7%, ανεβαίνει στο γενικό πληθυσμό χρηστών με τιμές από 6-15% και μπορεί να φτάνει το 13-18,4% των φοιτητών. Η Δρ. Young θα συμμετάσχει με τηλε-συνδιάσκεψη στο Συνέδριο της Εταιρείας μας και θα παρουσιάσει τα σχετικά στοιχεία.

Ιατρικές συμβουλές

Πότε θα πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν οι γονείς για το αν το παιδί τους είναι εθισμένο στο Διαδίκτυο;

Πολλοί είναι οι γονείς που ανησυχούν ότι τα παιδιά τους κάνουν υπερβολική χρήση του Διαδικτύου. Οι συνηθέστερες ενδείξεις που θα πρέπει να θορυβήσουν τους γονείς σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά είναι οι εξής:

• Υπερβολική κούραση, ημερήσια υπνηλία.
• Πτώση της σχολικής επίδοσης απότομη ή σταδιακή.
• Παραμέληση ή διακοπή άλλων αγαπημένων δραστηριοτήτων.
• Κοινωνική απόσυρση.
• Ανυπακοή, εκδραμάτηση, ευερεθιστότητα.

Παιδιά που παρουσιάζουν τρεις ή περισσότερες από τις παραπάνω ενδείξεις, ενδεχομένως αντιμετωπίζουν πρόβλημα εθισμού στο Διαδίκτυο. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι τα παραπάνω σημεία δεν είναι ειδικά για τον εθισμό στο Διαδίκτυο και μπορεί να αποτελούν ενδείξεις κάποιας άλλης ψυχικής διαταραχής, κατάχρησης αλκοόλ ή κάποιας άλλης ψυχοδραστικής ουσίας.
Βασικές αρχές αυτοβοήθειας για την ανάκτηση του αυτοελέγχου στο χρόνο χρήση του διαδικτύου
Η επίγνωση από την πλευρά του, του χρόνου που αφιερώνει συνδεδεμένος με το διαδίκτυο καθώς και το είδος της δραστηριότητας που εκείνος επιλέγει, θα τον βοηθήσουν σε μια πιο ορθολογική χρήση κυρίως μέσω της αυτοπαρατήρησης και της αυτορρύθμισης της διαδικτυακής του συμπεριφοράς.
Ο χρήστης κατακτά την ικανότητα, να διαχειρίζεται και να ελέγχει το χρόνο χρήσης του υπολογιστή με τη βοήθεια τεσσάρων διαφορετικών προσεγγίσεων. Ανάλογα με το ποια προσέγγιση ταιριάζει και αποδίδει καλύτερα για τον κάθε χρήστη μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια από αυτές, και οι τέσσερις ή κάποιος συνδυασμός αυτών:

• Καλλιέργεια εναλλακτικών ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Ενθαρρύνεται ο χρήστης, να ξεκινήσει κάποια ευχάριστη ενασχόληση. Η εισαγωγή ευχάριστων δραστηριοτήτων στην καθημερινότητα τον αποσπά από την αδιάκοπη και σχεδόν καταναγκαστική χρήση του υπολογιστή.
• Αναγνώριση του πρότυπου χρήσης του υπολογιστή και εφαρμογή ενός διαμετρικά αντίθετου προγράμματος χρήσης. Για παράδειγμα ο χρήστης, που αναλώνει πολλές ώρες τα Σαββατοκύριακα σερφάροντας στο διαδίκτυο, αλλά δεν συνδέεται τις καθημερινές, εφαρμόζει για κάποιο διάστημα ακριβώς το αντίθετο. Αλλάζοντας τις συνήθειες, που αφορούν τη χρήση του υπολογιστή, αποκτά σιγά- σιγά τον έλεγχό τους.
• Χρήση εξωτερικών περιορισμών. Οι καθημερινές και σταθερές υποχρεώσεις της καθημερινότητας, όπως π.χ. να πάει κανείς στην εργασία του, χρησιμοποιούνται ως σηματοδότες, που αναγκάζουν το χρήστη να σταματήσει τη χρήση του υπολογιστή. Έτσι ο χρόνος που αναλώνει ο χρήστης γίνεται αυστηρά καθορισμένος. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ξυπνητήρι, που ειδοποιεί το χρήστη, ότι ο προκαθορισμένος χρόνος ενασχόλησης με τον υπολογιστή έληξε.
• Ενσωμάτωση καθορισμένων περιόδων χρήσης στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα του χρήστη. Η θέσπιση ενός σαφούς ορίου στο συνολικό χρόνο χρήσης και η εισαγωγή στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα του χρήστη καθορισμών, συχνά και σύντομων περιόδων χρήσης θα τον βοηθήσουν, να αποκτήσει έναν καλύτερο έλεγχο του χρόνου, που αφιερώνει.

