·       ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΠΑΤΡΙΔΑ

         Τον Αύγουστο του 1922 συνέβη η καταστροφή. Το μέτωπο στο Εσκί Σεχίρ κατέρρευσε. Ο Ελληνικός στρατός υποχωρεί. Τα δυσάρεστα νέα φτάνουν και σπέρνουν τον πανικό. Το 1922 ακολουθούν και αυτοί το δρόμο της προσφυγιάς . Παίρνοντας τα πλέον απαραίτητα προσπαθούν να σωθούν καταφεύγοντας στην Ελλάδα .

          Η είδηση που λάβανε το 1922 για τον ερχομό των Τούρκων, τους οδήγησε νοτιοδυτικά, προς τα λιμάνια της Σμύρνης, κουβαλώντας όλα τα υπάρχοντά τους σε άμαξες. Όμως - όπως λέει μια παράδοση - στο δρόμο συνάντησαν μια πανέμορφη γυναίκα πάνω σε άλογο, που τους απέτρεψε να συνεχίσουν και έτσι, αφού παράτησαν στο δρόμο όλα τα πράγματά τους, κινήθηκαν προς την Πάνορμο. Κάποιοι είπαν ότι ήταν η κόρη του πασά της περιοχής, άλλοι ότι ήταν η Παναγία που τους έσωσε από βέβαιη σφαγή. Πρόσφατες έρευνες βεβαιώνουν την ύπαρξη της Σουλτάνας, η οποία ήταν χριστιανή λόγω της Σερβικής καταγωγής της.

Εγκατάλειψη Προύσας 22/8/1922

      Από την Πάνορμο μεταφέρθηκαν με πλοία απέναντι στη Ραιδεστό. Μετά φορτώθηκαν στο τρένο και πέρασαν στην Ελλάδα. Έφυγαν με τα ρούχα που φορούσαν. Το μόνο που διέσωσαν από την πατρίδα τους είναι η εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής από την εκκλησία του χωριού τους.

Κάντε κλικ για να δείτε το video

       Ο κάτοικος του Παλαιφύτου Βασίλης Ξυνάκης - δώδεκα χρονών εκείνη την εποχή -  αφηγείται σε εκπομπή της ΕΤ3 το 1993 την οδύσσεια που πέρασαν μέχρι να φτάσουν στην Ελλάδα.

"Εγώ είμαι από τα Κήδεια της Προύσας. Έρχεται μια διαταγή να μας σηκώσουν.

- Να φύγετε!

- Πού να πάμε;

- Να πάτε στη Σμύρνη.

Λοιπόν, φορτώσαμε τα κάρα, τα ζώα μας και με τα ποδάρια πάμε για τη Σμύρνη. Στη Σμύρνη λοιπόν στρατός οπισθοχωράει. Περνάει, έρχεται, δε λέει τίποτα - πού πάτε βρε Έλληνες; - Ύστερα Τσερκέζιδοιä Τούρκοι - κι αυτοί ήτανε κόμματα- μας λένε:

- Γκιαούρηδες πού πάτε;

- Στη Σμύρνη πάμε να περάσουμε τη Σκάλα.

- Τη Σκάλα την έχει παρμένη Κεμάλης. Ο Κεμάλης σφάζει, γίνεται σφαγή.

Εμείς όπως ήτανε τ΄άφηκαμε ζώα, κάρα, ότι κι αν είχαμε, έφυγαμε έτσι με κείνα που φορούσαμε. Λοιπόν ερχούμαστε πίσω, Μιχαλίτσι, Μπάνορμο για να βγούμε στη Σκάλα για να βγούμε στο Ροδεστό. Τέλος πάντων βγήκαμε, ήρθαμε, πάμε να μπούμε στο βαπόρι, αλλά δε μας παίρνει είναι μακριά. Άλλοι με βάρκα, άλλοι  στον ώμο μας φορτώνονταν οι μανάδες μας, για να πάμε στο καράβι να μπούμε επάνω να μας βγάλουν στο Ροδεστό. Τέλος πάντων, από δω από κει , μπήκαμε απάνω και βγήκαμε στο  Ροδεστό.

Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Ραιδεστό 8/9/1922

   Στο Ροδεστό καθήσαμε καμμιά βδομάδα. έρχεται μια διαταγή μας σηκώνουν πάλι, με τα ποδάρια μας πάγαιναν σ΄ένα χωριό τούρκικο - Πισμάνι το λέγανε. Εκεί εκάτσαμε κάμποσες μέρες. Έρχεται μια διαταγή πάλι μας σηκώνουν. Φεύγουμε μέρα-νύχτα, όπως οι κατσαπλιάδες γενίκαμε. Πήγαμε λοιπόν στα Μάλγαρα. Εκάτσαμε κι εκεί καναδυό μέρες. Έρχεται μια διαταγή πάλι μας σηκώνουν, πάμε για τη Θράκη, τα σύνορα για να έρθουμε στην Ελλάδα, Λοιπόν πιάσαμε τα σύνορα, μας συγκεντρώνουν όλους τους χωριανούς, έρχονται τα τρένα. Μας βάζουν στα τρένα, μπήκαμε στη Θράκη. Τα τρένα λοιπόν πάνε Πορόια, Σέρες, Δράμα. Στα Πορόια αφήνουν ένα βαγόνι. Πάμε πάλι στα Σέρας, αφήνουν ένα βαγόνι. Πάνε μας εκομματιάζουν τώρα. Απ΄τα Σέρας πάμε στο Κιλκίς. Απ' το Κιλκίς λοιπόν αφήνουνε κι εκεί ένα βαγόνι. Απ΄το Κιλκίς έρχονται εδώ τώρα στο Λοζάνοβο. Εδώ ήταν Τούρκοι, ήταν Μπέηδες.

Μαζί μας δεν εφέραμε τίποτες.

Όλα τα αφήσαμε εκεί.

Έτσι με ξερή ψυχή βγήκαμε!

Δεν εφέραμε τίποτες.........

 ä Τσερκέζοι: Έτσι ονομάζονται οι κάτοικοι που έφυγαν από την Κιρκασία στη δεκαετία του 1860 όταν αυτή  καταλήφθηκε από τους Ρώσους. Αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία παρά να υποστούν το ζυγό των απίστων (χριστιανών).

Ο συνοικισμός των Μικρασιάτικων	Το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής

      Στο Λοζάνοβο - μετέπειτα Παλαίφυτο -  έμειναν άλλοι σε σκηνές και άλλοι σε παλιά τούρκικα καλύβια για δύο χρόνια.  Η ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας το 1924, οδήγησε στο Παλαίφυτο και τους κατοίκους του Τσακηλίου [Πετροχωρίου] - 213 οικογένειες - ένα μήνα μετά τον ερχομό τους στην Ελλάδα [Ιούνιος 1924]. Οι Μικρασιάτες στην αρχή δεν τους ήθελαν και τους έστελναν σε άλλα χωριά, αλλά μετά επενέβηκε  η Επιτροπή Εποικισμού και αναγκάστηκαν να τους αποδεχθούν.  Στα πρώτα χρόνια κυριαρχούσε αμοιβαία προκατάληψη και ψυχρότητα μεταξύ των Θρακιωτών και των Μικρασιατών. Με την πάροδο όμως των χρόνων και τα κοινά προβλήματα οι διαφορές αμβλύνθηκαν και επήλθε αρμονική συμβίωση.

     Τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας τους δεν τα ξέχασαν, παρόλα τα χρόνια που πέρασαν. Με τις δραστηριότητες του -  αναβίωση εθίμων, χορευτικά συγκροτήματα, καρναβάλι, πολιτιστικές εκδηλώσεις - ο εκπολιτιστικός σύλλογος "Πυρσός", από το 1980 που δημιουργήθηκε ,  κρατάει ζωντανά τα έθιμα και των δύο  Πατρίδων.

Αναβίωση  Μικρασιάτικου γάμου