Εθισμός στο διαδίκτυο: Τι πρέπει να γνωρίζω;

Ο εθισμός στο Διαδίκτυο ανήκει στη κατηγορία των συμπεριφορικών εθισμών – δηλαδή τα προβλήματα που ανακύπτουν όταν μία συγκεκριμένη συμπεριφορά ξεφύγει από τον έλεγχο του ατόμου.
Η γνώση ότι μεταξύ των κινδύνων που σχετίζονται με την χρήση του διαδικτύου είναι και ο εθισμός, αποτελεί το πρώτο βήμα για την προστασία του παιδιού.
Παρατίθενται οι απλές ερωτήσεις που μπορεί κάποιος να απευθύνει στον εαυτό του με ειλικρίνεια ώστε να διαπιστώσει τον βαθμό εθισμού του.

• Αισθάνεσαι να σε απασχολεί συνεχώς και καθημερινά η χρήση του Η/Υ ή του Διαδικτύου;
• Μένεις περισσότερο χρόνο στον Η/Υ ή στο Διαδίκτυο από ότι σχεδίαζες;
• Χρησιμοποιείς τον Η/Υ ή το Διαδίκτυο σαν μέσο διαφυγής από τα προβλήματα σου της καθημερινότητάς σου;
• Νιώθεις άσχημα αν προσπαθήσεις να περιορίσεις τη χρήση Η/Υ ή Διαδικτύου;
• Χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις περισσότερη ώρα τον Η/Υ ή το διαδίκτυο ώστε να σου προσφέρει ικανοποίηση;
• Η χρήση Η/Υ ή Διαδικτύου έχει αρνητικές συνέπειες στη σχολική σου επίδοση;
• Οι φίλοι σου παραπονούνται ότι δεν σε βλέπουν πλέον; Είναι οι περισσότεροι σου φίλοι αποκλειστικά διαδικτυακοί;

Εφόσον σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις απαντάς με ένα ‘ναι’ τότε ενδέχεται να κάνεις χρήση του Διαδικτύου που να σου προκαλεί προβλήματα στη ‘πραγματική’ ζωή σου, έξω από αυτό.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ

Η διατήρηση ενός καλού επιπέδου επικοινωνίας στην οικογένεια είναι θεμελιώδους σημασίας για την προστασία του εθισμένου παιδιού στη χρήση του διαδικτύου. Αυτό επιτυγχάνεται με τον καθορισμό των στόχων από την πλευρά των γονέων, την επιλογή της κατάλληλης στιγμής για συζήτηση, η οποία πρέπει να είναι πριν την πλοήγηση στο διαδίκτυο και όχι κατά τη διάρκεια ή στο τέλος της. Οι γονείς οφείλουν να χρησιμοποιούν επιχειρήματα, να είναι προετοιμασμένοι για την αρνητική στάση του παιδιού και εάν αποτύχουν να σκεφτούν νέους τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους. Αν γίνουν αυτά τα βήματα στις περισσότερες περιπτώσεις δεν διαταράσσεται η επικοινωνία στην οικογένεια. Επίσης είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν κοινή στάση στην αντιμετώπιση του προβλήματος, να δείχνουν στο παιδί τους πόσο νοιάζονται, να βάζουν λογικούς κανόνες στη χρήση του διαδικτύου, η τοποθέτηση του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε κοινό χώρο στο σπίτι για να ελέγχεται το είδος της χρήσης και τέλος πρέπει να ενθαρρύνουν το παιδί να βρει εναλλακτικές δραστηριότητες. Στις περιπτώσεις όμως, όπου η χρήση του διαδικτύου δεν ελέγχεται και οι ώρες αυξάνονται παρόλο που οι γονείς ακολούθησαν τις παραπάνω οδηγίες, υπάρχουν συνέπειες στη σχολική επίδοση και την οργάνωση της καθημερινότητας και οι οικογενειακές σχέσεις επηρεάζονται αρνητικά, είναι απαραίτητα οι γονείς να απευθυνθούν σε Ψυχιάτρους παιδιών και εφήβων εξειδικευμένους στον εθισμό στο Διαδίκτυο.

Δρ. Σιώμος Κωνσταντίνος
Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων.